مىسرانىم مۇنبىرى

كۆرۈش: 827|ئىنكاس: 7

ئۇيغۇر رەسسامى- غازى ئەھمەد(بوزقىر تەرجىمى [ئۇلانما كۆچۈرۈش]

ئەزا ئۇچۇرى
تىزىم نۇمۇرى: No. 2474
يازما سانى: 313
نادىر تېمىسى: 2
مۇنبەر پۇلى : 12231
تۆھپە نۇمۇرى: 831
توردا: 3307 سائەت
تىزىم: 2010-6-11
ئاخىرقى: 2014-1-12
يوللىغان ۋاقتى 2010-6-14 01:59:49 AM |ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش |
ئۇيغۇر رەسسامى غازى ئەھمەد
ئۆمەرجان ھەسەن بوزقىر تەرجىمىسى
غازى ئەھمەد دېگەن بۇ ئىسىمنى تۇنجى قېتىم بىلىشىمگە ئۇنىڭ « جىنايى جازا » دېگەن مەشھۇر ماي بوياق رەسىمى سەۋەب بولغانىدى . ھەيۋەتلىك ، زۇلمەت باسقان شەرىئەت سوتىدا فېئودال ھۆكۈمرانلار نامۇۋاپىق پەتىۋا پىچىپ دېھقاننىڭ قىزىنى ئۆزىنىڭ قىلىۋالىدۇ . يۈرەكنى تىترەتكۈدەك ئاھۇ – زار بىلەن ئاتا ۋە قىز ئۆلمەي تۇرۇپ بىر – بىرىدىن تىرىك ئايرىلىدۇ . قازى ھىجايغان ، باي مەغرۇرلانغان ھالدا غالجىر ئىتنىڭ يول باشلىشى بىلەن چۈشۈپ كېلىدۇ . ئەتراپتىكى ئامما غەزەپلەنگەن ھالدا بەزىلىرى مۇشتلىرىنى چىڭ تۈگسە ، بەزىلىرى قولىدىكى كەتمەننى مەھكەم قاماللىغان ھالدا ، بۇ ئېچىنىشلىق مەنزىرىگە قاراشقا چېدىماي باشقا ياققا قارىۋالىدۇ ، ھەتتا ئېشەكمۇ بوينىنى باشقا ياققا بۇرىۋالىدۇ . ھەر بىر ئوبراز ، ھەر بىر سىزىقچىلاردىن كۈچلۈك بىر سادا چىقىپ تۇرىدۇ . رەسىمنىڭ ئالدىدا تۇرغىنىڭىزدا نەچچە مىڭ يىللىق شىنجاڭ تارىخىنىڭ مۇشۇ رەسىمگىلا مۇجەسسەملەنگەنلىكىنى ھېس قىلىسىز – دە ، روھىيىتىڭىزدە كۈچلۈك سىلكىنىش پەيدا بولىدۇ .
نەچچە يىلنىڭ ئالدىدا تەلىيىمگە تيەنئەنمېننى ئايلىنىشقا مۇيەسسەر بولۇپ قالدىم . تيەنئەنمېننىڭ يورۇق ، ئازادە ئارام ئېلىش زالىنىڭ كۆزگە چېلىقىدىغان جايىدا تۇيۇقسىز چوڭ تىپتىكى جوڭگۇچە رەسىم « كالا بىلەن ئوغلاق تارتىش » نى كۆرۈپ قالدىم ، ئاپتورى غازى ئەھمەد ئىكەن . شىنجاڭدا ئۇزۇن يىل ياشاپ قازاقلارنىڭ ئات بىلەن ئوغلاق تارتىشقانلىقىنى كۆرگەن بولساممۇ ، كالا بىلەن ئوغلاق تارتىشقاننى كۆرمەپتىكەنمەن . تاجىك چارۋىچىلارنىڭ كالا بىلەن ئوغلاق تارتىشىۋاتقان ھالىتى تەسۋىرلەنگەن بۇ رەسىمدە چارۋىچىلارنىڭ چەبدەس ھەم قەيسەر روھىي ھالىتى ، شۇنداقلا گۈزەل تاغ مەنزىرىلىرى ۋايىغا يەتكۈزۈلۈپ سىزىلغان بولۇپ ، جۇڭخۇا مىللىتىگە شان – شەرەپ ئېلىپ كېلىش بىلەن بىرگە شىنجاڭ رەسساملىرىغىمۇ پەخىرلىنىش تۇيغۇسى ئاتا قىلغانىدى .
ئۆز–ئارا تۇنۇشۇپ ، يېقىنلاشقاندىن كېيىنلا رەسساملىق ساھەسىدىكى بۇ مەشھۇر زاتنى تېخىمۇ چوڭقۇر چۈشنىشكە مۇيەسسەر بولدۇم . مېنى ئۆزىگە جەلىپ قىلغىنى ئۇنىڭ مەيىن شامالدا يەلپۈنۈپ تۇرغان ، تۇشتەك ئاقارغان قويۇق چاچلىرى ، بىر جۈپ ئۆتكۈر كۆزى شۇنداقلا رەسساملار رەسىم سىزغاندا كىيدىغان ئاسما ئىشتان ۋە جۇشقۇن رۇھىي ھالىتى بولدى . ئەتىيازنىڭ قۇياش نۇرى دېرىزىدىن ئۆتۈپ ، رەسسامنىڭ ئاقارغان چاچلىرى ، ھاياتىي كۈچ بالقىپ تۇرغان چېھرىدە جىلۋە قىلىپ تۇراتتى .
ئۇ ئاز– تولا پەلسەپىۋى تۈس ئالغان ساپ خەنزۇ تىلىدا مەن بىلەن سۆھبەتكە چۈشتى . جۇڭگو رەسساملىق ساھەسىدىكى ئاز سانلىق مىلللەتتىن بولغان بۇ داڭلىق شەخىس ئۆز كەچۈرمىشلىرىنى سۆزلەشكە كىرىشتى ...

تەڭرىتېغىدىن كۆتىرىلگەن تولۇنئاي

‹‹تەڭرىتېغىدىن كۆتىرىلگەن تولۇنئاي ، بىپايان دېڭىزدىن چىقتى بۇلۇت ›› . شىنجاڭ ئۇلۇغ ۋەتىنىمىزدىكى مۆجىزىلەرگە باي ماكان . ئۇنىڭ رەڭگارەڭ ، مول مەدەنيىتى ، گۈزەل تاغۇ – دەريالىرى ، مۇھىتى ۋە كۆپ خىل مىللەتلەرنىڭ ئارىلاشما مەدەنىيىتى زور بىر تۈركۈم كۆزگە كۆرۈنگەن ئەدەبىيات – سەنئەت ئىستېدات ئىگىلىرىنى يېتىشتۈردى . ئۇلار كېچىدە پارلاپ تۇرغان يۇلتۇزلاردەك بىپايان غەربىي شىمال ئاسمىنىنى يورۇتتى . غازى ئەھمەد ئەنە شۇلارنىڭ بىرى ئىدى .
غازى ئەھمەد 1935- يىلى 8- ئايدا جەنۇبىي شىنجاڭدىكى مۇھىم شەھەر قەشقەرنىڭ شەھەر ئەتراپىدىكى بىر دىنىي زات ئائىلىسدە دۇنياغا كەلدى . قەشقەر قەدىمقى مەدەنيەتلىك شەھەرلەرنىڭ بىر بولۇپ ، ‹‹ ئۇيغۇر مەدەنيىتىنىڭ بۆشۈكى ›› دەپ تەرىپلىنىپ كەلگەن ئىدى . غازى ئەھمەدنىڭ ئالاھىدە ئائىلە شارائىتى ئۇنىڭ تېخىمۇ كۆپ مەدەنيەتلەر بىلەن تونۇشىشىغا شارائىت ھازىرلاپ بەردى . ئۇ كىچىكىدىنلا رەسساملىققا ئىشتىياق باغلىغان بولۇپ ، ئائىلىسىدە ساقلىنىپ كېلىۋاتقان پارىس ، ئەرەب ۋە قەدىمقى ئۇيغۇر رەسساملىرىنىڭ ئەسەرلىرى ، نەقىش – بېزەكچىلىك نۇسخىلىرى ھەم ئەرەب خەتتاتلقى ئۇنى ئۆزىگە قاتتىق مەھلىيە قىلىپ ، گۆدەك غازى ئەھمەدتە سەنئەتكە بولغان كۈچلۈك قىزقىشنى قوزغىدى . دانا ئاتىسىمۇ ئۇنىڭ ئادەتتىكى شەخىسلەرنىڭ رەسىملىرىنى سىزىشىغا قارشى تۇرمىدى .
غازى ئەھمەد 1951-يىلى ئىمتھان بېرىپ قەشقەر پېداگوكىكا مەكتىپىگە ئوقۇشقا كىردى . مەكتەپتىكى چاغلىردىلا مەكتەپنىڭ قارا دوسكىلىرىنى ئىشلەپ ۋە ھەر خىل رەسىملەرنى سىزىپ ئاز – تولا كۆزگە كۆرۈنگەن ‹‹ كىچىك رەسسام ›› بولۇپ قالغان ئىدى . جەنۇبىي شىنجاڭنىڭ گۈزەل–تاغ دەريالىرى ئۇنىڭ ئىلھامىنى قوزغىسا ، يۇرتنىڭ ئۆزگىچە ئېتنوگىرافىك مۇھىتى ئۇنىڭ سەنئەت تالانتىنى يېتىلدۈردى . 1954-يىلى ئۇ پېداگوكىكا مەكتىپىنى پۈتتۈرگەندىن كېيىن ، شىنجاڭ ئىنىستىتۇتىنىڭ سەنئەت فاكۇلتېتىغا بىلىم ئاشۇرۇشقا ئەۋەتىلدى ھەمدە 1957-يىلى ئەلا نەتىجە بىلەن ئوقۇش پۈتتۈرۈپ ، شۇ مەكتەپكە ئۇقۇتقۇچىلىققا ئېلىپ قېلىندى . كېيىن ئۇقۇتقۇچىلىقتىن سەنئەت كافىدىراسىنىڭ مۇدىرلىقىغا ۋە سەنئەت ئىستىتۇتىنىڭ باشلىقلىقىغا ئۆستۈرۈلدى . 1997 – يىلدىن ھازىرغا قەدەر ئاپتونۇم رايونلۇق ئەدەبىيات – سەنئەتچىلەر بىرلەشمىسىنىڭ رەئىسى ، پارتىگۇرۇپپىسىنىڭ مۇئاۋىن شۇجىسى ۋە جوڭگۇ ئەدەبىيات – سەنئەتچىلەر بىرلەشمىسىنىڭ ئەزاسى ، جوڭگۇ رەسساملار جەمئىيىتىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى ، شىنجاڭ سەنئەت ئىنىستىتۇتىنىڭ پېروفېسسورى ، شىنجاڭ ئەدەبىيات سارىيىنىڭ پەخرىي باشلىقى ، جوڭگۇ ئۇيغۇر تارىخ – مەدەنىيەت تەتقىقات ئورنىنىڭ دائىمىي ئەزاسى ، جوڭگۇ ماي بوياق رەسساملار جەمئىيىتىنىڭ دائىمىي ئەزاسىلىق ۋەزىپىسىنى ئۆتەپ كېلىۋاتىدۇ . ئۇ بىر تەرەپتىن رەسىم سىزغاچ ، يەنە بىر تەرەپتىن ئاپتونۇم رايونىمىز مەدەنىيەت ساھەسىدىكى مۇھىم رەھبەرلىك خىزمىتىنى ئىشلەپ كېلىۋاتىدۇ .
غازى ئەھمەد رەسسام بولۇش سۈپىتى بىلەن رەسساملىق ساھەسىدىكى كۆزگە كۆرۈنگەن تالانت ئىگىسى ئىدى . ئۇ شىنجاڭ ئىنىستىتۇتىدا ئوقۇۋاتقان مەزگىلدە سابىق سوۋېت ئىتتىپاقىلىق مۇھاجىر گىليازوفنىڭ تەربىيىلىشى بىلەن « چىسچاكوف » چە ئوقۇتۇش ئۇسۇلىنىڭ دەسلەپكى مەشقلىرىنى ئۈگەندى . بۇ بىر شەرقچە رەسىم ئۇسلۇبىدىكى ئىنچىكە سىزىش ئۇسلۇبىغا ئوخشىمايدىغان بىر خىل يېڭىچە ئۇسلۇب ئىدى . ئۇ شۇ چاغلارنى ئەسلەپ : « مەن شەپقەتلىك ئۇستازىم گىليازوفقا چوڭقۇر تەشەككۈر بىلدۈرىمەن . ئۇنىڭ قاتتىق تەلەپ قويۇشى ئاستىدا ، مەندە غەرب رەسساملىقىدىكى مۇكەممەل ئەنئەنىۋىي شەكىل سىزىش قابىلىيىتى ۋە رەڭ بېرىش ئاساسى يېتىلدى » دەيدۇ . گەرچە شۇنداق بولسىمۇ ، ئۇ ئون نەچچە يىللىق ئىجادىيەت مۇساپىسىدە غەربنىڭ ئەنئەنىۋىي رەسىم سىزىش ئۇسلۇبىنى دورىماي ، شىنجاڭدا چوڭقۇر يىلتىز تارتىپ ، سەزگۈرلۈك بىلەن ئۆزىنىڭ سەنئەت ئۇسلۇبىنى ياراتتى .
ئۇ ماي بوياق رەسىملەرنى سىزاتتى ، جوڭگۇچە رەسىملەرنىمۇ سىزاتتى . يېقىنقى يىللاردا جوڭگۇچە رەسىمگە ئىشتىياق باغلىدى . بۇ بىر ئاز سانلىق مىللەت رەسسامى ئۈچۈن ئىنتايىن قىممەتلىك روھ ئىدى . ئۇنىڭ ئىجادىيەتلىرىنىڭ كۆپ قىسمى تەكشى سىزىش ئۇسلۇبىدا سىزىلغان بولۇپ سىزىقچىلار ئارقىلىق ئاسسىي شەكىل ئىپادىلىنىپ ، ئوبرازلار ئىنچىكە سىزىلىپ چىقاتتى . ئۇ سىزمىلىرىدا نۇر ئۈنۈمىنى قارغۇلارچە قوغلاشماي ، غەرب رەسساملىقىدىكى تەمكىنلىك ، ئوچۇق – يورۇقلۇق ۋە غەمكىنلىكنى رەڭلەر ئارقىلىق چىۋەرلىك بىلەن ئىپادىلىسە ، شەكىل چىقىرىشتا جوڭگۇچە رەسساملىقتىكى تارقاق نۇقتىلارنى ئوبدان كۈزىتىش ئۇسۇلىنى قوللىنىپ ، غەرب رەسساملىقىدىكى ئومۇمىي شەكىل ، كۆپتۈرمە سىزىش ئۇسلۇبى ۋە خاراكتىر يارىتىش ھەم جوڭگۇ رەسساملىقىدىكى كۆركەملىك ، جۇشقۇنلۇقنى ناھايىتى ياخشى ئىپادىلەپ ، غەربىي يۇرت تام رەسىملىرىنى ۋايىغا يەتكۈزۈپ سىزىپ ، ئادەمدە ئاجايىپ تەسىراتلارنى قوزغىدى . ئۇنىڭ يېقىنقى يىللاردىكى سەنئەت خاراكتىرى ۋە ئۇسلۇبى پىشىپ يېتىلىپ ئەڭ يۇقىرى پەللىگە يېتىپ ، كىشىنىڭ زوقىنى قوزغىدى . بۇ خىل سەنئەت تالانتىنىڭ يېتىلىشىدە چوڭقۇر تارىخىي سەۋەبلەر بار ئىدى . ئۇ بۇ ھەقتە توختىلىپ مۇنداق دېدى : « مېنىڭ شىنجاڭ سەنئەت ئىنىستىتۇتىدىكى ماي بوياق رەسىم مۇئەللىمىم لېنىنگىراد رۇببىن سەنئەت ئىنىستىتۇتىدىن شىنجاڭغا كەلگەن . مۇنداقچە قىلىپ ئېيتقاندا ، ئۇ ماڭا لېنىنگىرادنىڭ ئۆزى بولغان ئىدى . بىراق ، شەخسلەرنىڭ ئوبرازىنى يارىتىش جەھەتتە شىنجاڭدىكى مىڭئۆي بۇددىزىم تام رەسىملىرى ئىلھامىمنىڭ بۇلىقى ئىدى » . ئۇ ئۆزىنىڭ « ناخشا – ئۇسسۇل ماكانى » دېگەن رەسىمىنى مىسال قىلىپ ، رەسىمدىكى ئەر – ئايال ئۇسسۇلچىلارنىڭ ئۆزگىچە ئۇسسۇل ئويناش شەكلىنىڭ قانداقتۇر ھادىسىدىن كەلگەن بولماستىن ، بەلكى تارىخى دۇنخۇاڭ تام رەسىملىرىدىن يۈز يىللارچە ئۇزۇن بولغان قىزىل مىڭئۆيى ، قۇمتۇرا مىڭئۆيى ، بېزەكلىك مىڭئۆيلىرىدىكى تام رەسىملىرىدىن كەلگەنلىكىنى ئېيتتى . قەدىمقى ئۇيغۇرلار بۇددا دىنىنى ھىندىستاندىن جوڭگۇغا ئەڭ بۇرۇن ئېلىپ كىرگەن مىللەت . پەقەت كېيىنكى مەزگىللەردە مۇرەككەپ تارىخىي سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن ئۇيغۇرلار ئېتىقاد يەڭگۈشلەپ ئىسلام دىنىغا كىرگەن . مىڭئۆي تام رەسىملىرى قەدىمقى ئۇيغۇرلار ياراتقان جۇڭخۇا مىللىي سەنئىتىنىڭ قىممەتلىك مىراسى دەپ قارايدىكەن .
1956 – يىلى ۋە 1976 - يىلى ئۇ جەنۇبىي شىنجاڭدىكى مىڭئۆيلەرگە ئىككى قېتىم بېرىپ ، ئاي – ئايلاپ تام رەسىملىرىنى تەقلىد قىلىپ سىزىپ ، تەتقىقات ئېلىپ باردى ۋە بۇ قىممەتلىك مىراسلارنى قوغدىدى . ئۇ : « ماڭا نىسبەتەن ئېيتقاندا ئىككى قېتىم مىڭئۆيلەرگە كىرىش ، بولۇپمۇ ئىككىنچى قېتىم بۇ قىممەتلىك مىراسلارنى قوغداش قەلبىمدە ئۆچمەس تەسىراتلارنى قالدۇردى . مىڭئۆيلەردىكى بۇددىزىم رەسىملىرىدىن كەلگەن ئىلھام مېنىڭ ناخشا – ئۇسسۇل تەسۋىرلەنگەن ئەسەرلىرىمگە سىڭىپ كەتكەن بولۇپ ، تام رەسىملىرىدىكى تەكشى بېرىلگەن رەڭلەر ۋە ئۇ ئوبرازلاردىكى خاسلىق مېنىڭ قەدىمكى رەسىم سىزىش ئۇسلۇبىدىن ھازىرقى رەسىم سىزىش ئۇسلۇبىنى يارىتىشىمغا تۈرتكە بولدى » دەيدۇ .
ئۇنىڭ توختىماي ئىجاد قىلىش روھى تارىخىي سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن نەچچە مىڭ يىل ئۈزۈلۈپ قالغان شىنجاڭ تاشكېمىر رەسىملىرىنىڭ جەۋھەرلىرىنى يېڭى ھاياتقا ئېرىشتۈردى . كەسپ ئەھلىلىرىنىڭ ئۇنىڭغا « خاس ئۇسلۇبتا سىزدى رەسىم ھارماي – تالماي ، ئويغاتتى ئۇيقۇدىكى ساھىبجامالنى » دەپ باھا بېرىشىنىڭ چوڭقۇر مەناسى بار ئىدى . غازى ئەھمەدنىڭ رەسىملىرى ھەرگىزمۇ غەرب رەسساملىقىنىڭ كۆچۈرۈلمىسى ئەمەس ، شۇنداقلا جوڭگۇ رەسساملىقىنڭ تەقلىدىي نۇسخىسىمۇ ئەمەس ئىدى . ئۇ غەرب ۋە جوڭگۇ رەسساملىقىنىڭ جەۋھەرلىرىنى قوبۇل قىلىپ ، بولۇپمۇ ئۇيغۇر ئەنئەنىۋىي مەدەنىيىتىگە ۋارىسلىق قىلىپ ، تىرىشىپ تەتقىق قىلىپ ، ئۇنى يۇقىرى پەللىگە كۆتىرىپ ، قويۇق غەربىي يۇرت پۇرىقىغا ۋە ئۆزگىچە ئالاھىدىلىككە ئىگە بولغان « غازى ئەھمەدچە ئۇسلۇب » نى يارىتىپ ، شىنجاڭ ، ھەتتا جوڭگۇ رەسىم مۇنبىرىدىكى گىگانت چىنارغا ئايلاندى .
ئۇ ئېغىر – بېسىق ئىدى . ئۇ ئىستېتىزىم تەرەپدارى ئەمەس ، شۇنداقلا شەكىل قوغلىشىدىغانلاردىنمۇ ئەمەس ئىدى . ئۇنىڭ ئىجادىيىتىدە مەيلى سەنئەت ۋاستىسى بولسۇن ، ياكى ئۇسلۇب بولسۇن ، ھېچقايسىسى ئاساسىي ئورۇندا تۇرمايتتى . ئۇ : « كەڭ مەنىدىن ئېيتقاندا ، سەنئەت بىر خىل ۋاستە ، ھەرگىزمۇ مەقسەت ئەمەس . ئەسەر ئارقىلىق كىشىلەرنى تەربىيىلەش ، تەسىرلەندۈرۈش ، شۇنداقلا تەشۋىقات ئۈنۈمىگە يېتىش – مەقسەت . تار مەنىدىن ئېيتقاندا ، ئەسەرنىڭ مەزمۇنىنى ئىپادىلەش – مەقسەت . شەكىل – ۋاستە . ۋاستىنى مەقسەت قىلىۋېلىشقا ، مەقسەتنى ۋاستە قىلىۋېلىشقا بولمايدۇ . مۇنداقچە ئېيتقاندا ، سەنئەت ئىجادىيىتى بىلەن شۇغۇللانغۇچىلار ئەسەردىكى ئاساسىي ئىدىيىنى ئىپادىلەشكە پايدىلىق ۋاستىلارنى ئىشلىتىشى ، ئەكسىچە ئاساسىي ئىدىيىنى ئىپادىلەشكە پايدىسىز ۋاستىلەردىن ۋاز كېچىشى كېرەك . مۇشۇنداق قىلغاندىلا ئاندىن بىز رەسىم سىزىش ئەسۋاپلىرىنىڭ خوجايىنى بولالايمىز ، ئەكسىچە بولغاندا ، ئەسۋاپلارنىڭ قۇلى بولۇپ قالىمىز » دەيدۇ .
دۇرۇس ، قەدىمقىلار « ئوغلان ئىشلىتەر قورالنى ، قورال ئىشلىتەلمەس ئوغلاننى » دەپ بىكارغا ئېيتمىغان . شىنجاڭدىكى ئاز سانلىق مىللەتلەر ناخشا – ئۇسسۇلغا ماھىر ، ھېسسىياتقا باي مىللەت . ئۇيغۇر قاتارلىق مىللەتلەرنىڭ تۇرمۇشىدا كۆپ ئۇچرايدىغان مەشرەپ ، مۇقام سورۇنلىرى ، ئېتىز قىرلىرىدا بىيىت ئوقۇشلار ، ئوغلاق تارتىش ، قايناق بازار ، يىپەك يولى مەنزىرىلىرى ، تەڭرىتېغىنىڭ گۈزەل تاغ – دەريالىرى ۋە مىللىي مەدەنىيەت ساھەسىدىكى كىشىلەر غازى ئەھمەدنىڭ قەلىمىدە ناھايىتى ئوبرازلىق ئىپادىلەنگەن . ئۇسسۇل سورۇنلىرىدىكى قايناق ھېسسىيات ، قىزغىن كەيپىيات ۋە جانلىق ئوبرازلار ئۇنىڭ ئەسەرلىرىدە ۋايىغا يەتكۈزۈپ سىزىلغان . بىر فىرانسىيىلىك ساياھەتچى ئۇنىڭ ئەسەرلىرىنى كۆرۈپ : « رەسىمدىكى سازەندىلەر ۋە ئۇسسۇلچىلارنىڭ جۇشقۇن ھالىتى تىل بىلەن تەسۋىرلىگۈسىز دەرىجىدە ئەينەن سىزىلىپتۇ » دېگەن . يەنە بەزىلەر غازى ئەھمەدنىڭ ئەسەرلىرى كىشىگە روفېر سارىيىدا ساقلىنىۋاتقان ، گوللاندىيىلىك رەسسام فرانىس . خارس سىزغان « سىگان قىزى » ۋە « سازەندە » دېگەب ئەسەرلەرنى ئەسلىتىدۇ دېيىشمەكتە . ئۇنىڭ ئەسەرلىرىدە يارىتىلغان ئوبرازلار شۇ قەدەر جانلىق بولۇپ ، ئىختىيارسىز ھالدا كىشىنىڭ ئۇلار بىلەن بىر مەيدان ئۇسسۇلغا چۈشكىسىنى كەلتۈرىدۇ . « ياۋروپا ۋاقىت گېزىت » قاتارلىق ئاخبارات ۋاستىلىرى : « غازى ئەھمەدنىڭ رەسىم كۆرگەزمىسى فىرانسىيىلىكلەرنىڭ قاتتىق قىزىقىشىنى قوزغىدى . نۇرغۇنلىغان فىرانسىيىلىك دوستلار بۇ ئاز سانلىق مىللەت رەسسامىنىڭ ئەسەرلىرى بىزنىڭ ئۇنىڭ يۇرتىغا بولغان قىزىقىشىمىزنى قوزغىدى ، بىز شىنجاڭغا ساياھەتكە بارماقچى » دەپ خەۋەر قىلغان .
ئەمەلىيەتتە بۇ ئەسەرلەردە رەسسامنىڭ ئىچكى دۇنياسى ئىپادىلەنگەن . خەلققە ۋە تاپىنى ئاستىدىكى بۇ زېمىنغا بولغان مۇھەببەت ۋە تارىخىي تەرەققىياتىغا بولغان كۆڭۈل بۆلۈش ، خۇددى بىر تال قىزىل يىپقا ئوخشاش ئۇنىڭ قان – قېنىغا سىڭىپ ، روھىنى باغلاپ تۇراتتى . ئۇنىڭ ئەسەرلىرىدە شىنجاڭدىكى ئاز سانلىق مىللەتلەر ، شۇنداقلا جۇڭخۇا مىللەتلىرىنىڭ روھى ۋە ئىرادىسى ئىپادىلەنگەن . « جىنايى جازا » ، « ھېساب ئېلىش » ، « مۇقام » قاتارلىق ئەسەرلىرىدە ئۇيغۇرلارنىڭ تارىخىي تەقدىرىنىڭ ئۆزگىرىشى ئوبرازلىق ئىپادىلەنگەن . بۇ ئەسەرلەر ، شۇنداقلا « ئېيتىپ تۈگەتكۈسىز يۈرەك سۆزى » ، « ھەر خىل سازلارغا نەزەر » ، « مەشرەپ » ، « نازىركوم » ، « دولان روھى » ، « تەڭرىتاغ بۇلبۇلى » ، « مەھمۇد قەشقەرى » قاتارلىق ئەسەرلىرىدىمۇ ئۇيغۇر خەلقىنىڭ رەڭگا – رەڭ ، مول مەنىۋىي دۇنياسى يورۇتۇپ بېرىلگەن . مانا بۇلار رەسسامنىڭ خەلقىگە بولغان چوڭقۇر مۇھەببىتى ۋە تارىخىي تەرققىيات جەريانىدىكى تەقدىرىدىن ئايرىلالمايدۇ . ئۇنىڭ خەلقىگە بولغان چوڭقۇر مۇھەببىتى بەزى چاغلاردا ئۆزىنى كونتىرول قىلغۇسىز دەرىجىگە بېرىپ يەتكەن . ئۇ « ساما » دېگەن ئەسىرىدە ئىختىيارسىز رەۋىشتە ئۆزىنىمۇ شۇ قايناق ئۇسسۇل توپى ئارىسىغا قوشۇۋەتكەن . بۇ قانداقتۇر بىردەملىك ئىلھامنىڭ تۈرتكىسىدىن بولماستىن ، بەلكى خەلقىگە بولغان چوڭقۇر ھېسسىياتنىڭ تۈرتكىسىدە ، ئۆزىنىڭ ئىچكى ھېسسىياتىنى ئوبرازلىق ۋە جانلىق سىزىپ چىققانلىقىدىن بولغان .
رەسسام لى كېرەن ئەپەندى « خەلق ئارىسىغا چۆكمىگەن رەسسام داڭلىق رەسسام بولالمايدۇ » دېگەن ئىدى . ئۇنىڭ ئۈستىگە جوڭگۇ رەسساملىق مۇنبىرىدە تىك چوققىلارنى بويسۇندۇرغىدە جاسارەت بىلەن ئىجاد قىلىشتەك ياخشى ئەنئەنىمىز بار . بىر پارچە ئەسەرنى ياخشى سىزىش ئۈچۈن ، شۇنداقلا ئۇنى چوڭقۇر مەنىگە ئىگە قىلىش ئۈچۈن ، ئۇ دائىم ئۇزۇن مۇددەت خەلق ئارىسىدا تۇرمۇش ئۈگىنەتتى . ئۇ « مۇقام » دېگەن ئەسىرىنى سىزىشتىن بۇرۇن نۇرغۇن قېتىم ئويلاندى ، قۇم – بوران ھۇشقۇتۇپ تۇرغان جەنۇبىي شىنجاڭنىڭ چەت يازا – قىشلاقلىرىغىچە بېرىپ ، نەچچە مىڭلىغان شەخسلەر ئوبرازىنى ئەستايىدىل كۈزەتتى . تەھلىل قىلىش ، سېلىشتۇرۇش ، تاللاش ئارقىلىق ئىككى ئايدىن ئارتۇق ۋاقىت سەرپ قىلىپ ، ئاخىرى خوتەن ۋىلايىتىنىڭ قارىقاش ناھىيىسىدە بۇ ئەسەرنى يورۇقلۇققا چىقاردى . « مۇقام » دا 50 تىن ئارتۇق شەخسلەر ئوبرازى يارىتىلغان بولۇپ ، ھەر بىر كىشىنىڭ كىيگەن كىيىمى ، چالغان سازى ۋە چىراي ئىپادىسى بىلەن ئومۇمىي ئەسەرنىڭ مۇناسىۋىتى ئىنچىكىلىك بىلەن كۆڭۈل قويۇپ سىزىپ چىقىلغان . ئۇ مۇنداق دەيدۇ : « بەزىلەرنىڭ قارىشىچە ، بەزى مىللەتلەرنىڭ چىراي – تۇرقى ئاساسەن ئوخشىشىپ كېتىدىكەن ، مېنىڭ ئەسەرلىرىمدىكى ئوبرازلارمۇ بىر – بىرىگە ئوخشىشىپ كېتىدىكەن . شەخسلەر ئوبرازى تەسۋىرلەنگەن بىر پارچە رەسىم بەئەينى بىر ئەدەبىي ئەسەرگە ئوخشايدۇ . ئۇ مۇبادا كىشىگە ئۇنتۇلغۇسىز بىرنەچچە ئوبرازنى ئەسلىتەلمىسە ، ئۇنى قانداقمۇ مۇۋەپپىقىيەتلىك چىققان ئەسەر دېگىلى بولسۇن ؟ » . ئەمەلىيەتتىمۇ ئۇ ئەزەلدىن كونىلىققا ئېسىلىۋالمايتتى ، قارىغۇلارچە مودىمۇ قوغلاشمايتتى . تېخنىكا ، شەكىل جەھەتتە نەيرەڭۋازلىق ئىشلىتىلگەن ، مەزمۇنى پۈچەك نەرسىلەر بىلەن ئەزەلدىن خوشى يوق ئىدى . ئۇنىڭ ئەسەرلىرى ئىچكى ھېسسىياتقا باي ، تارىخىي پۇرىقى كۈچلۈك قىلىپ ئەستايىدىللىق بىلەن تۈجۈپىلەپ سىزىلاتتى . « ياۋروپا ۋاقىت گېزىتى » ئۇنىڭ ئەسەرلىرىگە « غازى ئەھمەدنىڭ ئەسەرلىرىدىن كىشى ئۇيغۇر تارىخىنى ، شۇنداقلا ئۇيغۇر تارىخىنى ياراتقان ھازىرقى زامان ئۇيغۇرلىرىنى چۈشىنىپ يېتەلەيدۇ » دەپ باھا بەرگىنى بىكار ئەمەس ئىدى . بىر پارچە ئەسەردىن ئاپتورنىڭ ئىستېداتىنى كۆرىۋالغىلى بولىدۇ . بىر پارچە مۇۋەپپىقىيەتلىك چىققان ئەسەردە رەسسامنىڭ خىسلىتى چاقناپ تۇرىدۇ . خەلق ئارىسىدىن چىقىپ خەلق ئارىسىغا قايتىش ، خەلقنى ئەسەرلىرىنىڭ باش تېمىسى قىلىش ، كەڭ خەلق ئاممىسى ۋە غەربىي يۇرتنىڭ گۈزەل تاغ – دەريالىرىدىكى سەنئەت گۈزەللىكىنى ئىپادىلەش – غازى ئەھمەدتىكى سەنئەت خىسلىتىدۇر ، شۇنداقلا ئۇنىڭ سەنئەت قارىشىنىڭ جەۋھىرىدۇر . ئۇ جوڭگۇچە ئالاھىدىلىككە ئىگە ئىلغار ، ئىلمىي ، مىللىي ، ئاممىباپ مەدەنىيەت قۇرۇلۇشى يولىدا مېڭىشتا چىڭ تۇرۇپ ئۈلگە ياراتتى . شۇڭا ئۇنى « خەلق سەنئەتكارى » دەپ تەرىپلىسە ئازراقمۇ ئارتۇقلۇق قىلمايدۇ .
ئۇ تىرىشچانلىق ، ئىجادچانلىق روھىغا باي سەنئەتكار . 1999 – يىلدىن 2000 – يىلغىچە 100 دىن ئارتۇق ئەسەرنى سىزىپ پۈتتۈردى . چوڭ تىپتىكى ماي بوياق رەسىم « دولان روھى » مۇ شۇنىڭ ئىچىدە ئىدى . ۋاھالەنكى ، ئۇ ئىجادىيەتتە ھەرگىزمۇ ئالدىراقسانلىق ۋە ئاچكۆزلۈك قىلماستىن ، بەلكى قەدەممۇ – قەدەم بىر چوققىدىن يەنە بىر چوققىغا يامىشىپ ئىلگىرىلەپ ، سەنئەت جەۋھەرلىرىنى دۇنياغا تەقدىم قىلدى . خۇددى قۇم بارخانلىرىنى كېزىۋاتقان تۆگىگە ئوخشاش جاسارەت بىلەن مەزمۇت قەدەم تاشلايتتى . ئۇىڭ « جىنايى جازا » ( 1964 – يىلى سىزىلغان ) دېگەن ئەسىرى جوڭگۇ گۈزەل – سەنئەت سارىيىغا ساقلاشقا قويۇلدى . « مەھمۇد قەشقەرى » ( 1981 – يىلى سىزىلغان ) مەملىكەتلىك ئاز سانلىق مىللەتلەر رەسىم كۆرگەزمىسىدە بىرىنچى دەرىجىگە ئېرىشىپ ، بېيجىڭ مىللەتلەر مەدەنىيەت سارىيىغا ساقلاشقا قويۇلدى . « مۇقام » ( 1984 – يىلى سىزىلغان ) دېگەن ئەسىرى جوڭگۇ گۈزەل – سەنئەت سارىيىغا ساقلاشقا قويۇلدى . « گىلەم . ئۇيغۇرلار » ( 1987 – يىلى سىزىلغان ) ناملىق ئەسىرى ياپونىيە يازغۇچىلار جەمئىيىتىگە ساقلاشقا قويۇلدى . « مۇزىكا ھەۋەسكارى » ( 1988 – يىلى سىزىلغان ) ناملىق ئەسىرى مەملىكەت بويىچە تۇنجى نۆۋەتلىك ماي بوياق رەسىم كۆرگەزمىسىگە قاتناشتۇرۇلۇپ ، كۈمۈش مېدالغا ئېرىشىپ ، ياپونىيە جيەندەيتيەن كۇلۇبىغا ساقلاشقا قويۇلدى . جوڭگۇچە رەسىم « تەڭرىتاغ بۇلبۇلى » پارتىيە قۇرۇلغانلىقىنىڭ 80 يىللىقىنى تەبرىكلەش مۇناسىۋىتى بىلەن ئۆتكۈزۈلگەن مەملىكەتلىك رەسىم كۆرگەزمىسىدە مۇنەۋۋەر ئەسەر مۇكاپاتىغا ئېرىشتى . يەنە بىر تۈركۈم ئەسەرلىرى رەسىم ساھەسىنى زىلزىلىگە سالدى .
ئۇ ماي بوياق رەسىمى سىزىش ۋە جوڭگۇچە رەسىم سىزىشتىن باشقا يەنە تام رەسىملىرى ، بېزەكچىلىك نەقىشلىرى ، ئەنئەنىۋىي بىناكارلىق سەنئىتى ۋە ئۇيغۇر بىناكارلىق سەنئىتىنىمۇ تەتقىق قىلدى . ئۇ ئۇيغۇر ، ئەرەب ھۆسىنخېتىگىمۇ ماھىر بولۇپ ، ھۆسىنخەت ئەسەرلىرىمۇ خېلى مەشھۇر . ئۇ يەنە رەسىم سىزىش ، بىناكارلىق ، ھۆسىنخەت ۋە تارىخىي مەدەنىيەت جەھەتلەردىمۇ نۇرغۇن ئەسەرلەرنى ئېلان قىلىپ ، نۇرغۇن مۇھىم قاراشلارنى ئوتتۇرىغا قويدى .
يېقىنقى يىللاردىن بۇيان ئۇ شىنجاڭ مەدەنىيەت ساھەسىنىڭ « باياناتچىسى » بولۇپ قالدى . 1992 – يىلى غازى ئەھمەد بېيجىڭ خەلق سارىيىدىكى شىنجاڭ زالىنى قايتا بېزەش قۇرۇلۇشىنىڭ باش لايىھىلىگۈچىلىكىگە تەكلىپ قىلىنىپ ، چوڭ تىپتىكى ئاسما تام رەسىمى « تەڭرىتاغقا مەدھىيە » نى لايىھىلىدى ۋە بۇ قۇرۇلۇشقا رەھبەرلىك قىلدى . 1997 – يىلى يۇقىرىنىڭ يوليورىقىغا ئاساسەن ، ئاپتونۇم رايونىمىز شياڭگاڭ ئالاھىدە مەمۇرىي رايونىغا سوۋغا قىلغان چوڭ تىپتىكى ئاسما تام رەسىمى « تەڭرىتاغ ناۋاسى » نى لايىھىلەپ ۋە ئۇنىڭغا باشچىلىق قىلىپ ، شىنجاڭدىكى ھەر مىللەت خەلقىگە ۋاكالىتەن ئۇلارنىڭ ۋەتەنگە بولغان مەدھىيىسى ۋە تىلەكلىرىنى بىلدۈردى .
شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونۇم رايونىنىڭ مەركىزى ئۈرۈمچى ۋە شىنجاڭنىڭ ھەرقايسى رايونلىرىدىكى نۇرغۇن مۇھىم سورۇنلاردا جۇلا قىلىپ تۇرغان تام رەسىملىرى ۋە ھەيكەللەرنىڭ ھەممىسى ئۇنىڭ قولىدىن چىققان . ئۇ شىنجاڭنىڭ گۈزەل تاغۇ – دەريالىرىنى ۋايىغا يەتكۈزۈپ سىزىپ ، كىشىلەرنىڭ شىنجاڭنى تېخىمۇ چۈشىنىشىنى ئىلگىرى سۈرۈپ « شىنجاڭچە ئالاھىدىلىك » كە تېخىمۇ تۈس قوشتى . ئۇ ئۆزىمۇ خۇددى رەسىملىرىدىكىدەكلا قويۇق شىنجاڭچە تۈسكە ئىگە بولۇپ قالدى . رەسساملىق ساھەسى ۋە رەسساملىق خىزمىتىدىكى كۆزگە كۆرۈنگەن تۆھپىسى ئۇنى كاتتا شان – شەرەپلەرگە مۇيەسسەر قىلدى . ئەدەبىيات – سەنئەت ساھەسىدىكى خىزمىتىدىن باشقا ئۇ يەنە 9 – قېتىملىق خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ ۋەكىلى بولدى . 1998 – يىلى مەملىكەت دەرىجىلىك ئالاھىدە تۆھپە قوشقان مۇتەخەسىس بولۇپ باھالاندى . 1991 – يىلىدىن باشلاپ گوۋۇيۈەننىڭ ئالاھىدە تەمىناتىدىن بەھرىمەن بولۇپ كېلىۋاتىدۇ . ئۇنىڭ سەنئەت ئۇسلۇبى ۋە نەتىجىلىرى ئۆزىنى ئەدەبىيات – سەنئەتكە بېغىشلاش روھى كەمچىل بۈگۈنكى دەۋر كىشىلىرىنى ئىلھاملاندۇرۇپ كەلمەكتە .

« مەن جوڭگۇ شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونۇم رايونىلىق »

ئۇ ئىلگىرى چوڭقۇر ھېسسىيات بىلەن : » مەن سېپى ئۆزىدىن قەشقەرلىق ئۇيغۇر . شىنجاڭنىڭ تاغ – دەريالىرى مېنى بېقىپ چوڭ قىلدى ، شىنجاڭ خەلقى مېنى بېقىپ تەربىيىلىدى . مەن بۇ تۇپراقتا ئۆسۈپ يېتىلگەن بىر تۈپ يۇلغۇن . مەن مىللىتىمنى سۆيىمەن ، قەشقەرنى ، شىنجاڭنى ، شۇنداقلا ۋەتىنىمنىمۇ سۆيىمەن » دەيتتى . يېقىنقى يىللاردىن بۇيان ئۇ ئاسىيا ۋە ياۋروپانىڭ نۇرغۇن جايلىرىغا باردى . ئىلگىرى – ئاخىر بولۇپ قازاقسىتان ، ئۆزبېكسىتان ، فىرانسىيە ، ئىتالىيە ، گېرمانىيە ، ئەنگىلىيە ، تۈركىيە ، بۇلغارىيە ، ئىران ، ھىندونېزىيە قاتارلىق دۆلەت ۋە شياڭگاڭ ، ئاۋمېن قاتارلىق رايونلارغا بېرىپ تەكشۈرۈش ئېلىپ باردى ۋە ئىلىم ئالماشتۇردى ، شۇنداقلا پارىژ ، ئەنقەرە ، ئىستانبۇل قاتارلىق شەھەرلەردە شەخسىي رەسىم كۆرگەزمىسى ئۆتكۈزدى . « ياۋروپا ۋاقىت گېزىتى » ، « يۇلتۇزلۇق ئارال كۈندىلىك گېزىتى » ، « ياۋروپا كۈندىلىك گېزىتى » ، شۇنداقلا تۈركىيىنىڭ « سەھەر گېزىتى » ، « دەۋر گېزىتى » ، « تۈركىيە كۈندىلىك خەۋەرلەر گېزىتى » ھەم تېلېۋىزىيە ئىدارىسى قاتارلىق كۆپ خىل ئاخبارات ۋاستىلىرى ئارقا – ئارقىدىن خەۋەر ۋە ئوبزورلارنى ئېلان قىلىپ ، چەتئەللەردە كەينى – كەينىدىن جوڭگۇ ، شۇنداقلا شىنجاڭ مەدەنىيىتى قىزغىنلىقىنى قوزغىدى .
دۇنيا تېنچ ئەمەس . مەدەنىيەت ئالماشتۇرۇشتا ئاز – تولا خاتالىقلاردىن خالىي بولغىلى بولمايدۇ . بىر قېتىم بىرەيلەن خاتالىشىپ ئۇنىڭ رەسىم كۆرگەزمىسى تەكلىپنامىسىگە قاملاشمىغان بىر گەپنى يېزىپ قويغاندا ، ئۇ غەزەپلەنگەن ھالدا شىرەگە مۇشتلاپ تۇرۇپ : « ياق ، مەن جوڭگۇ شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونۇم رايونىلىق » دەپ ، تەكلىپنامىنى ئۆزگەرتىپ يېزىشنى قاتتىق تەلەپ قىلغان . ئۇ مۇرەككەپ خەلقئارا ۋەزىيەت ئالدىدا كەسكىنلىك بىلەن ئۆز مەيدانىدا چىڭ تۇرۇپ ، خۇددى تېرەن يىلتىزلىك ، قويۇق يوپۇرماقلىق ، قۇم – بوران ئالدىدا بەردەم تۇرغان توغراقلاردەك مەردانە روھىنى نامايەن قىلغان . سەمىمىي – سادىقلىق ۋە ۋەتەنگە بولغان چوڭقۇر مۇھەببەت بىلەن ۋەتەننىڭ بىرلىكى ، مىللەتنىڭ غورۇرىغا تاقىشىدىغان چوڭ ئىشتا ئۇ قىلچە ئارىسالدى بولمىغان . بۇ ئۇنىڭ ئادەم بولۇشتىكى پىرنىسىپى ئىدى . بىراق ، تۇرمۇشتىكى ئۇ – دائىم ئۇنداق سۆرۈن تەلەت ئەمەس . ئۇ كىشىلەرگە قىزغىن ، سەمىمىي مۇئامىلە قىلىدۇ . خوشال چاغلىرىدا بولسا ئۈزۈلدۈرمەي چاقچاقلارنى قىلىدۇ . ئۇ رېئال تۇرمۇشتىكى « ھەقىقىي بىر ئىنسان » . ئوخشىمىغان مەسىلىلەرنى بىر تەرەپ قىلىشتا ئوخشىمىغان ئوبيېكىت ۋە ئوخشىمىغان ئەھۋالغا ئاساسەن مۇۋاپىق بىر تەرەپ قىلىشنى بىلىدۇ . بەزىدە تىلىنى ئازراق ئۆتكۈرلەشتۈرىدۇ ۋە ئۇيغۇرلارغا خاس يۇمۇرىستىكلىكىنىمۇ نامايەن قىلىپ قويىدۇ . ھۆكۈمەت ئىشلىرىنى بىر تەرەپ قىلغاندا بولسا دانالىق بىلەن بېجىرىپ « دولان روھى » ، « ساما » ، « مۇقام » قاتارلىق ئەسەرلىرىدىكى قىزغىنلىق ، جۇشقۇنلۇق ۋە مەستخۇشلۇقتىن ئەسەرمۇ قالمايدۇ .
قۇياش نۇرى چۈشۈپ تۇرغان ئۆيدە بىز چاي ئىچىشكەچ قىزغىن مۇڭدىشىپ كەتتۇق . مەن ئۇنىڭدىن :
– رەسىم سىزىش ۋە خىزمەتتىن بوشىغان ۋاقىتلىرىڭىزدا كىتاب ئوقۇشنى ياقتۇرامسىز ؟ – دەپ سورىغىنىمدا ، ئۇ مۇنداق جاۋاب بەردى .
– كىتاب ئوقۇيمەن . ئەمەلىيەتتە مەيلى « جىنايى جازا » بولسۇن ياكى « مۇقام » ناملىق ئەسىرىمدە بولسۇن ، ئۇلاردا تەسۋىرلەنگەن ئەسلى كۆرۈنۈش تۇرمۇشتا مەۋجۇد ئەمەس . بۇنداق ئىشلارنى تۇرمۇشتا بار دېيىلگەندىمۇ ئەسەردە تەسۋىرلەنگەنلىكىدەك ئۇنداق يىغىنچاق ئەمەس . ئۇلارنى ئىپادىلەش رەسسامنىڭ بىلىمى ، ئىدىيىسى ، رەسسامنىڭ جەمئىيەتكە ، مىللىي تارىخىغا ۋە مىللىي ئۆرپ – ئادەتلىرىگە بولغان چۈشەنچىسى بىلەن زىچ مۇناسىۋەتلىك بولغان بولىدۇ . مەن كىتاب ئوقۇشنى ياخشى كۆرىمەن . كۆپرەك كەسپىي كىتابلارنى ئوقۇغاندىن باشقا يەنە ئەدەبىيات ، تارىخ ، پەلسەپىگە مۇناسىۋەتلىك كىتابلارغىمۇ بەك قىزىقىمەن ھەم شۇ تۈردىكى كىتابلارنى بەكرەك ئوقۇيمەن . روسىيە يازغۇچىلىرىدىن لېۋ . تولسىتوي ، تۇرگىنېف ، لېرمونتوف ، شولوخوف ، چېخوف ۋە جوڭگۇ يازغۇچىلىرىدىن لۇشۈن ، ماۋدۇن ، ئەلشىر نەۋائىي ، يۈسۈپ خاس ھاجىپ قاتارلىق ئۇستازلارنىڭ ئەسەرلىرىنىڭ كۆپ قىسمىنى ئوقۇغانمەن . ئاپتونۇم رايونىمىزدىن ئالىم ئابدۈشۈكۈر مۇھەممەتئىمىننىڭ ماقالىلىرىنى كۆپ ئوقۇيمەن . سەنئەت تۇرمۇشنى ئەكىس ئەتتۈرىدۇ ، رەسىمنى رەسىم سىزىش ئۈچۈنلا سىزماسلىق كېرەك . كۆپ ئويلىنىش ، تىپىكلەشتۈرۈش ، چۈشىنىش كېرەك . يالغۇز رەسىم سىزىش تېخنىكىسى بولسىلا كۇپايە قىلمايدۇ . بىر پارچە مۇۋەپپىقىيەتلىك چىققان رەسىمنى رەسسامنىڭ بىلىمى ، تونۇش قابىلىيىتىدىن ئايرىپ قارىغىلى بولمايدۇ . شۇڭا ئۇ رەسسامنىڭ بىلىمى ، تونۇش قابىلىيىتىنىڭ ئەسەردە ئەكىس ئېتىشىدۇر خالاس .
– رەسساملىق ھايات مۇساپىڭىزدە سىزدە چوڭقۇر تەسىر قالدۇرغان ، شۇنداقلا سىز ئەڭ نېگىزلىك دەپ قارىغان پىرنىسىپ قايسى ؟
– رەسسام بولماقچى بولسىڭىز شەرتسىز ھالدا خەلق تۇرمۇشىغا سىڭىپ كىرىشىڭىز كېرەك . بۇ مۇقەررەر ھەقىقەت . تولداش ماۋزېدوڭ بۇ ھەقتە ماقالىمۇ يازغان . ھازىر بەزى كىشىلەر ‹ بۇ توغرا ئەمەس › دەپ قاراۋاتىدۇ . دۇنيادىكى نۇرغۇن سەنئەتكارلارنىڭ كاتتا ئەسەرلىرى تۇرمۇشتىن كەلگەن . روبىن « ۋولگا دەرياسىدىكى كېمە سۆرىگۈچىلەر » دېگەن ئەسىرىنى سىزغاندا ، دەسلەپكى نۇسخىسىدىن رازى بولماي ئۇنى يىرتىپ تاشلىغان . كېيىن ئۇ ۋولگا دەرياسىغا بېرىپ ، شۇ يەرلىك بىر كېمىچى بىلەن ئۈچ ئايدىن ئارتۇق بىرگە تۇرۇپ ئاخىر « « ۋولگا دەرياسىدىكى كېمە سۆرىگۈچىلەر » ناملىق ئەسىرىنى ۋايىغا يەتكۈزۈپ سىزىپ چىققان .
ئۇ شۇلارنى دەۋاتقاچ « ئاماننىساخان » ناملىق ئەسىرىنى تىلغا ئېلىپ مۇنداق دېدى :
– شەكلى ئۆزگەرگەن ئابىستراكىت نەرسىلەرمۇ سەنئەت . بۇنى ئىنكار قىلىشقا بولمايدۇ . بۇ ئەسەرنىڭ ئارقا كۆرۈنۈشى ئابىستراكىت رەڭلەر بىلەن تولغان . چىنلىقنى سىزىشتىمۇ ئابىستىراكت نەرسىلەردىن خالىي بولغىلى بولمايدۇ . ئاق – قارا ، ياخشى – ياماننى سېلىشتۇرۇشمۇ ئابىستراكىتلىق ھېسابلىنىدۇ . ئۇ رەسساملىقتا كۆپ ئۇچرايدۇ . ئابىستراكىت نەرسىلەرمۇ تېگى – تەكتىدىن ئالغاندا ئەسلى تۇرمۇشتىن كەلگەن . ئىجادىيەتتە قىيىنچىلىققا يولۇققاندا ، تۇرمۇشقا چۆكۈش ئارقىلىق ئۇنى ھەل قىلىش كېرەك . تۇرمۇشقا چۆكەندىلا ئەسەر ھاياتىي كۈچكە ئىگە بولىدۇ . بەزى ئەسەرلەردىكى ھاياتىي كۈچنىڭ كەملىكىنىڭ سەۋەبى دەل ئۇلارنىڭ تۇرمۇشتىن يىراقلاشقانلىقىدا .
ئۇ ماڭا بىر ھازا قاراپ تۇرىۋەتكەندىن كېيىن سەمىمىيلىك بىلەن مۇنداق دېدى :
– يېڭى دەۋرگە قەدەم قويغاندىن بۇيان پارتىيىمىز ئەدەبىيات – سەنئەتكە بولغان سىياسەتنى كەڭ قويىۋەتتى . سەنئەتنىڭ قانۇنىيىتىنى تېخىمۇ چۈشىنىپ ھۆرمەتلەيدىغان بولدى . سەنئەتنىڭ خەلققە مەنسۇپ ئىكەنلىكىنى ، سەنئەتنىڭ خەلق ئۈچۈن ، سوتسىيالىزم ئۈچۈن خىزمەت قىلىشى كېرەكلىكىنى ئوتتۇرىغا قويدى . سەنئەت نەزەرىيىسى جەھەتتە ئوخشىمىغان كۆزقاراش ۋە ئېقىملارنىڭ ئەركىن مۇنازىرىلىشىش ، ھەر خىل ئېقىمدىكىلەر بەس – بەستە سايراشنى تەشەببۇس قىلىپ ، سەنئەتكارلارنىڭ ئۆز ئىستىداتىنى جارى قىلدۇرۇشى ئۈچۈن كەڭ سورۇن ھازىرلاپ بەردى . يېقىندا يەنە پۇرسەتنى چىڭ تۇتۇپ ئىلغار مەدەنىيەتنى راۋاجلاندۇرۇش تەشەببۇس قىلىندى . بۇ – بىر ئۇلۇغ كۆز قاراش . بىر سىياسىي پارتىيىنىڭ بۇنداق كۆز قاراشنى ئوتتۇرىغا قويۇشى ۋە تىرىشىپ ئەمەلىيەتكە ئايلاندۇرۇشى بىرقالتىس ئىش . ھازىر سەنئەت ئىجادىيىتىنىڭ ئەڭ ياخشى پۇرسىتى ، شۇڭا سەنئەتكارلار كۆپرەك تىرىشىشى كېرەك .
– ئۇزۇندىن بۇيان سەنئەت ئىجادىيىتى بىلەن شۇغۇللىنىپ كېلىۋاتىسىز ھەم رەھبەرلىك خىزمىتىنىمۇ ئۆتەۋاتىسىز . سەنئەت جەھەتتە مۇۋەپپىقىيەتكە ئېرىشكەنلىكىڭىزگە گەپ كەتمەيدۇ . مەمۇرىي خىزمەتلەردىكى رەھبەرلىك ۋەزىپىسىنىمۇ ياخشى ئارتقۇرۇپ كېلىۋاتىسىز . سىز قانداق قىلىپ مەمۇرىي خىزمەتلەرنىمۇ ياخشى ئىشلىيەلىدىڭىز ؟
– بۇ مەسئۇلىيەتچانلىقتىن ، سالمىقى ئېغىر بولغان بىر خىل مەسئۇلىيەتچانلىقنىڭ سەۋەبىدىن بولسا كېرەك . ئۇندىن قالسا ئەتراپىمدىكى كىشىلەر بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىمنى ياخشى بىر تەرەپ قىلدىم . بىر ئادەم ھەرقانچە قابىلىيەتلىك بولسىمۇ ، ئۇ يەنىلا بىر ئادەم ، خالاس . شۇجىغا ئىشىنىشىمىز ، سېپىمىزدىكى باشقا يولداشلارنىڭ ئاكتىپچانلىقىغا ھۆرمەت قىلىشىمىز ، كىشىلەرگە سەمىمىي ، ئىللىق مۇئامىلە قىلىشىمىز ، تىلىمىز بىلەن دىلىمىز بىردەك بولۇشى لازىم .
– ئادەم بولۇشتا سىز نېمىنى ئەڭ مۇھىم دەپ قارايسىز ؟
– ئەخلاق – پەزىلەتنى . بىر كىشى ھايات ياشاۋاتقان بولسۇن ياكى ئۆلۈپ كەتكەن بولسۇن ، پەزىلەت جەھەتتە چوقۇم كىشىلەرگە ياخشى تەسىرات قالدۇرۇشى كېرەك . بۇ ناھايىتى قىممەتلىك . ياۋاش ، سەمىمىي ئادەم بولۇش ، رەسساملىق ئىستىلى بىلەن ئادىمىيلىك ئىستىلى بىردەك بولۇش كېرەك . ئەسەرنىڭ تۆھپىسى ھەرقانچە چوڭ بولسىمۇ ، رەسساملىق ئەخلاقى ياخشى بولمىسا ، ئەسىرىنىمۇ ساقلاپ قالالمايدۇ . ئادەم ئەركىن – ئازادە ياشىمىقى كېرەك . باشقىلارنىڭ كۆڭلىگە ئازار بەرگەندە ئادەم ئۆزىمۇ خوشال – خورام ياشىيالمايدۇ . بەزىلەر بۇ دۇنيادا بىر ئۆمۈر ياشاپ ئۆزىنىلا ئويلايدۇ – يۇ ، باشقىلارنى ئازراقمۇ ئويلاپ قويمايدۇ . ھەتتا ھەرقانچە يولدىن چىققان ئىش بولسىمۇ قىلىشتىن باش تارتمايدۇ . سىز دەپ بېقىڭچۇ ، بۇنداق ئادەم خوشال – خورام ياشىيالامدۇ ؟ ئەمەلىيەتتە ئۇنداق ئادەملەر ئازاب ئىچىدە ياشايدۇ .
– سىز مۇھەببەتكە ، ئائىلىگە قانداق قارايسىز ؟
ئۇ كۈلۈپ كەتتى ، كېيىن ئەستايىدىللىق بىلەن مۇنداق دېدى :
– گۈزەللىكنى سۆيۈش – كىشىنىڭ تەبىئىتى . گۈزەللىكنى سۆيمەيمەن دېيىش – ساختىلىق . مەنمۇ گۈزەللىكنى سۆيىمەن . رەسسام بولۇش سۈپىتىم بىلەن تېخىمۇ سۆيىمەن . بىراق مېنىڭ بىر ئۆمۈر كەسپىمنى قوللايدىغان خانىمىم بار . بىز ياش ۋاقتىمىزدىلا توي قىلغان . مەن خانىمىمغا ، ئائىلىمىزگە يۈز كېلەلمەيدىغان ئىش قىلسام بولمايدۇ . مۇھەببەت ، ئائىلە – مەسئۇلىيەت بىلەن باغلىنىشلىق . مەسئۇلىيىتىنى يوقاتقان مۇھەببەت ئالىيجاناب مۇھەببەت ئەمەس .
– سىزنىڭچە دۇنيادىكى ئەڭ قىممەتلىك نەرسە نېمە ؟
– ۋاقىت . ۋاقىت ئاتقان ئوققا ئوخشايدۇ ، ئۆتۈپ كەتكىنى قايتىپ كەلمەيدۇ . مەيلى قانداق ئۇلۇغ ئەرباپ بولۇشىدىن قەتئىينەزەر ، ئاخىر بۇ ئالەمدىن كېتىدۇ . كىشىلىك ھايات چەكلىك . بۇ نۇقتىنى بالدۇرراق ھېس قىلىپ ، ۋاقىتنى ئىسراپ قىلماي ، ئۇنى چىڭ تۇتۇش ئىنتايىن مۇھىم . ھازىر زامان ئوخشىمايدۇ ، كىشىلەرنىڭ زېھىن قۇۋۋىتىمۇ ئوخشىمايدۇ . ماڭا نىسبەتەن ئېيتقاندا ، ۋاقىتنى چىڭ تۇتۇپ ، ئۆزۈم قىلماقچى بولغان ئىشلارنى قىلىپ تۈگىتىش ئەڭ خوشاللىنارلىق ئىش .
ھەر ئىككىمىز ئورنىمىزدىن تۇردۇق . ئۆينىڭ دېرىزىسىدىن يىراقلارغا قارىغىنىمىزدا ، ھەيۋەتلىك بوغدا چوققىسى كۆزگە چېلىقىپ تۇراتتى . ئەتىيازنىڭ ئىللىق ئاپتىپىدا كۆپكۆك ئاسماندا لەيلەپ يۈرگەن بۇلۇتلار خۇددى تاغ ئارىسىدا ئۇچۇپ يۈرگەندەك ، يىراقتىن قارىغاندا شۇنداق چىن ، شۇنداق پاك كۆرۈنەتتى . ئۇ ئۆز قوينىدا تالاي ھاياتلىق مۆجىزىلىرىنى ۋە ئۆزگىچە گۈزەل مەنزىرىلەرنى بېقىپ ئۆستۈرگەن ئىدى . تەڭرىتاغ ئالدىدا تۇرۇپ ، يىللار رەسسامنىڭ ئۆچمەس يالدامىلارنى قالدۇرۇپ كەتكەن جەسۇر چېھرىگە قاىغىنىمدا ، ئوي – خىياللىرىم يىراق – يىراقلارغا ئۇچۇپ كەتتى . . .
____________________
ئەسكەرتىش:
※ خەنزۇچە « غەربىي قىسىم » ژورنىلىنىڭ 2002 – يىللىق 10 – سانىدىن تەرجىمە قىلىندى .
ماۋزۇسى تەرجىمان تەرىپىدىن قويۇلدى

ئادەمنىڭ ئالىسى ئىچىدە~

تىرىشچان ئەزا

ئەزا ئۇچۇرى
تىزىم نۇمۇرى: No. 1249
يازما سانى: 476
نادىر تېمىسى: 0
مۇنبەر پۇلى : 51680
تۆھپە نۇمۇرى: 594
توردا: 1956 سائەت
تىزىم: 2010-5-28
ئاخىرقى: 2015-3-19
يوللىغان ۋاقتى 2010-6-14 02:27:32 AM |ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش |
غازى ئەھمەد ئەپەندىنىڭ قىسمەن رەسىملىرىنى(سۈزۈكرەك) توردىن تاپقىلى بولارمۇ؟

بىرگە بىر دېمە، بىرگە بىر ئەمەس، مىڭغا بىرمەن~      http://www.azizim.net

ئالداندىم...خەپ...

ئادەتتىكى ئەزا

ئەزا ئۇچۇرى
تىزىم نۇمۇرى: No. 2574
يازما سانى: 128
نادىر تېمىسى: 0
مۇنبەر پۇلى : 8801
تۆھپە نۇمۇرى: 352
توردا: 529 سائەت
تىزىم: 2010-6-13
ئاخىرقى: 2010-11-13
يوللىغان ۋاقتى 2010-6-14 02:53:10 AM |ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش |

(ERCHIN) نىڭ يازمىسىغا ئىنكاس

بۇرۇن تاپقىلى بولاتتى ، يىقىندىن بىرى ئىزدەپ باقماپتىمەن ، مىنىڭچە بەيدۇلاردىن كۅڭۅل قويۇپ ئىزدىسىڭىز تاپالايسىز.

جەسۇر

ھايات ئادەمگە پە

مەستانە ئـــەزا

ئەزا ئۇچۇرى
تىزىم نۇمۇرى: No. 2175
يازما سانى: 2897
نادىر تېمىسى: 0
مۇنبەر پۇلى : 15485
تۆھپە نۇمۇرى: 344
توردا: 6766 سائەت
تىزىم: 2010-6-3
ئاخىرقى: 2014-5-5
يوللىغان ۋاقتى 2010-6-14 08:20:11 AM |ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش |
مەنمۇ غازى ئەھمەدنىڭ سىزغان رەسىملىرىنى ياقتۇرىمەن، مومكىن بولسا تورغا يوللاپ قويساڭلار [s:20]

ئەزا ئۇچۇرى
تىزىم نۇمۇرى: No. 2609
يازما سانى: 60
نادىر تېمىسى: 0
مۇنبەر پۇلى : 8400
تۆھپە نۇمۇرى: 348
توردا: 96 سائەت
تىزىم: 2010-6-13
ئاخىرقى: 2010-6-30
يوللىغان ۋاقتى 2010-6-14 09:38:53 AM |ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش |
ئۆمەرجان ھەسەن (بوز قىر) مېنىڭ خوشانامغۇ، مەن تېخى بۇ ئەسەرنىڭ ئۆمەرجان يوللىغان ئوخشايدۇ دەپتىمەن.

ئەزا ئۇچۇرى
تىزىم نۇمۇرى: No. 2510
يازما سانى: 1025
نادىر تېمىسى: 0
مۇنبەر پۇلى : 11788
تۆھپە نۇمۇرى: 361
توردا: 1741 سائەت
تىزىم: 2010-6-11
ئاخىرقى: 2015-3-6
يوللىغان ۋاقتى 2010-6-14 11:45:44 AM |ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش |
مەشھۇر رەسسام غازى ئەمەت ئۇيغۇر مىللىتنىڭ پەخىرى،رەساملىق قابىليىتى بىلەن ئۇيغۇرلارنى خەلقاراغا يەنە بىر قېتىم تۇنۇتتى .

ھايات بولسا بىر دېڭىزغا ئوخشايدۇ ،ئىرادىلىك ئادەملەرلا قارشى قىرغاققا ئۈزۈپ بارالايدۇ،

ئەزا ئۇچۇرى
تىزىم نۇمۇرى: No. 155
يازما سانى: 8385
نادىر تېمىسى: 0
مۇنبەر پۇلى : 1580071
تۆھپە نۇمۇرى: 33134
توردا: 12297 سائەت
تىزىم: 2010-5-20
ئاخىرقى: 2015-3-22
يوللىغان ۋاقتى 2010-6-14 06:31:14 PM |ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش |
غازى ئەھمەد ئەپەندىمنىڭ سىزما رەسىملىرى تەڭرىتاغ تورىدا بارغۇ دەيمەن...

ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم ئەزىزلەر، كونا يېڭى مۇنبەرداشلار...ئۆزئارا پىكىر ئاملاشتۇرۇشلار بولسا ئۈندىدارغا قۇشىۋالساڭلار بولىدۇ نۇمۇرۇم:295997753
ئەسكەرتىش: قۇشىۋالغاندا كىم ئىكەنلىكىڭىزنى ئەسكەرتىپ قويۇڭ!

ئەزا ئۇچۇرى
تىزىم نۇمۇرى: No. 2552
يازما سانى: 13
نادىر تېمىسى: 0
مۇنبەر پۇلى : 8643
تۆھپە نۇمۇرى: 349
توردا: 1 سائەت
تىزىم: 2010-6-12
ئاخىرقى: 2010-6-14
يوللىغان ۋاقتى 2010-6-14 07:20:35 PM |ھەممە قەۋەتنى كۆرۈش |
ئاڭلىسام  ھۆرمەتكە سازاۋەر بۇ كىشى بىر ئۆمۈر ئادەم رەسىمى سىزىپلا كەپتۇدەكقۇ !

بۈگۈننى قەدىرلە !
كىرگەندىن كىيىن ئىنكاس يازالايسىز كىرىش | تىزىملىتىش

مۇنبەر باش بېتىگە قايتىش|يانفۇن|مىسرانىم مۇنبىرى
Powered by Discuz! X2(NurQut Team)© 2001-2011 Comsenz Inc. For misranim.com ( 苏ICP备:11007730号 )
چوققىغا قايتىش