سوقراتنىڭ ئۆزىنى ئاقلىشى (تەرجىمە ئەسەر)

dart119

	سوقراتنىڭ ئۆزىنى ئاقلىشى 　ئەپلاتون ( قەدىمكى گىرېتسىيە ) تەرجىمە ئەسەر بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @% e" Z8 M! D  z بۇ رەسىم بولسا :ئافىنا قەلئەسى ، سوقراتنى مۇشۇ يەردە سوتلىغان. 　 ئافىنا          بۇ رەسىمدە بولسا :سوقرات سوتتا ئۆزىنى ئاقلىماقتا سوقرات سوتتا بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @; r. l3 C( h- _* ]$ a, \0 i 　　　　 　　　ئەي ! قېرىنداشلار ، دەۋاگەرلەرنىڭ مېنى قارىلاپ قىلغان سۆزلىرى سىلەرگە قانداق تەسىرات بەردى ، بۇنىسى ماڭا نامەلۇم ؛ بىراق ئۇلارنىڭ قايىل قىلارلىق سۆزلىرىنى ئاڭلاپ ئۆزۈمنىڭ كىملىكىنىمۇ ئۇنتۇپ قالاي دېدىم ، ئۇ سۆزلەرنىڭ ماڭا بولغان تەسىرى مۇشۇنداق چوڭ بولدى ؛ ھالبۇكى ، ئۇلار بىر ئىغىزمۇ ھەق گەپ قىلغىنى يوق . گەرچە ئۇلارنىڭ يالغان گەپلىرى بىر تاغار بولسىمۇ ، بىراق ئاشۇ يالغان گەپلەرنىڭ ئىچىدىكى بىر گەپنى ئاڭلاپ كۈلگۈم كەپكەتتى : ئۇلار سىلەرگە ھوشۇڭلارنى تېپىشىڭلارنى ، مېنىڭ گەپدانلىقىمنىڭ كۈچى تەرىپىدىن ئالدىنىپ كەتمەسلىكىڭلارنى ئەسكەرتتى . ئۇلار بۇنىڭدىن نومۇس قىلسا بولاتتى ، چۈنكى مەن ئىغىزىمنى ئېچىپ جۆيلۈشۈمگىلا ئۇلار بۇنى سىزەلەيتتى ؛ ئۇلار يۈزىنى داپتەك قىلىپ تۇرۇپ بۇ گەپنى دېگەن ئوخشايدۇ . ئەگەر ئۇلار گەپدانلىقنىڭ كۈچىنى ھەقىقەتنىڭ كۈچى دەپ چۈشەنگەن بولسا بۇ باشقا گەپ : ئەگەر راستىنلا مۇشۇنداق بولسا ، مەن ئۆزۈمنىڭ گەپدانلىقىمغا ئىقرار . بىراق ، مېنىڭ گەپدانلىقىم بىلەن ئۇلارنىڭ گەپدانلىقى ئوتتۇرىسىدىكى پەرق نەقەدەر زور ھە ! نىھايەت ، مەن بايا دېگەندەك ، ئۇلار جىق بولسا بىرەر ئىغىز ھەق گەپ قىلدى ؛ بىراق بارلىق ھەقىقەتنى سىلەر مەندىن ئاڭلايسىلەر . ۋاھالەنكى ، مەن ئۆزۈمنىڭ دېمەكچى بولغان ھەقىقەتلىرىمنى ئۇلارغا ئوخشاش ئالدىن تەييارلانغان چىرايلىق سۆز-ئىبارىلەر بىلەن ياساپ پەردازلاپ ئولتۇرمايمەن . دەرۋەقە ئۇنداق قىلمايمەن ! بەلكى ، مەن ھازىرنىڭ ئۆزىدە كاللامغا كەلگەن سۆز ئىبارىلەرنى ئىشلىتىمەن ؛ چۈنكى ، مەن شۇنىڭغا جەزم قىلالايمەنكى ، بۇنداق قىلىش توغرا. يەنە كىلىپ ، ئەي ئافىنالىقلار ، مەن ياشاپ بۇ ياشقا كەلگەندە ئالدىڭلاردا كىچىك بالىدەك سۆزلەپ يۈرسەم بولمايدۇ : ھېچكىم مېنى شۇنداق قىلارمىكىن دەپ ئۈمىد كۈتمىسۇن . سىلەردىن بىر ئىشنى ئۆتۈنىمەن : ئەگەر مەن ئادەتتە ئىشلىتىلىدىغان ، سىلەرنىڭ كۆپچىلىكىڭلار شەھرىمىزدىكى جامائەت سورۇنلىرىدا شۇنداقلا سودا-سېتىق ئورۇنلىرىدا دائىم ئاڭلايدىغان سۆزلەر ئارقىلىق ئۆزۈمنى ئاقلىسام ، ھەيران قالمىساڭلاركەن ، شۇنداقلا گېپىمنى بۆلۈۋاتمىساڭلاركەن دەيمەن . چۈنكى مېنىڭ يېشىم يەتمىشتىن ئاشتى ، بۇ مېنىڭ تۇنجى قېتىم سوتقا چىقىشىم ،  بۇ سورۇننىڭ قائىدىسىگە  دەماللىققا كۆنۈپ بولالمايمەن ؛ شۇڭلاشقا مېنى بىر پۈتۈنلەي ناتونۇش كىشى دەپ قارىشىڭلارنى ، ئۆزۈمنىڭ كۆنگەن يەرلىك گېپىم بويىچە سۆز قىلسام ئەپۇ قىلىشىڭلارنى سورايمەن : مېنىڭچە بۇ تەلىپىم بەك ئېشىپ كەتمىدى . سۆزلەش ئۇسۇلۇمنىڭ ياخشى-يامانلىقى بىلەن كارىڭلار بولمىسۇن ؛ پەقەت مېنىڭ مەسىلەمنىڭ ھەق-ناھەقلىكىگىلا قاراڭلار . شۇنىڭغا دىققەت قىلىڭلار : زاسېداتېللار ھەققانىي ھۆكۈم چىقارسۇن ، سۆزلىگۈچى ھەقنى سۆزلىسۇن . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @8 n  r, H/ a) l4 W بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @" b3 o$ c0 b. y　　　ئالدى بىلەن مەن كونا ئەيىبلەشلەرگە شۇنداقلا مېنىڭ ئەڭ دەسلەپكى ئەيىبلىگۈچىلىرىمگە رەددىيە بىرىمەن ، ئاندىن كېيىن يېقىنقى ئەيىبلىگۈچىلەرگە رەددىيە بىرىمەن .چۈنكى مېنىڭ نۇرغۇن ئەيىبلىگۈچىلىرىم بار ، ئۇلار ئۇزۇندىن بۇيان مېنى قارىلاپ كەلمەكتە ، شۇنداقلا ئۇلارنىڭ ناھەق ئەيىبلەشلىرى نۇرغۇن يىللار داۋام قىلدى ؛ گەرچە ئانت ۋە ئۇنىڭ شېرىكلىرىمۇ ئۆزىگە تۇشلۇق قورقۇنچلۇق بولسىمۇ ، بىراق ئۇلارغا قارىغاندا ، مەن كونا ئەيىبلىگۈچىلەردىن بەكرەك قورقىمەن . بۇ ئەيىبلىگۈچىلەر سىلەر بالا ۋاقتىڭلاردىلا باشلانغان ،ئۇلار كاللاڭلارنى ماڭا بولغان ناھەق ئەيىبلەشلىرى بىلەن توشقۇزۇپ ، سىلەرگە : " سوقرات دەپ بىردانىشمەن بار ، ئۇ ئۈستىمىزدىكى ئاسماندىن تارتىپ ئاستىمىزدىكى يەرگىچە بىرنى قويماي ھەممىنى تەتقىق قىلىدۇ ، يەنە كېلىپ ئاق-قارا، ياخشى-ياماننى ئاستىن-ئۈستۈن قىلىۋىتەلەيدۇ " دېيىشكەن . بۇ ئەيىبلىگۈچىلەردىن مەن تولىمۇ قورقىمەن ؛ چۈنكى ئۇلار بۇ پىتنە-پاساتنى بولۇشىچە تارقاتقۇچىلاردۇر ، يەنە كىلىپ ئۇلار ئاسانلا " كىم ئاسماننى ۋە يەرنى تەتقىق قىلسا شۇ ئىلاھلارغا ئىشەنمەيدۇ " دەپ قالىدۇ . بۇنداق ئەيىبلىگۈچىلەر ساماندەك تولا ، ئۇلارنىڭ ئەيىبلەشلىرى بولسا كونىراپ شالىقاڭىشىپ قالغان . ئۇلار سىلەر تېخى گۆدەك ۋە ياش ۋاقتىڭلاردىلا ، سىلەر باشقىلارنىڭ تەسىرىگە ئەڭ ئاسان ئۇچرايدىغان يۇمران چاغلاردىن تارتىپلا ماڭا بولغان ئەيىبلەشلىرى بىلەن سىلەرنىڭ ئىدىيەڭلارنى سۇغىرىپ كەلگەن ، چۈنكى ئۇ چاغلاردا ئۇلارنىڭ گېپى گەپ بولىۋەرگەن ، ھېچكىم ئىنكاس قايتۇرمىغان .شۇنداقلا ئەڭ تەس بولغىنى ، ئۇلارنىڭ ئارىسىدىكى بىر دراماتورگتىن باشقا ، مەن ئۇلارنىڭ ئىسمىنى بىلمەيمەن ، شۇڭا سىلەرگە دەپمۇ بىرەلمەيمەن . بىراق بۇ تۆھمەتخورلارنىڭ ئىچىدىكى ئاساسلىق كىشىلەر ئۆزلىرىنىڭ ھەسەتخورلۇقى ۋە زەھەرخەندىلىكى تۈپەيلىدىن سىلەرنىمۇ كۆندۈرىۋالدى ؛ ئۇلارنىڭ ئىچىدىكى بەزىلىرى ماڭا قارىتا ناھەق كۆز قاراشنى شەكىللەندۈردى ، ئاندىن ئۆزىنىڭ بۇ كۆز قارىشىنى كۆپچىلىككە بولۇشىچە تارقاتتى —— بۇلارنى جايلىماق ئەڭ تەس ، چۈنكى ئۇلارنى بۇ يەرگە چاقىرىتىپ كېلىپ يۈزلەشتۈرۈشكە ئامال يوق . شۇڭلاشقا مەن ئۆزۈمنى ئاقلىغاندا ئۇلارنىڭ كۆلەڭگۈسى بىلەن جاڭجاللاشمىسام بولمىدى ، يوق ئادەم بىلەن يۈزلىشىدىغان بولدۇم . شۇڭلاشقا ، مەن سىلەرنىڭ مۇنداق قاراشتا بولۇشۇڭلارنى سورايمەن ، بۇنى مەن بايا دەپ بولغان ، يەنە دەي : مېنى ئەيىبلەيدىغان ئىككى گورۇھ بار ، بىرسى يېقىنقى ، يەنە بىرسى بۇرۇنقى ؛ بۇرۇنقى ئەيىبلىگۈچىلىرىمگە ئالدى بىلەن رەددىيە بىرىشىمگە رۇخسەت قىلساڭلار ، چۈنكى باشقا ئەيىبلەشلەر بىلەن سىلىشتۇرغاندا ، سىلەر بۇ ئەيىبلەشلەرنى ئۇزۇندىن بۇيان ، دائىم دېگۈدەك ئاڭلاپ كېلىۋاتىسىلەر . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @1 F* G( T! ~3 ?! M2 W　　　خوش ، ئۆزۈمنى ئاقلاشنى باشلايمەن ، شۇنداقلا رەددىيە بېرىشىم جايىز بولۇۋاتقان بۇ قىسقىغىنا ۋاقىتتا ، كاللاڭلاردا ماڭا قارىتا ئۇزۇندىن بېرى شەكىللىنىپ قالغان مېنى رەزىل دەيدىغان خاتا تەسىرلەرنى تازىلاشقا تېرىشىمەن ؛ ئەگەر بۇ سىلەرگىمۇ ، ماڭىمۇ ياخشى بولسا ، مېنىڭ سۆزلىرىمنى قوللىساڭلار، ئۇنداقتا مۇۋەپپىقىيەت قازانسامكەن دېگەن ئۈمىدىم بار . بىراق بۇنى قىلىشنىڭ تەسلىكى ماڭا ئايان ، ۋەزىپىنىڭ مۇشەققەتلىك ئىكەنلىكى كۆرۈنۈپ تۇرۇپتۇ . تەڭرى خالىسا ، مەن قانۇن بويىچە ئۆزۈمنى ئاقلايمەن . 　　　مەن گەپنى باشتىن باشلاپ سۆزلەي ، شۇنداقلا ماڭا قىلىنغان تۆھمەتنى كەلتۈرۈپ چىقارغان ، مولتۇسنى ماڭا قارشى چىقىشقا قۇتراتقان نەرسىنىڭ زادى نېمىلىكىنى بىر سوراي . تۆھمەتخورلار زادى نېمە دەيدۇ ؟ ئۇلار ماڭا ھۇجۇم قىلغۇچىلار ، ئۇلارنىڭ شىكايەتنامىسىنى مەن مۇنداق يىغىنچاقلاي : " سوقرات بولسا رەزىللىك سادىر قىلغۇچى ھەمدە بىر قىزىققۇچى ، ئۇ يەر تېگىدىكى ۋە ئاسمان ئۈستىدىكى نەرسىلەرنى ئىزدىنىدۇ ، يەنە كېلىپ ئۇ ياخشى-ياماننى ئاستىن-ئۈستۈن قىلىدۇ ؛ ئەڭ يامىنى ، ئۇ يۇقىرىدا ئېيتىلغان بۇ تەلىماتلارنى باشقىلارغا ئۆگىتىدۇ . "  ئۇلارنىڭ ھۇجۇملىرى ئومۇمەن مۇشۇلاردىن ئىبارەت ، بۇنى سىلەر ئارستوفېننىڭ درامىلىرىدىن كۆرگەن ؛ ئارىستوفېن درامىسىدا سوقرات ئىسىملىك بىر كىشىنى تونۇشتۇرىدۇ ، بۇ سوقرات نەمۇ-نە بىرىپ ، كىشىلەرگە ئاسماندا ماڭالايمەن دەپ داۋراڭ سېلىپ ، ئۇلارغا مەن ئۆزۈم ھېچنېمىسىنى بىلمەيدىغان نەرسىلەر توغرىسىدا بىر تاغارنى جۆيلۈيدۇ . مەن بۇنداق دېيىش ئارقىلىق تەبىئەت پەلسەپىسىنىڭ ئوقۇغۇچىلىرىنى كەمسىتمەكچى ئەمەسمەن . ئەگەر مولتۇس مېنى شۇنداق قىلدى دەپ ئەيىبلىمەكچى بولسا ، مەن تولىمۇ ئەپسۇسلىنىمەن . بىراق ، ئەي ئافىنالىقلار ، ھەقىقەت شۇكى ، مېنىڭ بۇ تۈردىكى ئىزدىنىشلەر بىلەن قىلچىلىك ھەپسىلەم يوق . سوتتىكى نۇرغۇنلىغان كىشىلەر بۇنىڭ چىنلىقىغا گۇۋاھ بولالايدۇ ، بۇنى ئۇلارغا تاپشۇردۇم . گەپ قىلىڭلار ، ئەي ، مېنىڭ سۆزلىگىنىمنى ئىلگىرى ئاڭلاپ باققان كىشىلەر ، دەڭلار ، مېنىڭ ئۇ نەرسىلەر توغرىسىدا ھېچقاچان سۆزلەپ باقمىغانلىقىمنى يېنىڭلاردىكى كىشىلەرگە دەڭلار ... ھۆرمەتلىك زاسېداتېللار ، ئۇلارنىڭ جاۋابىنى ئاڭلىدىڭلار . ئۇلارنىڭ بۇ ئىش توغرىسىدا قىلغان سۆزلىرىدىن باشقا ئەپقاچتى گەپلەرنىڭ راسىت-يالغانلىقىغا ھۆكۈم چىقىرالايسىلەر . 　 بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @; V, k. D: e5 v, K, s; s0 \　　　ئۇلارنىڭ مېنى باشقىلارغا تەلىم بېرىپ پۇل ئالىدۇ دەيدىغانغىمۇ تۈزۈك ئاساسى يوق ؛ بۇ باياتىنقى ئەيىبلەشكە ئوخشاشلا ناھەق .ئەلۋەتتە ،  ئەگەر بىر ئادەم باشقىلارغا تەلىم بېرىشكە ماھىر بولغانلىقتىن باشقىلار ئۇنىڭغا پۇل بەرسە بۇنى مەن ھۆرمەتلەيمەن . لىئونتىنلىك گورگىيا ، كېئېسلىق پرودىك ۋە ئېلىسلىق ھىپىئاسقا ئوخشاش كىشىلەرلا شەھەرمۇ-شەھەر يۈرۈپ ، ياشلارنى قىزىقتۇرۇپ ، ئۇلارنى يۇرتىدىكى بىكارغا تەلىم بېرىدىغان قۇرداشلىرىدىن ئايرىلىپ ئۆزىگە ئەگىشىشكە  قايىل قىلالايدۇ . ئەگەشكەندىن كېيىن ، ياشلار بۇ ئۇستازلىرىغا ھەق بېرىپلا قالماي ، يەنە  تېخى ھەق بېرىشكە رۇخسەت قىلىنسا شادلىنىپ كېتىشىدۇ .ئەمەلىيەتتە ئافىنادا بىر پارىئوسلۇق پەيلاسوپ بار ، مەن ئۇنى ئاڭلىغان . ئەھۋال مۇنداق . مەن سوفىستلارغا كۆپ پۇل خەجلىگەن بىر كىشىنى ئۇچراتتىم . ئۇ ھىبونىكنىڭ ئوغلى كالىئاس ئىدى ، ئۇنىڭ بىر قانچە ئوغۇللىرى بارلىقىنى بىلەتتىم ، ئۇنىڭدىن سورىدىم : 　　　- كالىئاس ،-دېدىم مەن ئۇنىڭغا ،- ئەگەر سېنىڭ ئوغۇللىرىڭ تايچاق ياكى موزاي بولغىنىدا ، بىز ھېچ قىينالمايلا ئۇلارنى كۆندۈرىدىغان بىر ئادەمنى تاپالايتتۇق : بىز يا يىلىقچىدىن بىرنى ، يا دېھقاندىن بىرنى تېپىپ ، ئۇلارنىڭ  ئۆزىگە تۇشلۇق بولغان تۇغما ئىقتىدارىنى ۋە مۇكەممەللىكىنى يېتىشتۈرسەك بولاتتى ؛ بىراق ئوغۇللىرىڭ بولسا ئىنسان بالىسى ، ئۇنداقتا سەن كىمنى ئۇلارنىڭ تەربىيەلىگۈچىسى قىلىپ تاللىماقچى بولۇۋاتىسەن؟ ئىنساننىڭ تەبىئىي تۇغما پەزىلىتىنى كىم چۈشىنىدۇ ؟ ئوغۇللىرىڭ بولغاندىكىن بۇلارنى ئويلىشىڭ كېرەك ؛ بىرەرسىنى دىتلىدىڭمۇ ؟ 　　　-دىتلىدىم،-دېدى ئۇ . 　　　-كىم ئۇ ؟-دېدىم مەن،-ئۆزى قەيەرلىك ؟ قانچە پۇل ئالىدىكەن ؟ بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @! y: f, R5 Y0 P　　　-پارىئوسلۇن ئېۋىن،-دەپ جاۋاب بەردى ئۇ ،-مېنىڭ دىتلىغىنىم مۇشۇ ئادەم . ئۇ 500 دراخم ھەق ئالىدىكەن . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @/ A6 [9 k6 C! |, U* w+ A, [2 V5 o　　　"'ئەگەر ئېۋىن راستىنلا پاراسەتلىك بولسا ھەم شۇنداق ئەرزان باھا بىلەن تەلىم بەرسە ، ئۇنىڭغا خۇشاللىق يار بولسۇن " دېدىم مەن ئۆزۈمگە . ئەگەر مېنىڭمۇ مۇشۇنداق پاراسىتىم بار بولغان بولسا ، مەن ئىپتىخارلىنىپ گىدىيىپ يۈرگەن بولاتتىم ؛ بىراق ھەقىقەت شۇكى ، ئەي قېرىنداشلار ، مەندە ئۇنداق پاراسەت يوق  . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @) M' ?+ {. t3 _0 r: G% }　　　مەن جەزم قىلىمەنكى ، گەپ بۇ يەرگە كەلگەندە بەزىلىرىڭلار شۇنداق سورايسىلەر : " ئەمىسە بۇنىڭ سەۋەبى نېمە ، سوقرات ، ساڭا بولغان شىكايەتلەر زادى نەدىن كەلگەن : سەن چوقۇم قاملاشمىغان بىرەر ئىش قىلىپ قويغانسەن ؟ ئەگەر سەن باشقا نورمال كىشىلەردەك يۈرگەن بولساڭ ، سېنىڭ بۇنچىۋالا نامىڭمۇ چىقمىغان ، سەن توغرىسىدا سۆز-چۆچەكلەرمۇ بولمىغان بولار ئىدى  ؟ شۇڭلاشقا ، بىزگە دېگىن ، سوقرات : زادى نېمە دەپ بۇ ئىش چىقتى ؟ ساڭا ئالدىراپ ھۆكۈم چىقارغۇمىز يوق . "  مېنىڭچە بۇ بىر يوللۇق تەلەپ ، شۇڭلاشقا مەن مېنىڭ " دانىشمەن " دەپ ئاتىلىپ قىلىشىمنىڭ سەۋەبىنى ، بۇ رەزىل نام-ئاتاقنىڭ نەدىن كەلگەنلىكىنى سىلەرگە چۈشەندۈرۈشكە تېرىشىمەن . ئوبدان ئاڭلاڭلار . بەزىلىرىڭلار مېنى چاقچاق قىلىۋاتامدىكىن دەپ قىلىشىڭلار مۇمكىن ، بىراق مەن شۇنى جاكارلايمەنكى ، دېگەنلىرىمنىڭ ھەممىسى ھەقىقەت . ھۆرمەتلىك زاسېداتېللار ، مېنىڭ " دانىشمەن " دېگەن بۇ نامىمنى مەندە بار دەپ قارالغان مەلۇم بىر پاراسەت ماڭا ئېلىپ كەلگەن . ئەگەر مەندىن " ئۇ قانداق پاراسەت " دەپ سورىساڭلار ، جاۋابىم شۇكى ، ئەگەر مەندە بارى ئىنسان بالىسىلا بولىدىكەن چوقۇم ئېرىشەلەيدىغان  مۇشۇ خىلدىكى پاراسەت بولسا ، مەن ئۆزۈمنىڭ دانىشمەن ئىكەنلىكىگە ئىشەنسەممۇ ئىشىنەي ؛ ھالبۇكى ، مەن بايا دەۋاتقان ھېلىقى ئادەمنىڭ ئىنسانىيەتتىن ھالقىغان بىر پاراسىتى بار ، ئۇنى تەسۋىرلەپ بىرەلمەيمەن ، چۈنكى ئۇنداق پاراسەت مەندە يوق ؛ مېنى شۇنداق پاراسىتى بار دەپ تۇرىۋالغان ئاشۇ كىشى قىپقىزىل يالغانچىلىق قىلىۋاتىدۇ ، شۇنداقلا مېنىڭ كىشىلىك شەخسىيىتىمنى بۇرمىلاۋاتىدۇ . سۆزلەپ بۇ يەرگە كەلگەندە ، گېپىمنى بۆلمەڭلار ، قېرىنداشلار ، سىلەردىن ئۆتۈنۈپ قالاي ، ئىشلارنى مۇبالىغىلەشتۈرىۋەتكەندەك كۆرۈنسەممۇ گېپىمنى بۆلمىسەڭلار ، چۈنكى مەن ھازىرلا دېمەكچى بولغان گەپ مېنىڭ گېپىم ئەمەس . مەن نوپۇزلۇق بىر گۇۋاھچىنى گۇۋاھلىق بېرىشكە تەكلىپ قىلىمەن ، ئۇ سىلەرگە مېنىڭ پاراسىتىمنىڭ بار –يوقلۇقىنى ، بار بولسا ئۇنىڭ قانداق پاراسەت ئىكەنلىكىنى دەپ بېرىدۇ ، بۇ گۇۋاھچى دەل دېلفى ئىلاھى . سىلەر كايرېفوننى چوقۇم تونۇيسىلەر ؛ ئۇ ئىلگىرى مېنىڭ يېقىن دوستۇم ئىدى ، ئەلۋەتتە ئۇ ھەم سىلەرنىڭمۇ دوستۇڭلار ، چۈنكى ئۇ سۈرگۈندە سىلەر بىلەن بىللە ئىدى ، سىلەر بىلەن بىللە قايتىپ كەلگەن ئىدى . سىلەر بىلىسىلەر ، كايرېفون ھەر بىر ئىشىدا ئىنتايىن قارام بىر ئادەم . ئۇ توپتوغرا دېلفى ئىلاھىنىڭكىگە بېرىپتۇ-دە ، قاپ يۈرەكلىك بىلەن ئۇنىڭدىن بۇ جاھاندا سوقراتتىنمۇ   ——   بايا دېدىم ، گىپىمنى بۆلۈۋەتمىسەڭلار دەپ  —— قاپ يۈرەكلىك بىلەن ئۇنىڭدىن بۇ جاھاندا سوقراتتىنمۇ پاراسەتلىكرەك ئىنسان بارمۇ-يوق دەپ سوراپتۇ . ئايال كاھىن " يوق " دەپ جاۋاب بېرىپتۇ . كايرېفون دېگەن بۇ ئادەم ھازىر ئاللىقاچان ئۆلدى ، بىراق ئۇنىڭ قېرىندىشى بۇ ھېكايىنىڭ چىنلىقىغا گۇۋاھ بولالايدۇ ، شۇ تاپتا ئۇنىڭ قېرىندىشى بۇ سوتتا بار .  　 　　　نېمىشقا بۇنى سىلەرگە دەيمەن ؟ چۈنكى مەن سىلەرگە مېنىڭ قانداق قىلىپ بۇ رەزىل نامغا نايىل بولۇپ قالغانلىقىمنى چۈشەندۈرمەكچى . بۇ خەۋەرنى ئاڭلىغاندىن كېيىن ، مەن ئۆز-ئۆزۈمگە شۇنداق دېدىم : ئىلاھنىڭ مۇددىئاسى زادى نېمىدۇ ؟ بۇ سىرنى قانداق چۈشەنگۈلۈك ؟ چۈنكى مەن ئۆزۈمنىڭ پاراسىتىمنىڭ يوقلۇقىنى ئوبدان بىلەتتىم ، مەيلى ئۇ پاراسەت چوڭ بولسۇن ياكى كىچىك بولسۇن . ئىلاھ مېنى دۇنيادىكى ئەڭ پاراسەتلىك ئادەم دېگنىدە نېمىنى كۆزدە تۇتقاندۇ ؟ ۋاھالەنكى ، ئىلاھ بولغانىكەن ئۇنىڭ يالغان سۆزلىشى مۇمكىن ئەمەس ؛ يالغانچىلىق ئۇنىڭ تەبئىيتىگە خىلاپ .   چوڭقۇرلاپ ئويلانغاندىن كېيىن ، بۇنى ھەل قىلىشنىڭ بىر چارىسىنى ئويلاپ تاپتىم . مېنىڭ ئويۇمچە ، ئەگەر مەن مەندىنمۇ  پاراسەتلىكرەك بىرەر ئادەمنى تاپالىساملا ، ئىلاھنىڭ ئالدىغا بىرىپ ئۇنىڭ پىكىرىگە رەددىيە بىرەلەيتتىم . ئۇ چاغدا ئۇنىڭغا شۇنداق دەيتتىم : " بۇ ئادەم مەندىنمۇ بەكرەك دانىشمەن ئىكەن ، بىراق سەن مېنى ھەممىدىن بەك دانىشمەن دەپسەن  ."  شۇنداق قىلىپ ، مەن دانىشمەن دەپ ئاتالغان بىرسىنى ئىزدەپ باردىم ھەم ئۇنى كۆزەتتىم ، بۇ يەردە ئۇنىڭ ئىسمىنى دەپ ئولتۇرمايمەن . ئۇ بىر سىياسىئون بولۇپ ، ئۇنى دەڭسەپ باقتىم ، نەتىجىسى مۇنداق بولدى : ئۇنىڭ بىلەن سۆزلىشىشنى باشلىغىنىمدا ، ئىختىيارسىز ھالدا ئۇنىڭ ئۆزى ۋە نۇرغۇن باشقىلار ئويلىغاندەك ئۇنچىۋالا پاراسەتلىك ئەمەسلىكى كاللامغا كېرىۋالدى ؛ بېرىپ ئۇنىڭ گەرچە ئۆزىنى پاراسەتلىك سانىسىمۇ بىراق ئۇنچىۋالا پاراسەتلىك ئەمەسلىكىنى ئۇنىڭغا چۈشەندۈرۈشكە تېرىشتىم ، نەتىجىدە ئۇ مەندىن رەنجىپ نەپرەتلەندى ، مېنىڭ گېپىمنى ئاڭلىغان سورۇندىكى باشقا كىشىلەرمۇ ئۇنىڭ ماڭا بولغان بۇ دۈشمەنلىكىنى ئورتاقلاشتى . شۇڭا ئۇنىڭدىن ئايرىلدىم ، كېتىۋىتىپ ئۆز-ئۆزۈمگە شۇنداق دېدىم : " قارىمامسەن ، گەرچە مەن ھېچقايسىمىزنى گۈزەللىك ۋە ياخشىلىق توغرىسىدا بىرەر نەرسىنى بىلىدىكەن دەپ قارىمىساممۇ ، بىراق مەن ئۇنىڭدىن ياخشىراق ئوخشايمەن – چۈنكى ئۇ ھېچنېمىنى بىلمەيدىكەن ، يەنە تېخى ئۆزىچە ھەممىنى بىلىمەن دەپ ئويلايدىكەن . مەن بولسام بىلمەيمەن ، ھەم بىلمەن دەپمۇ ئويلىمايمەن . مۇشۇ نۇقتىدىن قارىغاندا ، مەن ئۇنىڭدىن ئازراق ئەقىللىق ئوخشايمەن . " ئۇنىڭدىن كېيىن ، مەن پەلسەپىدە تېخىمۇ مەشھۇر دەپ قارالغان بىراۋنى ئىزدەپ باردىم ، نەتىجىسى ئوپمۇ-ئوخشاش بولدى . مەن يەنە بىر دۈشمەنلىك بولدۇم ، ئۇنىڭ ئەتراپىدىكى نۇرغۇن كىشىلەرمۇ بۇ دۈشمەنلىكنى ئورتاقلاشتى  . 　　　مۇشۇ ئىشتىن كېيىن ، مەن نۇرغۇن كىشىلەرنى ئىزدەپ باردىم ، بۇ جەرياندا ئۆزۈم تېرىغان دۈشمەنلىكنى بىلمىدىم ئەمەس ، مەن بۇنىڭدىن تولىمۇ ئۈمىدسىزلەندىم ھەم ئازراق قورقتۇم : بىراق مەندىكىسى مۇقەددەس بۇرچ ئىدى ، تەڭرىنىڭ سۆزىنى ئالدىنقى ئورۇنغا قويۇشۇم كېرەك ئىدى .ئۆزۈمگە شۇنداق دېدىم : ئۆزىنى بىلەرمەن چاغلايدىغانلارنىڭ بىرىنى قويماي زىيارەت قېلىشىم ، ئىلاھنىڭ نېمە دېمەكچى بولغانلىقىنى چۈشىنىشىم كېرەك . قەسەم قىلايكى ، قېرىنداشلار ، ئىتنى شىپى كەلتۈرۈپ قەسەم قىلىمەن ! چۈنكى سىلەرگە ھەقىقەتنى سۆزلىمىسەم بولمايدۇ . مېنىڭ بۇرچۇمنى ئادا قېلىشتىن كەلتۈرۈپ چىقىرىلغان نەتىجە مۇنداق : نامى ئەڭ مەشھۇر بولغان كىشىلەر ئەڭ ھاماقەت ئىكەن ؛ بەزى تۆۋەن تەبىقىدىكى كىشىلەر ئەقىللىقراق ۋە ياخشىراق كېلىدىكەن . مەن سىلەرگە ئۆزۈمنىڭ سەيياھلىق ھاياتىمنى ۋە جاپا-مۇشەققەتلىرىمنى سۆزلەپ بېرىمەن ، بۇنىڭ نەتىجىسى شۇنى كۆرسەتتىكى ، دېلفى ئىلاھى راسىت گەپ قىپتۇ . مەن سىياسىئونلاردىن ئايرىلىپ شائىرلارنى ئىزدەپ باردىم ؛ دراماتورگ ، لېرىك شائىر ۋە تراگىدىيەچىلەرنىڭ ھەممىسىنى ئىزدىدىم . ئۆز ئۆزۈمگە :  " مانا ئەمدى نادانلىقىڭ ئاشكارىلىنىدىغان بولدى ، شائىرلار چوقۇم سەندىن پاراسەتلىك "  دېدىم . شۇنداق قىلىپ ، مەن ئۇلارغا ئۆزلىرى ئەڭ ياخشى دەپ قارايدىغان ئەسەرلىرىنى كۆرسىتىپ تۇرۇپ ئۇلارنىڭ مەنىسىنى سورىدىم ، شائىرلارنى ماڭا بىرەر نەرسىنى ئۆگىتەلەمدىكىن دەپ شۇنداق قىلدىم . ماڭا ئىشىنەمسىلەر ؟ بۇنى دېيىشتىنمۇ نومۇس قىلىۋاتىمەن ، بىراق دېمىسەم زادى بولمىدى : ھەر قانداق باشقا بىرسى بۇ شىئېرلارنى ئۇلارنىڭ ئاپتورلىرىدىنمۇ ياخشىراق چۈشەندۈرەلەيدىكەن . 　　　شائىرلارنىڭ ئۆزىدىكى پاراسەت تۈپەيلىدىن ئەمەس ، بەلكى قانداقتۇر بىر تۇغما تالانت ياكى بىر دەملىك ئىلھام تۈپەيلىدىنلا شىئېر يازىدانلىقىنى شۇئان بىلىپ يەتتىم ؛ ئۇلار خۇددى پەيغەمبەر ياكى ھۆكۈمالارغا ئوخشاش نۇرغۇن گۈزەل سۆزلەرنى قىلىدىكەن ، بىراق شۇ سۆزلەرنىڭ مەنىسىنى ئۆزلىرى چۈشەنمەيدىكەن . شائىرلارنىڭ شىئېر يېزىشىمۇ مۇشۇنىڭغا ئوخشايدىغاندەك كۆرۈندى ؛ تېخىمۇ ئىنچىكىلەپ كۆزىتىش ئارقىلىق مەن شۇنى بىلىپ يەتتىمكى ، ئۇلار ئۆزلىرىنىڭ شىئېرلىرىنىڭ كۈچىگە تايىنىپ ئۆزلىرىنى باشقا نۇرغۇن جەھەتلەردىمۇ ھەممىدىن پاراسەتلىك دەپ ھېسابلايدىكەن ، ئەمەلىيەتتە بولسا ئۇنداق ئەمەسكەن . شۇڭا ، مەن سىياسىئونلاردىن ئايرىلغان چاغدىكى مېنى ئەقىللىق ھېس قىلدۇرغان سەۋەب بىلەن ئوخشاش بىر سەۋەب تۈپەيلىدىن ، ئۆزۈمنى شائىرلارغا قارىغاندا ئەقىللىكرەك ھېس قىلغان ھالدا  ئۇ يەردىنمۇ كەتتىم . 　　　ئەڭ ئاخىرىدا مەن ھۈنەرۋەنلەرنى زىيارەت قىلدىم . چۈنكى مەن ئۆزۈمنىڭ ھۈنەرۋەنلىككە ئالاقىدار ھېچنېمە بىلمەيدىغانلىقىمنى ئوبدان بىلەتتىم ، ھۈنەرۋەنلەرنىڭ نۇرغۇن نەرسىلەرنى بىلىدىغانلىقىنىمۇ بىلەتتىم ؛ بۇ قېتىم مەن راسىنلا خاتالاشماپتىمەن ، ئۇلار دەرۋەقە مەن بىلمەيدىغان نۇرغۇن نەرسىلەرنى بىلىدىكەن ، مۇشۇ نۇقتىدىن قارىغاندا ، ئۇلار دەرۋەقە مەندىن بەكرەك پاراسەتلىك ئىكەن . بىراق كۈزىتىشىمدىن مەلۇم بولدىكى ، بىر مۇنەۋۋەر ھۈنەرۋەنمۇ شائىر ئۆتكۈزگەن خاتالىقنى سادىر قىلىدىكەن ؛ چۈنكى ئۇلار ئۇستا ھۈنەرۋەن بولغاچقا ، ئۆزىنى باشقا ئىشلارغىمۇ ئوخشاشلا ئۇستا دەپ ئويلايدىكەن ، بۇ خىل كەمچىللىك ئۇلارنىڭ پاراسىتىگە دەز كەتكۈزۈپتۇ . شۇنداق قىلىپ مەن ئىلاھقا ۋاكالىتەن ئۆزۈمدىن سورىدىم : مەن ئىلگىركى ئۆزۈمدەك بولۇپ ، ھۈنەرۋەنلەرنىڭ بىلىمىنىمۇ ، نادانلىقىنىمۇ كېرەك قىلمايمۇ ، ياكى ئۇلاردەك بولۇپ ھەم بىلىملىك ھەم نادان بولايمۇ ؟ مېنىڭ جاۋابىم شۇ بولدىكى ، مەن يەنىلا ئىلگىركى ئۆزۈمدەك بولاي . 　　　كىشىلەرنى ئارىلاپ يۈرۈپ ئېلىپ بېرىلغان بۇ خىل ئىزدىنىش ماڭا ئەڭ رەزىل ۋە خەتەرلىك دۈشمەنلىكلەرنى كەلتۈردى ، تالاي قېتىملاپ تۆھمەتكە قالدىم ، شۇنداقلا مەن دانا ئاتىلىپ قالدىم ، چۈنكى مېنىڭ ئاڭلىغۇچىلىرىم مېنى ئۆزۈم ئىزدەۋاتقان ئاشۇ پاراسەتلەرگە ئىگىمىكىن دەپ ئويلاپ قالىدۇ : بىراق ، قېرىنداشلار ، ھەقىقەت شۇكى ، پەقەت تەڭرىلا دانىشمەن ؛ دېلفى ئىلاھىنىڭ دېمەكچى بولغىنى شۇكى ، ئىنسانلارنىڭ ئەقىل پاراسىتى دېگەن يوقنىڭ ئورنىدا ؛ ئۇنىڭ دېمەكچى بولغىنى سوقرات ئەمەس ، ئۇ پەقەتلا مېنىڭ نامىمنى مىسال ئورنىدا ئىشلەتكەن خالاس ، ئۇ خۇددى مۇنداق دېمەكچىدەك قىلىدۇ : " ئەي ئىنسانلار ، سوقراتتەك مۇشۇنداق ئەڭ دانىشمەن ئادەممۇ ئۆز بىلىمىنىڭ ئەمەلىيەتتە ھېچنېمىگە ئەرزىمەيدىغانلىقىنى بىلىدۇ . " شۇنداق قىلىپ ، مەن ئىلاھنىڭ ئىرادىسىگە بويسۇنغان ھالدا يولۇمغا ماڭدىم ، دانىشمەندەك كۆرۈنگەن ھەر قانداق بىر ئادەمنىڭ ئەقىل-پاراسىتىگە قارىتا تەكشۈرۈش ئېلىپ باردىم ، مەيلى ئۇ يۇرتداش بولسۇن مەيلى ناتونۇش كىشى بولسۇن ؛ ئەگەر ئۇ دانىشمەن بولمىسا ،ئۇنىڭ دانىشمەن ئەمەسلىكىنى ئۇنىڭغا كۆرسىتىپ قويدۇم ، بۇنى ئىلاھنىڭ سۆزىگە بولغان ئىسپات سۈپىتىدە قىلدىم ؛ بۇ ئىشقا كېرىشىپلا كەتتىم ، شۇڭلاشقا مەن دۆلەت ئىشلىرى ياكى ئۆزۈمنىڭ ئائىلە ئىشلىرىغا يېتىشەلمەيلا قالدىم ؛ نەتىجىدە ، ئۆزۈمنىڭ بارلىقىنى ئىلاھقا ئاتىۋەتكەنلىكىمدىن ، نامراتلىقتا قۇرۇق سالتاڭ بولۇپ قالدىم . 　　　يەنە بىر ئىش بار : باي ئائىلەرنىڭ بىكار تەلەپ بەگزادىلىرى قىلغىلى ئىشى يوق قىشىمغا كىلىپ پېشىمنى تۇتتى ؛ ئۇلار  ساختىپەزلەرنىڭ نىقابىنىڭ مۇنازىرە ئارقىلىق يىرتىپ تاشلانغانلىقىنى كۆرۈشكە خۇشتار ئىدى ، يەنە كىلىپ ئۇلار دائىم مېنى دوراپ باشقىلار بىلەن مۇنازىرىلەشتى ؛ ئۇلار تىزلا شۇنى بايقىدىكى ، نۇرغۇن كىشىلەر ئۆزىچە بىر نېمىلەرنى بىلىدىغاندەك قىلغان بىلەن ، ئەمەلىيەتتە ھېچنېمىنى بىلمەيتتى ؛ نەتىجىدە ، مېنىڭ ئەگەشكۈچىلىرىم تەرىپىدىن سوراققا تارتىلغان كىشىلەر ئەگەشكۈچىلىرىمدىن رەنجىشنىڭ ئورنىغا مەندىن رەنجىدى : 　　　-بۇ چېپىلغاق سوقرات،-دېيىشتى ئۇلار ،-ياشلارنى قايمۇقتۇرغان ھارامزادە ! 　　　ئەگەر بىرسى ئۇلاردىن : بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @5 D  n5 ]7 A& K0 w7 u& P　　　-نېمە بولدى ؟ ئۇ سوقرات زادى قانداق ئەسكى ئىش قىلدى ، قايسى يامانلىقنى ياشلارغا ئۆگەتتى ؟ -دەپ سورىسا ، ئۇلار بىلمەيدۇ ، دۇدۇقلاپ-بۇلدۇقلاپ جاۋاب بىرەلمەيدۇ ؛ بىراق پايدىسىز ئورۇنغا چۈشۈپ قالماسلىق ئۈچۈن ، ئۇلار بارلىق پەيلاسوپلارغا قارىتىلغان ھەر ۋاقىت تەييار تۇرىدىغان كونا ھۇجۇمىنى باشلايدۇ : " ئاسماندىكى بۇلۇتلارنى ۋە يەرنىڭ ئاستىدىكى نەرسىلەرنى باشقىلارغا ئۆگەتتى ، تەڭرىگە ئىشەنمىدى ، ياخشى-ياماننى ئاستىن-ئۈستۈن قىلدى ."  چۈنكى ئۇلار ئۆزلىرىنىڭ بىلەرمەنلىك قىلىدىغان ساختىپەزلىكلىرىنىڭ ئېچىپ تاشلانغانلىقىغا ئىقرار بولۇشنى خالىمايدۇ . مانا بۇ ھەقىقەت : چۈنكى ئۇلارنىڭ سانى ساماندەك ، ياۋۇز ، ھاياتىي كۈچكە تولغان ، ھەممىسى جەڭ ھالىتىدە شۇنداقلا ئۆتكۈر تىللىق بولغاچقا ، ئۆزلىرىنىڭ ئاغزى بېسىقماي قىلغان كوتۇلداشلىرى ۋە تۆھمەتلىرىنى قۇلىقىڭلارغا قۇيۇۋەتكەن . دەل مۇشۇ سەۋەبتىن ، مېنىڭ ئەيىبلىگۈچىلىرىم بولمىش مولتۇس ، ئانت ۋە لىكائونلار ماڭا قارشى چىقتى ؛ مولتۇس شائىرلار بىلەن بىر بولۇپ مەن بىلەن جاڭجاللاشتى ؛ ئانت ھۈنەرۋەنلەرگە بولاشتى ؛ لىكائون بولسا ناتىقلارغا ۋەكىل بولدى : مەن باشتا دەپ ئۆتكەندەك ، بۇ غايەت زور تۆھمەتتىن بىر دەمدىلا قۇتۇلۇپ بولۇشتىن تامايىم يوق . ئەي قېرىنداشلار ، مانا ھەقىقەت ، بارچە ھەقىقەت مۇشۇ ؛ مەن ھېچنېمىنى يوشۇرمىدىم ، ھېچقانداق يالغان ئارىلاشتۇرمىدىم . ھالبۇكى ، مېنىڭ بىلىشىمچە گەپ-سۆزۈمدىكى بۇنداق سەمىمىيلىكىم سەۋەبىدىن ئۇلار مېنى يەنە ئۆچ كۆرىدۇ ، ئۇلارنىڭ ئۆچمەنلىكى مېنىڭ راست سۆزلىگەنلىكىمنىڭ ئسپاتى بولماي نېمە ؟  مانا بۇ ئۇلارنىڭ ماڭا قارا چاپلىشىنىڭ سەۋەبى ، مەيلى بۇ قېتىمقى ۋە ياكى كەلگۈسىدىكى تەكشۈرۈشلەردە بولسۇن ، سىلەر بۇنى بايقايسىلەر . 　　　مەن ئۆزۈمنىڭ بىرىنچى تۈركۈمدىكى ئەيىبلىگۈچىلىرىمگە قارىتىلغان رەددىيە سۈپىتىدە خىل جىق سۆزلىدىم ؛ ئەمدى مولتۇس باشچىلىقىدىكى ئىككىنچى تۈركۈم شىكايەتكە رەددىيە بېرىمەن . مولتۇسنىڭ ئۆزىنىڭ دېيىشىچە ، ئۇ بىر ياخشى ھەم ۋەتەنپەرۋەر ئادەم . مەن ھازىر ئۇلارغا قارشى ھالدا ئۆزۈمنى ئاقلايمەن . بۇ يېڭى ئەيىبلىگۈچىلەرنىڭ شىكايەتنامىسىمۇ ئوقۇلۇشى كېرەك . ئۇلار نېمە دەيدۇ ؟  ئالاھەزەل مۇنۇلارنى دەيدۇ : " ئاۋۇ سوقرات رەزىللىك سادىر قىلغۇچى ، ئۇ ياشلارنى چېرىتتى ، شۇنداقلا دۆلەت بېكىتكەن ئىلاھلارغا ئىشەنمەي ئۆزىگە يېڭى ئىلاھ تىكلىۋالدى . " مانا بۇ ئۇلار ماڭا ئارتقان جىنايەت ؛ بىز بىر-بىرلەپ قاراپ باقايلى . ئۇنىڭ دېيىشىچە ، مەن رەزىللىك سادىر قىلىپ ياشلارنى چېرىتىپتىمىشمەن ؛ بىراق ، ئەي قېرىنداشلار ، مەن قارىسام ، رەزىللىك سادىر قىلغۇچى دەل مولتۇسنىڭ ئۆزى : ئۇ مۇھىم ئىشلارنى چاخچاققا ئايلاندۇرۇپلا قالماي ، يەنە تېخى ھە دېسىلا ياسالما قىزغىنلىققا تايىنىپ ئۆزى ئازراقمۇ كارى بولمىغان ئىشلار توغرىسىدا باشقىلارنى سوتقا تارتىدىكەن . ئىشنىڭ ھەقىقەتەنمۇ مۇشۇنداق ئىكەنلىكىنى مەن ھازىر سىلەرگە ئىسپاتلاپ كۆرسىتىمەن . 　　　بۇ يەرگە كەلگىن ، مولتۇس ، سەندىن بىر سوئال سوراي . سەن ياشلارنى ئىمكانقەدەر ياخشى ئادەم قىلىشنى تولىمۇ ئارزۇ قىلامسەن ؟ 　　　-شۇنداق ، مەن شۇنداق ئارزۇ قىلىمەن . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @" x9 A1 t" o" Q3 [) m　　　-ئۇنداقتا ، زاسېداتېللارغا دەپ بەرگىن ، ئۇلارنى كىم ياخشى ئادەم قىلىدۇ ؛ سەن بۇنى چوقۇم بىلىسەن ، چۈنكى سەن ياشلارنىڭ چېرىتكۈچىسىنى بايقايمەن دەپ كۆپ ھەرەج تارتىپسەن ، يەنە تېخى ئۇلارنىڭ ئالدىدا باشقىلاردىن نەقىل كەلتۈرۈپ يۈرۈپ مېنى ئەيىبلەپ كەتتىڭ . ئۇنداقتا گەپ قىل ، ئۇلارغا كىمنىڭ ياشلارنى ياخشى ئادەم قىلىدىغانلىقىنى ئېيتىپ بەر . قارا مولتۇس ، جىمىپ كەتتىڭ ، قىلىدىغانغا گەپ تاپالماي قالدىڭ . بىراق بۇ شەرمەندىچىلىك ئەمەسمۇ ؟ تۆتۆتلەپ تېلىڭنى چاينىشىڭ سېنىڭ بۇ ئىشلار بىلەن ئەسلا كارىڭ يوق دېگەن گېپىمگە ئىسپات بولامدۇ-يا ؟ گەپ قىل ، دوستۇم ، ياشلارنى كىمنىڭ ياخشىلايدىغانلىقىنى بىزگە دەپ بەر . 　　　-قانۇن . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @8 K2 n( U5 g  s  z　　　-بىراق مېنىڭ دېمەكچى بولغىنىم ئۇ ئەمەس ، ھۆرمەتلىك ئەپەندى . مەن ئۇ ئادەمنىڭ كىملىكىنى سوراۋاتىمەن . قانۇننى ئەڭ ئالدى بىلەن كىم بىلىدۇ ؟ بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @$ g6 \3 r. r6 O( m0 E　　　مانا مۇشۇ مۆھتەرەم زاسېداتېللار بىلىدۇ ، سوقرات . 　　　-سەن زاسېداتېللار ياشلارنى يېتەكلەپ ئۇلارنى ياخشىلىققا باشلىيالايدۇ ، دېمەكچىمۇ ، مولتۇس ؟ 　　　-ئۇلار ئەلۋەتتە شۇنداق قىلالايدۇ . 　　　-قانداق دەيسەن ، ئۇلارنىڭ ھەممىسىمۇ ياكى بەزىلىرى شۇنداق ، بەزىلىرى ئەمەسمۇ؟ 　　　-ھەممىسى . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @0 S& p8 J6 l8 s: o. D　　　-ئىلاھە ھىممەت قىلسۇن ، بۇ بىر خۇش خەۋەر بولدى ! بۇ نۇرغۇنلىغان ياخشىلىغۇچىلار بار دېگەن گەپ . تاماشىبىنلارغا قانداق قارايسەن ، ئۇلارمۇ ياشلارنى ياخشىلامدۇ ؟ 　　　-شۇنداق ، ئۇلارمۇ ياخشىلايدۇ  . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @6 q9 m9 y, M! }  g/ w　　　-كېڭەش ئەزالىرىچۇ ؟ 　　　-كېڭەش ئەزالىرىمۇ ئۇلارنى ياىشىلايدۇ . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @0 v3 Y3 j" V3 q* c# k, E3 R　　　-بىراق پۇقرالار قۇرۇلتىيى ياشلارنى چېرىتارمۇ ؟ ياكى ، ئۇلارمۇ ياشلارنى ياخشىلامدۇ؟ 　　　-ئۇلار ياشلارنى ياخشىلايدۇ . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @. [3 c8 U9 {, C/ o% J　　　- قارىغاندا ھەر بىر ئافىنالىق ياشلارنى ياخشىلاپ ئۇلارنى پەپىلەيدىكەن ؛ مەندىن باشقا ھەممەيلەن شۇنداق قىلىدىكەن ؛ يالغۇز مەنلا ئۇلارنى چېرىتەمدىم ؟ سەن شۇنداق دېمەكچىمۇ ؟ بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @4 T9 j) t% q/ W& @! L' d4 Z　　　-مەن دەل ئاشۇنداق دېمەكچى . 　　　-ئەگەر ئىش مۇشۇنداق بولۇپ قالسا مەن تولىمۇ تەلەيسىزكەنمەن . بىراق سەندىن بىر سوئال سورىدىم دەپ تۇرايلى : ئوخشاش گەپ ئات توغرىسىدا بولۇنغاندىمۇ سېنىڭكىنى راسىت دەپ قارامسەن ؟ سېنىڭچە ئاتقا بىرلا ئادەم زىيانلىق بولۇپ ، باشقىلارنىڭ ھەممىسى پايدىلىق بولارمۇ ؟ بىراق ئىش دەل بۇنىڭ ئەكسىچە ئەمەسمۇ ؟ ئاتقا پايدىلىق بولغان ئادەمدىن بىر ياكى بىر قانچىسىلا بار ؛ ئات كۆندۈرگۈچى يىلىقچىلارلا ئاتقا پايدىلىق بولۇپ ، قالغان كىشىلەر ئاتقا زەخمەت يەتكۈزۈپ قويمامدۇ ؟ بۇ گەپ ئاتقا نىسبەتەنلا توغرىمۇ ، مولتۇس ، ياكى باشقا ھەر قانداق جانىۋارغا قارىتا توغرا بولىۋىرەمدۇ؟ 　　　-شۇنداق ، ئەلۋەتتە . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @* S5 J6 ^" U* L2 f, r. R  Y* m5 d　　　- سەن ياكى ئانت مەيلى "شۇنداق" ياكى "ياق" دەڭلار بەرىبىر . ئەگەر ياشلارنىڭ بىرلا چېرىتكۈچىسى بولۇپ قالغانلارنىڭ ھەممىسى ئۇلارنى ياخشىلىسا ، بۇ ياشلارنىڭ بەختى . سەن ، مولتۇس ، ياشلارغا كۆڭۈل بۆلمەيدىغانلىقىڭنى بىزگە يېتەرلىك كۆرسەتتىڭ : سېنىڭ پەرۋاسىزلىقىڭ مۇشۇ مەسىلىگە قارىتا ئېلىپ بېرىلغان مۇنازىرىگە كۆڭۈل بۆلمەسلىكىڭدىن كۆرۈنۈپ تۇرۇپتۇ . ئەمدى سەندىن يەنە بىر سوئال سوراي ، مولتۇس : سېنىڭچە ياخشى ئادەملەر بىلەن بىللە ياشاش ئەۋزەلمۇ ياكى يامان ئادەملەر بىلەن بىللە ياشاشمۇ ؟ مەن ساڭا دېسەم ، جاۋاب بەر دوستۇم ، چۈنكى بۇنىڭغا جاۋاب بەرمەك ئاسان .ياخشىلار باشقىلارغا ياخشىلىق قىلىدۇ ، يامانلار باشقىلارغا يامانلىق قىلىدۇ ، شۇنداق ئەمەسمۇ –يا ؟ بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @6 C9 H9 l" U5 _　　　- ئەلۋەتتە شۇنداق . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @# @  q+ A" e4 r8 ^9 F; U　　　-ئۇنداقتا ، سەنچە ئۆزى بىللە ياشىغان كىشىلەر تەرىپىدىن ياخشىلىنىشنى ئەمەس ، بەلكى زەخمىلىنىشنى خالايدىغان بىرەرسى بارمۇ ؟ جاۋاب بەر ، دوستۇم ؛ قانۇن سېنىڭ جاۋاب بېرىشىڭنى تەلەپ قىلىدۇ . بىرەرسى زەخمىلىنىشنى خالامدۇ ؟ بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @) Y  e- N" w6 \* w　　　-ئەلۋەتتە خالىمايدۇ . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @. H+ e) g# x; k　　　-ئۇنداقتا ، سەن مېنى ياشلارنى زەھەرلەپ ئۇلارنى يامان يولغا باشلىدى دەپ شىكايەت قىلغىنىڭدا ، سېنىڭچە مەن قەستەن شۇنداق قىلغاندىمەنمۇ ياكى ئۇقۇشماستىن شۇنداق قىلىپ سالغاندىمەنمۇ ؟ 　　　-مېنىڭچە سەن قەستەن شۇنداق قىلدىڭ . 　　　-بىراق سەن تېخى باياتىنلا ياخشىلارنىڭ باشقىلارغا ياخشىلىق قىلىدىغانلىقىنى ، يامانلارنىڭ باشقىلارغا يامانلىق قىلىدىغانلىقىنى ئىتراپ قىلغانىدىڭ . سېنىڭچە بۇ ھەقىقەتنى سەن كىچىك چىغىڭدىلا سېنىڭ ئالىي دەرىجىلىك پاراسىتىڭ ساڭا بىلدۈرۈپ بولغان ، مەن بولسام مۇشۇ ياشقا كىرگۈچە بۇ ھەقىقەتنى بىلمەي زۇلمەت ۋە نادانلىق ئىچىدە قالغاندىمەنمۇ ؟ ئۆزۈم بىللە ياشايدىغان كىشىنى ئۆزۈم بۇزسام ماڭا زىيان يېتىدىغانلىقىنى بىلىپ تۇرۇپ يەنە ئۇنى قەستەن بۇزىدىغانغا ، سېنىڭچە مەن ئېلىشىپ قالغاندىمەنمۇ ؟ سەن دەل مۇشۇنداق دەۋاتىسەن ، بۇنىڭغا مېنى قايىل قىلالمايسەن ، باشقا ھەر قانداق ئادەم بالىسىنىمۇ قايىل قىلالمايسەن . بىراق ، مەن ياكى بولمىسا ياشلارنى زەھەرلىمىدىم ، ياكى بولمىسا ئۇقۇشماستىن بىلمەي قىلىپ ئۇلارنى زەھەرلەپ قويدۇم ، بۇ ئىككى خىل ئەھۋالنىڭ ھەر قانداق بىرىدە سەن يالغان ئېيتتىڭ . ئەگەر مەن ئۆزۈممۇ بىلمىگەن ھالدا خاتالىشىپ قالغان بولسام ، قانۇن مېنى جىنايەتچى دېمەيدۇ ؛ سەن مېنى ئايرىم چاقىرىپ ، ماڭا نەسىھەت قىلىشىڭ ۋە مېنى ئاگاڭلاندۇرۇشۇڭ كېرەك ئىدى ؛ چۈنكى ئەگەر بىرەرسى ماڭا ياخشى تەكلىپلەرنى بەرگەن بولسا ، مەن ئۆزۈم بىلمەي قىلىپ سالغان ئىشىمنى توختىتاتتىم  ——  دەرۋەقە شۇنداق قىلىشىم كېرەك ئىدى ؛ ھالبۇكى سەن مەن بىلەن پىكىرلىشىشتىن ياكى ماڭا تەلىم-تەنبىھ بېرىشتىن بىزار بولۇپ مەندىن قېچىپ يۈردۈڭ ؛ ھالا بۈگۈنكى كۈندە  سەن بۇ سوتتا ئۈستۈمدىن شىكايەت قىلدىڭ ، بىلسەڭ ، بۇ يەر تەلىم-تەنبىھ بېرىدىغان جاي بولماستىن ، جازا بېرىلىدىغان جاي . 　　　قېرىنداشلار ، سىلەرگە دېگىنىمدەك ، مولتۇسنىڭ بۇ ئىشقا ئازراقمۇ كۆڭۈل بۆلمەيدىغانلىقىنى سىلەرگە كۆرسەتتىم . بىراق ، مېنىڭ شۇنى بىلگۈم كېلىدۇ ، مولتۇس ، دېگىنە ، مەن ياشلارنى قانداق چېرىتىپتىمەن ؟ سېنىڭ شىكايەتنامەڭدىن قارىغاندا ، سەن مېنى ياشلارغا دۆلەت بىكىتكەن ئىلاھلارغا ئىشەنمەسلىكنى تەرغىپ قىلىپ ، ئۇلارنىڭ ئورنىغا باشقا يېڭى ئىلاھلارنى ياكى روھىي مەۋجۇداتلارنى ئۆزىگە تىكلىۋالدى ، مانا مۇشۇ سەپسەتىلەر ياشلارنى چېرىتتى دېمەكچى ئوخشايسەن . 　　　-شۇنداق ، مەن مۇشۇلارنى ئالاھىدە تەكىتلەيمەن . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @' f% X+ E' r% ]　　　-ئۇنداقتا ، مولتۇس ، دەۋاتقان ئىلاھلىرىمىزنىڭ ھەققى ھۆرمىتىدە ، ئۆزۈڭنىڭ زادى نېمە دېمەكچى بولغانلىقىڭنى ئاددىيراق قىلىپ ماڭا ۋە سوتقا ئېيتىپ بەر ! چۈنكى مەن ھازىرغىچە بىلەلمىدىم ، سەن مېنى ياشلارغا باشقا ئىلاھلارنى تەرغىپ قىلىپ ، ئۇلارنى باشقا ئىلاھقا ئىشىنىشكە كۈشكۈرتتى ، شۇڭا ئۇ پۈتۈنلەي دەھرىي ئەمەس ، پەقەت ئۇ ئىشەنگەن تەڭرى دۆلەت بىكىتكەن تەڭرى ئەمەس  دېمەكچىمۇ  ،ياكى مېنى پۈتۈنلەي خۇداسىز بىر دەھرىي قاتارغا چىقىرىپ ، ئۆزىنىڭ دەھرىيلىكنى باشقىلارغىمۇ ئۆگىتىدۇ دېمەكچىمۇ  ؟ بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @% T. F  |7 [' B/ L5 l' z　　　-مەن كېيىنكىسىنى دېمەكچى ، سەن سېپى ئۆزىدىن بىر خۇداسىز دەھرىيسەن . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @/ a' l. H9 k, E. L1 ]2 y" N6 n　　　-قالتىس گەپ قىلدىڭ ، مولتۇس . نېمىشقا ئۇنداق دەيسەن ؟ سەن مېنى تەڭرىگە ——  ئاي ۋە قۇياشنىڭ بېشىغا ئىشەنمەيدۇ دېمەكچىمۇ ؟ بۇنىڭغا ھەممە ئادەم ئىشىنىدىغۇ ؟ بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @" l, |. l, U* {. Q　　　-سىلەرگە دەپ قوياي ، ھۆرمەتلىك زاسېداتېللار ، سوقرات ئۇلارغا ئىشەنمەيدۇ ؛ چۈنكى ئۇ قۇياشنى تاش ، ئاينى توپا دەپلا قارايدۇ . 　　　-دوستۇم مولتۇس ، سەن ئاناكساگورانى سوتلاۋاتىمەن دەپ قالغان ئوخشىمامسەن ؛ ئەگەر سەن سوتچى ئەپەندىلەرنى شۇنچىلىك دەرىجىدە نادان دەپ ئويلاپ ، ئۇلارنى باياتىنقى تەلىماتلارنىڭ  كىلاسومونايلىق ئاناكساگورانىڭ ئەسەرلىرىدە كۆپلەپ ئۇچرايدىغانلىقىنى بىلمەيدۇ دەپ قالغان بولساڭ ، ئۇلارنى بوش چاغلاپ قاپسەن . يەنە كېلىپ ، بۇ تەلىماتلار ھېلىدىن ھېلىغا بىر دراخملىق ئەرزان تىياتېرخانىلاردا ئوينىلىۋىرىپ ، ياشلار سوقراتتىن ئۆگەنگەن دەپ قارىلىپ قالدى ؛ ئۇلار ئاناكساگورانىڭ كىتابلىرىنى ئەرزان باھادا سېتىۋالالايدۇ ، ئەگەر سوقرات مۇشۇنداق غەلىتە تەلىماتلارنى " مەن ياراتتىم " دەپ جاكارلىسا ، ئۇ چوقۇم كۈلكىگە قالمامدۇ . شۇنداق قىلىپ ، مولتۇس ، سەن مېنى ھېچقانداق ئىلاھقا ئىشەنمەيدۇ دېمەكچى ؟ بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @- A# R6 V9 g, v3 D; t5 n# g　　　-مەن زىۋىسقا قەسەم قىلىمەنكى ، سەن ھېچقايسى ئىلاھقا ئىشەنمەيسەن . 　　　-سەن شۇنچىلىك بىر يالغانچى ئىكەنسەنكى ، مولتۇس ، ھەتتا ئۆزۈڭمۇ ساڭا ئىشەنمەيدۇ . چۈنكى مەن ئىختىيارسىز شۇنى ئويلاپ قالدىم ، قېرىنداشلار ، مولتۇس شۇنداق پەلىپەتىش ھەم نومۇسسىز ئىكەن ، ئۇ ئۆزىنىڭ شىكايەتنامىسىنى كىچىك بالىنىڭ ئويۇنى قاتارىدا ياشلارچە قاراملىق بىلەن يېزىپتۇ . ئۇ چىگىشتىن بىرنى ياساپ ، مېنى بىر سىناپ باقماقچىمىكىنا ؟ ئۇ ئۆز قورسىقىدا : " بۇ دانىشمەن سوقرات مەن ئاجايىپ تالانت بىلەن لاھىيلىگەن زىددىيەتنى بايقىيالامدۇ-يوق ، ئۇنى شۇنداقلا سوتنى ئالداپ ئۆتۈپ كېتەلەيمەنمۇ – يوق ، بىر كۆرۈپ باقاي " دەپ چوت سوققان ئوخشايدۇ . چۈنكى ئۇ ئۆزىنىڭ شىكايەتنامىسىدە ئۆز-ئۆزى بىلەن زىتتەك كۆرۈنگەنىدى ، مانا ئەمدى ئۇ سوقراتنىڭ ئىلاھقا ئىشىنىش شۇنداقلا ئىلاھقا ئىشەنمەسلىك جىنايىتى بار دەۋاتىدۇ . تولىمۇ قىزىق ئىشتە-بۇ ! 　　　قېرىنداشلار ، سىلەرنىڭ مەن بىلەن بىرلىكتە بۇ زىددىيەتكە قاراپ چىقىشىڭلارنى خالايمەن . سەن ، مولتۇس، سوئالىمغا جاۋاب بېرىسەن . مەن يەنە سىلەرگە ئەسكەرتىمەنكى ، ئەگەر مەن ئۆزۈم كۆنگەن ئۇسۇلۇم بويىچە سۆزلىسەم ، گېپىمنى بۆلۈۋەتمەڭلار . 　　　سېنىڭچە ، مولتۇس ، ئىنسانغا خاس نەرسىلەرنىڭ بارلىقىغىلا ئىشىنىپ ، ئىنسانىي مەۋجۇتلۇقنىڭ بارلىقىغا ئىشەنمەيدىغان ئادەم بارمۇ ؟ ...قېرىنداشلار ، ئۇنىڭ ھە دېسىلا ئورنىدىن سەكرەپ قوپۇپ گەپنىڭ بېلىگە تېپىشكىلا ئۇرۇنماي ، چىرايلىقچە جاۋاب بېرىشىنى ئۈمىد قىلىمەن . چەۋەندازلىقنىڭ بارلىقىغىلا ئىشىنىپ ، ئاتنىڭ بارلىقىغا ئىشەنمەيدىغان ئادەم بارمۇ ؟ ياكى نەينىڭ ئاۋازىنىڭ بارلىقىغىلا ئىشىنىپ ، نەي چالغۇچىنىڭ بارلىقىغا ئىشەنمەيدىغان ئادەم بارمۇ ؟ يوق ، دوستۇم ؛ سېنىڭ ئورنۇڭدا جاۋابنى ئۆزۈم بىرەي ، چۈنكى ئۆزۈڭ جاۋاب بېرىشنى رەت قىلىۋاتىسەن . ئۇنداق ئادەم يوق . بىراق خۇش بوپ قالاي ، كېيىنكى سوئالىمغا جاۋاب بەرسەڭ : بىر ئادەم روھىي ۋە مۇقەددەس نەرسىلەرنىڭ بارلىقىغا ئىشىنىپ ، روھنىڭ ۋە ئادىمىي ئىلاھنىڭ بارلىقىغا ئىشەنمەسلىكى مۇمكىنمۇ ؟ 　　　-مۇمكىن ئەمەس . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @& J$ h3 p. s) t* `5 X2 i# ?" L　　　-سوتنىڭ زورى بىلەن سەندىن جاۋاب چىققانلىقىدىن تولىمۇ خۇرسەن بولدۇم ؛ سەن شىكايەتنامەڭدە قەسەم قىلىپ ، مېنى روھىي ۋە مۇقەددەس نەرسىلەرنىڭ بارلىقىغا ئىشىنىدۇ ۋە ئۇلارنى باشقىلارغا ئۆگىتىدۇ دەپتىكەنسەن . ھازىرقى مەسىلىدە ئىشىنىش ئوبيېكتىنىڭ يېڭى-كونىلىقى بەرىبىر ؛ مەيلى قانداقلا بولمىسۇن ، سەن شىكايەتنامەڭدە قەسەم قىلىپ دېگەندەك ، مەن روھىي ۋە مۇقەددەس نەرسىلەرنىڭ بارلىقىغا ئىشىنىمەن ؛ ئەگەر مەن روھىي نەرسىلەرگە ئىشەنسەم ، ئۇنداقتا مەن ئادىمىي ئىلاھنىڭ بارلىقىغا ئىشىنىمەن دېگەن گەپ . ئەجەبا ئۇنداق ئەمەسمۇ ؟ شۇنداق ، بۇنىسى راسىت . سېنىڭ ئۈنچىقمىغانلىقىڭنى تەن بەرگەنلىك دەپ چۈشىنىپ تۇردۇم . ھازىرقى مەسىلە ، روھ ياكى ئادىمىي ئىلاھ دېگەن زادى نېمە ؟ ئۇلار ياكى بولمىسا ئىلاھ ، ياكى بولمىسا ئىلاھنىڭ ئوغۇللىرى ئەمەسمۇ ؟ ھەقىقەت شۇنداقمۇ – ئەمەسمۇ ؟ شۇنداق ، ھەقىقەت شۇنداق . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @9 x! g  Z( C6 K/ s　　　بىراق ، بۇ مەن بايا دەۋاتقان ئاجايىب چىگىشنىڭ دەل ئۆزى : ئادىمىي ئىلاھ ياكى روھ بولسا ئىلاھلارنىڭ ئۆزى ، سەن ئاۋال مېنى ئىلاھقا ئىشەنمەيدۇ دەيسەن ، ئارقىدىنلا يەنە مېنى ئىلاھقا ئىشىنىدۇ دەيسەن ؛ ئەگەر مەن ئادىمىي ئىلاھقا ئىشەنسەم شۇنداق بولىدۇ . چۈنكى بۇ ئادىمىي ئىلاھلار باشقا ئىلاھلارنىڭ ناتوغرا يول بىلەن تاپقان بالىسى بولسا ، مەيلى نىمفېسنىڭ ياكى باشقا ئانىلارنىڭ بالىلىرى بولسۇن ، ئۇ ئادىمىي ئىلاھلارنىڭ مەۋجۇتلۇقى ئۇلارنىڭ ئاتا-ئانىسىنىڭمۇ مەۋجۇتلۇقىدىن بېشارەت ئەمەسمۇ . مەن قارىسام ، سەن قىچىرنىڭ بارلىقىغا ئىشىنىپ ، ئېشەك بىلەن ئاتنىڭ بارلىقىغا ئىشەنمەيدىغاندەك قىلىسەن . بۇنداق بىمەنىلىك پەقەت سەن مېنى سوتلىغاندىلا ئاندىن يۈز بېرىدۇ ، مولتۇس . سەن بۇنى ئۆزۈڭنىڭ شىكايەتنامەڭگە يېزىپسەن ، چۈنكى سېنىڭ مېنى ئەيىبلەيدىغانغا ھېچقانداق ھەقىقىي پاكىتىڭ يوق . سەن بىر ئادەم بىرلا ۋاقىتتا ھەم ئىلاھقا ئىشىنىدۇ ، ھەم ئىشەنمەيدۇ دەۋاتىسەن ،  ئازراقلا ئەقلى-ھوشى بار ئادەم سېنىڭ بۇنداق جۆيلۈشلۈرۈڭگە قايىل بولۇپ قالمايدۇ . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @* E. _& g5 `* e; U) T, l　　　مەن مولتۇسنىڭ ئەيىبلەشلىرىگە يېتەرلىك رەددىيە بەردىم ؛ باشقا ئۇششاق گەپنى قېلىۋىرىشنىڭ ئورنى يوق ؛ بىراق ئىلگىرى دەپ ئۆتكەندەك ، مەن ئۆزۈمگە بىر مۇنچە دۈشمەنلىك تېپىۋالغان ئادەممەن ، ئەگەر مەن تۈگىشىپ كېتىپ قالسام ، مېنى تۈگەشتۈرىدىغىنى دەل مۇشۇ دۈشمەنلىك ؛ بۇنى مەن جەزملەشتۈرەلەيمەن ؛ مولتۇس ئەمەس ، ئانتمۇ ئەمەس ، بەلكى كىشىلەرنىڭ ھەسەتخورلۇقى ۋە تۆھمىتى مېنى تۈگەشتۈرىدۇ ، بۇ خىل ھەسەتخورلۇق ۋە تۆھمەت ئىلگىرى نۇرغۇن ياخشى ئادەملەرنىڭ ئۆلۈمىگە سەۋەب بولغان ، كەلگۈسىدە يەنە باشقا نۇرغۇن ياخشى ئادەملەرنىڭ ئۆلۈمىگە سەۋەب بولۇشى مۇمكىن ؛ قۇربانلىق مەن بىلەنلا توختاپ قالمايدۇ .   بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @" f- |3 ^* X7 M8 v: D　بىراۋلار شۇنداق دەپ سورىشى مۇمكىن : " ۋاقىتسىز ئاخىرلىشىشىنى  كەلتۈرۈپ چىقارغان شۇنداق بىر ھاياتنى ياشىغانلىقىڭدىن نومۇس قىلمامسەن ، سوقرات ؟ " مەن ئۇنىڭغا ئېنىق قىلىپ مۇنداق جاۋاب بېرىمەن : " خاتالىشىپ قاپسەن ، بۇرادەر : ياخشى ئادەم ھەرگىزمۇ ھايات-ماماتى بىلەن ھېسابلىشىپ ئولتۇرماسلىقى كېرەك ؛ ئۇ ھەر بىر ئىشنى قىلغاندا توغرا قىلدىمۇ-يوق ، ياخشى ئادەم بولالىدىممۇ-يوق ، بۇنى ئويلىشىدۇ ." بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @/ t/ Y; r% B2 X4 g, c　ھالبۇكى ، سىلەرنىڭ قارىشىڭلارچە بولغاندا ، ترويادا جەڭ قىلىپ يىقىلغان قەھرىمانلار ئۇنچىۋالا ياخشى ئەمەس ، بولۇپمۇ تېتىسنىڭ ئوغلى ئاكىللېس ، ئۇ ھاقارەتكە چېدىماي خەتەرگە تەۋەككۈل قىلىدۇ : ئاكىللېس ھېكتورنى بوغۇزلىۋىتىشكە تەقەززا بولۇپ قېنى قىزىپ تۇرغاندا، ئۇنىڭ ئىلاھە ئانىسى ئۇنىڭغا شۇنداق دەيدۇ : ئەگەر ئۇ دوستى پاتروكلۇسنىڭ قىساسىنى ئالىمەن دەپ  ھېكتورنى بوغۇزلىۋەتسە ، ئۇمۇ ئۆلىدۇ . " تەقدىر  سېنى كۈتمەكتە " ، دەيدۇ ئۇنىڭ ئانىسى ، " ئۇ ھېكتوردىن كېيىنلا سېنى تاپىدۇ ." بۇنى ئاڭلىغاندىن كېيىنمۇ ، ئاكىللېس ئۆلۈم ۋە خەۋپ-خەتەرگە قىلچىمۇ پىسەنت قىلمايدۇ ، ئۇلاردىن قورقۇشنىڭ ئورنىغا ، ئۇ دوستىنىڭ قىساسىنى ئالماي خورلۇقتا ياشاشتىن بەكرەك قورقىدۇ . " دوستۇم ئۈچۈن قىساس ئېلىپلا ئۆلۈپ كېتىشىمگە ئىجازەت قىلغىن ، بۇ زېمىنغا يۈك بولۇپ ، جەڭ كېمىسىگە مۆكۈۋېلىپ خەقلەرنىڭ مەسخىرىسىگە قالغاندىن ئۆلۈش كۆپ ئەۋزەل " دەيدۇ ئۇ . سىلەرچە ، ئاكىللېس خېيىم-خەتەر ۋە ئۆلۈمنى ئويلاپمۇ قويغانمىدۇ ؟ چۈنكى ، مەيلى بىر ئادەمنىڭ ئورنى نەدە بولسۇن ، مەيلى ئۇ ئورۇننى ئۆزى تاللىغان بولسۇن ياكى باشقا بىرسى تەرىپىدىن ئورۇنلاشتۇرۇلغان بولسۇن ، خەتەرلىك دەقىقىلەردە ئۇ ئورۇننى ساقلىشى كېرەك ؛ ئۇ ئۆلۈمنى ياكى باشقا نەرسىلەرنى ئويلىماستىن ، شەرمەندىچلىكتە قالماسلىقنىلا ئويلىشى كېرەك . ئەي قېرىنداشلار ، مانا بۇ ھەقىقەت . 　　　ئەي ، قېرىنداشلار ، دەسلەپتە سىلەر تاللىغان گېنراللار بوتىدايە ، ئامۇفپولىس ۋە دېليۇمدىكى جەڭگاھلاردا مېنى ھەر بىر دەقىقىدە ئۆلۈمگە يۈزلىنىشكە توغرا كېلىدىغان بىر يەرگە ئورۇنلاشتۇرغىنىدا ، مەن غىڭ قىلماسلەتىن ئورنۇمنى چىڭ ساقلىغانىدىم ؛ مەندەك مۇشۇنداق بىر ئادەم ، ھالا بۈگۈنگە كەلگەندە ، ئىلاھنىڭ مۇقەددەس ۋەھىيىسى چۈشۈپ ، ئۆزىنىڭ ۋە باشقىلارنىڭ ئىچكىي ماھىيىتىنى پەلسەپىۋى ئۇسۇل بويىچە ئىزدىنىشكە بۇيرۇلغاندا ، ئۆلۈمدىن ياكى باشقا ئاللىقانداق نەرسىلەردىن ۋەھىمە يەپ بۇرچىدىن ۋاز كەچسە بۇ تولىمۇ ئاجايىب غەلىتە بىر ئىش بولىدۇ ؛ ئەگەر مەن شۇنداق قىلغان بولسام، يەنى ئۆلۈمدىن قورققانلىقىم سەۋەبىدىن ئىلاھنىڭ ئىرادىسىگە بويسۇنمىغان بولسام ،  بۇ دەرۋەقە بىر غەلىتە ئىش بولاتتى ، ئۇ ھالدا مېنىڭ ئىلاھقا ئىشەنمىدى دېگەن گۇناھ بىلەن سوتقا تارتىلىشىممۇ ھەق بولاتتى : ئۇ چاغدا مەن چوقۇم ئۆزۈم نادان تۇرۇپ يەنە ئۆزۈمنى دانىشمەن چاغلاپ يۈرەر بولغىيتتىم . چۈنكى ئۆلۈمدىن قورققانلىق دەل ساختا بىلەرمەنلىكنىڭ ئىپادىسى بولۇپ ، ئۇ ھەقىقىي پاراسەت ئەمەس ، پەقەت بىلمىگەننى بىلىمەن دەپ تۇرىۋىلىش خالاس ؛ ھېچكىم ئۆلۈمنىڭ ياخشىلىق ياكى يامانلىق ئىكەنلىكىنى بىلمەيدۇ ، پەقەت كىشىلەر ئۆلۈمدىن قورققانلىقى ئۈچۈنلا ئۇنى رەزىللىك دەپ قارايدۇ .ئۆزى بىلمىگەننى بىلىمەن دەۋىلىپ ئۆزىنى چوڭ چاغلاش ئەڭ شەرمەندىلەرچە قىلىنغان نادانلىق ئەمەسمۇ ؟ مۇشۇ نۇقتىدىن قارىغاندا ، مەن باشقا بارلىق كىشىلەردىن بىر دەرىجە ئۈستۈن تۇرىدىغان ئوخشايمەن : گەرچە مەن ئۆلگەندىن كېيىنكى ئىشلارنى تۈزۈك بىلمىسەممۇ ، بىراق ئۇلارنى بىلىمەن دەپ يوغانچىلىق قىلمايمەن ؛ بىراق ، مېنىڭ بىلىدىغىنىم شۇكى ، مەيلى ئىلاھ بولسۇن ياكى ئادەم بولسۇن ، ئۇ ياخشىلا بولىدىكەن ، ئۇنىڭ گېپىنى ئاڭلىماي ، ئۇنى ناھەق قارىلاش بولسا رەزىللىك ھەم نومۇسسزلىق بولىدۇ . ئانت ۋە ئۇنىڭ شايكىلىرىنىڭ دېيىشىچە ، سوقرات تۇتۇپ كېلىنىپ سوتقا تارتىلغان ئىكەن چوقۇم قەتل قىلىنمىقى شەرت ، بولمىسا سىلەرنىڭ ئوغۇللىرىڭلار كەلگۈسىدە ئۇنىڭ گېپىنى تولا ئاڭلاپ بۇزۇلىدىكەن . ئەگەر سىلەر ھازىر ئانت ۋە ئۇنىڭ شايكىلىرىنىڭ گېپىنى بىر ياققا قايرىپ قويۇپ مېنى قويۇۋەتمەكچى بولساڭلار ، شۇنداقلا ماڭا : " سوقرات ، بۇ قېتىم بىز ئانتنىڭ گېپىگە كېرمەيمىز ، سېنى قويۇپ بىرەيلى ، بىراق بىر شەرت : ئەمدى بۇنداق نەمۇ-نە يۈرۈپ كىشىلەردىن سوئال سوراپ ئىزدىنىپ يۈرمىگىن ، ئەگەر يەنە شۇنداق ئىشلار بىلەن ھەپلىشىپ يۈرگەن يېرىڭدىن تۇتۇۋالساق ، سېنى قەتل قىلىۋېتىمىز " دېسەڭلار ، ئەگەر مېنى قويۇپ بىرىشىڭلارنىڭ شەرتى مۇشۇ بولسا ، مېنىڭ جاۋابىم : ئەي ، ئافىنالىق قېرىنداشلار ، مەن سىلەرنى ھۆرمەتلەيمەن شۇنداقلا سىلەرنى سۆيىمەن ؛ بىراق مەن سىلەرگە ئەمەس بەلكى ئىلاھقا بويسۇنىمەن ؛ جېنىم تېنىمدىلا بولىدىكەن ، پەلسەپە سۆزلەشتىن شۇنداقلا ئۇنى ئەمەلىيىتىمدە كۆرسىتىشتىن توختىمايمەن ، ئۇچراتقان ھەر بىر كىشىگە پەند-نەسىھەت قىلىمەن ، ئۇنى قايىل قىلىمەن ، ئۇنىڭغا شۇنداق دەيمەن :" ئەي دوستۇم ! سەن بۈيۈك ، قۇدرەتلىك ۋە پاراسەتكە تولغان ئافىنانىڭ بىر پۇقراسى تۇرۇپ ، نېمىشقا پۇل - مال - دۇنيا ، نام-ئاتاققا ئۆزۈڭنى شۇنچىۋالا ئۇرىسەنۇ ، ئەقىل-پاراسەت ، ھەقىقەت ، روھىي تاكامۇللۇق دېگەنلەرنى ئويلاپمۇ قويمايسەن ؟ ئۇلار سېنىڭ خىيالىڭغا كېرىپمۇ چىقمايدۇ ، بۇنىڭدىن نومۇس قىلمامسەن ؟ " ئەگەر مەن سۆزلەۋاتقان كىشى جاۋاب بىرىپ : " شۇنداق ، مەن بۇلارنى دائىم ئويلاپ تۇرىمەن " دېسە ، ئۇنى ئاشۇنداقلا قويۇۋەتمەيمەن ، ئۇنىڭدىن داۋاملىق سوئال سورايمەن ، تەكشۈرىمەن ، قايتا تەكشۈرىمەن ، مەن ئۇنىڭ ئۇلۇغ نەرسىلەرنى پەسلەشتۈرگەنلىكىنى ، پەس نەرسىلەرنى ئۇلۇغلىغانلىقىنى ئەيىبلەيمەن ، مەن كۆرگەنلىكى ئادەمگە بۇلارنى دەيمەن ، چوڭ-كىچىك ، تونۇش-ناتونۇش ، ھەممىسىگە دەيمەن ، بولۇپمۇ تونۇش يۇرتداشلىرىمغا تېخىمۇ جىق دەيمەن ، چۈنكى ئۇلار مېنىڭ جانجىگەر قېرىنداشلىرىم . چۈنكى بۇ دەل ئىلاھنىڭ بۇيرۇقىدۇر ، بۇنى مەن كۆپ دەپ كەتتىم ؛ مەن يەنە شۇنىڭغا  ئىشىنىمەنكى ، شەھرىمىزدە بۈگۈنگە قەدەر يۈز بەرگەن ھېچقانداق ئىش مېنىڭ ئىلاھنىڭ بۇيرۇقى بويىچە ئىش كۆرۈشۈمدىنمۇ خەيرلىك بولغان ئەمەس . چۈنكى مەن نەمۇ-نە يۈرۈپ سىلەرنى ،چوڭ كىچىك ، توڭ-پىشىق ھەممىڭلارنى قايىل قىلىشتىن باشقا ئىش قىلمايمەن ، سىلەرنى ئالدى بىلەن شەخسىيىتىڭلار ياكى مال مۈلۈكۈڭلار توغرىسىدا ئەمەس ، بەلكى روھىي تاكامۇللۇقۇڭلار توغرىسىدا ئويلىنىشقا قايىل قىلىمەن . مەن سىلەرگە مال – دۇنيانىڭ گۈزەل پەزىلەتنى ئېلىپ كەلمەيدىغانلىقىنى ، بەلكى گۈزەل پەزىلەتنىڭ شەخىسكە ۋە جامائەتكە پايدىلىق بولغان مال-دۇنيا ۋە باشقا نەرسىلەرنى كەلتۈرىدىغانلىقىنى دەيمەن . مانا بۇ مېنىڭ تەلىماتىم ، ئەگەر بۇ تەلىماتلار ياشلارنى چېرىتتى دەپ قارالسا ، مېنىڭ تەسىرىم ھەقىقەتەنمۇ زەھەرلىك ئىكەن . بىراق ،  ئەگەر كىمدە كىم بۇلارنى سوقراتنىڭ تەلىماتى ئەمەس ، دېسە ، ئۇ قىپقىزىل يالغان سۆزلىگەن بولىدۇ .ئەي ، زاسېداتېللار ، قېرىنداشلار ، ئانتنىڭ دېگىنىنى قىلامسىلەر يوق ، ياكى مېنى گۇناھسىز دەپ قويۇۋىتەمسىلەر يوق ، سىلەرنىڭ دېگىنىڭلار ھېساب ؛ بىراق دەپ قويىدىغىنىم شۇكى  ، مەيلى سىلەر قانداق قارار چىقىرىڭلار ، مەن يولۇمدىن قەتئىي قايتمايمەن ؛ بىر قېتىم ئەمەس ، ھەتتا بىر نەچچە قېتىم ئۆلۈشۈمگە توغرا كەلسىمۇ قايتمايمەن . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @- }+ F; K& S& a+ Z. ^0 u. g　　　ئافىنالىق قېرىنداشلار ، گېپىمنىڭ بېلىگە تەپمەي چىرايلىقچە ئاڭلىساڭلار ؛ بىز ئالدىن دېيىشىپ قويغان ، گېپىمنى تۈگىتىپ ئاڭلاشقا ئۆزۈڭلار ماقۇل بولغان . مېنىڭچە مەن ھازىرنىڭ ئۆزىدە دېمەكچى بولۇپ تۇرغان گەپلەر سىلەر ئۈچۈن پايدىلىق : مېنىڭ يەنە دەيدىغان گەپلىرىم بار ، ئۇنى ئاڭلىساڭلار بەلكىم بەزىلىرىڭلار ۋارقىراپ تاشلىشىڭلار مۇمكىن ؛ بىراق ئۆتۈنۈپ قالاي ، ئۇنداق قىلماڭلار . مەن ھازىر سىلەرگە شۇنى بىلدۈرۈپ قويماقچىمەنكى ، ئەگەر مەندەك بىرىنى ئۆلۈمگە بۇيرۇپ قەتل قىلساڭلار ، سىلەر مەندىن بەكرەك ئۆزۈڭلارغا زىيان سالىسىلەر . 　　　مەيلى ئانت بولسۇن ياكى مولتۇس بولسۇن ، ماڭا قىلچە زەخمەت يەتكۈزمەيدۇ ، چۈنكى ئۇلار ماڭا زەخمە يەتكۈزەلمەيدۇ ؛ چۈنكى شەيئىلەرنىڭ ماھىيىتىدە ئەسكىلەر ياخشىلارغا زەخمەت يەتكۈزسۇن دەپ گەپ يوق . دەرۋەقە ، ئەسكىلەر ياخشىلارنى ئۆلتۈرىۋىتەلىشى ، سۈرگۈن قىلىۋىتەلىشى ، پۇقرالىقتىن ئېلىپ تاشلاپ قۇللۇققا بەنت قىلالىشى مۇمكىن ؛ ئاشۇ ئەسكى ئادەم ۋە باشقىلار ئېھتىمال ئاشۇ ياخشى ئادەمگە ئالەمچە زىيان-زەخمەت يەتتى دەپ قىلىشى مۇمكىن : بىراق مەن بۇنىڭغا قوشۇلمايمەن ؛ چۈنكى ئانتقا ئوخشاش باشقىلارنى ناھەق ئۆلتۈرۈشكە ئۇرۇنىدىغان بۇ خىل رەزىللىك بايا دەپ ئۆتكەن ئىشلاردىن نەچچە ھەسسە رەزىل .ئەي ، ئافىنالىق قېرىنداشلار ، خاتا ئويلاپ قالماڭلار ، مەن ئەمدى ئۆزۈمنى ئاقلاۋەرمەيمەن . سىلەرنىڭ ئورنۇڭلاردا تۇرۇپ ئىككى ئىغىز سۆزلەي ، بولمىسا سىلەر مېنى ھە دېگەندىلا ئۆلتۈرۈپ  ئىلاھنىڭ ئىرادىسىگە خىلاپ ئىش قىلىپ سالىدىغاندەك تۇرىسىلەر . ئەگەر سىلەر ھازىر مېنى ئۆلتۈرسەڭلار ، مەندەك ئادەمدىن يەنە بىرىنى ئاسانلىقچە تاپالمايسىلەر .تازا قاملاشمىغان بىر ئوخشىتىش بىلەن دېسەم ، مەن بولسام ئىلاھ بۇ شەھەرگە ئەۋەتكەن بىر كۆكۈيۈن ؛ بۇ شەھەر گويا بىر گىگانت نەسىللىك ئات ، ئۇنىڭ گەۋدىسى چوڭ بولغاچقا ھەرىكىتى ئاستا ، شۇڭا كۆكۈيۈندىن بىرسى ناگان-ناگاندا چېقىپ تۇرمىسا ئۇ مىدىرلىمايدۇ . مەن ئىلاھ بۇ شەھەرگە ئاتا قىلغان شۇنداق بىر كۆكۈيۈنكى ، ھەر جايدا ھەر ۋاقىتتا سىلەرنى چېقىپ ، گىژىلداپ چۆرگىلەپ ، سىلەرنى قايىل قىلىپ ، تەنقىدلەپ تۇرىمەن . سىلەر ماڭا ئوخشاش يەنە بىرىنى ئاسانلىقچە تاپالمايسىلەر ، شۇڭا مېنى قويۇۋەتكىنىڭلار تۈزۈك . ئېنىقكى ، ئەسنەك بېسىپ خامۇشلاشقان ۋاقتىڭلاردا بىرەرسى سىلەرنى ئويغىتىپ قويسا چىچاڭشىپ كېتىسىلەر ؛ ئەگەر سىلەر ھازىر ئانتنىڭ گېپىگە كېرىپ مېنى ھە دېگەندىلا ئۆلۈمگە بۇيرۇساڭلار ، ئۆزۈڭلارنىڭ ئويغاتقۇچىسىنى ئاستىڭلارغا باسۇرۇپ قويۇپ ئۇخلايسىلەر ، شۇ ئۇخلىغانچە ئىلاھ شەپقەت قىلىپ سىلەرگە يەنە بىر كۆكۈيۈن ئاتا قىلغۇچە ئويغانمايسىلەر . مېنىڭ ئىلاھ تەرىپىدىن سىلەرگە ئاتا قىلىنغانلىقىمنى مۇنۇ ئىش ئىسپاتلايدۇ : ئەگەر مەن باشقا ئادەتتىكى ئادەملەرگە ئوخشاش بولغان بولسام ، ئۇنداقتا ئۆزۈمنى ئۇنتۇغان ھالدا پەلسەپىگە كېرىشمىگەن ، ئۆزۈمنىڭ بارلىقىمدىن ۋاز كەچمىگەن ، ئۆزۈم نەمۇ-نە يۈرۈپ  سىلەرنىڭ ئاتاڭلار ياكى بىر تۇغقان قېرىندىشىڭلار كەبى سىلەرگە ئەخلاق-پەزىلەت توغرىسىدا پەند-نەسىھەت قىلمىغان بولاتتىم ؛ مەن دېسەم ، بۇ نورمال ئىنسان قىلىدىغان ئىش ئەمەس .ئەگەر مەن بۇنىڭلىق بىلەن بىرەر پايدىغا ئېرىشكەن بولسام ، پەند-نەسىھەتلىرىم ئۈچۈن باشقىلاردىن ھەق ئالغان بولسام ، ئەھۋالىم ھازىرقىغا قارىغاندا ئانچە-مۇنچە بولسىمۇ باشقىچە بولغان بولاتتى : بىراق ، كۆرۈپ تۇرۇپسىلەر ، ھەتتا مېنىڭ قارا يۈزلۈكتە ئۇچىغا چىققان شىكايەتچىلىرىممۇ مېنى تەلىم بېرىپ ھەق ئالدى دېيەلمەيدۇ ؛ ئۇلارنىڭ ئۇنداق دەيدىغانغا گۇۋاھچىسى يوق . مېنىڭ بولسا ئۆز سۆزۈمنىڭ چىنلىقىنى ئىسپاتلايدىغان گۇۋاھچىم بار ؛ مېنىڭ نامراتلىقىمنىڭ ئۆزى مېنىڭ گۇۋاھچىم . 　　　بەزىلەر بەلكىم مېنىڭ نېمىشقا ئۆزۈم شەخسەن نەمۇ-نە يۈرۈپ ، كىشىلەرگە تەكلىپ-پىكىرلەرنى بېرىدىغانلىقىمنى ، باشقىلارنىڭ ئىشى بىلەنلا ئالدىراش يۈرۈيدىغانلىقىمنى ، ئەمما جامائەت ئىشلىرى ۋە دۆلەتنىڭ ئىشلىرى بىلەن كارىم بولمايدىغانلىقىنى چۈشىنەلمەي ئەجەبلىنىشى مۇمكىن . بۇنىڭ سەۋەبىنى سىلەرگە دەپ بېرىمەن . ماڭا ئىلاھتىن بېشارەت كەلگەنلىكىنى سىلەر كۆپ قېتىم ئاڭلىدىڭلار ، مەن ئادەتتە شۇ ئىلاھنىڭ گېپىنى تولا قىلىمەن ، بۇ دەل مولتۇس ئۆزىنىڭ شىكايەتنامىسىدە مازاق قىلغان ئىلاھ شۇ .ئىلاھنىڭ بۇ خىل بېشارىتى مەن كىچىك چىغىمدىن تارتىپلا ماڭا كېلىشكە باشلىغانىدى . بۇ بېشارەت بىر خىل ئاۋاز بولۇپ ، مەن بىرەر ئىش قىلىپ تۇرماقچى بولغىنىمدا قۇلىقىمغا ئاڭلىناتتى ۋە دائىملا مېنى شۇ ئىشنى قىلىشتىن توساتتى ، بىراق ھېچقاچان مېنى بىرەر ئىش قىلىشقا بۇيرۇمايتتى ، دەل مۇشۇنداق بېشارەت مېنىڭ بىر سىياسىئون بولۇشۇمنى توسۇپ قالدى . مەن ئويلىسام ، توسقىنى توغرا ئىكەن . چۈنكى ، مەن شۇنى جەزملەشتۈرەلەيمەنكى ، ئەي ، ئافىنالىق قېرىنداشلار ، ئەگەر مەن سىياسىيغا ئارىلىشىپ قالغان بولسام ، ئاللىقاچان يەر يۈزىدىن غايىب بولغان ، سىلەرگىمۇ ، ئۆزۈمگىمۇ ھېچقانداق ياخشىلىق قىلالمىغان بولاتتىم . ھەقىقەتنى دەپ بەرسەم خاپا بولماڭلار : ھەقىقەت شۇكى ، ھەتتا مەيلى سەن بىلەن مۈرىنى – مۈرىگە تېرەپ كۈرەش قىلغان سەپداشلىرىڭ بولسۇن ياكى باشقا سەپكە ئەگىشىپ قان تۆكۈپ جەڭ قىلغان قېرىنداشلىرىڭ بولسۇن ، ئۆزىنىڭ سەمىمىيلىكى ۋە دۇرۇسلۇقى تۈپەيلىدىن ئۆز ۋەتىنىدىكى ناھەقچىلىك ۋە ناتوغرا قىلمىشلارغا قارشىلا چىقىدىكەن ، ئۇنداقتا ئۇ ئۆز جېنىنى ساقلاپ قالالمايدۇ ؛ بىراۋ ھەققانىيەت ئۈچۈن كۈرەش قىلىمەن دەيدىكەن ، ئەگەر ئۇ يورۇق دۇنيادا ئازراق بولسىمۇ كۈن كۆرەي دەيدىكەن ، ئۇنداقتا  ئۇ چوقۇم ئاددىي پۇقرا سالاھىيىتىدە بولۇشى ، ھاكىمىيەتكە يېقىن يولىماسلىقى شەرت . 　　　مەن بۇنىڭغا ئىسپات كۆرسىتەلەيمەن ، يەنە كېلىپ مېنىڭ ئىسپاتىم بولسا قۇرۇق گەپ ئەمەس ، بەلكى ئەمەلىي يۈز بەرگەن ئىش . سىلەرگە ھاياتىمنى قىسقىچە سۆزلەپ بىرەي ، ئۇ سىلەرگە مېنىڭ ئۆلۈمدىن قورقۇپ ناھەقچىلىككە يول قويىدىغان بۇنداق شەرمەندىچىلىككە قەتئىي يول قويالمايدىغانلىقىمنى ، ئەگەر يول قويۇپلا قالسام ، دەرھال ئۆلۈشۈم لازىملقىنى كۆرسىتىدۇ .سىلەرگە بىر ھېكايە سۆزلەپ بىرەي . بۇ ھېكايە ئۇنچىۋالا قىزىقمۇ ئەمەس ، بىراق ئۇ بىر ھەقىقىي يۈز بەرگەن ئىش . ئەي قېرىنداشلار ،مەن بۇ شەھەردە ئۈستۈمگە ئېلىپ باققان بىردىنبىر ھۆكۈمەت ۋەزىپىسى شۇ ئىدىكى ، مەن كېڭەش ئەزالىقىغا سايلانغانىدىم ؛ ئەينى چاغدا مېنىڭ قول ئاستىمدىكى ئانتىيوك قەبىلىسى ئارگىنۇس ئۇرۇشىدىكى قېرغىنچىلىقتا ئۆلگەنلەرنىڭ جەسەتلىرىنى قايتۇرۇپ كەلمىگەن گېنراللارنى سوتلاشقا مەسئۇل بولغان ئىدى ؛ ئەينى چاغدا سىلەر ئۇلارنىڭ ھەممىسىنى بىراقلا سوتلاش پىكىرىنى بەردىڭلار ، ئۇنداق قىلىش قانۇنغا خىلاپ ئىدى ، بۇنى كېيىن سىلەر ئۆزۈڭلارمۇ بىلىپ يەتكەن ؛ بىراق ئەينى چاغدا ، نائىبلار ئىچىدە پەقەت مەنلا بۇنداق قانۇنسىز قىلمىشقا قارشى چىققان ئىدىم ، شۇڭا مەن سىلەرگە قارشى ئاۋاز بەردىم ؛ يىغىن رىياسەتچىسى ماڭا گۇناھ ئارتىپ قولغا ئالىمەن دەپ تەھدىت سالغاندا ، مېنى تۇتۇپ ئېلىپ ماڭغاندا ، سىلەر شاۋقۇن-سۈرەن قىلىپ ۋارقىراپ-جارقىراشقاندا ، مەن شۇنداق ئىرادىگە كەلدىمكى ، قانۇن ۋە ھەققانىيەت يولىدا خەتەرگە تەۋەككۈل قىلىپ ئۆلسەم ئۆلىمەنكى ، ھەرگىزمۇ زىندان ۋە ئۆلۈم خەۋىپىدىن قورقۇپ سىلەرنىڭ ناھەقچىلىك قىلىشىڭلارغا يول قويمايمەن .  مانا بۇ دېموكراتىيە زامانىسىدا يۈز بەرگەن ئىش . بىراق ئوتتۇز كىشىلىك كاتىباشلار ھاكىمىيەتنى قولىغا قالغاندىن كېيىن ، ئۇلار مېنى ۋە باشقا تۆتەيلەننى كېڭەش زالىغا چاقىرتىپ كېلىپ ، بىزگە سالامىستقا بېرىپ لېئونى تۇتۇپ كېلشكە بۇيرۇدى ، چۈنكى ئۇلار لېئونى قەتلى قىلماقچى ئىدى . مانا بۇ ئۇلار دائىم چۈشۈرىدىغان ، ئۆز جىنايىتىنى بولۇشىچە ئاشكارىلايدىغان بۇيرۇقلىرىنىڭ بىرى ئىدى ؛ شۇنداق قىلىپ ، مەن گەپ-سۆزلىرىمدىلا ئەمەس ، بەلكى ئىش-ھەرىكەتلىرىمدىمۇ شۇنى كۆرسەتتىمكى ، مەن ئۆلۈم بىلەن قىلچە ھېسابلىشىپ ئولتۇرمايمەن ، پەقەت يۈز كېتىدىغان ناھەق ئىشلارنى قىلىپ قويۇشتىنلا قورقىمەن . چۈنكى مۇستەبىت ھۆكۈمەتنىڭ زورلۇق كۈچى ھەر قانچە چوڭ بولسىمۇ ، مېنى ناھەقچىلىك قىلىشقا زورلىيالمايتتى ؛ كېڭەش زالىدىن چىققاندىن كېيىن ، قالغان تۆتەيلەن لېئونى تۇتقىلى سالامىستقا كەتتى ، مەن بولسام ئاستا-پەم بىلەن ئۆيۈمگە قايتىپ كەلدىم . ئەگەر ئوتتۇز كىشىلىك كاتىباشلار ھاكىمىيتى تىزلا گۇمران بولمىغان بولسا ، مەن بۇ چاغقىچە ياشىيالمايتتىم . بۇنىڭغا نۇرغۇن كىشىلەر گۇۋاھ بولالايدۇ . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @" j0 S' H. _, [- g" E　　　سىلەرچە ، ئەگەر مەن ھاكىمىيەتتە ۋەزىپە ئۆتىگەن ھالەتتە ياخشىلىقنى ۋە ھەققانىيەتنى ياقىلاشنى ئۆز بۇرچۇم دەپ بىلىپ كەلگەن بولسام ، شۇنچە يىللاردىن بىرى ھايات تۇرالامتىم ؟ ھايات تۇرالمايتتىم ، ئەي ، ئافىنالىق قېرىنداشلار ، مەنلا ئەمەس ، مەيلى كىم بولمىسۇن ھايات تۇرالمايتتى . بىراق مەيلى شەخسىي تۇرمۇشۇمدا ياكى جامائەت ئىشلىرىدا بولسۇن ، مەن مېنىڭ شاگىرتىم ياكى باشقا بىرى دەپ ئاتىلىپ قالغان ھەر قانداق بىرىگە ئەزەلدىن پەسەندىلەرچە بويسۇنمىدىم .چۈنكى ھەقىقەت شۇكى ، مېنىڭ ھېچقانداق مۇقىم شاگىرتىم بولغان ئەمەس : بىراق ، كىمدە كىم مېنىڭ مۇنازىرىلەشكەنلىكىمنى ئاڭلاشقا خۇشتار بولۇپ ماڭا ئەگەشسە ، مەيلى ئۇ قېرى بولسۇن ياكى ياش بولسۇن ، مەيلى ھەق بەرسۇن-بەرمىسۇن ،ھەممىسى مەندىن سوئال سوراۋەردى ۋە مېنىڭ سوئاللىرىمغا جاۋاب بەردى ؛ مەيلى ئۇ ياخشى ئادەم بولۇپ چىقسۇن ياكى ئەسكى ئادەم بولۇپ چىقسۇن ، ئۇنىڭ مەن بىلەن زىنھار ئالاقىسى يوق ، مەن ئۇنىڭغا ھېچنېمە ئۆگەتمىدىم . ئەگەر كىمدە كىم پۈتكۈل جاھاندا ئەزەلدىن كۆرۈلۈپ باقمىغان بىرەر نەرسىنى ئاستىرتتىن سوقراتتىن ئاڭلىدىم ياكى ئۆگىنىۋالدىم دېسە ، سىلەرگە دەپ قويىدىغىنىم ، ئۇ جۆيلۈپتۇ . 　　　بىراق ، بەزىڭلار مەندىن سورايسىلەر : نېمىشقا كىشىلەر سەن بىلەن مۇنازىرىلىشىشكە شۇنچىۋالا ئامراق ؟ بۇنىڭغا ئالاقىدار بارچە ھەقىقەتنى مەن ئاللىقاچان سىلەرگە دېدىم ، ئافىنالىقلار : كىشىلەر ئۆزىنى بىلىملىك چاغلايدىغان ساختا دانىشمەنلەرنىڭ سوراققا قويۇلغانلىقىنى ، ئۇلارنىڭ نىقابىنىڭ يېرتىپ تاشلانغانلىقىنى كۆرۈشكە خۇشتار ؛ ئۇلار بۇنى كۆرسە خۇش بولىدۇ . يەنە كېلىپ ، بۇ ئىلاھ ماڭا تاپشۇرغان مۇقەددەس ۋەزىپە ، بۇنى مەن ئەۋلىيالاردىن ، ئايان بولغان بېشارەتلەردىن بىلگەن . ئافىنالىق قېرىنداشلار ، بۇ ھەقىقەتەنمۇ راست ؛ ئەگەر يالغان بولسا ، تىزلا ئاغدۇرىلىدۇ .چۈنكى ئەگەر مەن راستىنلا ياشلارنى زەھەرلەۋاتقان بولسام ، شۇنداقلا بىر مۇنچىسىنى ئاللىقاچان زەھەرلەپ بولغان بولسام ، چوڭ بولغاندىن كېيىن كىچىكىدە مېنىڭ ئۆزىنى زەھەرلىگەنلىكنى بىلىپ قالغان ياشلار مېنى ئەيىبلىگىلى بۇ سوتقا كىلەتتى ، شۇنداقلا قىساسىنى ئالاتتى ؛ ئەگەر ئۇلار ئۆزلىرى كىلىشنى خالىمىسا ، ئۇلارنىڭ تۇغقانلىرى ، ئاتىلىرى ، قېرىنداشلىرى ياكى باشقا يېقىنلىرى مېنىڭ سەۋەبىمدىن ئۇلارنىڭ ئائىلىسىنىڭ قانچىلىك جىق ھەرەجلەرنى تارتقانلىقىنى بۇ يەردە چوقۇم دەيتتى . مانا ھازىر شۇلارنىڭ گەپ قىلىدىغان پەيتى . ئۇلارنىڭ نۇرغۇنلىرىنى سوتتا كۆرۈپ تۇرۇپتىمەن . ئەنە ، كىرىتو ، مېنىڭ دوستۇم ۋە ھەقەمسايەم ؛ ئاۋۇ يەردە ئۇنىڭ ئوغلى كىرىتوبۇل تۇرۇپتۇ ، ئۇنىمۇ كۆردۈم .يەنە سىفىتۇسلۇق لىسانىئاسمۇ بار ، ئۇ ئىسھېنىسنىڭ ئاتىسى ؛ كىفىسىيەلىك ئانتىفونمۇ بۇ يەردە ئولتۇرۇپتۇ ، ئۇ ئېپىكوننىڭ ئاتىىسى . بۇنىڭدىن باشقا ، ماڭا چېتىلىپ قالغان كىشىلەرنىڭ ئاكىلىرىمۇ كەپتۇ . نېكستېلېتوس بولسا تېئېدوتنىڭ ئاكىسى ، تېئېدوتنىڭ ئۆزى ئاللىقاچان ئۆلدى ، شۇڭا ئۇ ئاكىسىنىڭ ماڭا قارا چاپلىشىنى توسالمايدۇ ؛ پارېلى دېمودوكنىڭ ئوغلى ، ئۇنىڭ تېئاگ دەپ بىر ئىنىسى بار . ئارىستوننىڭ ئوغلى ئادىمانت بۇ يەردە بار ، ئۇنىڭ ئىنىسى ئەپلاتونمۇ بۇ يەردە ؛ ئېئانتودۇر ۋە ئۇنىڭ ئاكىسى ئاپوللودونىمۇ كۆردۈم . مەن يەنە نۇرغۇن كىشىلەرنى تىلغا ئېلىشىم مۇمكىن ئىدى ، مولتۇس بۇلارنى گۇۋاھلىققا تارتسا بولاتتى ؛ ئەگەر ئۇ ئۇنتۇپ قالغان بولسا ھازىر بولسىمۇ گۇۋاھلىققا تارتسۇن ، ئەگەر ئۇ ئۆزىنىڭ ماڭا سۇۋىغان قارىسىنى ئىسپاتلىيالايدىغان ھەر قانداق گۇۋاھلىق سۆزىگە ئېرىشىلەيدىغانلا ئىش بولسا ، مەن  ئۇنىڭغا يول قويىمەن . ئەپسۇس ، ئافىنالىق قېرىنداشلار ، ھەقىقەت دەل ئۇنىڭ ئەكسىچە . بارلىق گۇۋاھچىلار مېنى ئاقلاپ گۇۋاھلىق بېرىشكە تەييار تۇرماقتا ، ھالبۇكى مولتۇس ۋە ئانت بولسا مېنى ئۇلارنىڭ زەھەرلىگۈچىسى ، ئۇلارنىڭ جەمەتىنىڭ ۋەيران قىلغۇچىسى دەيدۇ . ئۇلارنىڭ دېيىشىچە ، مېنىڭ زەھەرلەپ چېرىتكىنىم پەقەت ياشلارلا بولماستىن ، يەنە تېخى ئاشۇ ياشلارنىڭ جەمەتىدىكى چوڭلارنىمۇ زەھەرلەپتىمەن ، ئۇلارنىڭ بۇنداق دېيىشىدە بىرەر مەقسەت بولۇشى مۇمكىن .گۇۋاھچىلار نېمىشقا مېنى ئاقلاپ گۇۋاھلىق بەرمەكچى بولىدۇ ؟ ئەلۋەتتە بۇ ھەقىقەتنىڭ كۈچىدىن بولغان ، ئۇلار مېنىڭ ھەقىقەتنى سۆزلەۋاتقانلىقىمنى ، مولتۇسنىڭ بولسا يالغان ئېيتىۋاتقانلىقىنى بىلىدۇ . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @7 u+ Q# j0 C8 i$ T' P) e! G　　　خوش ، ئافىنالىق قېرىنداشلار ، مېنىڭ ئۆزۈمنى ئاقلىشىم ئاساسەن مۇشۇنچىلىك بولىدۇ . بىراق يەنە بىر ئىغىز سۆزلەي . ئاراڭلاردىكى بەزىلەر ، مېنىڭ سوتتىكى ھازىرقى ئەھۋالىمغا ئوخشاپ كېتىدىغان ياكى بۇنىڭدىن كۆپ يېنىك ئەھۋالغا يولۇققاندا ئۆزىنىڭ سوتتا نېمىلەرنى قىلغانلىقىنى ئەسكە ئېلىپ مەندىن رەنجىپ قىلىشى مۇمكىن . ئۇلار سوت ئەھلىدىن ئۆزىنىڭ ئىلاھلارغا تاۋاپ قىلىۋىلىشىغا رۇخسەت قىلىشىنى يۇم-يۇم يىغلىغان ھالدا پوتلىسىنى ئېقىتىپ تۇرۇپ تىلەيدۇ ، يەنە تېخى ئۆزىنىڭ بالا-چاقىلىرىنى سوتقا سۆرەپ كېلىپ ، ئۇرۇق-تۇغقان ، دوست-يارەنلىرى بىلەن بىرلىكتە يىغا-زارە قىلىشىپ ئاجايىپ تەسىرلىك كۆرۈنۈشتىن بىرنى ياسايدۇ ؛ بىراق ھاياتى قىل ئۈستىدە تۇرىۋاتقان مەن ئۇنداق قىلىقلارنى قىلمىدىم . بەلكىم بۇ ئاراڭلاردىكى بەزىلەرنىڭ كۆڭلىگە كىلىپ قىلىشى ، مۇشۇ سەۋەبتىن ئاچچىقىغا پايلىماي ماڭا قارشى ئاۋاز بېرىشى مۇمكىن . مەن تازا جەزملەشتۈرەلمەيمەن ، بىراق ئەگەر ئاراڭلاردا مۇشۇنداق ئادەم بولۇپ قالسا ، مەن ئېنىق قىلىپ ئۇنىڭغا مۇنداق دەيمەن : سۆيۈملۈك دوستۇم ، مەن بىر ئادەم ، ھومېرنىڭ گېپى بىلەن ئېيتقاندا ، باشقا ئادەملەرگە ئوخشاشلا مەنمۇ قان ۋە گۆشتىن پۈتۈلگەن ، ھەرگىزمۇ ياغاچ ياكى تاشتىن پۈتۈلمىگەن ؛ مېنىڭمۇ ئائىلەم بار ، شۇنداق ، ئوغۇللىرىممۇ بار . قېرىنداشلار ، ئۈچ ئوغلۇم بار ، بىرسى چوڭ بولاي دېدى ، قالغان ئىككىسى تېخى كىچىك ؛ بىراق ئۆزۈمنىڭ گۇناھسىز دەپ قويۇپ بېرىلىشنى قولغا كەلتۈرۈش ئۈچۈن ئۇلارنى بۇ سوتقا سۆرەپ ئەكەلمەيمەن . نېمىشقا ئەكەلمەيمەن ؟ بۇ ھەرگىزمۇ ئۆزۈمنىڭ شەخسىيەتچىلىكىدىن ياكى سىلەرنى مەنسىتمىگەنلىكىمدىن ئەمەس . ئۆلۈمدىن قورقۇش-قورقماسلىقىم باشقا بىر مەسىلە ، ئۇ توغرىسىدا ھازىر جىق سۆزلىمەيمەن . 　　　مېنىڭ سەۋەبىم شۇكى ، ئەگەر مەن شۇنداق قىلسام ، ئۆزۈمنىڭ ، سىلەرنىڭ ، شۇنداقلا پۈتۈن ۋەتىنىمنىڭ يۈزىنى يەر بىلەن يەكسان قىلغاندەك تۇيغۇغا كېلىپ قالىدىكەنمەن . ئادەم مېنىڭ يېشىمغا كەلگەندە ، شۇنداقلا دانىشمەن دېگەن نامغا ئېرىشكەندە ، مەيلى ئۇ نامغا ئەرزىسۇن ياكى ئەرزىمىسۇن ، ئۆزىنى چۈشۈرمەسلىكى كېرەك . قانداقلا بولمىسۇن ، بۇ زېمىن سوقراتنىڭ مەلۇم جەھەتلەردە باشقىلاردىن ئۈستۈن ئىكەنلىكىنى بەلگىلەپتۇ . ئەگەر ئاراڭلاردىكى دانىشمەن دەپ قارالغان ، پاراسەت ۋە جاسارەتتە شۇنداقلا باشقا ھەر قانداق پەزىلەتتە باشقىلاردىن ئۈستۈن تۇرىدۇ دەپ ھېسابلانغان بىرەرىڭلار مۇشۇنداق پەس يول بىلەن ئۆزۈڭلارنى چۈشۈرسەڭلار ، بۇ كىم بەرگەن شەرمەندىچىلىك ! مەن نام-شەرىپى مەشھۇر بەزى كىشىلەرنى كۆرگەنمەن ، ئۇلارغا سوت ئېلان قىلىدىغان چاغدا ، ئۇلارنىڭ ئىش-ھەرىكى ئاجايىب غەلىتە : خۇددى ئەگەر ئۇلار ئۆلسە دەھشەت قورقۇنچلۇق بىر نەرسىنى بېشىدىن ئۆتكۈزىدىغاندەك ، ئەگەر ئۇلارنى بۈگۈن ياشىغىلى قويساڭ ، مەڭگۈ ياشايدىغاندەك قېلىپ كېتىشىدۇ ؛ مېنىڭچە ئۇلار شەھرىمىزنىڭ يۈزىنى تۆكىدۇ ، كىشىلەر باشقا شەھەرلەردىن كېلىپ بۇنى كۆرۈپ قالسا ، ئافىنالىقلار ئەزىزلەپ ھۆرمىتىنى قىلىدىغان ئەڭ داڭدار ئافىنالىق بىر خوتۇن كىشىگىمۇ يەتمەيدىكەن ، دېيىشىدۇ . مەن دېسەم ، بۇنداق ئىشلارنى ماڭا ئوخشاش نام-شەرىپى داڭلىق كىشىلەر قىلىپ يۈرسە سەت بولىدۇ ؛ ئەگەر ئۇلار شۇنداق ئىشلارنى قىلماقچى بولسا ، سىلەر ئۇلارنى توسۇشۇڭلار كېرەك ؛ ئەكسىچە ،  جىم تۇرغان ئادەمگە قارىغاندا ، سوتتا كۆرۈنۈش ياساپ ئويۇن ئويناپ شەھرىمىزنى ماز قىلغان ئادەمنى ئۆلۈمگە ھۆكۈم قىلىش ئېھتىماللىقىڭلارنەڭ بەكرەك چوڭ ئىكەنلىكىنى خەلقئالەمگە كۆرسىتىپ قويۇڭلار  . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @! {; E! V5 L% W0 b　　　بىراق ، شەرمەندىچىلىكتىن باشقا ، سوتقا يىلىنىپ يالۋۇرۇشنىڭ يەنە بىر چاتېقى باردەك قىلىدۇ ، چۈنكى بۇنداق ئەھۋالدا ، يىلىنغۇچى سوتنى قائىدە سۆزلەپ قايىل قىلىشنىڭ ئورنىغا ئۆزىنىڭ گۇناھسىز دەپ قويۇپ بېرىلىشنى قولغا كەلتۈرۈشكە تېرىشىدۇ . سوتچىنىڭ مەجبۇرىيىتى بولسا كۆرۈنۈشتە ھەققانىي بولۇۋىلىش ئەمەس  ، بەلكى ھۆكۈم چىقىرىش ؛ ئۇ ئۆزىنىڭ پايدا-مەنپەتى ۋە خۇشاللىق-خاپىلىقى بويىچە ئەمەس ، بەلكى قانۇن بويىچە ھۆكۈم چىقىرىمەن دەپ قەسەم قىلغان ؛ مەيلى سوتچى بولسۇن ياكى بىز بولايلى ، يالغان گۇۋاھلىق بەرسەك بولمايدۇ ، ئىلاھتىن قورقايلى . ئۆزۈم نومۇسسىزلىق ، ئىلاھقا بولغان بىھۈرمەتلىك شۇنداقلا خاتا دەپ سانىغان ئىشنى قىلىشقا مېنى زورلىماڭلار ، بولۇپمۇ ھازىر ، مەن مولتۇس تەرىپىدىن ئىلاھقا بىھۈرمەتلىك قىلىش جىنايىتى بويىچە ئەيىبلىنىپ تۇرىۋاتىمەن . چۈنكى ، ئەي ئافىنالىق قېرىنداشلار ، ئەگەر مەن سىلەرگە يىلىنىپ يالۋۇرۇش ئارقىلىق سىلەرنى قەسىمىڭلاردىن ۋاز كەچتۈرىۋەتسەم ، سىلەرگە " ئىلاھ يوق " دېگەننى تەرغىپ قىلغان بولىمەن ، شۇنداقلا ئۆزۈمنى ئاقلايمەن دەپ ئۆزۈمنى ئىلاھقا ئىشەنمەسلىك گۇناھىغا پاتۇرۇپ قويىمەن . بىراق ئىش ئۇنداق ئەمەس ، چۈنكى مەن ئىلاھنىڭ بارلىقىغا ئىشىنىمەن ، يەنە كېلىپ مېنىڭ ھەر قانداق ئەيىبلىگۈچىمنىڭ  چۈشەنگىنىدىن نەچچە ھەسسە چوڭقۇر مەنىدە ئىلاھنىڭ بارلقىغا ئىشىنىمەن . ماڭا ھۆكۈم چىقىرىش ئىشىنى ئىلاھ بىلەن سىلەرگە تاپشۇردۇم ، بۇنداق بولغاندا سىلەر بۇ ھۆكۈمنىڭ سىلەرگمۇ ، ماڭىمۇ ئادىل ئىكەنلىكىگە چىنپۈتىسىلەر . 　　　( سوقرات " گۇناھكار " دەپ ھۆكۈم قىلىندى، مولتۇس ئۆلۈم جازاسى بېرىش تەكلىپى بەردى .)   　　　مېنى" گۇناھكار " دەپ چىقارغان بۇ ھۆكۈم نەتىجىسىدىن ئۇنچىۋالا قايغۇرۇپ كەتمىگەنلىكىمنىڭ مۇنداق بىر قانچە سەۋەبى بار ، ئەي قېرىنداشلار . بۇنداق بولۇشىنى كۆڭلۈم بۇرۇنلا تۇيغان ، پەقەت ئىككى تەرەپتىكى ئاۋاز سانىنىڭ بۇنچىۋالا يېقىن بولۇشىنى ئويلىماپتىكەنمەن ؛ چۈنكى مەن مۇتلەق كۆپ ساندىكىلەر ماڭا قارشى تۇرىدۇ دەپ ئويلايتتىم ؛ بىراق ، ھازىر قارىساق ، ئەگەر ئوتتۇز كىشى باشقىچىرەك ئاۋاز بېرىپ قالغان بولسا ، مەن گۇناھسىز دەپ قويۇپ بىرىلەتتىمكەن . ئۇ چاغدا مولتۇستىنمۇ قۇتۇلاتتىم . يەنە باشقا گەپلىرىممۇ بار ئىدى ؛ چۈنكى ئەگەر ئانت ۋە لىكوننىڭ ياردىمى بولمىغاندا ، مولتۇس ئەڭ ئاخىرقى ئاۋازغا ئېرىشەلمىگەن بولاتتى ، قانۇن بويىچە بولغاندا ، ئۇ پەقەت مىڭ دراخم خەرىمانە پۇلغىلا ئېرىشەلەيتتى ، ئېنىقلا شۇنداق بولاتتى . 　　　شۇنداق قېلىپ ، مولتۇس ماڭا قەتلى قېلىش جازاسى بېرىش تەكلىپى بەردى . مەن ئۆزۈمگە قانداق جازا بېرىش تەكلىپىنى بېرەي ، قېرىنداشلار ؟ ئېنىقكى مەن تەكلىپتىن بىرنى بېرىشىم كېرەك . مەن قانچىلىك پۇل تۆلىسەم ئاندىن قۇتۇلالايمەن ؟ ئۆزىنىڭ پۈتكۈل ھاياتىدا تېنىم تاپماي پەلسەپە تەتقىق قىلغان ، پۇل-مال-دۇنيا توپلاشقا چولىسى تەگمىگەن ، ئائىلىسىگە قارىيالمىغان ، ھەربىي ئەمەلدار بولمىغان ، سىياسەتكە ئارىلاشمىغان مەندەك بىر ئادەمنى قانداق بىر تەرەپ قىلغۇلۇق ! مەن ھەقىقەتەنمۇ سەمىمىي بىر ئادەم بولغاچقا ، يۇقىرىقى ئىشلار بىلەن مەشغۇل بولالمىدىم ، ئەگەر شۇنداق قىلغان بولسام سىلەرگىمۇ ، ماڭىمۇ ھېچقانداق ياخشىلىق ئېلىپ كىلەلمەيتتىم ؛ بىراق مەن ئۆزۈمنىڭ تىنچ ھاياتىم ئارقىلىق ھەر بىرىڭلارغا كۆپ ياخشىلىق كەلتۈردۈم ، ھەر بىرىڭلارنىڭ قېشىغا بىرىپ ، ئۆز-ئۆزۈڭلارنى ئىنچىكە دەڭسەپ كۆرۈشۈڭلار توغرىسىدا سىلەرگە ۋەز ئېيتتىم ، دۆلەتنىڭ مەنپەتىنى ئويلىنىشتىن ئاۋال ، دۆلەتنىڭ ئۆزىنىڭ قانداقراق ئىكەنلىكىنى ئويلىنىشنى سىلەرگە ئەسكەرتتىم ؛ ھەر قانداق ئادەم بىرەر مەسىلىنى مۇشۇ تەرتىپ بويىچە ئويلىشىشى كېرەك . مېنى قانداق بىر تەرەپ قىلساڭلار بولار ؟ ئەي قېرىنداشلار ، ئەگەر ماڭا جاۋاب قايتۇرىمىز دېسەڭلار ، ئۇنداقتا ماڭا ياخشىلىق قىلىڭلار ، چۈنكى مەن سىلەرنىڭ ياخشىلىق قىلىشىڭلارغا ئەرزىيمەن . سىلەرگە پايدا يەتكۈزۈشنىلا ئويلايدىغان ، سىلەرگە تەلىم بېرىدىغان پۇرسەتنىڭ بولۇشىغا تەقەززا مەندەك بىر نامرات قاق-سەنەم ئادەمگە قانداق جاۋاب قايتۇرساڭلار مۇۋاپىق بولار ؟ مېنىڭچە سىلەر ماڭا كېڭەش ئەزالىق ۋەزىپىسىنى بېرىڭلار ، مەن بۇ ئورۇنغا تولىمۇ لايىق ، ئەي قېرىنداشلار ، بۇ ئورۇنغا مەن ئولىمپىك مۇسابىقىسىدە غەلىبە قىلغانلارنىڭ مۇكاپاتلىنىشقا لايىق بولغىندىنمۇ بەكرەك لايىق  . چۈنكى مەن بۇنىڭغا ئېھتىياجلىق ، ئۇ بولسا يېتەرلىك مۇكاپاتلاش ۋە ئالقىشلارغا ئېرىشىپ بولغان ؛ ئۇ سىلەرگە خۇشاللىقنىڭ سىرتقى كۆرۈنۈشىنىلا بىرەلەيدۇ ، مەن بولسام سىلەرگە ھەقىقەتنى بېرىمەن . ئەگەر مېنى ئۆزۈڭگە بېرىلىدىغان ئەڭ ھەققانىي جازادىن بىرنى تاللا دېسەڭلار  ، ئۇنداقتا مېنى كېڭەش زالىغا قايتۇرىۋىتىڭلار ، كېڭەش ئەزالىقىمنى داۋاملاشتۇراي ، مانا بۇ مەن تاللىغان ھەققانىي جازا . 　　　بۇ گەپلىرىمنى ئاڭلاپ سىلەر بەلكىم مېنى نوچىلىق قىلىۋاتىدۇ دەپ ئويلاۋاتقانسىلەر ، بايا مەن يىلىنىپ يالۋۇرۇش ۋە پوتلىسىنى ئېقىتىش توغرىىسىدا سۆزلىگەندىمۇ شۇنداق ئويلاپ قالغانتىڭلار . بىراق ئىش ئۇنداق ئەمەس . مېنىڭ بۇنداق گەپلەرنى قېلىشىمنىڭ سەۋەبى شۇكى ، مەن بۇ ئۆمرۈمدە ھېچكىمگە يامانلىق قىلغان ئەمەسمەن ، بىراق سىلەرنى بۇنىڭغا ئىشەندۈرەلمىدىم ، چۈنكى بىزنىڭ مۇنازىرىمىز بەك قىسقا بولۇپ قالدى ؛ ئەگەر ئافىنا قانۇنىدىمۇ باشقا شەھەرلەرنىڭ قانۇنىغا ئوخشاش مۇھىم دەۋالارنى بىر كۈندىلا ئۈزىۋەتمەسلىك توغرىسىدا بەلگىلىمىلەر بولغان بولسا ،ئۇنداقتا مەن چوقۇم سىلەرنى ئىشەندۈرەلەيتتىم ؛ بىراق ۋاقىت بەك قىسقا بولدى . بۇنچىلىك ۋاقىتتا مەن يۈزۈمگە قاتمۇ-قات سۇۋالغان قارىنى سۈرتۈپ بولالمايمەن ؛ مەن ھېچكىمگە يامانلىق قىلمىغانىكەنمەن ، ئۇنداقتا چوقۇم ئۆزۈمگىمۇ يامانلىق قىلمىغاندىمەن . مەن ئۆزۈمنى بىرەر جازا قوبۇل قىلىشقا لايىق دەپ قارىمايمەن ، شۇنداقلا ئۆزۈمگە بىرەر جازا بېرىش تەكلىپىنىمۇ بېرەلمەيمەن . نېمىشقا شۇنداق قىلغۇدەكمەن ؟ مولتۇس كۆتۈرۈپ چىققان ئۆلۈم جازاسىدىن قورقۇپمۇ ؟ ئۆزۈم ئۆلۈمنىڭ ياخشى يامانلىقىنى بىلمەي تۇرۇپ ، يەنە نېمىشقا يامانلىقى مانا مەن دەپ تۇرغان باشقا جازادىن بىرنى بېرىش تەكلىپى بەرگۈدەكمەن ؟ قاماق جازاسى بېرىڭلار دەيمۇ-يا ؟ يەتمىش ياشقا كېرىپ قالغاندا يەنە نېمە دەپ گۇندىپايلارغا قۇل بولۇپ زىنداندا ياتقۇدەكمەن ؟ ياكى ، ماڭا جەرىمانە قويساڭلار ، جەرىمانىنى تۆلەپ بولغۇچە زىنداندا ياتايمۇ-يا ؟ ئىش يەنىلا ئوخشاش . مەن يەنىلا زىنداندا يېتىشىم كېرەك ، چۈنكى مەندە جەرىمانە تۆلەيدىغانغا پۇل يوق . قوشۇمچە جازا سۈپىتىدە مېنى سۈرگۈن قىلىشىڭلارمى مۇمكىن ؛ ئەگەر مېنى سۈرگۈن قىلىڭلار بولدى دەپ تەكلىپ بەرسەم ، مەن چوقۇم ھاياتقا بەك چاپلىشىپ كېتىپ كۆزۈم قارىغۇ بولغان ئوخشايمەن : ھەتتا مېنىڭ سىلەردەك ئۆز يۇرتداشلىرىم ۋە جانجىگەر قېرىنداشلىرىم جېنىدا مېنىڭ ئىزدىنىشلىرىمگە ۋە سوئال سوراپ ۋەز ئېيتىشىمغا چىداشلىق بىرەلمىگەن ، مېنىڭ ئۇ سۆزلىرىمنى شۇنچىلىك ئازابلىق ، شۇنچىلىك يىرگىنچلىك دەپ قاراپ ئۇنى يوق قىلىشنىڭ كويىغا چۈشكەن يەردە ،  باشقا شەھەردىكىلەر قانچىلىك قىلار ! ياق ، ياق ، قېرىنداشلار ، مېنى سۈرگۈن قىلماڭلار ، مەن بۇ يېشىمدا سۈرگۈنلۈكتە شەھەرمۇ-شەھەر قوغلاندى بولۇپ قېقىلىپ-سوقۇلۇپ ياشىسام ، بۇ ماڭا نېمە كۈن ! چۈنكى ماڭا شۇنىسى ئايانكى ، مەيلى مەن قايسى شەھەرگە بارماي ، ياشلار مېنىڭ قېشىمغا تەلىم ئالغىلى كېلىشىدۇ ؛ ئەگەر مەن ئۇلارنى قوغلىۋەتسەم ، ئۇلارنى چوڭلىرى كېلىپ ئىتنى ھەيدىگەندەك مېنى ئۆز شەھرىدىن ھەيدىۋىتىدۇ ؛ ئەگەر مەن ئۇلارنى قوغلىۋەتمىسەم ، ئۇلارنىڭ ئاتىلىرى ۋە دوستلىرى ئۇلارنى زەھەرلىنىپ قالمىسۇن دەپ يەنە مېنى قوغلايدۇ . بەزىلىرىڭلار شۇنداق دەيسىلەر : " ماقۇل ، سوقرات ، بىراق سەن ئىغىزىڭنى يۇمالمامسەن ؟ ئەگەر جىم بولغان بولساڭ ، سەن يات ئەللەرگە بارساڭ ھېچكىم ساڭا كاشىلا قىلماس ئىدىغۇ ." مېنىڭ بۇنىڭغا بولغان جاۋابىمنى بىرەرسىڭلارنىڭ چۈشىنەلىشىگە كۆزۈم يەتمەيدۇ . چۈنكى ، ئەگەر مەن سىلەرگە ، بۇنداق قىلىش مۇقەددەس بۇيرۇققا قارشى چىققانلىق بولىدۇ ، شۇڭا تېلىمنى يىغالمايمەن دېسەم ، مېنى چاقچاق قىلىۋاتىدۇ دەيسىلەر ؛ ئەگەر مەن داۋاملىق تۈردە سىلەرگە ، ئىنسانىيەتتىكى ئەڭ بۈيۈك ياخشىلىق بولسا ھەر كۈنى پەزىلەت توغرىسىدا پىكىر يۈرگۈزۈش دېسەم ، مەن سۆزلەۋاتقان گەپلەرنىڭ ھەممىسى ئۆزۈمنى ۋە باشقىلارنى تەكشۈرۈش ئۈچۈن دېسەم ، تەكشۈرۈشتىن ئۆتمىگەن ھاياتنى ياشاشقىمۇ ئەرزىمەيدۇ دېسەم —— ئەگەر مەن مۇشۇلارنى دېسەم ، سىلەر يەنىلا ئىشەنمەيسىلەر . ۋاھالەنكى ، گەرچە سىلەرنى ئۇلارنىڭ بىرەرسىگىمۇ ئىشەندۈرەلمىگەن بولساممۇ ، بىراق ، دېگەنلىرىمنىڭ ھەممىسى ھەقىقەت .يەنە كىلىپ ، مېنىڭ ئۆزۈمنى بىرەر جازاغا لايىق دەپ ئويلايدىغان ئادىتىم يوق . ئەگەر پۇلۇم بولغان بولسا ، جەرىمانە قويۇش تەكلىپىنى بەرگەن بولاتتىم –دە ، ئۆزۈمدە بارىنى سىلەرگە بېرەتتىم ، باشقا ئىشلارمۇ بولمايتتى . لىكىن كۆردۈڭلار ، مەندە پۇل يوق ، جەرىمانىنى ماڭا لايىقلاشتۇرۇپ تۆۋەنلىتىپ بىرىشىڭلارنى سورىماقتىن باشقا ئامال مەندە ئەمدى يوق . مەن قارىسام يۈز دراخملا تۆلىيەلەيدىغان ئوخشايمەن ، شۇڭا ماڭا يۈز دراخم جەرىمانە قويۇش تەكلىپىنى بىرەي ؛ ئاۋۇ يەردىكى دوستلىرىم ئەپلاتون ، كىرىتون ، كىرىتوبلۇس ۋە ئاپوللودلار ماڭا ئۈچ مىڭ دراخم دەڭ دەۋاتىدۇ ، پۇلنى ئۇلار چىقىرىدىكەن . ئىش پۈتتى ، جەرىمانە ئۈچ مىڭ دراخم بولسۇن ؛ پۇلغا ئۇلار ھۆددە قىلىدۇ . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @( Z% n' u" `2 _# z* y0 a0 `2 i　　　( زاسېداتېللار سوقراتقا ئۆلۈم جازاسى بېرىشنى قارار قىلدى .) بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @& f9 @9 z1 b0 p% {( k9 O+ J) A　　　قېرىنداشلار ، ئۇزاق ئۆتمەي شەھرىمىزنىڭ ئۇلىنى كولاش قەستىدە يۈرگەن كىشىلەر سىلەرگە " دانىشمەن سوقراتنى قەتلى قىلغان " دېگەن بۇ ئەسكى نامنى بېرىدۇ ؛ چۈنكى ئۇلار سىلەرنى ئەيىبلەش ئۈچۈن ، مەن دانا بولمىساممۇ دانا دەپ سىلەرنى گۇناھكار قىلماقچى بولىدۇ . ئاچچىقىڭلارغا ئازراق ھاي بېرىپ ساقلىيالىغان بولساڭلار ، بىر مەزگىلدىن كېيىن تەبىئەت سىلەرنى مۇرادىڭلارغا يەتكۈزەتتى ؛ چۈنكى مەن ياشتا چوڭ ئادەممەن ، كۆردۈڭلار ، بىر پۇتۇم ئاللىقاچان گۆرگە ساڭگىلىغان . مەن ھازىر مېنى ئۆلۈمگە بۇيرۇغانلارغىلا قارىتىپ سۆزلەۋاتىمەن. ئۇلارغا دەيدىغان يەنە بىر گېپىم بار : ئۆزۈڭلارچە مېنى گەپتە سىلەرگە تەڭ كىلەلمەي ئۆلۈمگە بۇيرۇلدى دەپ قالغانسىلەر ، كۆڭلۈڭلاردا ئەگەر سوقرات قىلىشقا تېگىشلىكنىڭ ھەممىنى قىلىپ ، دېيىشكە تېگىشلىكنىڭ ھەممىنى دېگەن بولسا ، چوقۇم گۇناھسىز دەپ قويۇپ بېرىلەتتى دەپ ئويلاۋاتىسىلەر .ئۇنداق ئىش يوق ؛ مېنى گۇناھقا بۇيرۇغىنى مېنىڭ گەپتە سىلەرگە تەڭ كىلەلمىگەنلكىم ئەمەس ، ئەلۋەتتە ئۇنداق ئەمەس . مېنىڭ پەقەتلا سىلەر مەندىن كۈتكەن نومۇسسىزلارچە ئۇسۇل بويىچە سۆزلىمىگەن يېرىم بار شۇ ، مەن سوتتا يىغلاپ –ھاڭراپ كۆز يېشى قىلمىدىم ، ئاھۇ-زارە ئېيتىپ داد-پەرياد كۆتۈرمىدىم ، سىلەر تولا ئاڭلاپ كۆنۈپ قالغان ياغلىما –ياۋىداق گەپلەرنى مەن قىلمىدىم . بۇنداق قىلمىشلار ماڭا ياراشمايدۇ . ئەكسىچە ، مەن بۇنداق خەتەرلىك ئەھۋالغا دۇچ كەلگەندە يەنە باشقىلار قىلىپ يۈرگەننى ياكى باشقا ناچار قىلىقلارنى قىلماسلىقىم كېرەك دەپ ئويلىدىم : مەن ئۆزۈمنى بۇ خىل ئۇسۇلدا ئاقلىغىنىمغا تۆۋە قىلمايمەن ، ئۆزۈمنىڭ ئۇسۇلى بويىچە سۆزلەپ ئۆلسەم ئۆلىمەنكى ، ھەرگىزمۇ سىلەرنىڭ ئۇسۇلۇڭلار بويىچە سۆزلەپ بۇ دۇنيادا ياشىمايمەن . ھەر قانداق ئادەم مەيلى جەڭگاھتا ياكى سوتتا بولسۇن ، ھە دېسىلا ئۆلۈمدىن قۇتۇلۇشنىڭ كويىدا بولماسلىقى كېرەك . چۈنكى ئادەتتىكى ئەھۋالدا ، جەڭگاھتىكى بىر جەڭچى قورالىنى تاشلاپ دۈشمىنى ئالدىدا تىزلانسىلا ئۆلۈمدىن قۇتۇلالايدۇ ؛ باشقا ئەھۋاللاردا ، ئەگەر بىر ئادەم ھەر نېمىنى دېيىشتىن ياكى قىلىشتىن يانمىسىلا ، ئۆلۈمدىن قۇتۇلۇشنىڭ نۇرغۇن يوللىرى بولىدۇ . ئەي دوستلىرىم ، بۇ يەردىكى مۈشكۈلات بولسا ئۆلۈمدىن قانداق ساقلىنىش ئەمەس ، بەلكى ناھەقچىلىكتىن قانداق ساقلىنىش ؛ چۈنكى ناھەقچىلىك ئۆلۈمدىن تىز يۈگرەيدۇ  . مەن قېرىپ قالدىم ، ھەرىكىتىم ئاستا ، شۇڭا ئاستا يۈگرەيدىغان ئۆلۈم ماڭا يېتىپ كەلدى ؛ مېنىڭ ئەيىبلىگۈچىلىرىم بولسا سەزگۈر ، ھەرىكىتى تىز ، شۇڭا تىز يۈگرەيدىغان ناھەقچىلىك ئۇلارنى تاپتى . مانا ئەمدى ، سىلەر ماڭا بەرگەن ئۆلۈم جازاسىنى تارتقىلى ماڭىمەن ، ئۇلارمۇ ھەقىقەت ئۇلارغا بەرگەن ئەسكىلىك ۋە ناھەقچىلىك جازاسىنى تارتقىلى ماڭىدۇ . مەن ئۆز جاجامنى يەي ، ئۇلارمۇ ئۆز جاجىسىنى يېسۇن . بەلكىم بۇ ئىشلار تەقدىردۇ ، مۇشۇنداق بولغىنىمۇ بولدى . 　　　ئەمدى ، ئەي ، مېنى ئۆلۈمگە بۇيرۇغانلار ، سىلەرگە كەلگۈسىدىن بېشارەت بەرمىسەم بولمىدى  ،  چۈنكى مەن ئۆلگىلىۋاتىمەن ، ئادەم ئۆلۈش ئالدىدا كەلگۈسىنى كۆرەلەيدۇ . قاتىللىرىمغا شۇنداق بېشارەت بىرەيكى ، مېنى ئۆلتۈرۈپ ئۇزۇن ئۆتمەي ، سىلەر ماڭا سالغان زۇلۇمدىن نەچچە ھەسسە دەھشەتلىك بولغان زۇلۇم سىلەرنى كۈتمەكتە . 　　　سىلەر مېنى ئۆلتۈرمەكچى بولۇپ تۇرىۋاتىسىلەر ، چۈنكى بىرسىنىڭ سىلەرنى ئەيىبلىشىگە چىداپ تۇرالمايسىلەر ، ئۆزۈڭلار توغرىسىدا ئويلىنىشتىن بىزارسىلەر . بىراق مېنى ئۆلتۈرگەنلىك بىلەنلا ئىش تۈگەپ قالمايدۇ : ھەرگىز ئۇنداق بولمايدۇ . چۈنكى ۋاقتى كەلگەندە ھازىرقىدىنمۇ كۆپ كىشىلەر كېلىپ سىلەرنى ئەيىبلەيدۇ ؛ ئۇ ئەيىبلىگۈچىلەرنى مەن ھازىرغا كەلگۈچىلىك ئىزچىل تۈردە بېسىپ كەلگەنمەن ؛ ئۇلار تېخىمۇ ياش ، شۇڭا سىلەرگە كۈن بەرمەيدۇ . چۈنكى ، ئەگەر سىلەر ئادەم ئۆلتۈرۈش ئارقىلىق شىكايەتچىلەرنىڭ ئەيىبلەشلىرىدىن قۇتۇلىمىز دەپ قالغان بولساڭلار ، خام خىيال قىپسىلەر ؛ ئۇنداق ئۇسۇل بىلەن قۇتۇلۇش ھەم مۇمكىن ئەمەس ھەم شەرمەندىچىلىك ؛ ئەيىبلەشتىن قۇتۇلۇشنىڭ ئەڭ ئالىيجاناپ ۋە ئاددىي ئۇسۇلى بولسا ئەيىبلىگۈچىنى كۆزدىن يوق قىلىش ئەمەس ، بەلكى ئۆزۈڭلارنى ياخشىلاش . مانا بۇ مەن كېتىشتىن ئاۋال سىلەرگە دەپ قويىدىغان بېشارەت ، بۇنى مېنى ئۆلۈمگە بۇيرۇغان جاللاتلارغا قارىتىپ دېدىم . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @  S: \" v' g. _　　　مېنى گۇناھسىز دەپ ئاۋاز بەرگەن دوستلار ، مەن يۈز بەرگەن بۇ ئىش توغرىسىدا سىلەر بىلەنمۇ ئىككى ئىغىز سۆزلەشمەكچى ، گۇندىپايلار ئالدىراش-تىنەش يۈرۈيدۇ ، مېنى ئۆلتۈرىدىغان يەرگە ئاپارغۇچىلىك بىر ئاز پاراڭلىشىۋالايلى . شۇڭا كەتمەي تۇرۇڭلار ، ۋاقىتنىڭ بارىدا بىر-بىرىمىز بىلەن ئوبدان مۇڭدىشىۋالايلى . سىلەر مېنىڭ دوستلىرىم ، شۇڭا مەن ماڭا يۈز بەرگەن بۇ ئىشنىڭ مەنىسىنى سىلەرگە ئوبدان چۈشەندۈرۈپ قويۇشنى خالايمەن .ئەي دوستلىرىم ، سىلەرنى ھەقىقىي سوتچى بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @+ C5 A) z# A* C. yدېسە تازا مۇۋاپىق بولىدۇ . سلەرگە ئاجايىپ بىر ئىشنى دەپ بېرەي . بۈگۈنگە قەدەر ، ئىچىمدىكى ھېلىقى ئەۋلىيا ئىزچىل تۈردە ئەڭ كىچىك ئىشلارغىچە مېنىڭ قىلچىلىك خاتالىق ئۆتكۈزۈشۈمنىمۇ توسۇپ تۇراتتى ؛ مانا ھازىر كۆرگىنىڭلاردەك ، ئادەتتە كىشىلەر ئەڭ ئاداققى رەزىللىك ۋە يامانلىق دەپ قارايدىغان بىر ئىش بېشىمغا كەلگىلىۋاتىدۇ . بىراق ئىچىمدىكى ئەۋلىيا ماڭا ھېچقانداق قارشىلىق بىلدۈرمىدى ، بۈگۈن ئەتىگەندە ئۆيدىن چىققان ۋاقتىمدا بولسۇ ياكى بۇ سوتقا چىققۇچە بولسۇن ، ياكى مەن ئۆزۈمنى ئاقلاۋاتقاندا بولسۇن نېمىلا دېمەي مېنى توسمىدى ؛ ئىلگىرى مەن سۆز ئارىلىقلىرىدا دائىم توختاپ قالاتتىم ؛ بىراق ، بۈگۈن مەن سوتتا مەيلى نېمە دەي ، نېمە قىلماي ، ئىچىمدىكى ئەۋلىيا مېنى زىنھار توسمىدى . بۇنى قانداق چۈشەندۈرۈش كېرەك ؟ سىلەرگە ھازىر دەپ بېرىمەن . مەن بۇنى ماڭا يۈز بەرگەن ئىشنىڭ بولسا بىر ياخش ئىش ئىكەنلىكىنىڭ ، ئۆلۈمنى بىر شۇملىق دەپ قارايدىغانلارنىڭ خاتالاشقانلىقىنىڭ بېشارىتى دەپ چۈشىنىمەن . بۇ مەن سۆزلەۋاتقان گەپلەرنىڭ ھەق گەپ ئىكەنلىكىگە بولغان بىر ئىسپات ، چۈنكى ئەگەر مەن ياخشىلىققا قاراپ ماڭماي رەزىلىككە قاراپ مېڭىۋاتقان بولسام ، ئىچىمدىكى ئىلاھ چوقۇم مېنى توساتتى . مەسىلىگە باشقىچە نۇقتىدىن قارىساقلا ، ئۆلۈمنىڭ بىر  ياخشى ئىش بولۇپ چىقىشىدا چوڭ ئۈمىد بار ، چۈنكى ئۆلۈم تۆۋەندىكى ئىككى خىل ئەھۋالنىڭ بىرى : ئۆلۈم ياكى بولمىسا بىر خىل ھېچنېمە يوق ، ئادەم مۇتلەق ھۇشسىز بىر ھالەت ؛ ياكى بولمىسا ، كىشىلەر ئېيتقاندەك ، ئۆلۈم بولسا روھنىڭ بۇ دۇنيادىن يەنە بىر دۇنياغا كۆچۈشى . ئەگەر مەن ئۆلگەندە پۈتۈنلەي ھۇشسىز بولۇپ ھېچنېمىنى بىلمىسەم ، بۇ گويا ئۇزاققا سوزۇلغان چۈشسىز بىر ئۇيقۇ بولسا ، ئۇنداقتا ئۆلۈمنىڭ پايدىسىغا گەپ توغرا كەلمىگۈدەك . چۈنكى ، ئەگەر بىرسىدىن چۈشسىز ئۇخلاپ خاتىرجەم تاڭ ئاتقۇزغان كۈنۈڭدىن قانچىلىك باركەن دەپ سورىساق ، ھېچكىم ، ھەتتا پادىشاھمۇ بۇنداق كۈندىن بىر قانچىنى ساناپ بېرەلمەيدۇ . ئەگەر ئۆلۈم مۇشۇنداق بولىدىغان بولسا ، مەن ئۆلۈمنى پايدىلىقكەن دەيمەن ؛ چۈنكى ، ئۇ چاغدا ئەبەدىيلىك پەقەتلا بىر ئاخشاملىق ئۇيقۇنىڭ ۋاقتىغا باراۋەر . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @; ?! Q% F7 C& z0 o8 lئەگەر ئۆلۈم ئۇنداق بولماي ، روھنىڭ بۇ دۇنيادىن ئۇ دۇنياغا كۆچۈشى بولسا ، ھەم ئۇ دۇنيادا ئىلگىرى ئۆلگەنلەرنى ئۇچراتقىلى بولسا ، ئۇنداقتا بۇنىڭدىن ياخشى ئىش يەنە بولسۇن ، دوستلىرىم ؟ ئەگەر تاۋاب قىلغۇچى يەر ئاستىدىكى دۇنياغا يېتىپ بارسا ، ئۇ بۇ دۇنيادىكى سوتچىلاردىن قۇتۇلۇپ ، ئۇ دۇنيادىكى ھەقىقىي ئادىل سوتچىلارنىڭ ئالدىغا بارىدۇ . مىنوس ، رېدامانت ، ئىئاك ، ترىپتولىم ۋە ئىلاھلارنىڭ باشقا بالىلىرى ئۆز ۋاقتىدا ھەققانىيەتنى ياقىلاپ ياشاپ ئۆتكەنىدى ، شۇڭا ئۇلارنى تاۋاب قېلىشقا ئەرزىيدۇ .  بىراۋ ئورفېيۇس ، مۇسايېۋس ، خېسىئودا ۋە ھومېرلار بىلەن مۇنازىلىشىش يولىدا يەنە نېمىسىنى ئايىسۇن ؟ ھېچنېمىسىنى ئايىمايدۇ . ئەگەر بۇ راسىت بولسا ، مەن قايتا-قايتا ئۆلۈشكە رازى . مەنمۇ پالامېد ، تېلموننىڭ ئوغلى ئاجاكس ۋە باشقا قەھرىمانلار بىلەن مۇنازىرىلىشەلەيدىغان يەرگە بېرىشقا تولىمۇ تەقەززار . ئۇلارمۇ ئۆز ۋاقتىدا ناھەق سوت تەرىپىدىن ئۆلۈمگە بۇيرۇلغان ؛ مېنىڭ تارتقان ھەرەجلىرىمنى ئۇلارنىڭكى بىلەن سىلىشتۇرساق چوقۇم قىزىق بولىدۇ . ھەممىدىن مۇھىمى ، مەن ئۇ يەردىمۇ ئوخشاشلا ھەق-ناھەق ۋە راست-يالغان توغرىسىدىكى ئىزدىنىشلىرىمنى داۋاملاشتۇرالايمەن ؛ مەن كىمنىڭ نادان ، كىمنىڭ دانىشمەن ئىكەنلىكىنى ، كىمنىڭ دنىشمەن سىياقىغا كىرىۋالغانلىقىنى ئېنىقلاپ چىقىمەن . ئەينى چاغدىكى ترويا ئۇرۇشىنىڭ قەھرىمانلىرىنى ، ياكى ئودېسىس ، سېسىيفۇسلارنى ، ياكى باشقا كىشىلەرنى تەكشۈرۈشكە مۇۋەپپەق بولۇشتىنمۇ ئارتۇق خۇشاللىق بارمۇ بۇ جاھاندا ، سۆيۈملىك دوستلار !  ئۇلار بىلەن مۇنازىرىلىشىپ ئۇلاردىن سوئال سوراش نېمىدىگەن ئالەمچە خۇشاللىق –ھە ! چۈنكى ئۇ ئالەمدە ھېچكىم مېنىڭ بۇ قىلمىشىم ئۈچۈن مېنى ئۆلۈمگە بۇيرۇمايدۇ ؛ جەزمەن ئۇنداق قىلمايدۇ . چۈنكى ئەگەر كىشىلەرنىڭ دېگىنى راست بولسا ، كىشىلەر ئۇ دۇنيادا خۇشال بولغاندىن سىرت ، يەنە تېخى ئۆلمەس بولىدۇ . شۇڭلاشقا ، سوتچى دوستلار ، ئۆلۈمنى ئالقىشلاڭلار ، شۇنى بىلىپ قىلىڭلاركى ، مەيلى بۇ ھاياتتا بولسۇن ياكى ئۆلگەندە بولسۇن ، بىر ياخشى ئادەمگە ھېچكىم زىيانكەشلىك قىلالمايدۇ . ئىلاھلار ئۇنى ئۇنتۇپ قالمايدۇ ؛ ئۇنىڭ ئۈستىگە ، مېنىڭ ئۆلۈمۈممۇ تاسادىپىيلا كەلگەن ئەمەس . بىراق مەن قارىسام ، ئۆلۈپ قۇتۇلغىنىم ياخشىراقتەك قىلىدۇ ، شۇڭا ئىچىمدىكى ئىلاھ ماڭا ھېچقانداق بېشارەت بەرمىدى . دەل مۇشۇ سەۋەبتىن ، مېنى قارىلىغانلارغا ۋە مېنى ئۆلۈمگە بۇيرۇغانلارغا غەزەپلەنمەيمەن ؛ چۈنكى ئۇلار ماڭا يامانلىق قىلمىدى ؛  ئەلۋەتتە ، ئۇلارنىڭ ھېچقايسسى ماڭا بىرەر ياخشىلىق قىلىشنى ئويلىمىغان –- مۇشۇ سەۋەبتىن ، ئۇلاردىن ئازراق خاپا بولدۇم . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @2 y3 ]$ y. y3 ]( h- f1 r! O2 ]بىراق ، مېنىڭ يەنىلا ئۇلاردىن ئۆتۈنىدىغان بىر ئىشىم بار . دوستلىرىم ، سىلەردىن ئۆتۈنۈپ قالاي : ئوغۇللىرىم چوڭ بولغاندا ئەگەر ئۇلار ئۆز پەزىلىتىنى يېتىلدۈرۈشنىڭ ئورنىغا مال-دۇنيا ، پۇل-پۈچەك ياكى باشقا نەرسىلەرگە ئۆزىنى ئاتسا ، كۆڭۈل بۆلۈشكە تېگىشلىك نەرسىلەرگە كۆڭۈل بۆلمىسە ، ياكى ئۆزى ھېچنىمىگە ئەرزىمەيدىغان تۇرۇپ يەنە يوغانچىلىق قىلسا ، سىلەر ئۇلارنىڭ ئەدىپىنى تازا ئوبدان بېرىڭلار ، مەن سىلەرگە چاپلىشىۋالغاندەك سىلەرمۇ ئۇلارغا چاپلىشىۋىلىڭلار . ئەگەر سىلەر دېگىنىمنى قىلساڭلار ، مەن ۋە ئوغۇللىرىم سىلەرنىڭ ئىلكىڭلاردا ئادىللىقا ئېرىشەلىگەن بولاتتۇق . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @" {6 Z& L0 Y: G( U4 bئايرىلىدىغان ۋاقىت يېتىپ كەلدى ، ھەممىمىز ئۆز يولىمىزغا ماڭىمىز —— مەن ئۆلۈمگە قاراپ ماڭىمەن ، سىلەر ياشىغىلى ماڭىسىلەر . قايسىسى ياخشى ، بۇنى تەڭرىلا بىلىدۇ . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @% y* K% w9 D% l بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @, G# F& T- u% I; } بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @0 E0 n/ _: z: w& Y* s' F, L                           تۈگىدى . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @, C3 k1 i0 n: t* o; w1 Y! ^ مەنبە : مەمتىمىن تەرجىمىسى؛ ئىزاھات : بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @1 ^- n# T+ e' t& ~2 Cمەزكۇر ماقالە Benjamin Jowett  نىڭ ئىنگلىزچە تەرجىمە نۇسخىسىغا ئاساسەن تەرجىمە قىلىندى . تەرجىمە جەريانىدا ئابدۇقادىر جالالىددىن ۋە ئەركىن ئىبراھىم تەرجىمە قىلغان ، شىنجاڭ خەلق باش نەشىرىياتى ، شىنجاڭ پەن-تېخنىكا نەشىرىياتى 2013-يىلى 7-ئايدا نەشىر قىلغان << ئەپلاتون پاراڭلىرى-سوقراتنىڭ ئاخىرقى كۈنلىرى >>  دېگەن كىتابتىكى << رەددىيە قىسمى >> دىن قىسمەن پايدىلاندىم . گەرچە مەزكۇر ماقالە ئاللىقاچان ئۇيغۇرچىغا تەرجىمە قىلىنىپ نەشىردىن چىقىپ بولغان بولسىمۇ ، بىراق  تەرجىمىدىن تازا ” رازى بولمىدىم “  ، چۈنكى ئۇيغۇرچە تەرجىمىسى بىلەن ئىنگىلىزچە نۇسخىسى ئارىسىدىكى پەرق خىلىلا چوڭ ئىدى . شۇڭا ئۆزۈم قايتىدىن تەرجىمە قىلىپ چىقتىم . قىزىقىدىغان دوستلار بولسا يۇقىرىدا تىلغا ئېلىنغان كىتابتىكى << رەددىيە قىسمى >> بىلەن مېنىڭ بۇ تەرجىمە نۇسخامنى سىلىشتۇرۇپ باقسا بولىدۇ . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @* z) v: s" @( v0 w, S$ h# P

توقماق

	كاتتا ئەسەر،بەك كاتتا!.تەرجىمانغا،تېما يوللىغۇچىغا تەشەككۇر!

مىكرو

	چاخچاق ئۇ ئۆزىنى ئاقلايمەن دەپ نۇتۇق سۆزلەپ چۈشۈپ كەتتىمۇ نېمەچاخچاق

feruq

	ئۆزگىچە

feruq

	مۇشۇ سوقرات توغرىسىدا تەپسىلىي چۈشەنچە بېرىلگەن تېمىدىن بىرنى يوللىساڭلار بوپتىكەن

tursunjan1

	feruq يوللىغان ۋاقتى  2015-1-22 02:26 AM بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @. w0 h* \5 I. `4 T% |' V; mمۇشۇ سوقرات توغرىسىدا تەپسىلىي چۈشەنچە بېرىلگەن تېمىد ... شىنجاڭ ئۇسمۇرلەر نەشىرياتىنىڭ نەشىر قىلغان ‹‹دۇنيادىكى مەشھۇر كىشىلەر ›› تېمىسىدىكى100نەچچە كىشىنىڭ قىسقىچە تارىخىغا ئائىت ،كىچىك ھەجىمدىكى 100 نەچچە كىتابى بار ،شۇ ھېساپتا سوقرات ھەكىم توغىرىسدا بىر كىتاپچە بار   بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @8 R: |( A; e% G- Z" Bدېيارىمىزدىكى ئوتتورا مەكتەپ ۋە يېزا كەنىت كىتاپخانىلىرىدا كەڭرى تاپقىلى بولىدۇ مۇمكىن بولسا شۇلارنى كۆرۈپ باقسىلىمۇ بولىدۇ

albax

	پىكرى تەپەككۇرغا تۇيۇنغان كىشىكەن بۇ ، ئادەم توختىماي تەپەككۇر قىلىۋەرسە ، ئىپادىلەش ئىقتىدارى ياخشى بولسا ، ھەققانى بولسا ئاىللىق ، ھەققانىلىق بولغان ھەرقانداق جايدا باشقىلارنى مات قىلالايدۇ .

يولتۇز

	مىكرو يوللىغان ۋاقتى  2015-1-22 02:19 AM چاخچاق ئۇ ئۆزىنى ئاقلايمەن دەپ نۇتۇق سۆزلەپ چۈشۈپ ك ... بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @  S% v; h0 N. ]8 sشۇنداق قىپتۇ  ناتىقلىق بىلەن ئۈزىنى ئاقلاپتۇ ، شۇ تۇرقىدا ئۇ سوت مەيدانىدا  ئۈزىنى ئاقلاۋاتقان جىنايەت ئۆتكۈزگۈچى ئەمەس بەلكى مۇنبەردە ناتىقلىق قىلىۋاتقان كىشىگە ئۇخشاپ قاپتۇ .

sardor0908

	سوقرات ئىنسانىيەت پەلەسە ۋە شۇ دەۋرنىڭ مەدىنىيەت ئىشلىرىغان زور تۆھپە قوشقان كىشى . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @& }, t2 d) O0 i* Rتەرجىمانلارنىڭ ئەجىرىگە رەھمەت . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @. R5 n& |' q9 H8 ~# ?   جەمىئىتىمىزدىمۇ نۇرغۇنلىغان ‹‹سوقرات ››چىلار پەيدا بولىۋاتىدۇ .سوقرات كۆپكە مەھىر بىرگە قادىر كىشى .بىراق .جەمىئىتىمىزدىكى بىر قىسىم كىشىلەر گەپ قىلىش بىلەن گەپدانلىقنى پەرقلەندۈرەلمەيدىغان كىشىلەرنىڭ قوللايدىغان كىشى بولۇش ئۈچۈن ھەممە يەردە ئۆزىنى داڭلاپ ،...نى تېللاپ يۇز تىپىش يولىدا كىرىلىپ ماڭماقتا....

qaraxani

	بۇ ئاقلاش نۇتقى خېلى ئۇزۇن ئىكەن،ھازىرقى جىنايەتچىلەر دىمۇ مۇشۇنداق ئۆزىنى ئاقلاش پۇرىستى بار.  بىراق بۇنداق ئۇزۇن ئەمەس .سوقرات ئۆزىنى ئاقلاپ خاتا قىلغان....