(bilgejan) يېشى چوڭ دادىلارنىڭ بالىلىرى ئەقىللىق بولامدۇ؟

bilgejan

	يېشى چوڭ دادىلارنىڭ بالىلىرى ئەقىللىق بولامدۇ؟ بىلگەجان تۈرلۈك سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن، ھازىرقى دۇنيادا كىشىلەر بارغانسىرى كېچىكىپ بالىلىق بولماقتا. كېچىكىپ بالىلىق بولۇشنىڭ بالا ساغلاملىقىغا مەلۇم تەسىرلىرى بولىدىغانلىقىنى كۆپ قىسىم كىشىلەر بىلىشى مۇمكىن، ئەمما دادا يېشىنىڭ چوڭ بولۇشى بىلەن بالا ئەقلىي ئىقتىدارىنىڭ مۇناسىۋىتى بار-يوقلۇقى تا يېقىنقى يىللارغىچە تېخى ئايدىڭ بولمىغان مەسىلە ئىدى. تۆۋەندە ئاتا-ئانا بولغۇچىلارغا پايدىلىنىش ئۇچۇرى بولۇپ قالسۇن ئۈچۈن، بۇ مەسلە ئۈستىدە ئامېرىكا ئالىملىرى تەرىپىدىن ئىلىپ بېرىلغان، ئىلمىي تەجىرىبىدىن ئۆتكەن ۋە داڭلىق ئىلمىي ژورنالدا ئېلان قىلىنغان تەتقىقات بىر نەتىجىسىنى سىلەرگە تونۇشتۇرىمەن. يېقىندا PloS Medicine دە ئېلان قىلىنغان بىر تەتقىقات نەتىجىسىدە (بۇ يەردىن كۆرۈڭ)، يېشى چوڭ دادىلاردىن تۇغۇلغان بالىلارنىڭ بوۋاقلىق ۋە بالىلىق مەزگىلىدىكى ھەر خىل ئەقلىي ئىقتىدار سىناقلىرىدىكى نەتىجىسى كۆرۈنەرلىك تۆۋەن بولۇپ، ئانىنىڭ يېشى چوڭ بولغاندا ئەكسىچە نەتىجە چىققانلىقىنى كۆرسەتكەن. ئىلگىرىكى تەتقىقاتلاردا چوڭ ياشلىق دادىلار بىلەن بالىلاردىكى تۇغما كەمتۈكلۈك، خارامۇشلۇق كېسىلى، ئېلىشىپ قىلىش قاتارلىق نېرۋا كېسەللىكلىرى ئوتتۇرىسىدا باغلىنىش بارلىقىنى كۆرسىتىپ بېرىلگەن ئىدى (ئاستىدىكى پايدىلىنىش ماتىرىياللىرىغا قاراڭ). بۇ قېتىملىق تەتقىقات نەتىجىسى پىلوس مېدىتسىنا (PloS Medicine) ناملىق مىدىتسىنا ساھەسىدە خەلقىئارادا ئالدىنقى قاتاردا تۇرىدىغان داڭلىق ئىلمىي ژورنالدا ئېلان قىلىنغان. بۇ ماقالىنىڭ ئاپتورلىرى بولغان مىكگرات تەجىرىبىخانىسىدىكىلەر ئامېرىكا ھەمكارلىق ھامىلدارلىق تۈرى دەپ ئاتالغان زور سانلىق مەلۇماتنى ئانالىز قىلغان بولۇپ، بۇ سانلىق مەلۇماتلار ئامېرىكىدىكى 12 شەھەردىن 1959-يىلىدىن 1965-يىلىغىچە توپلانغان. مىكگراتنىڭ تەتقىقات گۇرۇپپىسى شۇ مەزگىلدە تۇغۇلغان 33 مىڭ نەپەر بالىنى تەتقىقات ئوبىيكتى قىلغان بولۇپ، ئۇلار 8 ئايلىق، 4 ياش ۋە 7 ياشقا كىرگەندە ئېرىشىلگەن ئەقلىي ئىقتىدارىنى ئۆلچەيدىغان سىناقلارنىڭ نەتىجىسىدىن پايدىلانغان. بۇ سىناقلار ئاساسلىقى بالىلارنىڭ ئويلاش ۋە مۇھاكىمە قىلىش ئىقتىدارىنى سىنىغان بولۇپ، دېققەتنى يېغىش، ئۆگىنىش، سۆزلەش، ئوقۇش، ھېساب، ئەستە تۇتۇش ۋە تەڭپۇڭلۇقنى ساقلاش قاتارلىق ئەقلىي ئىقتىدارغا مۇناسىۋەتلىك تۈرلەرنى ئۆلچىگەن. ئاخىرىدا ئۇلار دادىلارنىڭ يېشى ۋە ئانىلارنىڭ يېشىنى تەكشۈرگەن ۋە ئىجتىمائىي-ئىقتىسادى ئامىللار، مەسىلەن ئائىلە ئىقتىسادى ۋە ئاتا-ئانىنىڭ تەربىيىلىنىش ئەھۋالى قاتارلىقلارنى نەزەرگە ئالغان. بۇ تەتقىقاتقا قاتناشقان دادىلارنىڭ ئوتتۇرىچە يېشى 28.4 ياش بولۇپ، دائىرىسى 14-66 ياش بولغان. سىتانفورد بىنەت ئەقىل كۆرسەتكۈچى ئارقىلىق IQ (ئەقىل كۆرسەتكۈچى)نى باھالىغاندا، 50 ياشتىن ئاشقان دادىلارنىڭ بالىلىرى 20 ياشلىق دادىلارغا سېلىشتۇرغاندا IQ سى 6 نومۇر تۆۋەن چىققان، ئەمما بۇنى ئائىلە ئىقتىسادى ۋە ئاتا-ئانىنىڭ تەربىيىلىنىش ئەھۋالى قاتارلىقلارنى نەزەرگە ئىلىپ ھېسابلىغاندا بۇ پەرق 2.2 نومۇر بولغان. بۇ نەتىجە بىزنى دادىنىڭ يېشىنىڭ چوڭ بولۇشى نېمە ئۈچۈن بالىلارنىڭ ئەقلىي ئىقتىدارىنىڭ تۆۋەن بولۇشى بىلەن مۇناسىۋەتلىك بولىدۇ، دېگەن سوئالغا باشلايدۇ. بۇ توغرىدا مىكگىرات مۇنداق دېگەن: نۆۋەتتە كۆپلىگەن ئىلمىي پاكىتلار ياش چوڭايغانسىرى ئەرلەر ئىسپىرمىسىدا تېخىمۇ كۆپ گېنلارنىڭ توساتتىن ئۆزگىرىشى كۆرۈلىدىغانلىقىنى ئىسپاتلىماقتا، دېمەكچى يېشى چوڭ ئەرلەرنىڭ DNA كودىدا كۆپرەك خاتالىق كۆرۈلىدۇ. مىكگىراس يەنە مۇنداق دەيدۇ: شۇنداقتىمۇ، دادىلارنىڭ يېشىنىڭ بالا ئەقلىي قابىلىيىتىگە بولغان تەسىرى باشقا ئىجتىمائىي-مەدەنىيەت ئامىللىرىغا سېلىشتۇرغاندا كۆپ كىچىك. مەسىلەن، ياخشى ھامىلدارلىق مەزگىلىدىكى ئوزۇقلۇق، بالىنىڭ تۇغۇلغاندىن كېيىنكى ياخشى ئوزۇقلىنىشى، ياخشى مائارىپ، ئىللىق ئائىلە، ئېسل ئوقۇتقۇچى ۋە مەكتەپ قاتارلىقلار تېخىمۇ مۇھىم ئورۇندا تۇرىدۇ. ئۇنىڭدىن باشقا، ئەرلەرنىڭ بەدىنىدىكى ئەرلىك جىنسىي ھورمۇن تېستوستېروننىڭ مىقدارى 30 ياشتىن باشلاپ ئاستا-ئاستا ئازلايدىغان بولۇپ، 40 ياشلاردىن كېيىن جىددىي تۆۋەنلەيدۇ. شۇنىڭ ئۈچۈن بالىلىق بولۇشتا ئەرلەر ئىمكانقەدەر بالدۇرراق بالىلىق بولۇشنى تاللىشى تەۋسىيە قىلىنىدۇ چۈنكى تېستوستېرون مىقدارىنىڭ تۆۋەن بولۇشى ئىسپىرما سۈپىتىگە بىۋاستە تەسىر كۆرسىتىدۇ. پايدىلىنغان ماتىرىياللار: http://www.plosmedicine.org/arti ... ournal.pmed.1000040 http://www.plosone.org/article/m ... 0090097#citedHeader http://archpsyc.jamanetwork.com/article.aspx?articleid=1833092 تۇرسۇنجان نۇرمەمەت بىلگە (بىلگەجان) 2015-يىلى قەھرىتاننىڭ 13-كۈنى سان ئانتونىيو، ئامېرىكا ئەسكەرتىش: مەزكۇر يازما ۋە مەن يازغان باشقا بارلىق ماقالىلەرنى شەخسىي بىلوگىمدىن كۆرەلەيسىز: بىلگە بىلوگى. بۇ يازمىنى رۇخسەتسىز تارقاتسىڭىز بولىدۇ. تارقاتقاندا «بىلگە بىلوگىدىن ئېلىندى» دەپ ئەسكەرتىشنى ۋە بىلوگ ئادېرىسى ([url=http://bilge.eldawa.com/?p=336]]) نى تەمىنلەشنى ئۇنتۇماڭ. رەھمەت.

isiyan

	ھە بىلىۋالدىم . مىنىڭچە ئىېلى قۇربانمۇ بىلىۋالسا بولاتتىكەن . تۈنۈگۈن بىر باياناتىدا قېرىغاندا كۆرگەن پەرزەنت ئەقىللىق بولىدۇ دەپ ئۆزىنىڭككىنى راس قىلىۋاتقاندەك قىلغان .

qumluq

	ئىنكاس

sayfulla.886

	ئو  ئەلى قۇربان مۇئەلىم قېرغاندا  تاپقان بالا ئەقىللىق بولىدۇ دىگەن بۇ قاناق گەپ بوپكەتتى.......

sardor0908

	ئەلى قۇربان ئەلى  قۇربان  ،ئىلىم  -پەن ئويناشماڭ    .باشقىلار   دۆت  ئەمەس  بەلكى باتىق   ،مەدداھ

Ay.sadap

	« ئويناپ سۆزلىسەڭمۇ، ئويلاپ سۆزلە » . ئىلمىيلىكى بولمىغان سۆزلەر ھامان شاللىنىپ كېتىدۇ.. سىتاستىكا يىل سانى خاتا يېزىلىپ قالغاندەك تۇرامدۇ نىمە؟(1959-4965)ئەمەس، ( 1959-1965) بولۇشى مۇمكىن دەپ ئويلىدىم....

kokboraa

	isiyan يوللىغان ۋاقتى  2015-1-13 12:15 PM ھە بىلىۋالدىم . مىنىڭچە ئىېلى قۇربانمۇ بىلىۋالسا بولا ... ئەلى  بۇنى  دۇنيا  ئىلىم-پەن  ساھەسىگە  ‹مىنىڭ  پاتنىتىم›  دەپ  فورمىلا  قىلىپ  چىقارماپتۇ  بەلكى   ‹كونىلارنىڭ  مۇشۇنداق  دىيشىنىڭ  بىرەر  ئاساسى  با...›  دەپتىكەنغۇ .   بۇنى  ئەلىلا  ئەمەس  مۇشۇ  گەپنى  تاپقان  ئاتا-بوۋىللىرىمىزنى  گۆرىدىن  قوپىراپ  ‹ كۆردۈڭما  دەلتىلە ...ئامىرىكا  ئالىملىرى  سىنىڭ  تاپقان  گىپىڭنىنىڭ  خاتالىقىنى  ئىسپاتلاپ  چىقىپتۇ ...›  دەپ  بىلدۈرۈپ  قويىشىمىز كىرەك .

isiyan

	kokboraa يوللىغان ۋاقتى  2015-1-13 12:50 PM ئەلى  بۇنى  دۇنيا  ئىلىم-پەن  ساھەسىگە  ‹مىنىڭ  پاتنىتى ... ئەلى مۇشۇنداق دىيىش ئارقىلىق ئۈزىنى ئاقلىماقچى . ئۆزىنى يەنە بىر ئاقلاپ باقمىسۇنمۇ . سەن دەلتە بېرىپ بىر دەپ قويامسەن خاپا بولماي .   بۇ دىگەن ئامىۋى سۇرۇن . گەپ سۈزۈڭگە دىقەت قىل ، ئالدىغا كەلگەننى يىيىش ھايۋاننىڭ ئىشى ئاغزىغا كەلگەننى دىيىش سەندەك ھايۋاننىڭ ئىشى .

yoluqi

	ئەلى مۇئەللىم ئۇ گەپنى مەن يەكۈنلەپ چىقتىم دىمىدى،   كونىلارنىڭ مۇشۇنداق دەيدىغان گىپى بار ، بەلكىم ئۇ گەپنىڭمۇ ئۆزىگە چۇشلۇق ئاساسىي بولىشى مۇمكىن دىدى. ئەجدادلىرىمىزنىڭ ئەن-ئەنىسىدە ھازىرقىدەك 20 ياشتىن ئاشقاندا ھەتتا 30 دىن ئاشقاندا ئاندىن توي قىلغىدىغان ئادەت يوق بولىشى مۇمكىن، بۇرۇنقىلار تويلىرىنى 20 ياشقا كىرمەيلا ئۆتكۈزۈپتىكەندۇق. شۇڭا ئەجدادلىرىمىزنىڭ ئۇ گىپىنىمۇ خاتا دەپ كەتكىلى بولمايدۇ، كىچىك توي قىلىپ ئىسسىق-سوغۇقنى باشتىن كەچەرۈپ 30 ياشلارغا كىرگەندە بالىلىق بولۇپ تەربيلىگەن بالا بىلەن 17 ياشتا بالىلىق بولۇپ تەربىيلىگەن بالىنىڭ ئەقلىي قابىليتىدە پەرىقلەر بولۇشى مۇمكىن. ھەر قانداق ئىشنىڭ بىر سەۋەبى بولىدۇ.

isiyan

	kokboraa يوللىغان ۋاقتى  2015-1-13 12:50 PM ئەلى  بۇنى  دۇنيا  ئىلىم-پەن  ساھەسىگە  ‹مىنىڭ  پاتنىتى ... ئەلى ئۈزى دىدىغۇ بىر نەزىريە پەقەت نىمە  بولغىچىلار راس دەپ ، دىگەندەك بىر گەپلەرنى قىلدىغۇ تازا تۇلۇق كۆرمىگەن كۆڭلىم ئېلىشىپ ، مىنىڭچە بۇ دەل شۇ ئەلىنىڭ گىپىنى قوللايدىغان تەجىربە ئىكەن .  ئىلىم پەن ئىلمى ئىسپاتلىغان نەرسىنى خاتا دەپ يەنە ئۆزەڭنىڭ گىپىنى يورغىلاتماقچىمۇ . بولدى بۇ يەردە گەپ تالىشىپ ئادەم تىللماي پىكىرىڭ بولسا ئايرىم گەپ قىل .