|
|
|
|
ئۇيغۇر تىلىنىڭ سۈكۈتتىكى پاجىئەسى
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @* h) ^0 v8 _1 j i- e5 X" z
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @/ l; E5 s, ?- fبىر مىللەتنىڭ تىل – ئىملا مۇكەممەللىگى شۇ مىللەت خەلقىنىڭ مۇكەممەل تىل – تەلەپپۇز ئىقتىدارىنىڭ جېنى ھېساپلىنىدۇ.
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @: Z; [% R% A1 o1 R7 t( H4 cئەگەر مۇكەممەل بولمىسىچۇ؟بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @: ` K' v: b, W0 K Z1 [6 l
ئۇ چاغدا ئۇ مىللەت خەلقىنىڭ تەپەككۈر ياكى تەلەپپۇز ئىقتىدارىنىڭ «كېسەل» ياكى «نوقسان» ئىكەنلىگىنى بىلدۈرىدۇ.
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @. [( a3 k! `6 V, G4 o/ Mبىزنىڭ پىشقەدەم تىلشۇناسلىرىمىزدىن ھۆرمەتلىك خەمىت تۆمۈر ئەپەندىم ( جەنابىي ئاللاھ بۇ مۆھتەرەم زاتنىڭ باقى ئالەمدىكى جايىنىڭ جەننەتى بولىشىنى نېسىپ ئەيلىگەي، ئامىين!) ، مىرسۇلتان ئوسمان ۋە ئامىنە غاپپار قاتارلىق مۇنەۋۋەر مەرىپەتپەرۋەرلىرىمىز تىلىمىزنىڭ دۇنياۋىي قەدىر قىممىتى ئۈچۈن بىجانىدىل تۆھپە قوشقان ئىدىكى، ئۇلارنىڭ باشلامچىلىغى بىلەن تىل يېزىغىمىز 1985- يىلىغىچە ھەر جەھەتتىن «پىشىپ» - تەكاممۇللىشىپ ، «ئۇيغۇر تىل – يېزىغىنىڭ ئالتۇن دەۋرى» مەيدانغا كەلگەن ئىدى. 1985 – يىلى « ئالىي مەكتەپلەر ئۈچۈن تۈزۈلگەن «ھازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلى» ناملىق دەرسلىك مانا بۇنىڭ جانلىق شاھىدىدۇر. بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @* l8 {* r# ]: |
ئەمما كۆپ ئەپسۇسكى، يىل 1986 گە ئۆرۈلگەندىن باشلاپ «ئۇيغۇر تىلىنىڭ ئالتۇن دەۋرى» دە ئۆزگىرىش يۈز بىرىشكە ، - بۇزۇقچىلىق پەيدا بولۇشقا باشلىدى. بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @: G2 H8 u2 u$ N+ u1 S( H
بۇنىڭ ئىپادىسى:
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @. A. V# p! ^6 ^. p+ O# ^3 F) C; K1) جانلىق تىل بىلەن يېزىق تىلىنىڭ ئوتتۇرىسىدا چۇڭقۇر ھاڭ پەيدا قىلىندى. بۇ بولسىمۇ بەلگىلىك شارايىتتا جاراڭلىق ئۈزۈك تاۋۇش شەكىللىرىنىڭ جاراڭسىزلىشىش ھالىتىگە، جاراڭسىز ئۈزۈك تاۋۇش ھەرپلىرىنىڭ جاراڭلىقلىشىشىغا يول قويۇلماسلىقتا ئىپادىلىنىدۇ.
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @% b" [3 I( G) M1 _1 y0 Cمەسىلەن: باغ ، تاغ قاتارلىق سۆزلەر بەلگىلىك ئوي – پىكىرنى ئىپادىلەش ئېھتىياجى سەۋەپلىك باققا ، تاققا دەپ يېزىش كېرەك بولسىمۇ، ئەمىلىيەتتە باغقا ، تاغقا دەپ يېزىش كېرەكلىگى ، ئەمما تەلەپپۇزدا باققا ، تاققا دېيىلىدىغانلىغى، < ك > ، < ق >،< ت > قاتارلىق جاراڭسىز ئۈزۈك تاۋۇش ھەرپلىرى ئاخىرىغا بەلگىلىك سۆزۇق تاۋۇش ھەرپلىرى ئۇلىنىپ كەلگەندە < گ >،< غ >،< د > غا ئۆزگەرگەن ھالدا تەلەپپۇز قىلىنىدىغان بولسىمۇ ، ئەمىلىيەتتە يانىلا جاراڭسىز شەكلىدە يېزىش كېرەكلىگى؛ مەسىلەن: كەلمەك = كەلمىكى (< كەلمىگى! >) ، قۇلاق = قۇلىقى (< قۇلىغى! >) ، مەقسەت = مەقسىتى (< مەقسىدى! >) دېگەندەك.
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @. }$ K+ g, }1 |5 ]: L0 N' M ^ 2) ئۇيغۇر تىلىدا ئىككى ئۈزۈك تاۋۇش ھەرىپى بۇغۇم بېشى بولۇپ كەلمەيدۇ، دېگەن قائىدە بار دېيىلىپ، چەتئەل تىللىرىدىن كىرگەن سۆزلەردىكى بۇغۇم بېشى بولۇپ كەلگەن قوشما ھەرپلەرنىڭ ئارىسىغا بىر سوزۇق تاۋۇش ھەرىپىنى زومۇ – زو قوشۇپ يېزىش؛ مەسىلەن : تراكتۇر = تىراكتۇر ، ترانىسكرىپسىيە = تىرانسكىرىپسىيە دېگەندەك.بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @& L& ]) e/ h3 C( a
بۇنىڭ نەتىجىسىدە :
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @9 ~0 R. J6 p* y) t9 u, f9 D! i9 y 1) تىل – تەلەپپۇز ئورگانلىرىمىزنىڭ ھەرىكەت قۇلايلىغى قىيىنلىشىپ ، گالدا قىلتىرىق تۇرۇپ قالغاندەك تۇيغۇ بېرىدىغان؛
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @+ y: L* T: K+ {' q 2) سۆزلەرنىڭ ئاڭلىنىشى قوپال ، يېقىمسىز بولۇپ قالىدىغان؛
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @# I* Y- c0 w7 F* b) X+ n) q# H, o 3) ئۇيغۇر تىلىنىڭ ئىپادىلەش كۈچى ئورۇنسىز تۈۋەنلىتىۋېتىلىدىغان؛
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @! G" G% f) I: s, Z8 s2 s 4) مانا شۇنداق سەۋەپلەر تۈپەيلىدىن ئۇيغۇر تىلىنىڭ ئىلمىي ئەزەللىگى ۋە قىممىتى يوقىلىپ كېتىشكە يۈز تۇتىدىغان يامان ئاقىۋەت پەيدا بولۇشقا باشلىدى.
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @/ d& N9 d. L! [# y* Z بۇ زادى نىمە ئۈچۈن؟ بۇنىڭدىن ئامىنە غاپپار ، مىرسۇلتان ئوسمان قاتارلىق ئىلىم ئەرباپلىرىمىزنىڭ خەۋىرى بارمىدۇ يوقمىدۇ؟
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @, A* k; t0 |. Y2 ~/ I: B زادى تىلىمىز شۇنداقلا بۇزغۇنچىلىقنىڭ زەربىسىگە ئۇچراپ كېتىشى كېرەكمىدۇ؟ بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @. t+ u" q6 T# w
مەن بۇ ئەھۋاللار توغرىسىدا بىرەر قارشى پىكىرنىڭ ئوتتۇرىغا چىقىشىنى ئۇزۇن ۋاقتتىن بۇيان ئىنتايىن سەۋىرچانلىق بىلەن كۈتۈپ كەلدىم، سۈكۈت قىلدىم. چۈنكى، بۇ ئاتالمىش يېڭى «پرىنسىپ»نى «ئاپتونۇم رايۇنلۇق تىل – يېزىق كومىتېتى» بېكىتكەن ئەمەسمۇ؟ شۇڭا «مازاغا چالما ئاتقان» بولۇپ قالماي، دەپ ئويلاندىم.بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @* ?0 ?% o' V7 Q* l+ [* {/ j2 v/ J
ھەر ھالدا مەن جانلىق تىل بىلەن ئەدەبىي (يېزىق) تىلنىڭ ئارىسىدا پەرق بولىدىغانلىغىنى چەتكە قاقمايمەن. ئەمما قائىدە- پىرىنسىپنىڭ ھە دېگەندە قالايمىقان ئۆزگەرتىلىپ ، تىل – ئىملايىمىزنىڭ بۇزۇلۇپ كېتىشىگە قاراپمۇ تۇرالمايمەن. بولۇپمۇ يازغاننى ئەينەن ئوقۇمايدىغان «قائىدە»نى قەتئى رەت قىلىمەن. چۈنكى ، بىرەر ھەرىپنى كۆرۈپ تۇرۇپ ئەينەن ئوقۇماسلىق نىمىدىن دېرەك بېرىدۇ؟ ____ تەپەككۇر بۇزۇقلۇقتىن ، «كۆزى ئۇچۇق قارىغۇ»لۇقتىن دېرەك بېرىدۇ!
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @( y w! ~7 U+ [- L% `1 N, T5 B" J& T مەلۇمكى، يازغاننى توغرا ئوقۇش، تەلەپپۇز قىلىشقا مۇمكىن بولسۇن، تەلەپپۇز مۇجمەللىگى بەلكى خاتالىغى يۈز بەرمىسۇن، دەپ < ئو > ھەرىپىنى ئىشلىتىلىش ئورنىغا يارىشا تەلەپپۇز قىلىش ئۈچۈن < ئو > ، < ئۆ > دەپ، < ئۇ > ھەرىپىنى بولسا < ئۇ > ، < ئۈ > دەپ ئەسلىدىكى ئالتە خىل سوزۇق تاۋۇش ھەرىپىنى سەككىز خىل قىلغان ئىدۇق. بۇ بەك ياخشى بولغان ئىدى. بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @+ E/ G, s( |' W, `! y& g& M2 c
بۇنى نىمىشكە ئويلانمايمىز؟
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @: l) ^, Z% a+ X) ^4 Y يازغاننى فونېتىكىلىق ئالاھىدىلىگىگە يارىشا ئۆزگەرتىپ تەلەپپۇز قىلىش __ ئەرەپ، رۇس، ئىنگىلىز، فرانسۇز قاتارلىق تىللارغىلا خاس. ئۇيغۇر تىلىدا مۇنداق قائىدە بولغان ئەمەس. ئەنە 1985 – يىلى نەشىر قىلىنغان « ئالىي مەكتەپلەر ئۈچۈن «ھازىرقى زامان ئۇيغۇر تىلى» ناملىق دەرسلىكنى كۆرۈپ باقايلى. بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @6 w9 T$ m Q, h
شۇنىڭغا مۇناسىپ ھالدا 1985-يىلىغىچە نەشر قىلىنغان كىتاپ – ماتېرياللىرىمىزغا قاراپ باقايلى، سۆزلەر نەقەدەر راۋان، نەقەدەر تاتلىق ۋە نەقەدەر مۇكەممەللىگى بىلەن ئاڭلىنىدىكەن؟ مۇشۇمۇ بولاتتىغۇ؟ ئەمدى زادى نىمە بولدى؟
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @/ ~. S: i9 P; d1 C مەن ئەمدى تىلىمىزنىڭ نۆۋەتتىكى پاجىئەلىك تەقدىرىدىن تېزرەك قۇتۇلىشى ئۈچۈن مۆھتەرەم قېرىنداشلىرىمنىڭ جىددىي ئويلىنىپ كۆرىشىنى سەمىمىي ئۈمىت قىلىمەن! بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @3 y% l' b! T% I, @
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @9 u7 c2 n* a/ X
بۇ يازمىنى ئاخىرىدا AbdulQuddus تەھرىرلىگەن. ۋاقتى 2014-12-30 04:44 AM بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @" x" p' x+ H' |# V8 R9 e
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @3 _4 M- L1 e9 A% ~
|
|
|
|
|
|