« نەمەت خەلپەت » رومانى ھەققىدە

barstekin

	« نەمەت  خەلپەت » رومانىنىڭ  بەدىئىي  مۇۋاپىقىيىتى  توغرىسىدا (  مۇلاھىزە  ) بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @2 S; T5 J3 C' S+ @0 Aئابدۇراخمان ئېلىنىياز ياش يازغۇچى  ياقۇپ  ئىسمايىل  قۇرۇلچىنىڭ  « نەمەت خەلپەت  » ناملىق رومانى  چېتىلىدىغان كەڭ دائىرلىك تۇرمۇش مەزمۇنلىرىنى ، شىنجاڭ تارىخىدىكى ۋاڭ - غوجىلار دەۋرى ، گومىنداڭ دەۋرى ۋە ئازادلىق دەۋرىدىن ئىبارەت كۆپ قاتلاملىق دەۋىر كارتىنىلىرىنى ، نەمەت خەلپەتكە ئوخشاش تارىخىي شەخىسلەرنىڭ ھايات كەچۈرمىشلىرىنى ئاجايىپ مۇۋاپىقىيەتلىك گەۋدىلەندۈرۈپ بەرگەن نەمۇنىلىك تارىخىي رومان ھېساپلىنىدۇ .        روماننىڭ ۋەقەلىكى قوش لېنيىلىك سىيۇژىت رامكىسى ئىچىدە تېيىزلىقتىن چوڭقۇرلۇققا ، ئاددىيلىقتىن مۇرەككەپلىككە ، تار دائىرىدىن كەڭلىككە قاراپ راۋاجلاندۇرۇلغان . روماندا گەرچە شىنجاڭنىڭ ئۈچ دەۋرىدە يۈز بەرگەن بىر قاتار تارىخىي ۋەقەلەر ئارقا كۆرۈنۈش قىلىنغان بولسىمۇ ، لېكىن شىنجاڭنىڭ يېقىنقى زامان تارىخىدىكى مەشھۇر تارىخىي شەخىس نەمەت خەلپەتنىڭ بىر پۈتۈن ئۆسۈپ يېتىلىش تارىخى يادرۇ قىلىنىپ ، ئۇنىڭ بالىلىق چاغلىرىدىكى كەچۈرمىشلىرى ،  ئىلىم تەھسىل قىلىپ تەربىيلىنىش جەريانى  ،    ئەقىل- پاراسىتى ، بالدۇر ئۇيغانغان روھىي دۇنياسى ، ھەققانىي ئىنقىلاپقا ئاتلىنىپ بىر ئىنقىلاپچىغا ئايلانغانلىقىدەك ھايات مۇساپىسى يارقىن سۈرەتلەپ بېرىلگەن .  روماننىڭ ۋەقەلىكى ۋاقىتنىڭ ئىلگىرى - كىيىنلىك تەرتىپى ۋە زامان - ماكان تەرتىپى بۇيىچە تەرتىپلىك ئورۇنلاشتۇرۇلغان . بولۇپمۇ شىنجاڭنىڭ يېقىنقى زامان تارىخىدا بىر قەدەر زور تەسىرگە ئىگە بولغان « يەتتىنچى ئىيۇن » ۋەقەسى ، « جىمسار پۈتۈمى » ، « تورپاقلار قوزغىلىڭى » ، « تۆمۈر خەلىپە قوزغىلىڭى » ، « 30- يىللاردىكى قۇمۇل دېھقانلار قوزغىلىڭى » ،  « پىچان ، تۇرپانلاردىكى قوزغىلاڭ » ، « لۈكچۈن ئىگىز ئوردىدىكى جەڭ » ،  « زىنچۈەندىكى جەڭ » ،  « ئۈچ ۋىلايەت ئىنقىلابى » قاتارلىق تارىخىي ۋەقەلەر بەزىلىرى بىۋاستە ، بەزىلىرى ياندىن بايان قىلىنىش ئارقىلىق رومان ۋەقەلىكىنى بېيىتىپ ، تارىخىي چىنلىق دەرىجىسىنى يۇقۇرى كۆتۈرگەن . رومان ۋەقەلىكى يەنە ئەگرى - توقاي ، جىددىي ۋە  مۇرەككەپ رەۋىشتە ، ھېكايە ئىچىدە ھېكايە بولۇشتەك رامكا شەكىللىرىدە تەرەققىي قىلدۇرۇلغان . ۋەقەلىك تەپسىلاتلىرى ئاساسىي سىيۇژىت لېنيىسى ۋە تارماق سىيۇژىت لېنيىسى ئارقىلىق بىر - بىرىگە جىپسىلىشىپ بارغانچە چوڭقۇرلاشقان . پىرامىدا شەكلىدە راۋاجلاندۇرۇلغان . روماننىڭ يەنە بىر مۇۋاپىقىيىتى شۇنچىۋالا كۆپ پىرسۇناژلارنى ئۆزىگە خاس ئىندىۋىدۇئاللىقى ، ئۆزىگە خاس خاراكتىرى ۋە ئۆزىگە خاس سالاھىيىتى بىلەن مۇكەممەل سىزىپ كۆرسەتكەنلىكىدە كۆرۈلىدۇ . يەنە كېلىپ بۇ پىرسۇناژلارنىڭ مۇتلەق كۆپ قىسمى روماندا ئۆزىلىرىنىڭ تېگىشلىك ئورنىنى ئىگەللەپ ، ئۆز لايىقىدا ، ئۆز دائىرسى ئىچىدە خېلى كۆرۈنەرلىك رول ئويناپ مەلۇم ئىجتىمائىي موھىت ، كەسكىن زىددىيەتلەر قوينىدا خاراكتىرلەنگەن ھەم ئۆسۈپ يىتىلگەن . روماندىكى باش قەھرىمان بولغان تارىخىي شەخىس نەمەت خەلپەت باشتىن - ئاخىر روماننىڭ ئاساسىي سىيۇژىت لېنيىسىگە قويۇلۇپ ، ئۇنىڭ ئىلىم - مەرىپەتنى قەدىرلەيدىغان ، يۇرتنى ، خەلقنى قىزغىن سۆيىدىغان ، ھەققانىيەتنى ياقىلايدىغان ، خەلقنىڭ ئازادلىق ئىنقىلابىغا بارلىقىنى بېغىشلىغان ، ۋىجدانلىق ، كەمتەر ، سەمىمىي ، ئەقىللىق ، ئەلەمدىمۇ ، قەلەمدىمۇ تەڭ يېتىشكەن ئىقتىدارلىق خاراكتىر ئامىللىرى تۈندىكى چولپاندەك جۇلالاندۇرۇلغان . ئۇندىن باشقا روماندا يەنە غۇجىنىياز ھاجى ، مەخسۈت مۇھىتى ، ھەمدۇللا داموللا ،  تاھىربەگ ،  ئابدۇخالىق ئۇيغۇر ، مەھمۇت موھىتى ،  ئەخمەتجان قاسىمى ، ئابدۇكېرىم ئابباسوف ، گېنرال ئېساقبىك ،  ئابدۇراخمان موھىتى  ، رەخىمجان سابىر ھاجى ،  سۇلتان مامۇت ، مەتسايىت ،  شىڭ شىسەي ، ماجۇڭيىڭ ، ماشىمىڭ ،  ۋۇجىڭشىن  قاتارلىق نۇرغۇنلىغان تارىخىي شەخىسلەرنىمۇ بىر - بىرىگە تۇتاشتۇرۇلغان تارماق سىيۇژىت لىنيىلىرىگە ئورۇنلاشتۇرۇپ مۇۋاپىقىيەتلىك سۈرەتلەپ بەرگەن  . بولۇپمۇ يازغۇچى بۇ تارىخىي شەخىسلەر ئۈستىدە توختالغاندا نوقۇل ھالدا تەرجىمھالغا ئايلىنىپ قېلىشتىن ساقلىنىپ  ، تارىخ بىلەن ئەدەبىياتنى جانلىق بىرىكتۈرگەن . يەنى بۇ تارىخىي شەخىسلەرگە باغلانغان تارىخىي كارتىنىلارنى يۇقۇرى ماھارەتلىك بەدىئىي يول بىلەن ئىپادىلەپ ، ھەم تارىخ بولۇش ھەم ئەدەبىيات بولۇشتەك تارىخىي روماننىڭ پىرىنسىپىغا قاتتىق ئەمەل قىلغان . زۆرۈر تېپىلغاندا ھەر خىل بەدىئىي ۋاستىلەر ، بەدىئىي توقۇلمىلاردىن ئۈنۈملۈك پايدىلانغان . تارىخىي چىنلىق بىلەن بەدىئىي چىنلىق ئۆز ئىپادىسىنى تاپقان . بولۇپمۇ باش قەھرىمان نەمەت خەلپەت ئوبرازىنى  گەۋدىلەندۈرۈشتە ئۇنىڭ ئوخشىمىغان دەۋىرلەردىكى ئىنقىلابىي پائالىيەتلەرگە قاتنىشىش ئەھۋالىنى ئەسلى ئەندىزىسى بۇيىچە تارىخىي مەنبەلەرنىڭ ئەينەنلىكىگە ئەھمىيەت بېرىپ ، ئۇنىڭ مىللىي قەھرىمان ، خەلق ئىنقىلاپچىسى ئىكەنلىكىدەك شانلىق ئوبرازىنى يورۇتۇش بىلەن بىرگە ، يەنە « يارەپ » ، «   ۋادەرىخ     » ، «  پەرىشان بولما   » قاتارلىق بىر قىسىم تەۋەررۈك شېئىرلىرىنى ئەينەن بېرىش ئارقىلىق ئۇنىڭ تۇنۇلغان ئەدىب ئىكەنلىكىدەك ئوبرازىنىمۇ ياخشى گەۋدىلەندۈرگەن . روماندا ئۇنىڭ ئىنقىلابىي پائالىيەتلەر بىلەن تولغان ئۆتمۈشىگە دائىر دېتاللار تەپسىلىي تەسۋىرلىنىپ ، ئازادلىقتىن كىيىنكى ھايات مۇساپىسى ئىخچام ئوتتۇرغا قويۇلۇپ ، تەپسىلىي بولۇش بىلەن ئىخچام بولۇشنىڭ پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلىنغان . روماننىڭ تىل جەھەتتىكى مۇۋاپىقىيەتلىرىمۇ بىزنى بەك سۆيۈندۈرىدۇ .  يازغۇچى روماننىڭ تىلىغا ئالاھىدە ئەھمىيەت بەرگەن . يەنى تىل جەھەتتە دىئالوگ مۇتلەق ئۈستۈنلۈكنى ئىگەللەيدىغان بۇ روماندا قوللىنىلغان تىل ئەينى دەۋىردىكى زامان ۋە ماكان شارائىتىغا ، پىرسۇناژلارنىڭ خاراكتىر ئالاھىدىلىكىگە شۇنداق ياخشى ماسلاشتۇرۇلغان . بەزى ئاتالغۇلار ۋە خەلق تىلىغا دائىر ئەھۋاللار ئەينەن بېرىلىپ تارىخىي چىنلىق كۈچەيتىلگەن . روماندا ئەدەبىي تىل ئامىللىرىدىن باشقا يەنە يەرلىك شىۋە ، يۇمۇرىستىك تىل ، خەلق تىلى ۋە قۇيۇق تۇرمۇش پۇرىقىغا ، مىللىي ئالاھىدىلىككە  ئورالغان تىل ئامىللىرىمۇ قوللىنىلىپ ، روماننىڭ ۋەقەلىكى ، پىرسۇناژلار خاراكتىرى ۋە دەۋىر ئارقا كۆرۈنۈشىنى گەۋدىلەندۈرۈشتە ئۈنۈملۈك رول ئوينىغان . قىسقىسى ، بۇ رومان يۇقۇرىقىدەك مۇۋاپىقىيەتلىرى بىلەن  ئوقۇرمەنلەرنىڭ قەلب  ئېكرانىدا  ئۇنتۇلغۇسىز  زوقلىنىش كارتىنىسىنى پەيدا قىلغان  ئېسىل  تارىخىي  روماندۇر  .          ئاخىرىدا  يازغۇچى ياقۇپ ئىسمايىل قۇرۇلچىنىڭ تىرىشچانلىق روھىنى داۋاملىق جارىي قىلدۇرۇپ ، بۇندىن كىيىنكى  ئەدەبىي  ئىجادىيەت مۇساپىسىدە تېخىمۇ ئېسىل ئەسەرلەرنى ئىجاد قىلىشىغا تىلەكداشلىق بىلدۈرىمەن ! بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @  W$ P# W* ]& X% w% Y5 u: ?, d9 J

azizyaxa

	مەن بۇ كىشىنىڭ ئويغانغان زىمىندىكى بىلمەپتىمەن دىگەن شېئىرنى ئۇقۇغان بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @4 h* P5 N5 I, O; [+ x; U- | بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @* b4 _" }0 W7 e" \/ m& d2 a2 ?! Wبۇ نەمەت خەلپەت دىگەن رومان قاچان نەشىردىن چىقتى ؟؟؟؟؟؟ بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @8 I4 H& [( @! {$ \3 R ئېلىپ بىر ئۇقۇغۇم كېلىۋاتىدۇ مىنىڭ بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @. x; n$ ]  D0 N, W7 I

99sahrayi99

	« ئانا يۇرت» رومانىدا نامى چىقىدىغۇ بۇ ئادەمنىڭ!! بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @) O0 ^, @# C( R9 I5 y- n& @$ cشۇنىڭدا كۆرگەندەك قىلىمەن!..

chakmak

	مەن ئۇقۇپ بولغان بۇ روماننى ،

艾海提江

	بۇ كىشى ‹ئويغانغان زىمىن›‹ئانا يۇرت ›دىگەن رومانلاردا بار ،نەشىردىن چىقتىمۇيا؟بىر ئوقۇپ ساقلاپ قويۇشقا لايىق رومان ئوخشايدۇ،ئاپتورنى تەبرىكلەيمەن شۇنداقلا قەلىمىگە بەركەت تىلەيمەن

najiya1

	hojiniyaz hajiga maymun bilan taxpaka hekayisini eytip bargan kixi xugu dayma, okuxka arzigudak

azizyaxa

	ئەجەپ تىما يوللۇغۇچى گەپ قىلمايدۇيا

azizyaxa

	chakmak يوللىغان ۋاقتى  2014-11-11 08:29 PM بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @7 O; \# ~: Y- F- Y! q- sمەن ئۇقۇپ بولغان بۇ روماننى ، بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @- I  b0 D$ t, w9 i& Zئەمىسە ئۇقۇپ بۇلغاندىكىن قاچان نەشىر چىققان بى سۆزلەپ بەمەملا  ?

barstekin

	azizyaxa يوللىغان ۋاقتى  2014-11-12 11:02 AM ئەجەپ تىما يوللۇغۇچى گەپ قىلمايدۇيا بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @* I. T5 {$ c2 Yنەمەت خەلپەت ناملىق بۇ رومان 2007-يىلى شىنجاڭ خەلق نەشرىياتى تەرىپىدىن نەشر قىلىنغان .نەشر قىلىنىپ بىر يىلغا يەتمىگەن ۋاقىت ئىچىدە سېتىلىپ تۈگىگەن . ھازىر شەخسى كىتابچىلار ھەربىر پارچىسىنى 100يۈەندىن 300يۈەنگىچە سېتىۋاتىدۇ.

xabnam0903

	مەن مۇشۇ روماننى ئوقۇپ ئاندىن نەمەت خەلپەت بىلەن ھاجىنىڭ قانداق قىلىپ بىر يەرگە كەپ قالغىنىنى بىلگەن ئىدىم.