ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلان

SarwanBlog

	ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلان ئەسلى مەنبەسى: سارۋان بىلوگى ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلان(UAV-Unmanned Aerial Vehicle) قىسقىچە قىلىپ ئېيىتقاندا ئىچىدە ھەيدەيدىغان ئادەم بولمىغان ئۇچقۇنى كۆرسىتىدۇ. ئۇ يەنە يىراقتىن ھەيدىلىدىغان ئايروپىلان(RPA-Remotely Piloted Aircraft) دەپ ياكى ئىنگىلىزچىدە يەنە Drone دەپمۇ ئاتىلىدۇ. ئۇ ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلاننىڭ ئىچىگە ئورۇنلاشتۇرۇلغان كومپيۇتېر ئارقىلىق ئاپتوماتىك ھەيدىلىدۇ ياكى يەر يۈزىدىكى مەشغۇلاتچى خادىم تەرىپىدىن يىراقتىن باشقۇرۇلۇپ ئۇچۇرىلىدۇ. ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلان يېقىنقى يىللارغىچە ئارمىيە ياكى ئالاھىيدە مەشغۇلات قىلىدىغان ساھەلەر تەرىپىدىن تەرەققى قىلدۇرلۇپ، ئىشلىتىلىپ كىلىنگەن. ئەمما يېقىنقى بىر نەچچە يىلدىن بۇيان قوللىنىش دائىرسى كېڭىيىپ ئوت ئاپىتى، قۇتقۇزۇش، چارلاش- تەكشۈرۈش، فوتوگرافىيە، ئاخبارات قاتارلىق ساھەلەردىمۇ ئىشلىتىلىشكە باشلىدى. مىكرو تىپلىق، يۇقۇرى ئىقتىدارلىق توك يولى تاختىلىرى، ئاپتوماتىك ئۇچۇش يۇمشاق دېتاللىرىنىڭ بارلىققا كېلىشىگە ئەگىشىپ ئايروپىلان ھەۋەسكارلىرى، ئېلېكتىرون ھەۋەسكارلىرى ئۆزى قول سېلىپ ياسىغان ئەرزان باھالىق ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلانلارمۇ بارلىققا كەلدى. ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلانلارنىڭ كىچىكلىرى چىكەتكىچىلىك بولسا ئەڭ چوڭلىرى يولوچىلار ئايروپىلانلىرىچىلىك كىلىدۇ. ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلانلار توك، سۇيۇق يىقىلغۇلارنى ئىنىرگىيە مەنبەسى قىلىدۇ. ھەربىي ئىشلارغا ئىشلىتىلىدىغان رىئاكتىپ ماتور بىلەن ھەركەتلىنىدىغانلىرىمۇ، پىقىرغۇچ ئارقىلىق ھەركەتلىنىدىغانلىرىمۇ بار. توكنى ئىنگىرگىيە قىلىدىغان ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلانلارنىڭ زەرەتلىنىدىغان باتارىيە ئىشلىتىدىغانلىرى، يىقىلغۇ باتارىيەسى ئىشلىتىدىغانلىرى، قوياش ئىنىرگىيەسىدىن پايدىلىنىپ ئۇچىدىغانلىرىمۇ بار. ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلانلاردا ئادەتتە ئاپتوماتىك تەڭپۇڭلۇق ساقلاش، سۈنئى ھەمرا ئارقىلىق ئورۇن بىكىتىش، يول باشلاش، يىراقتىن ھەيدەش قاتارلىق ئىقتىدار ھازىرلانغان بولىدۇ. ناسانىڭ قوياش ئىنىرگىيەسى ۋە يىقىلغۇ باتارىيەسىنى ئىنىرگىيە مەنبەسى قىلغان Helios ناملىق ئاتۇمۇسفۇرا تەكشۈرۈشكە ئىشلىتىلىدىغان ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلانى ھەربىي ساھەدە قوللىنىلىشى ئادەتتە ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلانلارنىڭ ئەنئەنىۋى جەڭ ئايروپىلانلىرىغا قارىغاندا بىر قانچە جەھەتتە ئەۋزەللىكى بار. ئادەملىك ئايروپىلانلاردا ئالدى بىلەن ئۇچقۇچىنىڭ ھاياتى ھەر قاچان خەۋپ ئاستىدا بولىدۇ. ئەمما ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلان يەر يۈزىدە كونترول قىلىنىدۇ. ئۇچقۇچىنىڭ ھاياتى خەۋپكە ئۇچرىمايدۇ. ئۇچقۇچى ھەيدەيدىغان ھۇجۇمچى ئايروپىلانلارنىڭ ئۇچۇش ۋاقتى قىسقا بولىدۇ. ھۇجۇمچى ئايروپىلانلار ئادەتتە قوزغىلىپ 2-3 سائەت ئىچىدە يەر يۈزىگە قايتىپ كىلىپ بولىشى كېرەك. ئەمما ئۇچقۇچىسىز ھۇجۇمچى ئايروپىلانلار ئون نەچچە سائەت ھەتتە بىرەر كۈن ئۇچالايدۇ. رازۋىتكىغا ئىشلىتىلىدىغانلىرىنىڭ ئۇچۇش ۋاقتى تېخىمۇ ئۇزۇن بولىدۇ. ھەربىي ساھەدە ئىشلىتىلىدىغان كۈرەشچى ئايروپىلان ۋە رازۋىتكا ئايروپىلانلىرىنىڭ تەننەرخى بەك يۇقۇرى بولىدۇ. ئەمما ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلانلارنىڭ يەككە باھاسى نىسبەتەن ئەرزان بولىدۇ. بىر ئۇچقۇچىنى تەربىيەلەشكە ئادەتتە بىر نەچچە مىليۇن چىقىم كىتىدۇ. ئەمما ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلانلارنىڭ مەشغۇلاتچىلىرىنى تەربىيەلەش نىسبەتەن ئاسان. خېلى بىر قىسىم ئۇچۇش مەشغۇلاتلىرىنى ئاپتۇماتىك ئېلىپ بارالايدۇ. ئامىركا دېڭىز ئارمىيەسىنىڭ Global Hawk ناملىق يۇقۇرى بوشلۇقتا ئۇچىدىغان ئۇچقۇچىسىز رازۋىتكا ئايروپىلانى چارلاش قۇتقۇزۇش ساھەسىدە ئىشلىتىلىشى جۇغراپىيەلىك ئۇچۇر سىستېمىلىرىغا ئادەتتە سۈنئى ھەمرا ئارقىلىق ئۇچۇر يىغىلىدۇ. ئەمما سۈنئى ھەمرانىڭ تەتقىق قىلىش، ئوربىيتىغا چىقىرىش، يىراقتىن كونترول قىلىش مەشغۇلاتلىرى قىيىن، تەننەرخى ناھايىتى يوقۇرى. ئەمەلىيەتتە دائىرلىك جۇغراپىيەلىك ئۇچۇرلارنى ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلان بىلەنمۇ يىغىش مۇمكىن. شۇنداقلا تەننەرخى سۈنئى ھەمرادىن كۆپ تۆۋەن بولىدۇ. ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلانغا يۇقۇرى ئىنىقلىقتىكى ئوپتىك كامېرا، لازىرلىق سىكەننىر، ئىنفىرا قىزىل نۇرلۇق كامىرا، ئېلېكتىر دولقۇنلۇق رادار قاتارلىق سىزىش ئۈسكۈنىلىرىنى سەپلەش ئارقىلىق ئوخشىمىغان ئۇچۇر مەلۇماتلارغا ئىرىشكىلى بولىدۇ. چىگرا چارلاش، نىفىت-گاز تۇربىلىرىنى كۆزىتىش قاتارلىق مەشغۇلاتلار ئادەتتە تەبىئى شارائىتنىڭ چەكلىمىسىگە بەكراق ئۇچرايدۇ. كۆپۈنچە ماشىنا قاتارلىق قاتناش ۋاستىلىرى ئىشلىتىلىدۇ. ۋاقىت كۆپ كىتىدۇ شۇنداقلا جاپالىق. ئەمما ئۇچقۇچىسز ئايروپىلان ھاۋا بوشلۇقىدا ھەركەت قىلىدىغان بولغاچكە تەبىئى مۇھىتنىڭ چەكلىمىسىگە بەك ئۇچرىمايدۇ. سۈرئىتى تىز بولىدۇ. يىراقتىن نازارەت قىلىپ كۆرۈپ تۇرغىلى بولىدۇ. تەبىئى ئاپەت يۈز بەرگەن جايلاردا ئادەتتە قاتناش توسالغۇغا ئۇچرايدۇ. ئاپەت رايۇنىنىڭ ئەھۋالىنى ئىنىق ئىگەللەش، جىددىي قۇتقۇزۇش بۇيۇملىرى يەتكۈزۈش نىسبەتەن قىيىن. مەسىلەن: يەر تەۋرەش، كەلگۈن، ئورمان ئوت ئاپىتى قاتارلىق. ئاپەتتىن قۇتقۇزۇشقا ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلان ئىشلىتىلسە قاتناشنىڭ توسالغۇسىغا ئۇچرىمايدۇ. دورا، ئالاقىلىشىش ئۈسكۈنىلىرى قاتارلىق يەڭگىل بۇيۇملارنى ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلان ئارقىلىق بىۋاستە يەتكۈزگىلى بولىدۇ. تەبىئى شارائىتى ناچار، شەھەرلەردىن يىراق، تاغلىق جايلاردا ئالاقىگە ئاساسەن سۈنئى ھەمرا ئالاقىسى ئىشلىتىلىدۇ. ئالاقە سۈنئى ھەمراسىنىڭمۇ تەننەرخى بىر قەدەر يۇقۇرى، تور ئېقىمى ۋە بەلباغ كەڭلىكى چەكلىمىلىككە ئىگە. ناۋادا ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلاننى تېخىمۇ ئۇزۇن يەرگە قونماي ئۇچىدىغان قىلغىلى بولسا (نەچچە ئاي ياكى بىر قانچە يىل)، ئۇنى سۈنئى ھەمرا ئالاقىسىنىڭ ئورنىغا دەسسەتكىلى بولىدۇ. تەننەرخىمۇ تۆۋەن بولىدۇ. بىر سۈنئى ھەمرانى قۇيۇپ بەرگەن تەننەرخكە نەچچە ئون ھەتتا نەچچە يۈز ئۇچقۇچىسىز ئالاقە ئايروپىلانىنى قويۇپ بەرگىلى بولىدۇ. گۇگۇل شىركىتى قوشىۋالغان تىتان ئايروسىپېس شىركىتىنىڭ قوياش ئىنىرگىيەلىك، ئۇزۇن ئۇچالايدىغان ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلانى. چەت رايۇنلارغا تور يەتكۈزۈشكە ئىشلىتىش ئىھتىماللىقى بار. ئاخبارات، فوتوگرافىيە ساھەسىدە قوللىنىلىشى كىچىك تىپتىكى تۆت پىقۇرغۇچلىق ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلاننىڭ بارلىققا كېلىشى بىلەن ئاخباراتچىلىقتىمۇ قوللىنىشقا باشلىدى. خەتەرلىك، يەر يۈزىدە سۈرەت تارتىشقا بولمايدىغان شارائىتلاردا ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلان ئارلىق سۈرەت تارتىپ خەۋەر تارقىتىش قىسمەن جايلاردا ئاخبارات ئورۇنلىرى تەرىپىدىن ئىشلىتىلدى. بۇندىن كېيىن كەڭ كۆلەمدە ئىشلىتىلىش ئىھتىماللىقى بار. فوتوگرافىيە، فىلىم ئىشلەش ساھەسىدە ئادەتتە بوشلۇقتىن تارتىلىدىغان سۈرەتلەرنى تىك ئۇچار ئايروپىلان، گاز شارى ياكى سودىغا ئىشلىتىلىدىغان كىچىك تىپتىكى ئايروپىلانلار ئارقىلىق تارتىدۇ. ئەمما بۇ خىل ئۇسۇلنىڭ تەننەرخى يۇقۇرى. نۆۋەتتە فىلىم ئىشلەش ۋە سۈرەت تارتىشتا ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلانلارمۇ ئىشلىتىلىشكە باشلىدى. باھاسى ئەرزان ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلانلار ئارقىلىق ھەۋەسكار فوتوگرافلارمۇ بوشلۇقتىن ناھايىتى ئىسىل فوتو سۈرەتلەرنى تارتالايدۇ. DJI شىركىتىنىڭ فوتو سۈرەت تارتىشقا ئىشلىتىلىدىغان كەسپى ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلانى ھەۋەسكارلار ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلانلىرى ئاۋىئاتسىيە ھەۋەسكارلىرى بۇرۇندىنلا مەۋجۇت. خەلق ئىچىدە ئىسسىق گاز شارى، كىچىك پىلانىرلارنى ياساپ ئۇچرىدىغانلار خېلى بار. مەكتەپلەردىمۇ ئىككىنچى دەرسخانا پائالىيەتلىرىدە پىلانىر ياساپ ئۇچۇرىدىغان مەزمۇنلار بار. يۇقۇرى ئىقتىدارلىق، مىكرو تىپلىق توك يولىنىڭ بارلىققا كىلىشى، گىرىسكوپ، تىزلەندۈرگۈچ قاتارلىق ئەسلى ئاۋىئاتسىيەدە ئىشلىتىلىدىغان كەسپى سىنزورلارنىڭ كىچىكلەپ يانفونلاردا قوللىنىلىشى، 3G،4G،WiFiتورلىرىنىڭ بارلىققا كىلىپ كەڭ ئىشلىتىلىشى ئاۋىئاتسىيە ھەۋەسكارلىرىغىمۇ ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلان ياساش ئىمكانىيىتىنى بارلىققا كەلتۈردى. مەخسۇس ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلانلارغا ئىشلىتىلىدىغان ئاپتوماتىك ئۇچۇش، تەڭپۇڭلۇق ساقلاش ئىقتىدارىغا ئىگە توك يولى تاختىلىرى بارلىققا كەلدى. تەقلىدى سىناش، يەر يۈزىدە كونترول قىلىش يۇمشاق دېتاللىرى مەيدانغا كەلدى. تۆت پىقۇرغۇچلۇق تىك ئۇچار، پىلانىر شەكلىدىكى ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلانلارنىڭ ئوچوق كودلۇق تۈرلىرى مەيدانغا كەلدى. ھازىر ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلانغا ئىشلىتىدىغان سايمانلارنى تور سودا بىكەتلىرىدىن تېپىش ناھايىتى ئاسان. يانفون ئارقىلىق كونترول قىلىنىدىغان AR.Drone تىپلىق ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلان يېقىن كەلگۈسىدە ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلانلار، شەھەر ئامانلىقى، تىز يەتكۈزۈش، ئويۇن- تاماشا، سەيلى- ساياھەت قاتارلىق تېخىمۇ كۆپ خەلق تۇرمۇشىغا يېقىن ساھەلەردە قوللىنىلىشى، ئۇچقۇچىسىز ئايروپىلانلارنىڭ ئەتراپىمىزدا ئۇچۇپ يۈرگىنىنى دائىم ئۇچرىتىپ تۇرىشىمىز مۇمكىن. 2014- يىل 5- ئاي ئەسلى مەنبەسى: سارۋان بىلوگى

jim-jit

	يىڭى   ئۇچۇرلار   بىلەن    تەمىنلىگىنىڭىزگە    رەھمەت   .

izqel

	مۇشۇ ئۇچقۇچىسىز ئايرۇپىلاننى ياسىماق تەس ئەمەستەك قىلىدۇ جۇمۇ.ماس كىلىدىغان باتتارىيە،چوڭ كىچىكلىكىگە ماس كىلىدىغان ئىككى دانە چاقىپەلەك،بىر دانە دىيەندۇڭجى...بولسا بۇنى چەتئەللىكلەردەك ئۇرۇشقا ئوغۇرلۇقچە نازارەتكە ئىشلەتمەي دىھقانچىلىققا ئىشلەتسە تازا.مەسلەن دورا پۈركۈيدىغان.دان چاچىدىغان دىگەندەك...ئۆينىڭ ئۆگۈزسىگە قوياش باتاريەلىك  تاختا ئورۇنلاشتۇرۇپ ئۇچقۇچىسىز ئايرۇپىلاننى شۇنىڭدىن چىققان توق بىلەن تەمىنلىسە توك پۇلىمۇ تۆلىمەيدىغان گەپتە....

albax

	مىنىڭ ياساپ باققۇم كىلىۋاتىدۇ ، بىلىدىغانلار مۇمكىن بولسا كىتىدىغان سايمانلارنىڭ تىزىملىكىنى يوللاپ بەرگەن بولساڭلار .   ماڭا مۇشۇ سىمسىز تىزگىنلەش قۇرۇلمىسى سەل چۈشىنىكسىز بىلىنىدۇ ، بۇنىڭ مەخسۇس بىلىملىرى بار يازما بارمىدۇ ؟

jim-jit

	albax يوللىغان ۋاقتى  2014-10-17 04:33 PM مىنىڭ ياساپ باققۇم كىلىۋاتىدۇ ، بىلىدىغانلار مۇمكىن  ...    ئېزدىنىپ   بىقىڭ   ،    چوقۇم    غەلبە    قىلالايسىز  .    ھەر    قايسى     مۇنبەرلەرگە    كىرىدىغان    ئابلىمىت    دەيدىغان    بىر    بالا   بار   ،    شۇ    بالىدا    سىزگە   كىرەكلىك    ماتىرياللار   تولۇق    تىپىلدىغاندەك   تۇرتى   .   شۇ   يىگىت    بىلەن   ئالاقىلىشىڭ    .

خاككىر69

	بۇنى ياساش ماڭا تەس بىلىنمىدى لېكىن ئەڭ تەس بىلىنگەن يىرى بۇنى قانداق قىلىپ ئوڭ سول ئالدى كەينى ئاستى ئۈستىگە ماڭىدىغان قىلىش

بانكىر

	تاۋباۋدا سىىلىۋاتقان ئەڭ ياخشى ئۇچقۇچىسىز ئايرۇپىلاننى تونۇشتۇرمامسىلەر؟ چوڭ بوپ قالغىنىمغا قارىماي سىتىۋىلىپ  ئويناپ باققۇم بار.

albax

	jim-jit يوللىغان ۋاقتى  2014-10-17 05:04 PM ئېزدىنىپ   بىقىڭ   ،    چوقۇم    غەلبە    قىلالايسىز  .    ھ ...   تۇرپانلىق يىگىتنى دەمسىز ؟ ئىلگىرى ئالاقىلەشكەن ئىدىم ، يەنە بىر ئىزدەي راست . بۇنى بىزنىڭ ئۆيدىكى «تۆت قاراقچى » غا بېشىدا تۇرۇپ يىتەكچىلىك قىلىپ ياساپ ، ئۇلارنى تەربىيلەيچۇ دەپ قالدىم ، كەپسىزلىككە ئىشلەتكەن كاللىسىنى ، قوللىرىنى ، پۇللىرىنى مۇشۇنىڭغا ئىشلەتسە ياخشى ئەمەسمۇ ؟ بىز بالىلىرىمىزنى مۇشۇنداق تەربىيىلىشىمىز كىرەك دەپ ئويلايمەن .

albax

	jim-jit يوللىغان ۋاقتى  2014-10-17 05:04 PM ئېزدىنىپ   بىقىڭ   ،    چوقۇم    غەلبە    قىلالايسىز  .    ھ ...   تۇرپانلىق يىگىتنى دەمسىز ؟ ئىلگىرى ئالاقىلەشكەن ئىدىم ، يەنە بىر ئىزدەي راست . بۇنى بىزنىڭ ئۆيدىكى «تۆت قاراقچى » غا بېشىدا تۇرۇپ يىتەكچىلىك قىلىپ ياساپ ، ئۇلارنى تەربىيلەيچۇ دەپ قالدىم ، كەپسىزلىككە ئىشلەتكەن كاللىسىنى ، قوللىرىنى ، پۇللىرىنى مۇشۇنىڭغا ئىشلەتسە ياخشى ئەمەسمۇ ؟ بىز بالىلىرىمىزنى مۇشۇنداق تەربىيىلىشىمىز كىرەك دەپ ئويلايمەن .

jim-jit

	albax يوللىغان ۋاقتى  2014-10-17 05:51 PM تۇرپانلىق يىگىتنى دەمسىز ؟ ئىلگىرى ئالاقىلەشكەن ئىد ...    توغرا   ئويلاپسىز   ،   ‹ قاراقچىلىرمىز ›  ئارزۇ  - ھەۋىسى   يوق   ئادەم    بولۇپ   قالمىسۇن   .