رىۋايەتلەر

yagaqqi

	رىۋايەتلەر    ھۇسەيىن بايقارانىڭ بىر تۇلپىرى بار ئىكەن . ئۇنىڭغا پادىشاھ يەرۇ - كۆككە ئىشەنگەندەك ئىشىنىدىكەن . ئۇنى پەقەت ئوۋغا چىققان ، ئۇزاق سەپەرلەرگە ئاتلانغان چاغلىرىدىلا مىنىددىكەن .    كۇنلەردىن بىر كۇنى شىكاردىن قايىتقان  پادىشاھ  ئارغىمىقىددىن رازى بولۇپ ئەلىشىر ناۋائىغا ماختىنىپتۇ :    - ئالەمە بىزنىڭ ئارغىماقتەك ئۇچقۇر ئات بولمىسا كىرەك ! مۇشۇ تۇلپار قايسى نەسىلدىن ئىكەن - ھە ؟    - سىيىر نەسلىدىن ، تەقسىر ، - دەپ جاۋاپ بىرىپتۇ ئەلىشىر ناۋائى .    - نىمە بالا ، كاللىڭىز جايىدىمۇ  ، شۇنداق تۇلپار سىيىرغا ئوخششامدىكەن ؟ قايسى زاماندا سىيىر نەسلىدىن ئات تۇغۇلۇپتىكەن ، ئەي ۋەزىرى نادان ؟ - دەپتۇ ئاچچىغى كەلگەن پادىشاھ .    ئەلىشىر ناۋائى بولسا قىلچە پەرۋا قىلماي :    - تەخسىر ، ئاخىرىنى دىگۇچە سەۋىر قىلىڭ ، مەسىلە تىخى تىگىگىچە ئىچىلغىنى يوق ، سىيىر نەسلىدىن تۇلپار تۇغۇلامدۇ يوقمۇ بۇنى بىلىش ئۇچۇن  مۇشۇ ئاتنى بىقىپ چوڭ قىلغان ئات باقارىڭىزنى چاقىرىتسىڭىز ، - دەپتۇ .    ھۇسەيىن بايقارا شۇ زاماتلا بۇيرۇق بىرىپتۇ . ھەش - پەش دىگۇچە ئات باقار يىتىپ كىلىپ ، قول قوشتۇرۇپ تۇرۇپتۇ . شاھ  تۇلپارنىڭ ئەسلى نەسلىنى بىلمەكچى ئىكەنلىكىنى ئىيتىپ سوراپتۇ :    - بۇ تۇلپارنىڭ نەسلى ساپمۇ ؟    - ئالەم پاناھ ، بىر قوشۇق قىنىمدىن كەچسىڭىز ، مەن بىر كەمبەغەل ئادەممەن ، غەزەپلىنىپ كىتىپ بالا - چاقامنىڭ ئۇۋالىغا قالماڭ  ! خۇدا خەيرىڭىزنى بەرسۇن ،  ھىممىتىڭىزنى ئايىماڭ ،  سىزگە بىر گەپنى دەپ بىرەي ، - دەپ يالۋۇرۇپتۇ ئات باقار .    - خوپ ، كەچتىم ئىيتىۋەر ، - دەپتۇ ھۇسەيىن بايقارا .    - تۇلپىرىڭىزنىڭ ئەسلى سىيىر نەسلىدىن ، تەقسىر ، - دەپ گەپ باشلاپتۇ ئات باقار ، - بايتاللىرىڭىزدىن بىرى مۇشۇ قۇلۇننى تۇغدى - دە ، ئۆمرى قىسقا ئىكەن ، ئۆلۇپ قالدى . قانداق قىلىشىمنى بىلمەي قالدىم . شۇ كۇنى ئىغىلدا بىر نەسىللىك سىيىرىڭىزمۇ تۇققانىدى ، بىچارە قۇلۇنغا رەھمىم كىلىپ ، شۇ سىيىرنى ئەمدۇردۇم . بۇ تۇلپارنىڭ ئانىسى ئەسلى شۇ سىيىر ، تەقسىر !    پادىشاھ ئەجەپلەنگەنلىكىدىن ھاڭ - تاڭ بولۇپ ، ياقىسىنى تۇتۇپ قاپتۇ . ئات باقار چىقىپ كەتكەندىن كىيىن :    - دوستۇم ئەلىشىر ! سىز بۇنى نەدىن بىلىۋىدىڭىز ؟ - دەپ سوراپتۇ .      - تەقسىر ، سىز بىلەن تۇنۇگۇن ئوۋغا چىققانداپالانى يەردىكى سۇدىن ئۆتۇۋاتقىنىمىزدا زەن سىلىپ تۇرسام ، سىيىرىڭىز كىچىكتىن ئۆتۇپلا ، خۇددى سىيىرلاردەك پۇتىنى كەينىگە قارىتىپ سىلكىتتى .    شۇنىڭ بىلەن ھۇسەيىن بايقارا ئەلىشىر ناۋائىنىڭ زىرەكلىكىگە يەنە بىر قىتىم قايىل بولغانىكەن .                                   ئەرىكسىز شاھتىن ئەركىن گاداي ياخشى    كۇنلەردىن بىر كۇنى سارايدا ئولتۇرۇۋىرىپ ئىچى پۇشۇپ كەتكەن سۇلتان ھۇسەيىن بايقارا بىلەن ئەلىشىر ناۋائى ساياھەتكە چىقىپتۇ . ئۇلار بىر سەھرادىن ئۆتۇپ كىتىۋىتىپ ، ئۆرۇلۇپ كىتەيلا دەپ قالغان بىر ئۆينىڭ ئالدىدا بىر ئايالغا دۇچ كىلىپ قاپتۇ . ئۇ ئايال كىيگەن كۆڭلەكنىڭ قىرىق يامىقى بار ئىكەن . ئۆزىمۇ ئورۇقلاپ كەتكەنلىكىدىن تىرىسى سۆڭىگىگە چاپلىشىپ قالغانىكەن . بۇ ئىككىسى تۇزۇكرەك زەن سىلىپ قارىسا ئۇ ئايال بىر نەچچە يىل ئىلگىرى سارايدىن چىقىپ كەتكەن ئايالنىڭ نەق ئۆزى ئىكەن . سۇلتان ھۇسەيىن بايقارا  ئەينى چاغدا كىنىزەكلىرىدىن بىرىگە ئاچچىقلىنىپ ئۇنى سارايدىن ھەيدىۋەتكەنىكەن .    ئۆز كىنىزىكىنى دەررۇ تونىغان پادىشاھ ئەلىشىر ناۋائىغا :    - دوستۇم ئەلىشىر ، قىنى بۇ ئايالدىن سوراپ باققىنە ، سارايدىكى كۇنى ياخشىمىكەن ياكى مۇشۇ كۇنى ئەۋزەلمىكەن ؟ - دەپتۇ .    ئەلىشىر ناۋائى ئويلىنىپ تۇرۇپ :    - ئۇنىڭ قايسى كۇنىنىڭ ياخشىلىقىنى مەن ناھايىتى ئوبدان بىلىمەن . مەيلى ، سىزنىڭ كۆڭلىڭىز ئۇچۇن سوراپ بىرەي ، - دەپتۇ ۋە ئايالنىڭ ئالدىغا بىرىپ  :    - ئەي سىڭلىم ، سەن بىر چاغلاردا كۆشىكتە ياشايىتتىڭ ، يىگىنىڭ ئالدىڭدا ، يىمىگىنىڭ كەينىڭدە ئىدى ،  ئەمدى بولسا ئۇستى - بىشىڭ قىرىق ياماق ، بەدىنىڭنى ئارانلا يىپىپ تۇرۇپتۇ ، تىنىڭدە گۆش قالماپتۇ ، سەن ماڭا راستىنى ئەيىت ، ئەينى چاغدا سارايدىكى كۇنىڭ ياخشىمىدى ياكى ھازىرقى ئەھۋالىڭ ياخشىمۇ ، - دەپ سوراپتۇ .    ئايال جاۋاپ بىرىپتۇ :    - تەقسىر ، توغرا دىدىڭىز ، مەن بىر چاغلاردا كۆشىكتە قىرىقنىڭ بىرى ئىدىم ، سۇلتاننىڭ قەدىمى مىنىڭ ھوجرامغا قىرىق كۇندە بىر قىتىم يىتەتتى ، قىرىق قىزنىڭ ھەممىسىگە تۇرمۇش ھارام ئىدى ، ئەمدى بولسا كۆرۇپ تۇرغىنىڭىزدەك ، يىرىم ئاچ ، يىرىم يالىڭاچ بولۇپ يۇرسەممۇ ، ئۆز ئىلىم ، ئۆز ئۆيۇم بار . ئىرىم مىنى ياخشى كۆرىدۇ ، مەنمۇ ئۇنىڭغا سادىقمەن ، ئاچ قالغان چاغلىرىمدا ئۇنىڭ بىر سۆيۇشى ئوزۇق ، بىر ئىغىز شىرىن سۆزى ماڭا شايى - ئەتلەس كىيىمدۇر . ئەمدى سورىغانلىقىڭىز ئۇچۇن ئىيىتمىسام بولماس ، ئەرىكسىز شاھ بولغاندىن ئەركىن گاداي بولغان ئەۋزەلرەكتۇر .    ئەلىشىر ناۋائى خىيالچان شاھنىڭ ئالدىغا قايتىپ كەلگەنىكەن ، سۇلتان ھۇسەيىن بايقارا ھەممە گەپنى ئاڭلاپ تۇرغان بولغاچقا :    - نىمە ، قىرىق ئايالنىڭ بىرىنى بىر ياققا قويۇپ ، قالغانلىرىنىڭ جاۋابىنى بەر ، دىمەكچىمۇ سىز ؟ - دەپتۇ .    بۇ گەپنى ئاڭلىغان ئەلىشىر ناۋائى مەمنۇن بولۇپ :    - شاھنىڭ زىرەك ئەقلىگە قايىل بولدۇم ، - دەپتۇ .    سۇلتان ھۇسەيىن بايقارا بىر ئاز ئويلاپ تۇرۇپ ، دوستىنىڭ نىمىگە ئىشارە قىلىۋاتقانلىقىنى چۇشۇنۇپتۇ .                                                دۇنيادا نىمە ئەڭ لەززەتلىك ؟    ھۇسەيىن بايقارانىڭ قىرىق ۋەزىرى بار ئىكەن ، قىرىقىنجىسى ئەلىشىر ناۋائى ئىكەن . بىرى كەم قىرىق ۋەزىر ئۇنى پادىشاھقا جىق يامانلاپتۇ . ئاخىرى ئەلىشىر ناۋائى ۋەزىرلىكتىن بوشىتىلىپتۇ .    بىر كۇنى ھۇسەيىن بايقارا بىرى كەم قىرىق ۋەزىرىدىن :    - دۇنيادا نىمە ئەڭ لەززەتلىك ؟ - دەپ سوراپتۇ .    ۋەزىرلەرئۆزلىرى بىلگەن ۋە خىيالىغا كەلگەن ھەممە گەپلەرنى دەۋەرىشىپتۇ .    - ياق ، تاپالمىدىڭلار ، ئەتىگىچە تىپىپ بىرەلمىسەڭلار ، جىنىڭلاردىن ئۇمىدىڭلارنى ئۇزۇڭلار ! - دەپتۇ ھۇسەيىن بايقارا .    ۋەزىرلەر ئۆز ئارا مەسلىھەتلىشىپتۇ .    - بۇنى ئەلىشىر بىلىدۇ ، - دەپتۇ ۋەزىرلەردىن بىرى .    ئۇنى ئەلىشىر ناۋائىنىڭ يىنىغا ئەۋەتىشىپتۇ . ۋەزىر ئۇنىڭ ھوزۇرىغا بىرىپ :    - شاھ ئالىلىرى بىزگە : « دۇنيادا نىمە ئەڭ لەززەتلىك ؟ شۇنى تىپىڭلار » دەپ بۇيرۇدى ، بىز تاپالمىدۇق . ئىيتىپ بەرمىسىڭىز بولمايدۇ ، - دەپتۇ .    - قايسى تاماقنى ئاچ قىلىپ يىسىڭىز شۇ ئەڭ لەززەتلىك ، دەڭ ، - دەپتۇ ئەلىشىر ناۋائى .    ھۇسەيىن بايقارا ئەتىسى ئۆز سۇئالىغا جاۋاپ سورىغاندا ، ئۇلار شۇنداق دەپ جاۋاپ بىرىشىپتۇ .    - بۇنى سىلەر تاپمىدىڭلار ، راستىنى ئىيتىڭلار ، كىم تاپتى ؟    - تەقسىر ، ئۆزىمىز تاپتۇق !    ھۇسەيىن بايقارا ئۇلارنىڭ ھەممىسىنى ئۆيگە سولاپ :    - راستىنى ئىيىتمىساڭلار ، مۇشۇ ئۆيدىن بىر - بىرلەپ چاقىرىپ چىقىپ ، كاللاڭلارنى ئىلىۋىرىمەن ! - دەپتۇ .    - بىز ئەلىشىر ناۋائىدىن سوراپ بىلدۇق ، - دەپتۇ ۋەزىرلەر ئاخىرى .    - ئۆزەڭلار ئۇنى ماڭا يامانلاپ ھەيدىتىۋىتىپ ، يەنە نىمىشقا ئۇنىڭدىن مەسلىھەت سورايسىلەر ؟ دىمەك ، ئۇنىڭسىز كۇنۇڭلار ئۆتمەيدىكەن - دە ؟ ! - دەپتۇ پادىشاھ ۋە ئەلىشىر ناۋائىنى چاقىرتىپ ، يەنە ۋەزىرلىككە تەيىنلەپتۇ  .   مەنبە : « بۇلاق » ژۇرنىلىنىڭ 1994 - يىللىق 3 - سانى

owqi11

	بۇ ماقالنى باشلانغۇچ مەكتەپنىڭ بالىرى قىزقىپ ئوقۇيدىغان رىۋايەتلەر ئېكەن...

WIJDAN..?

	بولىدىغان ھىكايىلەركەن...

nurjula

	ياقتۇردۇم، ياخشى رىۋايەتلەر ئىكەن!

bulaksu2

	ئېسىل رىۋايەتلەر ئىكەن، يوللىغۇچىغا رەھمەت!

kamiljantohti

	مەكتەپ دەرسلىكىگە كىرگۇزسە بولغۇدەك.

rahiyma

	ياقتۇردۇم . يەنە بولسا داۋاملىق يوللاپ تۇرغايسىز .

يولتۇز

	مەن ئاڭلىماپتىكەنمەن رەھمەت سىزگە .

nasif

	owqi11 يوللىغان ۋاقتى  2014-10-16 10:37 AM بۇ ماقالنى باشلانغۇچ مەكتەپنىڭ بالىرى قىزقىپ ئوقۇيدىغ ... شى ياڭياڭدىنغۇ ياخشىدۇ..؟؟!!!!...