ھۆكۈمران: ئامېرىكىغا سەپەر[7] (ئەھمەد ۋاھىدى)

hokumran

	يەتتىنجى باپ. ئامېرىكىنىڭ سودا شەھەرچىلىرى ئاپتورى: ئەھمەد ۋاھىدى        مەن بۇ دۆلەتنىڭ باش باھار مەۋسۇمى ئاپرىلدا، ئىللىق ئاپتاپنىڭ تەسەللىسىنى ۋە ئانا تەبىئەتتىكى جانلىقلارنىڭ جۇشقۇن ھاياتى كۈچىنى ئىختىيارسىز ھېس قىلماقتىمەن. ئىللىق قۇياش نۇرىغا باغرىنى مەھكەم يېقىپ ياتقان ئەت تۇپراقنىڭ خۇشبۇي ھىدىدا، كوللى مەۋجۇدات ھاياتلىق نۇرىدا يۇيۇنۇپ، ئويغىنىپ ئاينىشقا باشلىغان، نورۇز بايرىمىمىز يېقىنلىشىپ قالغان چاغ ئىدى. قىزىمىز بىزنى ئامېرىكا بويىچە ئەڭ كاتتا سودا شەھەرچىلىرىنىڭ بىرى-تەينىس كورنېر (Tysons Corner Mall) دەپ ئاتىلىدىغان سودا شەھەرچىسىگە باشلاپ باردى.بىز ماشىنىغا چىقىشتىن بۇرۇن ماشىنا  قويىدىغان جاي (parking) نىڭ غېمىنى قىلىدىغان ئىش ھەرگىز يادىمىزدىن چىقمايدىكەن.ھەر قانداق سودا شەھەرچىسى ياكى ئىدارە مەكتەپ سارايلارنىڭ يېنىدا ناھايىتى كەڭ ماشىنا قويۇش مەيدانى بولىدىكەن.ياكى 4-5 قەۋەتلىك مەخسۇس ماشىنا قويىدىغان بىنالار بار ئىكەن.بۈگۈن بىز ماشىنىدىن چۈشمەيلا ئەنە شۇنداق ھەيۋەتلىك ئېگىز بىنانىڭ ئىچىگە كىرىپ كەتتۇق.مەن دەسلەپتە ماگىزىنغا كىردۇق دەپ ئويلاپ قاپتىمەن. بىر چاغدا ماشىنا ئايلىنىپ ئېگىزگە ئۆرلەپ 5-قەۋەتكە چىقىپ قالدى.مەن ھەيران بولۇپ، ئەمما چاندۇرماي ئالدىمغا ماڭدىم.ئازادە، كۆركەم، گۈلزارلىق بىر ماگىزىنغا كىرىپ قالغىنىمدا ئاندىن بىلدىمكى، ماشىنا قويىدىغان بىنا ماگىزىن بىلەن تۇتاش ئىكەن. ماگىزىندىن قايسى قەۋەتكە چىقماقچى بولساق شۇ بىنانىڭ ئۇدۇل قەۋىتىگە  ماشىنىنى توختىتىپ، شۇ جايدىنلا ئۇدۇل ماگىزىنغا كىرىپ سودىنى تۈگىتىپ چىقىپ يەنە شۇ قەۋەتتىن ماشىنا قويىدىغان جايغا كېلىپ ماشىنىغا چىقىپلا قايتىپ كېتىدىكەنمىز.بىز بۇ ماگىزىندىن چىقىپلا پىيادە تەيسىنس كورنېر Tysons Corner  كىردۇق. سۈرەتتە: ئاپتور ئايالى بىلەن تەيسىنىس كونرا سودا شەھەرچىسىدىكى بىر ماگىزىندا    بىز كىرگەن تەيسىنىس كونرا سودا شەھەرچىسىگە تۆت تەرەپتىن كىرىپ چىقىشقا بولىدىكەن. بۇ سودا شەھەرچىسىنىڭ ئۇستى ئەينەك بىلەن يېپىلغانلىقتىن خۇددى ئۇستى ئۇچۇق مەيدانغا ئوخشاش يورۇق، ھاۋاسى ساپ ۋە قىشتا ئىسسىق، يازدا سالقىن بولىدىكەن. ماگىزىن ئىچىدە تۆت كوچا بولۇپ،كوچا دوقمۇشىدا ناھايىتى گۈزەل بېزەلگەن بالىلار ئارامگاھى بار ئىكەن.تۇرسۇنئاي بىلەن رازىيە ماگىزىن ئارىلاپ كەتتى، مەن نەۋرەمنى شۇ ئارامگاھتا قۇيۇپ ئۆزۈم ئارامگاھنىڭ چۆرىسىگە قۇيۇپ قۇيۇلغان يۇمشاق ئورۇندۇقتا ئولتۇرۇپ بالىلار تاماشىسىنى كۆردۈم، 5-6 ياشلىق ئۆسمۈرلەر بۇ ئارامگاھتا تۈرلۈك ئويۇنلارنى، قونچاقلارنى ئوينايدىكەن، ئەتىگىنى كىرىپ كەچكىچە ئوينىسىمۇ ھەقسىز ئويناۋېرىدىكەن. شۇڭا ئامېرىكىنى «بالىلارنىڭ جەننىتى، ياشلارنىڭ جەڭگاھى،ياشانغانلارنىڭ دوزىخى» دەيدىكەن. مەن سېرىق چاچ، كۆك كۆزلۈك ئوماق بالىلارنى ئاجايىپ گەۋدىلىك ئانىلارنى، بالىلارنى پەپىلەپ ئوينىتىۋاتقان قېرى –چۆرىلەرنى كۆرۈپ بۇ تاپقىلى بولمايدىغان گۈزەل مەنزىرىلەرنى سۈرەتكە تارتىۋالماقچى بولدۇم.ئاپپاراتنى ھېلىقى قارا تەنلىك،ئاق تەنلىك ئوماق بالىلار بىلەن بىللە ئېگىزرەك بىر سىيرىلمىدىن قۇچاقلىشىپ چۈشۈۋاتقان نەۋرەمگە توغرىلاپ بىر ئىككى پارچە سۈرەتكە تارتتىم. بىر كەمدە ئۇدۇلىمدا ئولتۇرغان بىر قارا تەنلىك ئايال ئالدىمغا كېلىپلا ماڭا چىرايلىرىنى سەتلەشتۈرۈپ قوللىرىنى پۇلاڭلىتىپ بىر نېمىلەرنى دەپ كايىغاندەك قىلدى،ئۇنىڭ ھەرىكىتىدىن «رەسىم تارتساڭ بولمايدۇ » دېگەنلىكىنى چۈشەندىم. ئەمما مەنمۇ بوش كەلمەي «ئەنە ئاۋۇ ئادەملەرمۇ رەسىم تارتىۋاتىدىغۇ،مەن تارتسام نېمە بوپتۇ؟» دېگەن مەنىنى قۇلۇم، چىرايىم بىلەن شەرەتلەپ ئۇقتۇردۇم.ھېلىقى قارا تەنلىك ئايال مىنىڭ گېپىمنى ئاڭلاپ كەينىگە يېنىپلا مەن رەسىمنى تارتىۋالغان بۈدۈر چاچلىق قىزچاقنىڭ ئاپىسىنىڭ يېنىغا بېرىپ «بالاڭنى ئاۋۇ كىشى رەسىمگە تارتتى» دەپ چېقىشتۇرۋاتقىننى ئۇقتۇم. ئەمما ھېلىقى قىزچاقنىڭ ئاپىسى مىنىڭ قېشىمغا كېلىپ كۈلۈپ تۇرۇپ،باش بارمىقىنى چىقىرىپ «ياخشى قىپسىز،بوپتۇ يەنە تارتىڭ » دېگەننى ماڭا ئۇقتۇردى، ئاندىن ھېلىقى قارا تەنلىك ئايال يېنىمدىن كېتىپ قالدى، مېنىڭمۇ كۆڭلۈم تىندى،چۈنكى قىزىمنىڭ رەسىم تارتماسلىق توغرىسىدىكى نەسىھىتى قۇلاق تۈۋۈمدە جاراڭلاپ تۇراتتى، ئەمما پات ئۇچراتقىلى بولمايدىغان گۈزەل تۇرمۇش كارتىسىنى مېنى دەرھال خاتىرلىۋېلىشىمغا دالالەت قىلىپ كۆز ئالدىمدا نامايان  بولغاندا ئۆزۈمنى تۇتالماي قالاتتىم –دە، نېمە كۆرسەم كۆرەيچۇ، رەسىم تارتقانغا جىنايەت ئارتسا ئۇنىمۇ كۆرەرمەن دەپ بەزىدە مەخپىي، بەزىدە ئاشكارا رەسىم تارتىۋەردىم. سۈرەتتە: ئاپتورنىڭ نەۋرىسى نازىلە تەينىس كورنېر سودا شەھەرچىسىنىڭ بالىلار باغچىسىىدا    بىز چۈشتە مۇشۇ سودا شەھەرچىسىنىڭ مەخسۇس ئاشپۇزۇللىرى بار كوچىسىغا كىرىپ غىزالانماقچى بولدۇق. ياپونچە، تۈركچە، ئىنگلىزچە، فرانسۇزچە، ئەرەبچە، خەتلەر يېزىلغان ئاشخانىلارنىڭ ئالدىدا ھەشەمەتلىك بېزەلگەن 4 كىشىلىك ۋە 6 كىشىلىك ئۇستى ئۇچۇق، يانلىرى گۈللەر بىلەن توسۇلغان ئايرىمخانىلىرى، 2 كىشىلىك، يالغۇز كىشىلىك ئورۇندۇقلا قويۇلغان ئازادە تاماق يەيدىغان قاتار –قاتار شىرەلىرى بار ئىكەن. بىز ئالتە كىشىلىك بىر ئايرىمخانىغا جايلاشتۇق،قىزىم بىزنى كۆرسۇن دەپ ئەنە شۇنداق بىر يەردە ئولتۇرغۇزۇپتۇ،قارىسام ئالدىمدا ئاستا ئايلىنىپ كېلىۋاتقان سىيرىلما شىرە ئۈستىدە يېمەك-ئىچمەك، سوغۇق ئىچىملىك قۇتىلىرىغا كۆزۈم چۈشتى.بىلدىمكى،كىم نىمىنى خالىسا شۇنى ئېلىپ يەيدىكەن. ھېلىقى سىيرىلما شىرەنىڭ بىر ئۇچى ئىككى چاقىرىمدەك يىراقلىقتىن ئالدىمىزغا كېلىپ توختىماي ئايلىنىپ تۇرىدىكەن.ئۇنىڭدا ئاساسەن سوغۇق تاماق،ساندىنۋىچ (قات نان) بولكا،سېرىق ماي، تاتلىق قورۇمىلار، بېلىق، قوي، توخۇ گۆشى كاۋاپلىرى، گۈرۈچ تاماقلىرى، پېچىنە –پىرەنىك....... بار ئىكەن. ئالدىڭىزدىن ئۆتۈپ تۇرۇۋاتقان يېمەكلىكلەردىن خالىغاننى شارتتىدە ئېلىپ يەيدىكەنسىز. يېگەن قۇرۇق قۇتا،قاچىلارغا قاراپ پۇلىنى ھېسابلايدىكەن. سۈرەتتە: تەيسىنىس كورنېر سودا شەھەرچىسىنىڭ ئىنگلىزچە ئاشپۇزۇلى    دۇنيانىڭ ھەممە جايلىرىدىكى تاماق ئالاھىدىلىكلىرىنى ئامېرىكىنىڭ مۇشۇنداق ئاشخانىلاردىن تاپقىلى بولىدىكەن،« تېز » لىكنى مۇھىم ئالاھىدىلىك قىلغان ئاشخانىلار، يەنە ئاددىي يېمەكلىكلەر بىلەن تەمىنلەيدىغان كىچىك تىپتىكى ئاشپۇزۇللارمۇ كۆپ ئىكەن. كىشىنى  ھەيران قىلىدىغىنى تېز تاماقخانىلاردا ئەتىگەندىن–كەچكىچە، ھەتتا كېچىلىرىمۇ مۇلازىمەت قىلىنىدىكەن. ھاراق –شارابنى كەچتە ساتمايدىكەن. كەچتە چوڭلار كەلسە بوتۇلكىنى قارا سۇلياۋ خالتىغا قاچىلاپ بېرىدىكەن. ھاراق ئىچىپ لاغايلاپ يورۇش قاتتىق مەنئى قىلىنىدىكەن، بىز ئۇنداقلارنى پەقەت كۆرمىدۇق. ماكىدانا تېز تاماقخانىسى يېمەكلىكلەر ساھەسىنىڭ پېشۋاسى ئىكەن، تائاملىرى ياخشى پۇلى ئەرزان پاكىز، مۇلازىمىتى ئەتراپلىق بولۇپ، ھازىرقى زامان تۇرمۇشنىڭ تېز رىتىمغا ماسلىشىپتۇ، ئامېرىكىلىقلار تازا ئالدىراش چاغلىرىدا كۈندىلىك ئۈچ ۋاخ تامىقىنى پۈتۈنلەي مۇشۇنداق تېز تاماقخانىدا يەيدىكەن. ماكىدانا تېز تاماقخانىسىنى تىجارەت سەركەردىسى دېيىشكە راسلا مۇناسىپ ئىكەن. دۇنيا بويىچە ئەڭ چوڭ دۆلەت ھالقىغان بۇ يېمەكلىك كارخانىسىنىڭ ئومۇمىي كاپىتالى 4 مىليارد 200 مىليون دوللارغا يىتىدىكەن. بۇنىڭ ئامېرىكىدا ۋە دۇنيانىڭ ھەممە جايلىرىدا جەمئىي 17 مىڭ تارماق دۇكىنى بار ئىكەن، ھامبۇرۇگ بولكىسى، ساندىۋىچ (قات نان)دىن باشقا كىنداگى،توخۇ كاۋىپى، ئىتالىيەچە گۆش نان، گۆش بىلەن قوناق قوشۇلغان مېكسىكا ھورنېنى قاتارلىقلارنىڭ ھەممىسى خېرىدار ياقتۇرۇپ يەيدىغان يېمەكلىكلەر ئىكەن، بۇنداق تېز تاماقخانىلاردا خېرىدارلار تاماقنى ئۆزىنىڭ ئېھتىياجىغا ئاساسەن تاللاپ يەيدىكەن، بۇ خىل ئۇسۇل ۋاقىتنى تېجەپ قېلىشقا ھەمدە تاللاپ يېيىش ئىمكانىيىتى بولۇشتەك ئەۋزەللىكلەرگە ئىگە ئىكەن، قانچىلىك يېگۈسى كەلسە شۇنچىلىك يەيدىكەن، تاللاپ ئالغان تاماقلىرىنى يەپ بولالماي ئاشۇرۇپ قويسا ياكى تۆكۈپ ئىسراپ قىلسا «تەربىيە كۆرمىگەن ئادەمكەن» دەپ ھېسابلايدىكەن. سىز تاماقنى يەپ قوپۇپ كەتكۈچە مۇلازىمەتچىلەر نەچچە قېتىم يېنىڭىزغا كېلىپ شىرەنى تازىلايدىكەن، سوغۇق ئىچىملىكلەر بىلەن تەمىنلەپ، سىزدىن ئەھۋال سورىغاچ، تاماققا شۇنداقلا مۇلازىمەتكە قارىتا پىكىر تەلەپ قىلىپ تۇرىدىكەن. مېنىڭ تاماق يېگۈم بولمىسىمۇ مۇلازىمەتچىلەرنىڭ ئىللىق چىرايىنى، خىزمەت پوزىتسىيىسىنى، يېقىملىق گەپلىرىنى ئاڭلاشقا خۇشتار بولۇپ ئۇزاقراق ئولتۇردۇم، ئەتراپىمدىكىلەرنى يېقىندىن كۆزەتتىم. مەن بىر نەچچە خىل ئاشپۇزۇللارغا، تېز تاماقخانىلارغا، رېستورانلارغا، كىرىپ تاماق يەپ مۇنداق ئىككى خىل دەرىجە پەرقنى ھېس قىلدىم، بىرى رېستورانلارنىڭ تائام تەملىرى، ئەسلىھەلىرى ۋە مۇلازىمەت تۇرلىرى ئوخشىمىغاچقا دەرىجىسىمۇ ئوخشاش ئەمەس ئىكەن. ئالىي دەرىجىلىك رېستورانلاردا كۈتكۈچى ئۆزى باشلاپ ئورۇندۇققا ئولتۇرغۇزسا شۇ قېتىمقى تاماق راسخوتنىڭ تاپان ھەققى 20-15 پىرسەنتىنى تەشكىل قىلىدىكەن، ئادەتتىكى رېستورانلاردا خېرىدارلار ئۆزى ئورۇن تېپىپ ئولتۇرۇپ تاماق يېسە بۇنىڭ تاپان ھەققى ئەرزانراق ئىكەن، تاپان ھەققى ئېلىش ئامېرىكىنىڭ ھەممە يېرىدە ئومۇملاشقان بىر خىل ئادەت ئىكەن. بىز ئايروپىلاندىن چۈشكەندە ئالاھىدە مۇلازىمەتتىن بەھرىمەن بولىدىغان بىلەت بولغاچقا بىزنى ئىككى قىز 3 چاقلىق ئىتتىرىپ ماڭىدىغان ھارۋىدا ئولتۇرغۇزۇپ ئايرۇپورتتىن چىققۇچە خىزمەت قىلدى. بىز ئۇلارغا 10 دوللاردىن پۇل بەردۇق. مىنىڭ كۆزىتىشىمچە ئامېرىكىنىڭ ھەر قايسى چوڭ شەھەرلىرىدە كۆپلىگەن جۇڭگوچە رېستورانلار بولۇپ، تۇلۇق بولغان ستاستىكىغا قارىغاندا 25 مىڭدىن كۆپرەك رېستوران بار ئىكەن، نۇرغۇنلىغان ئامېرىكىلىقلار بۇنداق رېستورانلارنىڭ تامىقىنى ياقتۇرۇپ يەيدىكەن، بىزمۇ ۋاشىنگتون، نيۇيوروك، بالتىمۇر قاتارلىق شەھەرلەردە خەنزۇلارنىڭ تېز تاماقخانىلىرىنىڭ، رېستورانلىرىنى، كوچىلاردا توختىتىپ قۇيۇپ تىجارەت قىلىدىغان ماشىنىلىرىنى ئۇچراتتۇق، ئۇنىڭدا يېمەك-ئىچمەك ۋە تۈرلۈك ماللار بار ئىكەن، ئامېرىكىلىقلارنىڭ ھەممە يەردە، ھەتتا دۇنيانىڭ ھەممە دۆلەتلىرىدە بىر تۇتاش ئىشلەيدىغان ئىناۋەتلىك كارتۇشكىسى بولىدىكەن، تۈرلۈك ماللار ماگىزىنلىرىدا، مېھمان سارايلىرىدا، ماي قاچىلاش پونكىتلىرىدا ۋە بارلىق رېستورانلىرىدا ئىناۋەتلىك كارتۇشكا ئارقىلىق پۇل تۆلەيدىكەن. شەخسلەرنىڭ ئىناۋەتلىك كارتۇشكا ئېلىش رەسمىيەتلىرى بەك ئاددىي، قۇلايلىق، ئاسان بولغاچقا ئامېرىكىدا كارتۇشكا كەڭ ئومۇملىشىپتۇ، مېنىڭ بالىلىرىمنىڭمۇ ئەنە شۇنداق ئىناۋەتلىك كارتۇشكىسى بار ئىكەن. مەيلى رېستوراندا تاماق يەيلى، مەيلى سودا ماگىزىنلىرىدا مال سېتىۋالايلى، ۋە ياكى ماشىنىغا ماي قاچىلاش پونكىتلىرىدىن ماي قاچىلايلى ھېلىقى ئىناۋەتلىك كارتۇچكىنى ماشىنىغا سۈركەپ قۇيۇپ كېتىۋېرىدىكەن. ماڭا يەنە بىر ياققان ئىشى، كارتۇشكا سۈركەيدىغان يەردە قاراپ تۇرىدىغان ئادەم بولمايدىكەن. ناگاندا قوغۇن تاۋۇز، كۆكتات بازارلىرىدا ئادەم كۆرسەممۇ باشقا چوڭراق دۇكانلاردا ئادەم كۆرمىدىم، بەلكى يىراقتا تۇرۇپ كۆزىتىش ئەسۋابىدا كۆزىتىپ تۇرغاندۇ. ھەممە ئادەم ئاڭلىق ھالدا بەش-ئالتە قەدەم يىراقلىقتا ئۆچىرەتتە تۇرۇشۇپ ئالدىرىماي كېلىپ پۇل تۆلەيدىغان ئىناۋەتلىك كارتىسىنى ماشىنىغا سېلىپ پۇل تۆلەۋاتقانلىقىنى كۆرۈپ ئامېرىكىلىقلارنىڭ ساپاسىنىڭ يۇقىرى، ئاڭلىق، مەدەنىيەتلىك كىشىلەر ئىكەنلىكىنى بىلىۋالدىم. مېنى تولىمۇ سۆيۈندۈرگىنى ئىشىكتىن كىرىپ چىققۇچە ئالدىمغا ئۇچرىغانلا كىشى مېنى تونۇپ قالغان قېرىندىشىدەك تەبەسسۇم قىلىپ ئالدىمدا تاق توختاپ يول بېرىشتى، ئىشىكنى داغدام ئېچىپ قۇيۇپ ئاۋۋال كىرىشىمنى ياكى چىقىشىمنى ساقلاپ تۇرۇشتى، بەزىدە قۇچاقلاپ سۆيۈپ كېتىشلىرى بولدى. شۇنداقلارنى ئامېرىكىلىق ياكى ياۋروپالىقلار دېسەك ۋارقىراپ –چىرقىراپ كالىدەك ئۇتۇپ كەتكەنلەرنى  ئاسىيالىقلار دەيدىكەنمىز. داۋامى ئىنكاس ئارقىلىق داۋاملىشىدۇ......

hokumran

	داۋامى:    بىز تاماقتىن كېيىن بۇ ماگىزىننىڭ ئىككىنچى قەۋىتىگە چىقتۇق.سىيرىلما توك شوتىسىدىن ئۇدۇللا بىر دۇكانغا كىرىپ كەلدۇق، سىرتىدىن ئاجايىپ كۆركەم ساپالىرى، رەڭگارەڭ چىراغلىرى، چوغدەك جۇلالىق گىلەملىرى، كۆزلەرنى قاماشتۇرىدىغان پار-پۇر بۇيۇملىرى،«مانا مەن» دەپ كۆرۈنۈپ تۇرىدىغان بۇ دۇكان شۇنداق ئازادە، يورۇق، ھاۋالىق، جىمجىت ئىدىكى، مېنى ئاۋۋال ئازراق سۇر باستى. كىيىن دىققىتىمنى يىغىپ ئەتراپقا نەزەر سالدىم، پەقەت غايەت چوڭ بىر ئېگىز سائەتنىڭ ماياتنىكى بوش «تىرىق –تىرىق» قىلغان ئاۋازى بۇ ھەيۋەتلىك دۇكاننىڭ چىۋىن ئۇچسا بىلىنگۈدەك جىمجىتلىقنى بۇزۇپ تۇراتتى. مەن يېنىك قەدەملىرىم  بىلەن ئالدىمغا ئىككى قەدەم ماڭسام ئىچكىرىدىن بىر زىلۋا بويلۇق ئۇيغۇر چىراي قىز كۈلۈمسىرەپ ئالدىمغا چىقتى-دە، ئېگىلىپ «ئەسسالاممۇ ئەلەيكۇم» دېمەسمۇ، بۇ پەرىشتىنىڭ ئاۋازىدەك يېقىملىق ئاۋازىدىن، شۇنداقلا تەبەسسۇم يېغىپ تۇرىدىغان خۇشخۇي چىرايىدىن ھاڭ-تاڭ قالدىم-دە، تەستە «ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام قىزىم» دېدىم ئەدەپ بىلەن. ئانا ۋەتىنىمدىن شۇنچە يىراق بۇ يەردە ئانا تىلىمنى ئاڭلاپ ۋۇجۇدۇمدا تارىم دەرياسىدەك بىر ئېقىن نەرە تارتتى. تىلسىزلىقتىن دىلىم سىقىلىپ ئىچىم پۇشۇپ تۇرغاندا بۇنداق يېقىملىق سادا مېنى شاتلاندۇرۋەتتى.    - دۇكىنىمىزغا قەدەم تەشرىپ قىلغىنىڭلارغا مۇبارەك بولسۇن ! خۇش كەپسىزلەر، -دېدى قىز سەل-پەل ئېگىلىپ تۇرۇپ ساپ ئۇيغۇر تىلىدا. - قىزىم خاپا بولمىسىڭىز، سىزدىن بىر گەپ سورىسام بولامدۇ؟ -دېدىم مەن تىك تۇرغان پېتىمدا ئەجەبلىنىش ئارىلىشىپ كەتكەن شادلىق قايناپ تۇرغان قەلبىمدىكى پىنھان سىرلىرىمنى ئاشكارىلاپ. - بولىدۇ،سوراڭ، - دېدى قىز كۈلۈمسىرەپ. - سىز ئۇيغۇرمۇ ؟ - ھەئە، مەن ئۇيغۇر. - قەيەرلىك ؟ - تۇرپانلىق. - مۇشۇ دۇكاندا ئىشلەمسىز ! ؟ - يېرىم كۈن ئوقۇپ يېرىم كۈن ئىشلەيمەن، ياشاش ئۇچۇن كۈرەش قىلىش كېرەك ئىكەن. -ھە مۇنداق دەڭ، بەك توغرا ئويلاپسىز ! بىزنى مۇلازىمەتچى قىز ئالدىمىزدىكى ئېسىل ساپادا ئولتۇرۇشقا تەكلىپ قىلدى، بىز سەل قورۇنۇپ قالساق ئەقىللىق قىز : -  ئولتۇرۇۋېرىڭلار، ھېچقىسى يوق، بىردەم ئارام ئېلىۋېلىڭلار، دېدى بىزگە چەينەكتىن چاي قۇيۇۋېتىپ. - سىزنىڭ سودىڭىزغا تەسىر يىتىپ قالماسمۇ ؟- سورىدىم مەن قىزدىن. - ياق، بۈگۈن خېرىدارلار بەك ئاز. - كۈندە مۇشۇنداقمۇ ؟ - ياق، بەزىدە پۇلدار خېرىدارلار كېلىپ، 100 مىڭلاپ،200 مىڭلاپ دوللار ساناپ مال سېتىۋالىدۇ، ياكى مال بۇيرۇتىدۇ، ئۇنداق سودا ھەپتىدە بىر –ئىككى قېتىم بولىدۇ، ئەنە شۇ كۇپايە دېسىلە ! - سىز بۇ يەردە ئۇقۇشتىن كىيىنكى ۋاختىڭىزدا ئىشلەيدىكەنسىز دە –دېدىم مەن، يەنە خوجايىنىڭىز قانداقراق ئادەمدۇ، ھېچ كۆرۈنمەيدىغۇ ؟ -مەن ياللىنىپ ئىشلەيمەن، ئىش ھەققى ياخشى، بىكار يۈرگۈچە ھەر ئايدا يېرىم كۈندىن ئىشلەپ قويسام بىر يىللىق ئوقۇش راسخوتۇمنى ھەل قىلىمەن. خوجايىنىم تەيۋەنلىك ئايال. ئۇ بەك كېلىشكەن، كەڭ قورساق، خۇشخۇي خوتۇن. مېنى ياقتۇرۇپ قالدى، ئىلگىرىمۇ بىر ئۇيغۇر ئاچاش ئىشلەپتىكەن، شۇ ئاچاش مېنى تونۇشتۇرۇپ قويدى، -دېدى قىز بىز بىلەن كۆرۈشكىنىچە بىزدىنمۇ بەكرەك خۇشاللىققا چۆمۈلۈپ، بىردەملا بىر  ئائىلىلىك كىشىلەردەك بولۇشۇپ قالدۇق. ئامېرىكا جەمئىيىتى ئامېرىكىدا ئوقۇۋاتقان ئۇيغۇر ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئەھۋالى، مەكتەپ ھاياتى، مائارىپ، ئانا ۋەتەن سېغىنىشلىرى توغرىسىدا پاراڭلاشتۇق. بىز مۇشۇ ئالىي دەرىجىلىك ئائىلە جابدۇقلىرى، نۇر چېچىپ ۋالىلداپ تۇرىدىغان ئاسما چىراغلار ئاستىدا سۈرەتكە چۈشتۇق. قىزچاق بىزنى خىلمۇ خىل كۆرۈنۈشلەردە ئولتۇرغۇزۇپ سۈرەتكە تارتىپ قويدى، بىز بۇ دۇكاندىن خوشلىشىپ چىقىدىغان چاغدا قىزىم تۇرسۇنئاينىڭ قولىنى چىڭ سىقىپ تۇرۇپ : -ئەجەب ياخشى ئادەملەرگە ئۇچراپ قالدىم، مەنمۇ مۇساپىرلىقتا زېرىكىمەن، سىزنىڭ ئۆيىڭىزگە بارسام بولامدۇ ؟ ئارام ئالغان ھېيت-بايرام كۈنلەردە – دېدى. قىز ئايرىلىشقا كۆزى قىيمىغاندەك ئەلپازىدا،- ئەلۋەتتە بولىدۇ، -دېدى قىزىم تۇرسۇنئاي ئۇنىڭ قولىنى چىڭ سىقىپ تۇرۇپ،- مەنمۇ سىزدەك مۇساپىرلىق تۇرمۇشنى باشتىن كەچۈرگەن، سىزدەك سىڭىللىرىم كۆپ، پات-پات  مېھمان بولغاچ مېنى يوقلاپ تۇرىدۇ، ئوي تامىقى يەپ ئانا يۇرتىنى، ئاتا- ئانىسىنىڭ سېغىنىشلىرىنى ئۇنتۇيدۇ، ھەم ياخشى مەسلىھەت ئالىدۇ، سىزمۇ شۇنداق قىلىڭ. بىز ۋەتەنداش بولغاندىكىن دەڭە ! ؟ ئۇلار ئەنە شۇنداق دېيىشىپ بىر-بىرىنىڭ تېلېفون نومۇرلىرىنى، ئۆينىڭ ئېنىق ئادرېسنى يېزىۋېلىشتى.    قىزچاق تىرىشىپ ئوقۇۋېتىپتۇ، بىكار بولسىلا كۇرسلارغا بېرىپ ئىنگلىزچە ئۆگىنىدىكەن. كومپيۇتېر ئۆگىنىدىكەن، ئىشلەپ تاپقان پۇللىرىنى يىغىپ ئاچىسىغا كومپيۇتېر ئەۋەتىپتۇ. ئۇنىڭ جۇشقۇنلاپ تۇرغان قىزلىق ۋۇجۇدىدا ئۇيغۇر قىزلىرىغا خاس لاتاپەت، جاسارەت، تىرىشچانلىق، مېھىر-مۇھەببەت ئەكس ئېتىپ تۇراتتى. مەن ئۇ قىزدىن ئامېرىكىدا ئوقۇۋاتقان ئۇيغۇر قىزلىرىنىڭ جاپا-مۇشەققەتكە چىداپ تىرىشىپ ئوقۇۋاتقىنىنى ئاڭلاپ، ئۇيغۇر قىزلىرىنىڭ خاراكتېرلىرىنى يۇقاتمىغانلىقىدىن كۆپ مەمنۇن بولدۇم.    مەن ئامېرىكىدا يېرىم ئوقۇپ يېرىم ئىشلەيدىغان ئوقۇغۇچىلار تۇرمۇشىنى بەك بىلگۈم بار ئىدى، تەلىيىمگە بۇ قىز ئۇچراپ قالدى. بۇ قىزنىڭ ئەھۋالىنى ئاڭلاپ ئوقۇغۇچىلار ھەققىدە ئاز تولا چۈشەنچىگە ئىگە بولدۇم. بۇنداق ئوقۇغۇچىلار قارىماققا ناھايىتى قىزىقارلىق، ئۈمىدۋار، جەسۇرانە قىياپەتتە كۆرۈنسىمۇ لېكىن، يۈرىكىنىڭ چوڭقۇر يەرلىرىدە مۇساپىرلىق، تەنھالىق، ئانا يۇرتىنىڭ ۋە ئاتا-ئانىسىنىڭ سېغىنىش ئازابلىرى مۆكۈنگەندەك قىلاتتى. ئاسما چىراغلىرىنىڭ كۈچلۈك نۇرى قىزنىڭ تولۇن ئايدەك يۈزىنى تېخىمۇ نۇرلاندۇرۇپ تۇراتتى. مەن قىزنىڭ غەمكىن كۆزلىرىگە قارىدىم، ئۇنىڭ چىرايلىق خۇمار كۆزلىرىدە مۇساپىرلىق ياشلىرى يالتىرىغاندەك قىلاتتى. لېكىن غەمكىن چىرايىمۇ ئۇنى گۈزەل كۆرسىتەتتى. ئاق ياقلىق زىغىررەڭ كۆڭلەك، يەلكىسىدە ئويناپ تۇرغان قاپقارا چېچى، ئېلىپتەك تۇز قاڭشارلىق بۇرنى ئاستىدىكى گۆدەكلىك چىقىپ تۇرغان ئوماق لەۋلىرى ئۇيغۇر قىزلىرىنىڭ لاتاپىتىنى نامايان قىلىپ تۇراتتى. مەن ئامېرىكىغا كېلىپ تۇنجى كۆرگەن ئوقۇغۇچى قىز بولغىنى ئۇچۇنمىكىن كۆزۈمگە ناھايىتى  ئىللىق چىراي كۆرۈندى. مەن كۆپرەك ئۆيگە يېقىن ماگىزىنلارنى، سودا شەھەرچىسىنى ئارىلاپ كۆردۈم. كوسكو، مارشال، سېرىس، ۋولمارت، رۇس، مول، خىرىس تىتىر قاتارلىقلار ئامېرىكىدا دۇكان سارايلار، سودا ماگىزىنلىرىنى ئارىلايدىغان بولسىڭىز ھەر قانداق جايدا تۇرمۇشىڭىزدا كېرەكلىك نەرسىلەرنىڭ ھەر قاندىقىنى تاپقىلى بولىدىكەن. ئىككى قەۋەتلىك ماگىزىنلارغا تۆت تەرەپتىن كىرگىلى، چىققىلى، ماشىنىلارنى خالىغان تەرەپلەرنىڭ مەيدانىغا قويغىلى، خالىغان چاغدا ئېلىپ كەتكىلى بولىدىكەن. بىرەر ماگىزىننىڭ ئالدى-كەينىدە ماشىنا قويىدىغان  پاركىڭ (parking) لار بەك كۆپ بولغاچقا ماشىنا قىستاڭچىلىقى ئەسلا بولمايدىكەن. ھەر قانداق سودا سارايلىرىدا، ماگىزىنلىرىدا ئاساسەن ياپونىيە، ئامېرىكا ماللىرى، ئاندىن قالسا ياۋروپا، تۈركىيە ماللىرى، جۇڭگو ماللىرى سېتىلىدىكەن. كىچىك ماشىنا سېتىلىدىغان ماگىزىنلاردا ئاساسەن ياپونىيە شىركەتلىرىنىڭ، ئۇنىڭدىن قالسا ئامېرىكا، ياۋروپا دۆلەتلىرىنىڭ ماشىنىلىرى سېتىلىدىكەن. ئائىلە ئېلېكتر سايمانلىرى، فوتو سۈرەت سايمانلىرى جەھەتتىمۇ ياپونىيە ماللىرى مۇتلەق ئۈستۈنلۈكنى ئىگىلەيدىكەن. رەخت، كىيىم-كېچەك، ياغلىق، بالىلار ئويۇنچۇقلىرىغىچە بولغان يېنىك سانائەت ماللىرىنىڭ كۆپىنچىسى ياپونىيىدە ئىشلەنگەن ئىكەن. ناگان-ناگاندا تەيۋەن ئۆلكىسىنىڭ جەنۇبى چاۋشيەننىڭ، تۈركىيىنىڭ ۋە فرانسىيىنىڭ ماللىرىمۇ خېلى كۆپ سالماقنى ئىگىلەيدىكەن. بىز بىر كۈنى بالىتمور شەھىرىگە ئوينىغىلى بېرىپ ئاشخانىغا كىردۇق، ئاددىي تاماقنى يەپ تاماشا كۆرۈۋاتقانلار قاتارىدىن بوش ئورۇن تاپتۇق، بىر كەمدە ئىككى سەتەڭ قىز ئۇسسۇل ئويناپ ئالدىمىزغا كېلىۋېدى، نەۋرەممۇ ئۇلارغا قوشۇلۇپ ئۇسسۇلغا چۈشتى. قىزلارنىڭ قوللىرىدا قانداقتۇر بىر خىل ياغاچ شاقىلدىغۇچ بار بولۇپ، مۇزىكا ئۇدارىغا كەلتۈرۈپ شاقىلدىتىپ ئوينايدىكەن. دېمەك بەزى ئاشپۇزۇللاردا نەغمە ناۋا ئۇسۇل قاينايدىكەن. سۈرەتتە: ئامېرىكا سودا-سارايلىرىنىڭ ئالدى كۆرۈنۈشى

(308)saba

	چەتئەللەردە تۇرىۋاتقان مۇھاجىر قىرىنداشلىرىمغا بەكمۇ ھەۋىسىم كىلىدۇ،لىكىن ماڭا چەتكە چىققۇدەك پۇرسەت بەلكىم بۇ ئۆمرۇمدە كەلمەسلىكى مومكىن. ئۆزۇمنى خۇددى ئامرىكىدا تۇرىۋاتقاندەكلا ھىس قىلدىم،رەھمەت سىزگە.

kepanogrisi

	ئامىرىكىدا ئۇقۇۋاتقان ئاۋۇ مۇساپىر سىتودىنت قىزچاقنىڭ پورتىرىتى ئارقىلىق ئىچكى دۇنياسىنى شۇنداق جايىدا ئىپادىلەپ بىرىپسىز...ھەم «ئۇيغۇر قىزلىرىنىڭ خارەكتىرىنى يوقاتمىغانلىقىدىن كۆپ خۇرسەن بولدۇم» دەپ خۇلاسىلەش ئارقىلىق مىللىتىمىز قىزلىرىنىڭ قېنىغا سىڭىپ كەتكەن قەيسىرانە روھىنى ئۇقۇرمەنلەرگە يۇرۇتۇپ بىرىپسىز. مۇشۇ قۇرلارنى ئۇقۇۋېتىپ كۆپ تەسىرلەندىم ھەم ئىپتىخارلىق ھىس قىلدىم.  شۇنداقلا يەنە تۇرۇپلا يادىمغا يەتكەن تۈنۈگۈنلەردىن ئوقۇغان مۇنبىرىمىزدىكى بەزى ھىكايە پوۋىستلارنىڭ ۋەقەلىكلىرى ...پۇرسىناژلىرى بۇ خوشاللىق ھىسلىرىمغا قارا كۆلەڭگە تاشلاپمۇ ئۈلگۈردى.  بولدىلا  ياخشى ئىشلارنى كۆپرەك ئويلاي.

tursunjan1

	تور دۇنياسىدىكى كاتتا ماقالىلەر،ئېلكىتاپلار ماۋۇ   ئادرىستا ئېكەن: http://kitab.menzil.biz/ http://book.menzil.biz

alenur

	(308)saba يوللىغان ۋاقتى  2014-9-16 12:40 AM چەتئەللەردە تۇرىۋاتقان مۇھاجىر قىرىنداشلىرىمغا بەكمۇ ... ھەۋەس قىلمىسىڭىزمۇ بولىسۇ بەلكىم ئۇ يەرسىكى تۇرمۇش سىز ئويلىغاندەك ئۇنچىۋالا گۈزەلمۇ ئەمەستۇ

alenur

	ھۆكۈمران ئەپەندىم ياخشى ئەسەرلەرنى يىزىۋاتسىز ساۋاملىقى يىزىشتىن توختاپ قالماڭ

(308)saba

	alenur يوللىغان ۋاقتى  2014-9-16 09:13 AM ھەۋەس قىلمىسىڭىزمۇ بولىسۇ بەلكىم ئۇ يەرسىكى تۇرمۇش س ... بۇ دىگىنىڭىزمۇ تۇغرا.يەنىلا كۇچانىڭ سوپۇنى ياخشى دىگەندەك ،يەنىلا ئۆزۇمنىڭ سەھراسى ياخشى شۇنداقمۇ؟

guzal_atux

	(308)saba يوللىغان ۋاقتى  2014-9-16 12:40 AM چەتئەللەردە تۇرىۋاتقان مۇھاجىر قىرىنداشلىرىمغا بەكمۇ ... چىقىشنى نىيەت قىلسا ،چىقالايسىز ،،كۆڭلىڭىزنى يېرىم قىلماڭ..

TAXNAI2

	بىزنىڭ تەرەققىياتىمىز بىلەن بولغان سېلىشتۇرما پەرقى  بەكلا چوڭ ئىكەن... 5 قەۋەتلىك بىناغا ماشىنا بىلەن چىقسا ،،،