تۇز: ھېكمەت_____جان ئوزۇقى

.tuz.

	ئەسسىلامۇ ئەلەيكۇم            خانىم - قىزلارنىڭ تەپسىلى  ئوقۇپ چىقىشىنى تەۋىسىيە قىلمەن . بىر ئانىنىڭ قىزىنى تۇرمۇشقا چىقىرىش ئالدىدا قىلغان نەسەھەتلىرى : «جېنىم بالام ، بىر ئادەمنى ياخشىلىققا ئۈندەش ئۈچۈن نەسىھەتلەر بېرلىدۇ . ئەدەپ _ ئەخلاقلىق ياكى باي كىشىنىڭ پەرزەنتى بولۇش ياكى بارچىغا مەقبۇل خىسلەتكە ئىگە بولۇشنىڭ ئۆزى ئىنسان ئۈچۈن كۇپايە قىلغىنىدا ئىدى ، ساڭا نەسىھەت قىلىپ ئولتۇرشۇم ھاجەتسىز ئىدى . ئەسلىدە نەسىھەت ئۇنتۇلغانلارنى ئەسلىتىدۇ ، بىلمىگەنلەرنى بىلدۈردۇ . شۇنىڭغا ئاساسەن نەسىھەتلەر بەكمۇ پايدىلىقتۇر . سۆيۈملىك قىزىم ! ئەگەر بىرەر قىز ئاتىسى باي بولغىنى سەۋەبلىك تۇرمۇشقا چىقىشقا موھتاج بولمىسىيدى ، سېنىڭ ھېچقاچان موھتاجلىقىڭ بولمايتتى. ئەمما ، قىزىم بۇ ھايات قانۇنى. ئەرلەر بىز ئۈچۈن ، بىز ئەرلەر ئۈچۈن يارتىلغانمىز . ئۆزۈڭ تۇغۇلغان ئۆيدىن چېقىپ مۇتلەق ناتونۇش بىر ئۆيگە بارىسەن .  خۇلق ، مىجەزىنى بىلمىگەن بىر كىشىنىڭ ئۆمۈر يولدىشى بولىسەن . سەن ئۇنىڭ خىزمەتكارى بولغىنكى ، ئۇمۇ سېنىڭ ياردەمچىڭ بولسۇن . بالام ! كەل ، ئەمدى ساڭا بەزى نەسىھەتلەرنى بېرەي . ئۇلارنى ئۈگىنىپ چىرايلىق ئەمەل قىلساڭ ، ئۆمۈر بويى راھەتتە ياشايسەن . ئۆمۈر يولدىشىڭ بىلەن بەختلىك ئۆتىسەن . ھەر ئىككى دۇنيا بەخت سائادىتىگە ئېرىشىسەن ، ئىنشائاللاھ ! 1- قانائەتلىك بول . يولدىشىڭ ئېلىپ كەلگەن ئوزۇق - تۈلۈك ، مېۋە- چىۋە ، كىيىم - كېچەكنىڭ ھەممىسىنى دائىما مەمنۇنىيەت بىلەن قوبۇل قىل . چۈنكى ، شۈكۈر قانائەت قەلبكە ھوزۇر- ھالاۋەت بېغىشلايدۇ . 2-ئېرىڭ سۆزلەۋاتقاندا گەپلىرىنى دىققەتتە ئاڭلا ، ھەمىشە ئىتائەتتە بول . يولدىشىڭغا گەپ ياندۇرما ، نالايىق گەپلىرگە سۈكۈت قىل . ئۆكىنىشتىن ، ئۆتىنىشنى ئەلا بىل . رازىلىقىنى ئىستە ، شۇنداق قىلساڭ جانابى ھەقنىڭمۇ رازىلىقىنى تاپىسەن . 3- يولدىشىڭنىڭ كۆزى چۈشىدىغان ھەممە جايغا ئېتىبارلىق بول ، شۇنداق قىلغىنكى ئۇنىڭ كۆزى ھېچقاچان نالايىق ھالاتلەرگە چۈشۈپ قالمىسۇن . 4-يامان ھىد چىقىشى مۈمكىن بولغان نەرسە ۋە يەرلەرگە بەك دىققەت قىل . ئۆيۈڭدىن ھەر دائىم خۇشبۇي پۇراق تارقىلىپ تۇرسۇن . 5-شۇنى ياخشى بىل : تازىلىق ۋە لاتاپەت سۇغا باغلىق . ھەرقانداق نەرسە سۇ بىلەن پاكىز بولىدۇ . ئۆيدىن سۇنى زىنھار ئۈزمە . 6-ئېرىڭنىڭ تاماقلىنىش سائىتى بىلەن ئۇيقۇ ۋاقتىغا دىققەت قىل . تاماقنى ھەمىشە ئۇنىڭ ئادىتى بويىچە تەييارلا . ۋەقتىدا ئۇخلىشى ئۈچۈن ئىشلىرىڭنى ۋاختىدا تاماملا ، چۈنكى ئاچلىق ، ھارغىنلىق كىشىنى تېرىككەك قىلىپ قويىدۇ . 7- ئۆيۈڭدىكى مال - مۈلۈك ۋە سايمانلىرىڭنى ئىھتىيات بىلەن ئاسرا . بۇ نەرسىلەر سېنىڭ شۇ ئۆيگە سادىقلىقىڭنى كۆرسىتىدۇ . 8- ئېرىڭنىڭ يېقىنلىرغا دائىما يېقىملىق مۇئاملىدە بول . بۇ سېنىڭ ياخشى ئۆي ئايالى ئىكەنلىكىڭنى بىلدۈردۇ. 9-ئېرىڭنىڭ مەخپى سىرىنى زىنھار بىراۋغا ئېيتما . ئەگەر سىرلىرىنى سىرىتقا يايساڭ ھەممە خەتەر ھەممە چاتاق شۇنىڭدىن چىقىدۇ . 10- ئېرىڭنى ھۆرمەت قىل . بۇيرىغانلىرىنى بىجىر ، قارشى چىقىپ چۇقان كۆتۈرۈپ غەۋغا ترىما . ئەگەر بىشەملىك قىلىپ ئىسيان كۆتۈرسەڭ ، ئاچچىغىدىن دەرغەزەپ بولۇپ ، دۈشمەن كەبى ھەركەت قىلىشقا سەۋەپ بولۇپ قالىدۇ . ئېرىڭ خاپا چاغدا ئۆزەڭنى خۇشال تۇتما . (مېنىڭچە بۇ نەسىھەتلەرگە ئىزاھنىڭ ھاجىتى يوق ) ھەر بىر ئايال (قىز) ئېرىگە قانچىلىك ھۆرمەت ۋە ئىتائەت قىلسا ، شۇنچىلىك سۆيۈملىك ۋە قەدىرلىك بولىدۇ . قانچىلىك رازىمەنلىك بولسا شۇنچىلىك مۇھەببەت بولىدۇ . «تەپسىرى كەبىر» نىڭ مۇئەللىپى فەخرى رازىي ھەزرەتلىرى شۇنداق تەپسىر قىلىدۇ . « ئەر - خوتۇن ئوتتۇرىسىدىكى سۆيگۈ پەقەت نەپسانىي لەززەتتىن ئىبارەت ئەمەس . ئۇ مۇھەببەت بىۋاستە ياراتقۇچىنىڭ لۇتپىغا ئائىت كەيپىياتتۇر . مۇھەببەت داۋام ئېتىۋىردۇ . ئەگەر ئەر_ خوتۇن ئارىسىدىكى رىشتە پەقەت شەھۋەتتىنغىنا ئىبارەت بولسا ئىدى ، شەھۋەت بولمىغان ۋاقىتلاردا ئۆزئارا كېلىشمەسچىلىك كۈچىيىپ ، ئايرىلىپ كىتىشلەر بارلىققا كىلەتتى .» دىمەك ، شەرئىي نىكاھ سۆيگۈگە ، مۇرەسسە بىلەن ياشاشقا ۋە ياخشى ھايات كەچۈرۈشكە سەۋەپ بولدىغان يىگانە باغدۇر . «نىكاھتا كارامەت باردۇر » ئىبارىسىمۇ ھەقىقەتتۇر. ئۆزئار چىرايلىق مۇناسىۋەت ئىنسانلار ئۈچۈن بەكمۇ زۆرۈر. دۇنيا ھاياتىمۇ بىزدىن شۇنى تەلەپ قىلىدۇ . مۇھەممەد ئەلەيھىسسالام « سىز ھەممىنى مېلىڭىز بىلەن ئۆزىڭىزدىن مەمنۇن قىلالمايسىز ، ھېچ بولمىسا ، ئەخلاقىڭىز بىلەن مەمنۇن ئېتىڭ » دەپ يول كۆرسەتكەنىدى. بۈيۈك ئالىم ئەبۇ لەيىس سەمەرقەندىي بۇ ماۋزۇدا شۇنداق دېگەندۇر : «ئىنسان يۇمشاق سۆزلۈك ، گۈزەل ئەخلاقلىق بولۇشى كېرەك . ھېچكىمگە چوڭچىلىق قىلماسلىقى ۋە بىراۋنى يۈزدىن - يۈزىگە ماختىماسلىقى كېرەك . ئەخلاقى ۋە ئىددىيەسى بۇزۇق كىشىلەردىن نىرى تۇرىشى ھەم ئېھتىيات قىلىشى كېرەك . ئۇلارنىڭ ناتوغرا پىكىرلىرىنى ماقۇل تاپقاندەك جىم تۇرۇش ياكى سۈكۈت قىلىش ناھايتى چوڭ خاتالىققا يول قويغانلىقتۇر » بۇنىڭدىن تاشقىرى ھەممە بىلەن ياخشى مۇناسىۋەتتە بولۇش ، نەسىھەت قىلىش ، تەربىيە قىلىش ، ئۆزى بىلگەننى قىلسا بۇنداقلاردىن يىراقلىشىش لازىم . جانابى ئاللاھ ، مۇسا ھەم ھارۇن ئەلەيھىسسىلامغا ؛« پىرئەۋىنگە يۇمشاق گەپ قىلىڭ » دەپ بۇيرىمىغانمىدى ؟ ئىنسانلار ئارىسىدىكى مۇناسىۋەتلەردە  شېرىن سۆز ۋە ئوچۇق چىراي بولۇشقا بۇيرۇلغاچقا ، ئەر - خوتۇننىڭ بىر - بىرىگە مېھىر - مۇھەببىتى ئارتىشى تەبىي. دېمەك نىكاھلار ھەر ئىككى تەرەپنىڭ تەشەببۇسى بىلەن يەنىمۇ مۇستەھكەملىنىشى ۋە كۈچىيىشى كېرەك . ئۆزئارا يامان مۇئامىلە - مۇناسىۋەت ئۆز ھەقلىرىگە ئەمەل قىلماسلىق ئاقىۋىتىدە ئاردىكى مېھىر - مۇھەببەت يوقۇلىدۇكى ، كېيىن ئەرزىمەىس كەمچىللىك يوغان كۆرنۈپ سۈغۇقچىلىق چۈشىدۇ . ئۇرۇش - جېدەل كۇسايىن كۈچۈيىپ ئائىلىگە دەز كىتىدۇ . ھالاۋەت يوق بولىدۇ . شۇ سەۋەپتىن ئاياللار ئەرلىرىگە ئائىت ھەق ۋەزىپىلىرىنى بىلىپ ئەمەل قىلىشى كېرەك . ئەرلەر ئاياللار ئۈستىدىكى ھەقلىرىنى ئادا قىلىپ ئاسايىشلىق ھايات كەچۈرىشى لازىم . يېغىپ ئېيتقاندا ياراتقۇچىنىڭ ئەمرىگە بىنائەن ئايال كىشى ئېرىگە ئىتائەت قىلىش شەرت . ئېرى بىلەن گۈزەل ھايات كەچۈرۈشنى ئىستىگەن ئايال ، ئېرىنى ھۆرمەت قىلىشى ، بۇيرۇقلىرىنى ئۆز ۋاختىدا بىجىرىشى لازىم ..... ئاخىردا كېلىن بولۇش ئالدىدا تۇرغان قىزنىڭ قۇلقىغا ئاستا ئېيتىمەن : _سىڭلىم ! ئېسىڭدە تۇت ، ھويلا سۈپۈرەر بولساڭ قېيىنئاناڭنىڭ ئۆيى تەرەپتىن باشلاپ سۈپۈر، بۇ سىزنى ھۆرمەت قىلىمەن دېگىنىڭ بولىدۇ .... جان بالام ، بىراۋنىڭ ئۆيىگە كىتىۋاتىسەن . ئاشۇ يەردە كۆكلەي دېسەڭ ، ئاغزىڭغا تاش سال . كۈيئوغۇلنىڭ ئائىلىسىدىكى ھەر بىرەيلەننى ھۆرمەتلەپ ئۆتكىن . چېۋەر بول بالام  ! بارغان جايىڭنىڭ بىرىنى ئىككى قىلالمىساڭ ، قېيىنئاناڭنىڭمۇ ، مەندەك ئاناڭنىڭمۇ مېھنىتى زايە ، بالام ........... بۇ گەپلەرنىڭ مەنىسىنى ئۆمۈر بويى يېشىپ بېرۋاتىمەن ..... مەنبە : كېلىن بولۇش ئىلمى مۇنبەرگە يوللىغۇچى : تۇز 2014- يىلى 9- ئاينىڭ 10- كۈنى ئەزىزانە شەھرى قەشقەر

yasenm

	ئەھمىيەتلىك تىما. بۇرۇن ئاياللار بىر قولدا بۆشۇكنى تەۋرەتسە بىر قولدا دۇنيانى تەۋرىتىدۇ دەپ تەرىپلىشەتتى . ھازىر بىر قولدا دىسكوخاننى تەۋرىتسە بىر قولدا چايخاننى تەۋرىتىدىغان ئەھۋال بولۇپ قىلۋاتدۇ. بۇ ھەممە قىزلارنى بىر تاياقتا ھەيدىگىنم ئەمەس . جەميەتكى ئۇيغۇر قىزلىرمىزغا قاراپ باقايلى ئۇلار كىيۋاغان ئۇچەيدەك چاپلىشىپ تۇردىغان ئىشتانلارغا ھەي گەپ جىق لىكىن ئاڭلايدىغان ئادەمنىڭ تايىنى يوق . پايدىسمۇ يوق بوپ كەتتى كاپشىغاننىڭ .ئىككى گەپنىڭ بىرسى بولسا ئۆزەڭنى باشقۇر دىگەن گەپ . ئەگەر ئۆزەڭنى باشقۇر دىگۇچىلەر كۆپ ساننى ئىگىلسە ،ئاتايىتىن مۇنبەر ئىچىپ بۇنداق تىمىلارنى يوللاپ كۆرۇشنىڭ زۆرۇريىتى بولمىغان بولاتتى . يەنە تىخى شۇنداق باشقۇرۇپ قويسا ھازىر قى ئەرلىرمىزنىڭ ھالى شۇ دەپ قويشى بار توۋا . ئويلاپ باقساق ئەرلىرمىزنىڭ جەميەتتە زاۋانلىققا يۇزلەندۇرشىدىن ئاياللىرمىزنىڭ تۆھپىسى تولا .  مەدىنيىتى تەرەققى قىلغان دۆلەت مىللەتلەرگە قارايدىغان بولساق ،ئۇلارنىڭ ئەرلەرگە قويدىغان تەلپىدىن ئاياللىرغا قويدىغان تەلپى يۇقرى . بىزنىڭچۇ ................

Ay.sadap

	بەك ياخشى ئۈگۈتلەر ئىكەن، بۇندىن بۇرۇنمۇ بىر نەچچە قېتىم كىتاپلاردىن ئوقۇغان ئىدىم، مۇنبەر يۈزىدە يەنە بىر قېتىم بەھىرلەنگىنىمدىن ئىنتايىن سۈيۈندۈم، ھەممىمىز ( بارلىق قىز-  ئاياللار) پۈتۈن ھاياتىمىزدا كۆرسەتكۈچ قىلىپ ياشىساق چوقۇم بەخىتكە ئېرىشەلەيمىز، رەھمەت سىزگە!

kaysar420

	پۈتۈن ھاياتىمىزدا كۆرسەتكۈچ قىلىپ ياشىساق چوقۇم بەخىتكە ئېرىشەلەيمىز، رەھمەت سىزگە!

مەھمەت94

	قىز -چۇكانلار ئۇبدان ئۇقۇپ بەلەن ئايال بۇلۇڭلار،

قورغان

	يانا بىر ئەھمىيەتلىك تېمىڭىزدىن  بەھېرلەندىم،    ئەجرىڭىزگە ئاپىرىن. خانىم-قىزلىرىمىزنىڭ ئەدەپ-ئەخلاقلىق ،ياراملىق بولۇشى ئۈچۈن كۈچ چىقىرايلى !

faeza.akef

	كەلگۈسىدە  ياخشى بىر ئايال بولالماسلىقمدىن قورۇقمايمەن ،ئەمما ياخشى ئايال بولغىلى قويمايدىغان  كاللىسنىڭ سۈيى ئارتىپ كەتكەن  ساراڭلارغا ئۇچراپ قېلىشتىن بەك ئەنسىرەيمەن........

faeza.akef

	ھەراست.... مۇشۇنداق ئوقۇسا ئوقۇسا  ئوقۇغۇسى كەلگۈدەك ھېكىمەتلىرىڭىز ئۈزلۇپ قالمىسۇن،،،

kepanogrisi

	ھازىر نىمىشقىكىن نەسىھەت ھەركىمنىڭ قولىقىغا تازا خوش ياقماس بۇلۇپ قالدى. بۇنىڭ سەۋەبىنى ھەر تەرەپتىن ئويلاپ كىتىمەن...بىر بولسا بىزدە باشقىلارغا نەسىھەت قىلالۇغىدەك سالاھىيەتكە ئىگە ئۇلۇغلار ئازلاپ كەتتى. يەنە بىر بولسا ئارىمىزدا دۇچ كەلگەن رىقابەتكە- زىدىيەتكە تىك يۈزلىنەلەيلدىغانلار بەكلا ئازلاپ كەتتى. ئەكسىچە مىشچانلار...ماختاشلارغا خۇشتارلار كۆپەيدى. نەسىھەتلەرنى ئاڭلايمىز...ئۇقۇيمىزۇ ئەمما ئاڭلاپ -ئوقۇپ بولۇپلا خۇددى بىز بىلەن مۇناسىۋىتى يوقتەكلا، قۇبول قىلماقتا يوق ئەكسىچە تەڭلا بىزمۇ نەسىھەتكە چۈشىمىز...ھى..ھى... تۆۋە ...قارىسام مەنمۇ نەسىھەتكە چۈشۈپ كەتتىممۇ نىمە؟   [media=x,500,375][/media]

م.زۇنۇن

	ياخىشى  تېمىكەن     رەھمەت سىزگە