پايدىلىق (نەمەت خەلپەت)

326ayixa

	پايدىلىق (نەمەت خەلپەت) مىۋىسىز باغۇ-بوستاندىن چۆل باياۋان پايدىلىق، مەنپەئەتسىز ئادەمدىن تىلسىز ھايۋان پايدىلىق. بىلمىسە ئۆز قىممىتىنى، بىلدۇرگىلى بولماس ئاڭا، ئۆزىنىڭ ئىنسانلىقىنى بىلسە ئىنسان پايدىلىق. ھىچ كىشى دۇنيادا ھەرگىز بولمىسۇن زىندانغا بەند، پىتنىخورغا ۋە لېكىن شۇ بۇ زىندان پايدىلىق. سەن يىلاننى تاش بىلەن ئۇرغان يامان دەپ تۇرمىغىن، گەر قولۇڭدا بولسا تاش ۋاقتىدا ئۇرغان پايدىلىق. قالما پىنھان ئاغرىقىڭ بولسا تىۋىپ ھازىققا بار، قىلسا ئۆز ۋاقتىدا دوختۇر دورا-دەرمان پايدىلىق. خارلىنىپ ھەم زارلىنىپ خورلۇقتا يۇرگەندىن ھايات، ئاتلىنىپ بولساڭ مەگەر مەيداندا قۇربان پايدىلىق. قىستىغان كەش كىيگىنىڭدىن ئاغرىتىپ جانىڭنى سەن، يۈرگىنىڭ يالاڭ ئاياغ بەكمۇ،پاراۋان پايدىلىق. سۆيمىگەن ئۆز خەلقىنى مۆمىن پەقىرلەردىن پەقەت، كۆپ ئۈچۈن كۈي كۈيلىگەن بۇلبۇل خەندان پايدىلىق. تىز پۇكۇپ ئالتۇن تاۋاققا تاما قىلغاندىن كۆرە، ئۆز كۈچۈڭدىن تېپىپ يىگەن بىر پارچە نان پايدىلىق. مەن ۋەتەن خىزمەتچىسى دەرسەن ئۆزۈڭنى ئەي كەمى، ھەر نەپەس خەلقىڭ ئۈچۈن تاپساڭ شەرەپ-شان پايدىلىق.

326ayixa

	نەمەت خەلپەت نەمەت خەلپەت-ئۇيغۇر ھازىرقى زامان ئەدەبىياتىنىڭ مۇھىم ۋەكىللىرىدىن بىرى، ئۇيغۇر ھازىرقى زامان ئەدىبلىرى ئىچىدە ئەدەبىي ئىجادىيەت بىلەن شۇغۇللانغان ۋاقتى نىسبەتەن ئۇزۇن،ئىجادىيەت مۇۋەپپەقىيتى ئالاھىدە گەۋدىلىك،شۇنداقلا باشتىن كەچۈرگەن سەرگۈزەشتلىرى ناھايىتى مول بولغان ئەدىبلەر نىڭ بىرى،ئۇ ئۆز دەۋرىنىڭ ئىقتىدارلىق شائىرلىرىدىن بىرى ئىدى. نەمەت خەلپەت 1888-يىلى ھازىرقى پىچان ناھيىسىنىڭ لۈكچۈن يېزىسىدا دېھقان ئائىلىسىدە تۇغۇلغان.ئۇنىڭ دادىسى داۋۇت ئاخۇن لۈكچۈن ۋاڭنىڭ ئوتاقچىسى بولۇپ،ئوغلى نەمەت خەلپەتنىڭ ئوقۇشىغا ئىنتايىن كۆڭۈل بۆلۈپ، دەسلەپتە خۇسۇسىي دىنىي مەكتەبتە،كېيىنچە داڭلىق لۈكچۈن مەدرىسىدە ئوقۇتقان. نەمەت خەلپەت مەدرىستە ئوقۇۋاتقان مەزگىلدە ئۈگىنىشكە ناھايىتى كۆڭۈل قويۇپ، ئەرەب-پارىس تىلىنى پىششىق ئىگەنلىگەندىن باشقا، شەرق كىلاسسىك ئەدەبىياتى، جۈملىدىن ئۇيغۇر كىلاسسىك ئەدەبىياتى ۋە خەلق ئېغىز ئەدەبىياتى بىلەن پىششىق تونۇشقان.ئاشۇ مەزگىللەردە ئۆزىمۇ شېئىرلارنى يېزىشقا كىرىشكەن. ئەتراپلىق ئالغان تەربىيە،مول بىلىم ۋە ئالاھىدە ئىقتىدار ئۇنى ناھايىتى تېزلا تونۇتقان،شۇنىڭ بىلەن ئۇ مەدرىستىكى ئۇستازلىرىنىڭ قايىللىقىغا،تالىپلارنىڭ ھۆرمىتىگە ئېرىشكەن ھەم «خەلپەت» دەپ ئاتالغان. نەمەت خەلپەت ئاتىسى ۋاپات بولغاندىن كېيىن مەدرىستىن قايتىپ چىقىپ، ئائىلە ئىشلىرىغا قارىشىپ تىرىكچىلىك قىلغان.ئۇ بىر تەرەپتىن ئائىلىسىنىڭ دېھقانچىلىق ئىشلىرىغا قاراشسا،يەنە بىر تەرەپتىن يۇرت-مەھەللىدىكى ئاممىۋى پائالىيەتلەرگە ئاكتىپ قاتناشقان،شۇنىڭ بىلەن بىرگە يەنە شېئىر-قوشاقلارنى يېزىپ،لەتىپە-مەسەللەرنى توپلاپ،بۇلارنى كىشىلەرگە ئوقۇپ بېرىپ، كىشىلەرگە مەرىپەت تارقاتقان ھەم ناھايىتى كىشىلەرنىڭ ھۆرمىتىگە ئېرىشكەن. 1913-يىلى نەمەت خەلپەت ئائىلىسى تۇرپاننىڭ مۇرتۇم يېزىسىغا كۆچۈپ كەلگەن.بۇ يەردىمۇ ئۇ ئۆزىنىڭ ئىجتىمائىي پائالىيەتلىرىنى ۋە ئەدەبىي ئىجادىيتىنى داۋاملاشتۇرغان.تۇرپاندىكى تونۇلغان ئەلنەغمىچىلەر ۋە ئابدۇخالىق ئۇيغۇرغا ئوخشاش ئىلغار پىكىرلىك زىيالىيلار بىلەن قويۇق باردى كەلدى قىلغان، ئابدۇخالىقنىڭ «ئۇيغۇر» دەپ تەخەللۇس قويغىنىنى مەدھىيلەپ شېئىر يازغان. نەمەت خەلپەت خەلقىمىزنىڭ ئىنقىلابى كۈرەشلىرىگە يېقىندىن كۆڭۈل بۆلگەن ھەم ئۆزىمۇ ئاكتىپ قاتناشقان.1910-يىللاردا تۆمۈر خەلپە باشچىلىقىدا پارتلىغان قۇمۇل دېھقانلار قوزغىلىڭىغا يېقىندىن دىققەت قىلغان،ئۇنىڭدىن چوڭ ئۈمىدلەرنى كۈتكەن.ئەمما قوزغىلاڭ مەغلۇپ بولغاندىن كېيىن «ھەسرەت» ناملىق شېئىر يېزىپ، قوزغىلاڭچىلارغا بولغان مەدھىيسىنى ۋە قوزغىلاڭنىڭ مەغلۇپ بولغانلىقىدىن ھەسرەت چەككەنلىكىنى ئىپادىلىگەن.1931-يىلى خوجانىياز ھاجى باشچىلىقىدا قۇمۇلدا پارتىلىغان دېھقانلار قوزغىلىڭىغىمۇ شائىر يېقىندىن دىققەت قىلىپ،بۇ قوزغىلاڭنى قوللاش يۈزىسىدىن ئابدۇخالىق ئۇيغۇر قاتارلىق ئىنقىلابچىلار بىلەن بىرگە تۇرپاندىمۇ قوراللىق قوزغىلاڭ كۆتۈرۈشنى پىلانلىغان،كىشىلەرنى ئىنقىلاب قىلىشقا دەۋەت قىلىپ تەشۋىق-تەرغىباتلارنى ئېلىپ بارغان.كېيىن خوجانىياز ھاجىنىڭ قوزغىلاڭچى قوشۇنلىرى تۇرپانغا كەلگەندە،نەمەت خەلپەت پىدائى بولۇپ قوزغىلاڭچىلار قوشۇنىغا ئاكتىپلىق بىلەن قاتناشقان ھەم خوجانىياز ھاجىنىڭ جەنۇپ سەپىرىدە ئۇنىڭ دانىشمەن مەسلىھەتچىسى بولغان. خوجانىياز ھاجى شېڭ شىسەي بىلەن ئىتتىپاق تۈزۈپ،ئۈرۈمچىگە كېلىپ ئۆلكىلىك ھۆكۈمەتكە مۇئاۋىن رەئىس بولغاندا،نەمەت خەلپەت شىنجاڭ ئۆلكىلىك بانكىنىڭ مۇئاۋىن باشلىقى بولۇپ تەيىنلەنگەن.ئۇ بۇ مەزگىلدە بىر تەرەپتىن ئۆز خىزمىتىنى بېرىلىپ ئىشلىسە،يەنە بىر تەرەپتىن ئەدەبىي ئىجادىيەت بىلەن شۇغۇللىـ- نىپ، «شىنجاڭ گېزىتى»دە ئۆزىنىڭ شېئىر،لەتىپىلىرىنى ئېلان قىلىشقا باشلىغان. ئەمما،بۇنداق ياخشى كۈنلەر ئۇزۇنغا داۋاملاشمىغان.1937-يىلى شېڭ شىسەي ئۆزىنىڭ ئەسلى ماھيىتىنى ئاشكارىلاپ،ئىلغار پىكىرلىك كىشىلەرنى،جۈملىدىن خوجا نىياز ھاجىنىڭ ئادەملىرىنى تۇتقۇن قىلغاندا،نەمەت خەلپەتنىمۇ قولغا ئېلىپ تۈرمىگە تاشلىغان،شائىر تەلىيىگە گەرچە ئۆلتۈرۈلمىگەن بولسىمۇ،ئەمما تاكى 1944-يىلى 6-ئايغىچە تۈرمىدە يېتىپ،قاتتىق ئازاپلارنى باشتىن كەچۈرگەن.1942-يىلىدىن 1944-يىلىغىچە نەمەت خەلپەت تۈرمىدە ئەخمەتجان قاسىمى بىلەن بىر كامېردا ياتقان.بۇ جەرياندا ئۇلار بىر-بىرىگە ھەمدەم بولۇپ،مەنىۋى جەھەتتىن تەسەللىيلەر بېرىشىپ،ئورتاق پىكىر-ئىدىيلەرگە كېلىشكەن.ئەخمەتجان قاسىمى نەمەت خەلپەتكە ناھايىتى ياخشى تەسىرلەرنى قالدۇرغان بولغاچقا،شائىر بۇ رەھبەر ھەققىدە شېئىر يېزىپ،ئۇنى قىزغىن مەدىيلىگەن. 1944-يىلى بىر تۈركۈم سىياسىي مەھبۇسلار قويۇپ بېرىلگەندە نەمەت خەلپەتمۇ تۈرمىدىن چىقىپ، تۇرپانغا قايتىپ كەتكەن. 1946-يىلى گومىنداڭ تەرەپ بىلەن ئۈچ ۋىلايەت ئىنقىلابى ھۆكۈمىتى ئوتتۇرىسىدا 11 ماددىلىق بېتىم تۈزۈلۈپ،ئىككى تەرەپ ھەمكارلاشقاندا، ئەخمەتجان قاسىمى شىنجاڭ ئۆلكىلىك ھۆكۈمەتنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى بولۇپ ئۈرۈمچىدە تۇرىدۇ. ئىنقىلاب غەلبىسىدىن سۆيۈنگەن نەمەت خەلپەت تۇرپان خەلقى نامىدىن ئەخمەتجان قاسىمىنى يوقلاپ ئۈرۈمچىگە چىقىپ،ئۇنىڭ بىلەن كۆرۈشكەن.كۆپ ئۆتمەي بېتىم بۇزۇلۇپ،ئەخمەتجان قاسىمى باشلىق ئۈچ ۋىلايەت ۋەكىللىرى غۇلجىغا قايتقاندا،نەمەت خەلپەت ئەخمەتجان قاسىمىنىڭ تەكلىپى بىلەن غۇلجىغا بېرىپ، تۇرپان شىركىتىنىڭ خىزمەتلىرىگە يارىدەملەشكەن،شۇنداقلا «يەتتە ۋىلايەت خەلقچىل تەشكىلاتى»نىڭ مەسئۇلى بولۇپ ئىشلىگەن.1948-يىلى قۇرۇلغان «شىنجاڭدا تېنچلىق ۋە خەلقـ-چىللىقنى ھىمايە قىلىش ئىتتىپاقى»نىڭ ھەيئەت ئەزالىقىغا سايلانغان. ئۇ غۇلجىدا تۇرغان مەزگىلدە ئۆز زىممىسىدىكى خىزمەتلەرنى ياخشى ئىشلىگەندىن سىرت يەنە ئەدەبىي ئىجادىيەت بىلەن شۇغۇللىنىپ،كۆپلىگەن مۇنەۋۋەر شېئىرلارنى يازغان ۋە ئۈچ ۋىلايەت مەتبۇئاتلىرىدا ئېلان قىلغان. نەمەت خەلپەت شىنجاڭ تېنچلىق بىلەن ئازاد بولغاندىن كېيىن ئازادلىققا، يېڭىچە ھاياتقا تەنتەنە قىلىپ بىر تۈركۈم ئەسەرلەرنى يازغان.ھەم مەملىكەتلىك سىياسىي كېڭەشنىڭ دائىمىي ھەيئەت ئەزاسى،شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتۇنۇم رايۇنلۇق سىياسىي كېڭەشنىڭ ھەيئەت ئەزاسى،شۇنداقلا تۇرپان ۋىلايەتلىك سىياسىي كېڭەشنىڭ مۇئاۋىن رەئىسى قاتارلىق ۋەزىپىلەرنى ئۆتىگەن.1962-يىلى كېسەللىك سەۋەبى بىلەن ئۈرۈمچىدە 74 يېشىدا ئالەمدىن ئۆتكەن. نەمەت خەلپەتنىڭ ئەدەبىي ئىجادىيتى بالدۇرلا باشلانغان،10-يىللاردىلا «ھەسرىتىم» قاتارلىق شېئىرلارنى يازغان.30-يىللارنىڭ ئاخىرلىرىغا كەلگەندە مەتبۇئاتلاردا ئەسەر ئېلان قىلىشقا باشلىغان.غۇلجىغا بارغان 40-يىللارنىڭ كېيىنكى يېرىمىدا ئەدەبىي ئىجادىيتى ئىنتايىن گۈللىنىپ،نۇرغۇنلىغان ئەسەرلەرنى يازغان. نەمەت خەلپەتنىڭ ھازىرقى زامان ئەدەبىياتى باسقۇچىدا يېزىلغان(جۈملىدىن غۇلجىدا يېزىلغان) شېئىرلىدىن ھازىرغىچە بىزگە مەلۇم بولغانلىرى «يۈرەك ئارزۇسى»، «پەلەكتىن شىكايەت»،« ۋەتەن مۇھەبىتى»، «پايدىلىق»،«پەرىشان بولما»،«توپتىن ئايرىلما»،«بولماس»،«مۇخەممەس» قاتارلىق 8 پارچە شېئىرى بولۇپ، بۇ شېئىرلارنى ئەلقەم ئەختەم ئۈچ ۋىلايەت ئىنقىلابى مەتبۇئاتلىرى ئاساسىدا نەشىرگە تەييارلاپ، «گۈدۈك» ناملىق توپلام ئارقىلىق جامائەتچىلىك بىلەن يۈز كۆرۈشتۈرگەن. نەمەت خەلپەت ئۆز شېئىرلىرىدا ئەينى دەۋردىكى ئىجتىمائىي زىددىيەت ۋە كۈرەشلەرنى چىنلىق بىلەن ئەكس ئەتتۈرۈپ،ئەكسىيەتچى كۈچلەرنىڭ كەڭ خەلق ئاممىسىغا سالغان دەھشەتلىك زۇلۇم-كۈلپەتلىرى ئۈستىدىن قاتتىق شىكايەت قىلغان شۇنىڭ بىلەن بىرگە يەنە ئۈچ ۋىلايەت ئىنقىلابىنىڭ غەلبىسىنى قىزغىن مەدھىيلەپ، يېڭى دېمۇكىراتىك ئىنقىلابنىڭ بۇ چوڭ غەلبىسىنى تەنتەنە قىلغان، گومىنداڭ ھۆكۈمرانلىقىدىكى رايۇنلاردا تېخىچە ئازاب چېكىۋاتقان كەڭ خەلق ئاممىسىنىڭ ئېچىنىشلىق تۇرمۇشىغا چوڭقۇر ھېسداشلىق قىلغان،شۇنىڭ بىلەن بىرگە يەنە ۋەتەننىڭ ئازادلىقى ئۈچۈن كۈرەش قىلىۋاتقان ئىنقىلابچىلارنى ئىنقىلاب مېۋىسىنى قوغداپ،دۈشمەنگە قارشى كۈرەشنى ئاخىرغىچە ئېلىپ بېرىپ،پۈتۈن شىنجاڭنىڭ بالدۇرراق ئازاد بولىشى ئۈچۈن كۈرەش قىلىشقا چاقىرغان،شۇنداقلا يەنە ئۆزىنىڭ ۋەتەن خەلق ئۈچۈن ئۆزىنى بېغىشلاشتەك ئىلغار،ئىنقىلابى ئىدىيسىنى ئىپادىلىگەن. شائىرنىڭ ھازىرقى زامان باسقۇچىدىكى ئىجادىيتىدە «پەلەكتىن شىكايەت» ناملىق شېئىر مۇھىم ئورۇن تۇتىدۇ.بۇ شېئىرنى شائىر1947-يىلى غۇلجىدا يازغان. بۇ شېئىردا شائىر ئاممىباب،چۈشنىشلىك تىل،مۇخەممەستىن ئىبارەت يېقىشلىك شېئىرىي شەكىل ۋە ئوبرازلىق تىل قوللىنىپ،كىلاسسىك ئەدەبىيات ئەنئەنىسى بويىچە پەلەككە شىكايەت قىلىش ۋاستىسى ئارقىلىق خەلقىمىز باشتىن كەچۈرگەن ئېچنىشلىق تۇرمۇش سەرگۈزەشتىسىنى ئەسلەپ،مۇستەبىت ھۆكۈمرانلارنىڭ خەلققە سالغان زۇلۇم ئوقۇبەتلىرى ئۈستىدىن قانلىق شىكايەت قىلىپ،زۇلۇم دەستىدىن ھالىدىن كەتكەن خەلققە چوڭقۇر ھېسداشلىقىنى ئىپادىلىگەن،شۇنداقلا خەلق غەزىپىنىڭ مەھسۇلى بولغان قوراللىق ئىنقىلابنىڭ زۇلمەتكە خاتىمە بېرىپ،ئازاد كۈنلەرنى ئېلىپ كېلىدىغانلىقىغا بولغان چەكسىز ئىشەنچىسىنى ئوتتۇرىغا قويغان. نەمەت خەلپەت شېئىرلىرىدا مۇھىم ئورۇن تۇتىدىغان تېمىلارنىڭ بىرى يەتتە ۋىلايەت تېمىسىدۇر.گومىنداڭ ھۆكۈمرانلىقىدا ئازاب-ئوقۇبەت چېكىۋاتقان يەتتە ۋىلايەت خەلقىنىڭ ئازاپ-ئوقۇبەتلىرىگە ئېچىنىش،جاپالىق تۇرمۇشىغا ھېسداشلىق قىلىش ئۈچ ۋىلايەت ئەدىبلىرىنىڭ ئورتاق تېمىسى بولۇپ،بۇ تېما نەمەت خەلپەت ئەسەرلىرىدە ناھايىتى گەۋدىلىك ئىپادىلەنگەن.ئۇ گەرچە غۇلجىدا ئەركىن، بەختىيار تۇرمۇش كەچۈرگەن ۋە بۇنىڭدىن سۆيۈنگەن بولسىمۇ،ئەمما ئۇنىڭ ئەس ۋە يادى گومىنداڭ ھۆكۈمرانلىقىدىكى يەتتە ۋىلايەتتە،جۈملىدىن يۇرتى تۇرپاندا بولغاچقا، شېئىرلىرىدا يەتتە ۋىلايەت خەلقىنىڭ ئازاپلىرى ئۈچۈن قايغۇرغان،ئۇلارنى قوزغىلىپ كۈرەش قىلىشقا چاقىرغان،شۇنداقلا ئۇلارنى ئازاد كۈنلەرگە ئۈمىدلەندۈرگەن. ۋەتەنپەرۋەرلىك تېمىسى – نەمەت خەلپەت ئىجادىيتىدىكى ئاساسلىق تېمىلارنىڭ بىرى بولۇپ ھېساپلىنىدۇ.ئۇ ئۆزىنىڭ «ۋەتەن مۇھەببىتى»،«پايدىلىق»،«بولماس» قاتارلىق شېئىرلىرىدا ئۆزىنىڭ يۈكسەك ۋەتەنپەرۋەرلىك ئىدىيسىنى ئىپادىلەپ، ۋەتەنگە بولغان ئوتلۇق مۇھەبىتىنى،مۇشۇنداق ئۇلۇغ بىر ۋەتەندە تۇغۇلغانلىقىدىن پەخىرلىنىش ھېسىياتىنى،ۋەتەن ئۈچۈن شان-شەرەپ كەلتۈرۈش،ۋەتەننى دۈشمەنلەر دىن قوغداش ئىرادىسىنى ئىپادىلىگەن.«ۋەتەن مۇھەببىتى» ناملىق شېئىردا شائىر ئالدى بىلەن ۋەتەننىڭ ئۇلۇقلىقىنى تەرىپلەپ،ۋەتەن ئەۋلاتلارنى ئەجداتلارغا ئۇلاپ كەلدى،شۇڭا ئۇ ئاتا-ئانىلىرىمىزدەك ئۇلۇق،شۇڭا ئادەم ئۈچۈن دۇنيادا ۋەتەندىنمۇ يېقىن دوست بولمايدۇدېگەن قاراشنى ئوتتۇرىغا قويغان.شائىر شېئىرنىڭ داۋامىدا ۋەتەننىڭ تاغ-دەريالىرىنى،ئېتىز-باغلىرىنى،گۈل-گىيالىرىنى قىزغىن مۇھەببەت بىلەن كۈيلەپ،ۋەتەندىن چىققان مەدەن-كانلارنى تەرىپلەپ،ۋەتەننىڭ دەشت-باياۋانلىرىمۇ ماڭا جەننەتتەك تۇيۇلىدۇ، «ئۆز ئېلىنى سۆيمىگەن ھەرگىزمۇ ئىنسان بولمىسۇن» دېگەن قاراشلىرىنى ئوتتۇرىغا قويغان.شائىرنىڭ بۇ شېئىردا ئوتتۇرىغا قويغان يەنە بىر مۇھىم پىكرى ۋەتەننى ھەقىقىي ئازادلىققا،تەرەققىيات گۈللىنىشكە ئېرىشتۈرۈش ئۈچۈن ئىلىم-پەن ئىگەنلەش كېرەك،دېگەن پىكىردىن ئىبارەت. شائىر ۋەتەنپەرۋەرلىك تېمىسىدىكى شېئىرلىرىدا ۋەتەن ئۈچۈن ئىشلەش،ۋەتەن ئۈچۈن تۆھپە قوشۇشنى ئەڭ يۈكسەك دەرىجىدىكى ۋەتەنپەرۋەرلىك دەپ قاراپ، كىشىلەرنى ۋەتەن ئۈچۈن بىرەر ئەمەلىي ئىش قىلىشقا چاقىرغان. نەمەت خەلپەت شېئىرلىرىنىڭ تېما دائىرىسى ناھايىتى كەڭ بولسىمۇ،بىز يۇقۇرىدا ئاساسلىق قىلىپ بىرقانچە تېمىدىكى ئىجادىيتى بىلەن قىسقىچە تونۇشتۇق. نەمەت خەلپەت شېئىرلىرى ئۆزىگە خاس بىرقاتار ئالاھىدىكلەرگە ئىگە.ئاساسلىق ئالاھىدىكلەرنى تۆۋەندىكى بىرقانچە نۇقتىدىن كۆرۈۋېلىشقا بولىدۇ. 1. ئۇنىڭ شېئىرلىرى جۇشقۇن،جەڭگىۋار كۈرەش روھى بىلەن سۇغۇرۇلغان، شۇڭا شېئىرلار ئادەمگە كۈچلۈك تەسىر بېرىپ،تومۇرلاردىكى قاننى ئۆركەشلىتىدۇ. مۇنداقچە ئېيتقاندا، شائىرنىڭ جۇشقۇن،جەڭگىۋار روھى ئۇنىڭ شېئىرلىرىدا گەۋدىلىك ھالدا ئۆز ئىپادىسىنى تاپقان،شۇڭا شېئىرلارمۇ جۇشقۇن،جەڭگىۋار روھقا ئىگە بولغان.ھازىرقى زامان شېئىرلىرىنىڭ جەڭگىۋارلىقى نەمەت خەلپەت شېئىرلىرىدا رۇشەن ئۆز ئىپادىسىنى تاپقان. 2. ئۇنىڭ شېئىرلىرىدا ئۇيغۇر كىلاسسىك ئەدەبىياتىنىڭ تەسىرى،جۈملىدىن شېئىرىيەت ماھىرلىقىغا دائىر تەسىرلەر ئالاھىدە گەۋدىلىك. نەمەت خەلپەتنىڭ ئۇيغۇر كىلاسسىك شېئىرىيتى بويىچە ناھايىتى ياخشى تەربىيلەنگەنگەنلىكى ئۇنىڭ ئىجادىيتىدە رۇشەن ئىپادىسىنى تاپقان بولۇپ، دەۋرداشلىرى ئىچىدە ئۇنىڭ شېئىر – لىرى كىلاسسىك شېئىرىيەت ئۇسلۇبىغا،ئەنئەنىسىگە ئەڭ يېقىن.شېئىرىي شەكىللەرنى تاللاشتىن باشقا،تىل ئىشلىتىش،بەدەئىي ئىپادىلەش ماھارەتلىرىنى قوللىنىش جەھەتتىمۇ نەمەت خەلپەت كىلاسسىك ئەدەبىيات ئىزىدىن ماڭغان.شۇڭا ئۇنىڭ شېئىرلىرىنىڭ كىلاسسىك ئەدەبىيات بىلەن بولغان باغلىنىشى ئالاھىدە رۇشەن. 3. ئۇنىڭ شېئىرلىرىنىڭ بەدەئىي ئىپادىلەش ماھارىتى ناھايىتى يۇقۇرى،شۇنداقلا ئۇنىڭ شېئىرلىرىنىڭ بەدەئىي ماھارىتى ئومۇمىيۈزلۈك ئۈستۈن. شائىر ئەنئەنە تەسىرىدىن كۆرە ئوتتۇرىغا قويماقچى بولغان پىكىر-ئىدىيلەرنى بىۋاستە ئەمەس، بەلكى ھەر ىىل بەدەئىي ئوبرازلار ۋاستىسى ئارقىلىق ئوتتۇرىغا قويغان. 4.ئۇنىڭ شېئىرلىرىنىڭ دىداكتىك –تەربىيۋى تۈسى ناھايىتى قويۇق.ئۇ ئۆز دەۋرداشلىرىنىڭ ئىجادىيتىدىن پەرقلىق ھالدا شېئىرلىرىدا چوڭقۇر پىكىر-ئىدىيلەرنى شۇنداقلا كىشىلەرگە تەربىيۋى ئەھمىيتى كۈچلۈك بولغان بولغان نەسىھەتلەرنى ئوتتۇرىغا قويغان.

باشتۇغ

	ئەجرىڭىزگە رەھمەت .

جاۋاھىر

	باشتۇغ يوللىغان ۋاقتى  2014-9-9 07:27 PM ئەجرىڭىزگە رەھمەت . نەمەت خەلپەتنىڭ شېئىرى بىلەن ئۇنىڭ قىسقىچە تەرجىمالىدىن بىزنى ۋاقىپلاندۇرغىنىڭىزغا تەشەككۈرلەر بولسۇن ھارمىغايسىز!

ئۇتغۇر

	بۇ شېئىرنى ‹‹ئويغانغان زېمىن›› رومانىنىڭ ئىككىنىچى تومىدا ئوقۇغانتىم ۋە ئىلھاملىنىپ خاتىرەمگە چىرايلىق كۆچۈرۈپ قويغان ئىدىم. بەكمۇ پايدىلىق مەزمۇندىكى تېمىدىن بىرنى يوللاپسىز، ئەجرىڭىزگە رەھمەت.

ئۇتغۇر

	بۇ شېئىرنى ‹‹ئويغانغان زېمىن›› رومانىنىڭ ئىككىنىچى تومىدا ئوقۇغانتىم ۋە ئىلھاملىنىپ خاتىرەمگە چىرايلىق كۆچۈرۈپ قويغان ئىدىم. بەكمۇ پايدىلىق مەزمۇندىكى تېمىدىن بىرنى يوللاپسىز، ئەجرىڭىزگە رەھمەت.

ap~qilam

	شېئىرنىڭ ئۆزىمۇ بىر پايدىلىق شېئىركەن

kamiljantohti

	نەمەت خەلپەتنىڭ بۇنداق شېئىرى بارلىقىنى ئەمدى كۆرۇپتىمەن. تىما ئىگىسىگە رەھمەت!

ئىپارە

	ھەر ئىشنى ۋاختىدا چۈشەنگەن ئەڭ پايدىلىق! چۈشەنمىسەڭ ئەگەردە بىشىڭ كىتەر پايدىلىق. قىلساڭ ئەگەر جايىللىق  بۇيرۇق كىلەر پايدىلىق ، پۇشمان قىلساڭ شۇ چاغدا ۋاقىت كېتەر پايدىلىق!    قاملاشمىسىمۇ يىزىپ قويدۇم زاڭلىق قىلماڭلار ھە؟!

musilina

	‹‹ھازىققا   ،كەمى››ما ئىككى سۆزنىڭ مەنىسىنى چۈشىنەلمىدىم..... ھەقىقەتەن تەربىيىۋى ئەھمىيىتى بار،پايدىلىق شېئىركەن......