[تەرجىمە ماقالە] كاشغەر

syawush

	كاشغەر تەرجىمە قىلغۇچى: سياۋۇش كاشغەردىكى ئېيدگاھ (ھېيتگاھ) مەسجىدى      كاشغەر (قەشقەر) شەھىرى، بىر سەھرا بوستانلىغى شەھىرىدۇر. ۋە جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيەتىنىڭ غەربىي شىمالىدىكى، شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ شەھىرىستانلىرىدىن بىرى بولغان كاشغەر شەھىرىستانىنىڭ مەركىزىدۇر. كاشغەر چىننىڭ قەدىمىي شەھەرلىرىدىن سانىلىدۇ. ۋە ھەم يىپەك يولى مەرۋايىدى دېگەن نامى بار. بۇ شەھەرنىڭ كۆلەمى يىگىرمە توققۇز مىڭ تۆت يۈز يىگىرمە بىر كىۋادرات كىلومېتىر. شەمسىيە بىر مىڭ ئۈچ يۈز سەكسەن ئىككىنچى يىلى (مىلادىيە ئىككى مىڭ ئىككىنچى ياكى ئۈچۈنچى يىلىلار) دىكى سىتاستىكىغا ئاساسلانغاندا، بۇ شەھەرنىڭ جەمئىيەتى ئۈچ يۈز ئەللىگ بىر مىڭ سەككىز يۈز يەتمىش تۆت تەن ئىكەن. كاشغەر خەلقىنىڭ تىلى ئۇيغۇر تۈركىي تىلى ھېسابلىنىدۇ. ئافاق خاجە (ئاپاق خوجا) مازارى، شىنجاڭ رايونىدىكى مۇسۇلمانلار ئۈچۈن ئەڭ مۇقەددەس ماكان بولۇپ، بۇ ئارامگاھ ئون يەتتىچى ئەسىردە بىنا بولغان. تارىخ      جۇڭگوچە يازمىلاردا دېيىلىشىچە، مىلادىيەدىن ئاۋۋالقى ئىككىنچى ئەسىردە، كېيىنچە ئاراغا ئاينىغان سەك (ساك) لېكسىكىسى ئىشلىتىلگەن ئىكەن. بۇ مەنبەلەردىكى يازما بويىچە، ساكا (ساك) لار كاشغەرنىڭ غەربىي شىمالىدا ياشىغان. گويا سەكايى قەبىلەلىرى مىلادىيە يۈزۈنچى يىللاردىن تاكى يۈز يىگىرمىنچى يىللار ئارىسىدا، چىن تۈركىي رايونى ۋە ئوتتۇرا ئاسىيا ياقلىرىغا ئېغىشقان. ھەم ئۇلاردىن بىر تارمىغى خوتەن ۋە كاشغەرغە يول ئالغان.      شاپۇر (ساسانىي شاھلىرىدىن بىرى بولۇپ، شاپۇر بىرىنچىنى بىلدۈرىدۇ) ساسانىي، زەرتوشت (زورو ئاستېر، ياكى ئاتاشپەرەست) كەئبەسىنىڭ ئويما خەتلىرىدىكى، ئۆزىنىڭ كەڭ ئېمپىرىيەسىنى تەسۋىرلەيدىغان جايىدا، كاشغەر ھەم سوغد (بۈگۈنكى ئۆزبېكىستان ۋە تاجىكىستانلار ئۆز ئىچىگە ئالغان زېمىن بولۇپ، گاھىدا ئۇنى سوغدىيانامۇ دېيىشىدۇ ) ، چاچ (تاشكەند) ۋە مەركەزى سېنا بولغان ئەبەرشەھر (خوراساننىڭ قەدىمىي نامى) ناملىرىنىڭ يېنىدا بولغان بولۇپ، ئۆز دائىرىسىدىكى شەھەرلەرنىڭ سانىدا نام كەلتۈرىدۇ. گويا شاپۇر ساسانىي سۇلالىسىدىن، كاشغەر ھۆكۈمرانلىقىغا كىشى ئەۋەتمەگلىك ۋە شاھى كۇشان ئۇ دىياردا مۇستەقىل پەرمان يۈرگۈزۈگلۈگ ئىكەن. ۋە پەقەت ئىران شاھىغا خەراجگوزار (خىراج تۆلەر) بولغان ئىكەن. كاشغەر تۇنجى قېتىم، خەن سۇلالىسى ھۆكۈمرانلىغى دەۋرىدە چىنغا باغلانغان. كاشغەردىكى ئىسلام      كاشغەر جۇڭگودىكى ئىسلامىي مەدەنىيەت مەركەزى ئۇنۋانى بىلەن تونۇلىدۇ. ئۇيغۇر مۇسۇلمانلار بۇ شەھەرنىڭ توقسان سەككىز پىرسەنتىنى تەشكىل قىلىدىغان بولۇپ، كاشغەردە ئون مىڭغا يېقىن مەسجىد مەۋجۇد. مەنبە: http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B4%D8%BA%D8%B1

kaxtexijan

	«قەشقەر» نامىنىڭ نېمە ئۈچۈن «كاشغەر» دەپ ئاتىلىغانلىقى توغرىسىدا ئىزدەنسەم بولغۇدەك. بۇنىڭ ئۈچۈن قەدىمىي ئۇيغۇر تىلى ۋە ھازىرقى زامان ئۇيغۇرتىلىنىڭ ھەرىپ ئۆزگىرىش قانۇنىيىتى، ئۇيغۇر ئاتالغۇلىرىنىڭ خەنزۇچىغا ئۆزلىشىشى ۋە تەرەققىي قىلىشى شۇنداقلا خەنزۇچە ئاتالغۇنىڭ قۇبۇل قېلىنىشى ۋە ئۆزلىشىشىنى پۇختا ئىگەللەش مۇھىم ئىكەن. چۈنكى ئۇيغۇرچە ئاتالغۇنىڭ خەنزۇچىگە ئۆز ئەينى تەلەپپۇز قىلغىلى بولمايدۇ ئەمەسمۇ. شۇڭا ئۇيغۇر قەبىلە، خانلىق، كىشى ئىسىملىرى، يەر-جاي ناملىرىنى قانداقمۇ ئۆز تەلەپپۇزدا قالدۇرۇپ خەنزۇچە تارىخى كىتاپلارغا خاتىرلىيەلىسۇن. پەقەت يېقىن ئاھاڭدىلا خاتىرلىيەلەيدۇ خالاس. مەسىلەن : «قاشتېشىجان» دېگەن نامىمنى خەنزۇچە «كاشىتېشىجىياڭ»دەپ تەلەپپۇز قىلىپ خاتىرلىيەلەيدۇ خالاس.

kudiratjan

	喀什噶尔，  伽师噶尔， 伽师，喀什，疏勒

kudiratjan

	ئەسلى تىل يېزىق كومتىتى تەرپىدىن بىرلىككە كەلتۈرۈلگەن ئۆلچەملىك خەنچە يېزىلىشى  ئۇيغۇرچە تەلەپپۇزى بۇيچە 喀什噶尔ئىدى   تىلغا كالا تەرەت قىلۋەتكەن گاچىلار تەرپىدىن 喀什بۇلۇپ پۈتۈن شىنجاڭدا ئۇمۇملىشىپ كەتتى

musilina

	مىللىي ئالاھىدىلىكنى نامايەن قىلىۋاتقان قەدىمىي يۇرت قەشقەر توغرىلىق يەنە بىر قەدەم ئىلگىرلىگەن ھالدا چۈشەنچىگە ئىگە بولدۇم.... بىر بېرىش نېسىپ بولمىدى قەشقەرگە....

Asman

	شەمسىيە بىر مىڭ ئۈچ يۈز سەكسەن ئىككىنچى يىلى (مىلادىيە ئىككى مىڭ ئىككىنچى ياكى ئۈچۈنچى يىلىلار) دىكى سىتاستىكىغا ئاساسلانغاندا، بۇ شەھەرنىڭ جەمئىيەتى ئۈچ يۈز ئەللىگ بىر مىڭ سەككىز يۈز يەتمىش تۆت تەن ئىكەن. ھازىر نوپوسى 4 مىلىيوندىن ئېشىپتۇ ، بەيدۇ قامۇستا 2012-يىللىق نوپوسىنى شۇنداق دەپ ئاپتۇ. 2002-يىلى 351مىڭ دەپتۇ ، 2012-يىلى 4 مىليون بوپ كىتىپتۇ؟؟؟

syawush

	Asman يوللىغان ۋاقتى  2014-7-6 11:59 PM ھازىر نوپوسى 4 مىلىيوندىن ئېشىپتۇ ، بەيدۇ قامۇستا 2012-ي ... sheher nopusi welayet nopusigha barawer emes

babur99

	Asman يوللىغان ۋاقتى  2014-7-6 11:59 PM ھازىر نوپوسى 4 مىلىيوندىن ئېشىپتۇ ، بەيدۇ قامۇستا 2012-ي ... تۆت مليون دىگىنى پۈتۈن ۋىلايەتنىڭ نوپۇسى . ئاندىن  بۇ تېمىدىكى پارسچە مەنبەدىن تەرجىمە قىلىنغان يەرمەيدانى 421 29كىۋادرات كېلومىتر دىگېنىمۇ خاتاكەن . .2008-يىللىق سىتاتىسكىداقەشقەر شەھرىگە قاراشلىق تـۆت كوچا باشقارما ،8يېزا ۋە بىرمەيداننىڭ ئومۇمىي يەرمەيدانى 554.8كىۋادرات كېلومىتىر بولۇپ 440مىڭ نوپۇس باركەن . پۈتۈن ۋىلايەتنىڭ يەرمەيدانى 162مىڭ كىۋادرات كىېلومىتىر كېلدىكەن  (مەنبە بەيدۇ تورى ) ئاخرىدا سىياۋۇش ئەپەندىنىڭ بۇ تەرجىمىسى   پارسچە توربەتلەرنىڭ دىيارىمىزدىكى شەھەرلەر توغرسىسدىكى ئۇچۇرلادىن بەھرىمەن قىلغنىغا رەھمەت ئېيتىمەن .سىزگە بىر تەكلىپىم :پارسچە تورلاردا رايونىمىز توغرىسدىكى يازمىلارنى كۆرگەندە ،بەزى خاتا جايلارنى بايقىسىڭىز قولىڭىزدىن كېلىشىچە تۈزۈتىپ قويسىڭىز ياكى ئۇلارنى تۈزۈتشكە تۈرۈتكە بولسىڭىزكەن دىگەن ئۈمىدتىمەن .

uyghari

	قەشقەر ھەققىدە ماتىرىيال ئىزدەۋاتاتتىم، بۇ تەرجىمە ماقالىنىڭمۇ قىسمەن پايدىلىنىش قىممىتى بار ئىكەن.

syawush

	babur99 يوللىغان ۋاقتى  2014-7-7 01:39 AM تۆت مليون دىگىنى پۈتۈن ۋىلايەتنىڭ نوپۇسى . ئاندىن  بۇ  ... پىكىرىڭىز ئورۇنلۇق، بەلكىم شۇ يىلقى سىتاستىكىدى شەھەر كۆلىمى بىلەن كېيىنكى سىتاستىكىدىكى شەھەر كۆلىمى ئوخشاش بولمىسا كېرەك. ھازىر ماكان تەرەققىياتىغا ئەگىشىپ ھەرقايسى شەھەرلەر تۆت ئەتراپقا قاراپ شىددەت بىلەن كەڭىيىۋاتىدۇ ئەمەسمۇ. ھەمدە، باشقا يازمىلاردا قەشقەر شەھىرىنىڭ تەرەققىياتى بىلەن زور پەرقلەنمەيدىغان يېڭى شەھەر دېگەندەك قوشنا ناھىيەلەردىن بىرەرسىنى قېتىۋەتكەن بولۇش ئېھتىماللىقى بار. يەنە بىر نۇقتا، بۇ مەنبەدە كۆزدە تۇتۇپ يازغان شەھەر رايونى بىلەن، بەيدۇدىدىكى مۇناسىۋەتلىك يازمىدىكى شەھەر رايونىنىڭ ئۆز ئىچىگە ئالىدىغان زېمىنى جەھەتتە مۇئەييەن پەرق بولۇشى مۇمكىن. يەنى مەنبەدە تارىختىكى ئىرانىي يازمىلاردىكى قەشقەر شەھىرىنىڭ كۆلىمىنى ئايرىم چىقىرىۋېلىپ يازمىدى، دېگىلىمۇ بولمايدۇ. بۇ ئۆزەمنىڭ يازمىسى بولمىغانلىقتىن، ئىچىدىكى ئۇچۇرلار ئۆزگەرتەلمەسلىگىم مۇمكىن. بىراق كېيىنكى يازمىلاردا، سان-سىفىرنىڭ يېنىغا مۇشۇ ھەقتە ئىزاھات بېرىپ قويسام بولىدۇ.