بەربات بولغان چۈش (2)

zumrettash

	بەربات بولغان چۈش  2-بۆلۈم جۇ دامىڭ كەچلىك تاماقتا ، بىز «رۇس مۇزىكىلىق تاماقخانىسى»غا بېرىپ، لىبا، كاۋاپ، سالات، پېۋا قاتارلىقلارنى بۇيرۇتتۇق، لەرزان ھەم مۇڭلۇق رۇسچە ناخشا–مۇزىكىلار كىشىنىڭ  قەلبىنى ئېزىۋېتەتتى. ناخشىچى بالا 20 ياشلارئەتراپىدىكى چېچى سېرىق، كۆزى كۆپكۈك، قارا رەڭلىك شىم– كاستيۇم كىيىۋالغان كېلىشكەن يىگىت ئىدى. ئەگەر ئۇ جۇڭگودا بولغان بولسا، چوقۇم نۇرغۇن قىزلار ئۇنىڭ ئەتراپىدا پەرۋانە بولغان بولاتتى. بارىسبىر پەس سۈكۈتتىن كېيىن، تۇيۇقسىزلا:«دامىڭ، غەلىتە ئىش! 1–كۈنى مېنى ئۇرغانلارنى بۇدورىخانىنىڭ خۇجايىنى ياللىغانمۇ قانداق؟» دېدى. «ھىھى ..... بۇ ئېھتىمالغا ناھايىتى يېقىن، بىزنىڭ سودىمىزغا چاڭ سالماڭلار دېگىنى قىزىقتە ئۇنىڭ؟»  دېدى دالىجانمۇ خۇددى مەن بىلەن دېيىشىۋالغاندەكلا. بارىسپېۋا ئىچكەندىن كېيىن، خۇددىي بىر يەكۈنگە كەلگەندەك مۇنداق دېدى: «دامىڭ، مۇنداق قىلايلى، ئەتە سەھەردە، بىز يەنە بىر دورىخانىغا بېرىپ باقايلى، دۇكان خۇجايىنىمېنىڭ كىچىك چاغلىرىمدىكى دوستۇم، ئۇنىڭ بىلەن كۆرۈشمىگىلى ئۇزۇن بولدى! ئۇنىڭدىن سوراپ باقايلى، بەلكىم بىرەر ئەھۋالنى بىلىشى مۇمكىن.» «ئۇنداق بولسا شۇنداق قىلايلى!» دېدۇق مەن ۋە دالىجان تەڭلا.   فونتان ھاۋانى نەملەشتۈرۈپ تۇراتتى، بۈككىدە سايە تاشلىغان يولنى ئايلىنىپ ماڭغاندا،كىشىگە ئاجايىپ بىر ھوزۇر بېغىشلايتتى، سومۇن مەيداننىڭ ئۇدۇلىغا زۇڭتۇڭ مەھكىمىسى جايلاشقانىدى، ئەتراپ مەنزىرىسىدىن ھوزۇرلانغاچ كېتىۋاتاتتۇق، تۇيۇقسىزلا،بارىسنىڭ تېلېفونى سايراپ كەتتى، تېلېفوننى ئېلىپ ئۇنىڭ چىرايى قۇرقۇنچلۇق بىرتۈسكە كىردى. بىردەمدىن كېيىن بارىس: «تېلېفوندا ئۇلار ماڭا، ھېلىقى جۇڭگولۇققا دەپ قوي، بۇ ئىشقا ئارىلاشمىسۇن، بولمىسا، تاجىكىستاندىن تىرىك ئايرىلىمەن دەپ خام خىيال قىلمىسۇن دەيدۇ.» دېدى.   مەن يېرىم كېچىگىچە ئۇياققا ئۆرۈلۈپ بۇياققا ئۆرۈلۈپ ئۇخلىيالمىدىم. بۇ ئىشلارنىڭ كەينىدىكى پىلانلىغۇچىسى زادى كىمدۇ؟ بارسىنى ئۇرغان كىشى زادى كىم؟ مەن تۇيۇقسىز بۇرۇن كۆرگەن چۈشۈمنى ئەسكە ئالدىم «دەريا قېنىدا بىر يولۋاس بولۇپ، ئۇنىڭ ئۇدۇلىدا نۇرغۇنلىغان ھاجەتخانا ۋە نىجاسەتلەر بار ئىدى». جۇ گۇڭنىڭ چۈش تەبىرى بويىچە«ھاجەتخانا ۋە نىجاسەتلەر » بېيىشقا ۋەكىللىك قىلاتتى، بىراق يولۋاس مېنى تۇسۇپ تۇراتتى! ئىككىنچى كۈنى، بىز بارسىنىڭ قەدىناس دوستىنىڭ دورىخانىسىغا باردۇق، ئۇ بىزنى ناھايىتى قىزغىن كۈتۈۋالدى،ئالدىمىزغا قەھۋە، تاتلىق– تۈرۈملەرنى ئېلىپ كەلدى، يەنە تېلېۋىزورنىمۇ ئېچىپقويدى.بارىسنىڭ دوستى بىزنىڭ كېلىشتىكى مۇددىئايىمىزنى ئاڭلاپ بىرھازا ئويلانغاندىن كېيىن:«تېببىي دورا بۇيۇملىرىنى سەھىيە مىنىستىرلىقى ناھايىتى قاتتىق تۇتۇۋاتىدۇ،تەكشۈرۈش تالونى بولمىسا، تاجىكىستانغا ئەكىرىشكە بولمايدۇ، ئەكىرگەن تەقدىردىمۇچوقۇم تاموژنىغا نۇرغۇن پۇل خەجلەشكە توغرا كېلىدۇ، بۇنداق قىلىش ئەرزىمەيدۇ!چۈنكى دوختۇرخانا، دورىخانىلار سىزنىڭ ماللىرىڭىزنى سېتىۋېلىشقا جۈرئەت قىلالمايدۇ، ئەكىرمەكچى بولسىڭىزمۇ ئوغرىلىقچە ئەكىرىشكە توغرا كېلىدۇ، ئەگەرتۇتۇلۇپ قالسىڭىز، ھەممىنى مۇسادىرە قىلىۋالىدۇ.» دېدى بارىسنىڭ ئاغىنىسى قەھۋەنى ئوتلاپ تۇرۇپ، ئاندىن  يەنە: «مېنىڭ بىر ئامالىم بار، سىلەر بىۋاسىتە سەھىيە مىنىسترلىقىغا بېرىپ مىنىستىرنى ئىزدەڭلار، ماللارنى ئۇنىڭغا بەرسەڭلار، ھەممە ئىش ھەل بولىدۇ!» دېدى. شۇنىڭ بىلەن بىز دەقىقە ۋاقىتنىمۇ قولدىن بەرمەي، روھىمىز كۆتۈرەڭگۈ ھالدا سەھىيە مىنىستىرلىقىغا كەلدۇق، دەرۋازا سىرتىدا ئىككەيلەن تاماكا چېكىپ تۇراتتى، بارىس تۇيۇقسىز ھەيرانلىق ئىچىدە توۋلاپ سالدى:«قاراڭ، ئۇ ئىككەيلەن مېنى ئۇرغانلارئەمەسمۇ؟» شۇنىڭ بىلەن ئالاقىزادە بولۇپ، ئورمانلىق ئىچىگە كىرىپ مۆكۈنۈۋالدۇق. دالىجان كۆكرەك كېرىپ ئوتتۇرغا چىقىپ، قاراۋۇلدىن ئەھۋال ئىگىلەپ بېقىش ئۈچۈن يۈگۈرۈپ كەتتى. دالىجاننىڭ بۇ ھەرىكىتى مېنى قاتتىق تەسىرلەندۈردى، نېمىدىگەن ياخشى سەپداش، نېمىدىگە باتۇر ــ ھە! دالىجان قايتىپ كېلىپ:«قاراۋۇل ئۇلارنى تونۇيدىكەن، سەھىيە مىنىستىرلىقىنىڭ خادىملىرى ئىكەن، ئۇنىڭ ئۈستىگە مىنىستىر بىلەن بولغان مۇناسىۋىتىمۇ ناھايىتى يېقىنكەن»دېدى. ھە!..........  ھەممە چۈشىنىشلىك بولدى! ئەسلىدە مېنىڭ بېيىش يولۇمنى توسۇپ تۇرغان يولۋاس دەل سەھىيە مىنىستىرلىقىنىڭ مىنىسىتىرىكەن ئەمەسمۇ؟  بىز ئۆزىمىزنىڭ ئالاقىزادە بولۇپ كەتكەن كەيپىياتىمىزنى تىنچلاندۇرۇش، كۆڭلىمىزدىكى قورقۇنچنى تۈگىتىش ئۈچۈن، «چوم» نىڭ ئەتراپىدىكى «روس ماروژنىخانىسى» غا كىردۇق،ئىچى ناھايىتى يېقىشلىق ھەم رومانتىك ئىدى. لەرزان مۇزىكا ياڭراپ تۇراتتى، بىز بىرتورت، ئۈچ دانە بۆلجۈرگەن ماروژنىسى بۇيرۇتتۇق. ئىككى نەپەر چىرايلىق كۈتكۈچى قىز بىزگە ناھايىتى قىزغىن مۇلازىمەت قىلدى. ئۇلارنىڭ ئەۋرىشىم فىگۇرىسى، گۈزەل چېھرىنى كۆرگەن كىشىلەر راستىنلا روس قىزلىرىغا ئۆيلىنىش خىيالىغا كېلىپ قالاتتى. «مەن مۇنداق پەرەز قىلدىم!» دېدى دالىجان ھەمدە بىر پارچە تورتنى يېگەچ سۆزىنى داۋاملاشتۇردى: «بىز تۇنجى كۈنى بارغان كاراپورو دوختۇرخانىسىنىڭ باشلىقى بىزگە يىغىن ئاچىمىز دەپ، «سەھىيە مىنسىتىرلىقى» غا بېرىپ، مىنسىتىرغا بۇ ئىشلارنى دېگەن گەپ، ئاندىن مىنسىتىر ئىككى نەپەر خادىمنىدوختۇرخانىغا بىزنىڭ ئىزىمىغا چۈشۈشكە ئەۋەتكەن، ئەڭ ئاخىرىدا، بارىس ئۆيىگەقايتىۋاتقاندا، بارسنى ئۇرغان! كېيىن، بىز يەنە غېنى كوچىسى دورىخانىسىغابارغاندا، دۇكان خۇجايىنىدا بىنورمال ئالامەتلەر كۆرۈلگەن، بىز كەتكەندىن كېيىن،ئۇ مىنسىتىرغا تېلېفون ئۇرغان، كېيىن، مىنىستىر ھېلىقى ئىككى نەپەر خادىمنى بارسىغا تېلېفون ئۇرغۇزۇپ، دامىڭغا تاجىكىستاندىن ھايات كېتىمەن دەپ چۆچۈرىنى خام سانىمىسۇن دەپ تەھدىت سالغان. ھا ھا.....»«ئوھوي،دالىجان شېرلوك ھولمېستەكلا يەكۈن چىقاردىغۇ! گېپىڭىزنىڭ جېنى بار!» دەپ بارىس ئىككىمىز ئۇنى ماختىدۇق.  كۆڭلۈم بىر ئەنسىزلىكتە يۈرۈكۈم ئېغىپلا تۇراتتى. چۈشلۈك تاماقتىن كېيىن، ئىچ پۇشۇقىمىزنى چىقىرىش ئۈچۈن، بىزتۇرۇۋاتقان جاينىڭ ئەتراپىدىكى دەرەخلەر بۈككىدە سايە تاشلاپ تۇرغان باغچىغا كەلدۇق. بىز ئۇ يەردە بارىسنىڭ بىر دوستىغا ئۇچراپ قالدۇق. ئۇ مېنىڭ جۇڭگولۇق ئىكەنلىكىمنى ئاڭلاپ ئىنتايىن خۇشال بولدى ھەمدە ماڭا بىر قاتار ساقلىقنى ساقلاش مەھسۇلاتلىرىنى تونۇشتۇردى، ھەمدە مېنى شاخلىتىپ سېتىشقا قاتنىشىشقا دەۋەت قىلدى،سورىسام «تيەنشى» نىڭ مەھسۇلاتلىرى ئىكەن، خوجايىن جۇڭگولۇق ئىكەن، بۇنىڭغا نېمىمۇ دېگۈلۈك. ئۇ بىر قىسىم ماتېرىياللارنى ماڭا بەرگەندە، ئۇنىڭ ماتېرىياللىرى ئىچىدىن بىر پارچە «ئوقۇش پۈتتۈرۈش خاتىرە سۈرىتى» يەرگە چۈشۈپ قالدى، مەن رەسىمنى كۆرۈپ، ھەيران قالدىم! ئۇلارنىڭ ئىچىدىكى بىرسى تۇنجى كۈنى مېنىڭ ئىشخانامغا كەلگەن تاجىكىستانلىق رۇستەم ئەمەسمۇ؟ مەندىن جۇڭگو زاۋۇتلىرىنى تېپىشقا ياردەملىشىشنى ئۆتۈنگەن، 3 مىليون قىممىتىدىكى رۇسىيە داۋالىنىش بۇيۇملىرىغا ئېھتىياجلىق دېگەن ھېلىقى بالا ئەمەسمۇ؟ ـــــ بۇ بالا سىزنىڭ نېمىڭىز بولىدۇ؟ دەپ سورىدىم مەن ھەيران بولغان ھالدا. ـــــ ئۇنىۋېرستېتتىكى ساۋاقدىشىم، ئوقۇش پۈتتۈرگەندىن كېيىن، رۇستەم جۇڭگوغا خەنزۇ تىلى ئۆگەنگىلى كەتتى، سىز ئۇنى تونۇمسىز؟ــــ تونۇيمەن، ئاڭلىسام ئۇنىڭ بىر تاغىسى ھۆكۈمەتنىڭ چوڭ ئەمەلدارىكەن،قايسى تارماقنىڭ باشلىقىدۇ؟ــــ سەھىيە مىنىسىترلىقىنىڭ مىنىستىرى! ھە؟! ۋاي تەڭرىم! مەن ئۆزۈمنىڭ جىددىيلەشكەن كەيپىياتىمنى بېسىۋېلىپ، پەس ئاۋازدا ئۇنىڭدىن سورىدىم:«ئۇنداقتا، رۇستەمنىڭ دادىسى نېمە ئىش قىلىدۇ؟»ــــ ئۇنىڭ دادىسى غېنى كوچىسى دورىخانىسىنىڭ خۇجايىنى!ۋاي، توۋا! مەن بۇنى ئاڭلاپ، كۆزۈم قاراڭغۇلىشىپ ئايلىنىپ چۈشكىلى تاسلاقالدىم.  يېرىم كېچىدە، مەن يامان چۈش كۆرۈپ،چۆچۈپ ئويغۇنۇپ كەتتىم. تولۇن ئاي دېرىزىدىن ماراپ، ئاي نۇرى كارىۋاتنى سۇس يورۇتۇپ تۇراتتى. ئەتراپ تىمتاسلىققا چۆمگەنىدى. تاجىكىستاننىڭ داۋالىنىش بۇيۇملىرى ئىزچىل روسىيە ئارقىلىق ئىمپورت قىلىنىدۇ، باھاسى قىممەت بولغانلىقتىن،سەھىيە مىنسىتىرى جۇڭگودا ساختىلىق قىلىپ، زور پايدا ئۈندۈرۈۋالماقچى بولغان.بۇنداق ئەخلاقسىز، قانۇنغا خىلاپ سۈيقەستنى باشقىلار بىلىپ قالغاندا، ئۇ چوقۇم ئادەمنى ئۆلتۈرۈپ ئىزىنى يوقىتىشتىن يانمايتتى. ئويلا–ئويلا پۈتۈن بەدىنىمدىن شۇررىدە سوغۇق تەر چىقىپ كەتتى. دەرھال دۈشەنبىدىن قېچىش  كېرەك! تاجىكىستاندىن كېتىش كېرەك!2–كۈنى، شاخوۋات يولۇچى بېكىتىدە، مەن بارىس،دالىجانلار بىلەن خوشلىشىپ، ھەربىرىگە 200 دوللاردىن پۇل بېرىپ، ئۆز مىننەتدارلىقىمنى ئىپادىلىدىم. بۇ يەردە ئايرودۇرۇم پەقەت بىرلا بولۇپ،ئايروپىلانلا بەلگىلەنگەن ۋاقىتتا ئۇچاتتى؛ بىراق يولۇچى بېكىتى بىرقانچە بولۇپ،خالىغان ۋاقىتتا ماڭاتتى. يولۇچىلار ئاپتوبۇسى نىسبەتەن بىخەتەررەك ئىدى. شۇنىڭ بىلەن مەن ۋەتەنگە قايتىش، خەتەردىن قۇتۇلۇش سەپىرىگە ئاتلاندىم. يول ئۈستىدىكى مەنزىرىلەر ئادەمگە ئۆتكەن كۈنلەرنى ئەسلىتەتتى، دۈشەنبىدىكى كۈنلۈرۈم بەئەينى ئامېرىكىنىڭ داڭلىق فىلىملىرىدەك، كىشىنىڭ يۈرىكىنى جىغىلدىتاتتى. تاغ– قىيالىق يوللار ناھايىتى خەتەرلىك ئىدى، قاتناش چازىلىرىدىن ئۆتكەندە،جۇڭگولۇقلار ھامان قاقتى –سوقتى قىلىناتتى. تاجىكىستاننىڭ بىر  قائىدىسى بولۇپ، شوپۇرلار پەقەت شۇ يەردىكى يولدىلا قاتنايتتى، باشقا يەرلەردىكى ھالاكەت يوللىرىدىن ماڭمايتتى. جۇڭگولۇق شوپۇرلارنىڭ ئېگىز قىيالىقلاردىن چۈشۈپ كېتىشى ياكى دەريادا غەرىق بولۇشىنىڭ ماڭدامدا بىر ئۇچراپ تۇرۇشى بىكار ئەمەسكەندە! ئۇۋالغا كەتكەن روھلار، خاتىرجەم يېتىڭلار، كېيىنكىلەر سىلەردىن ساۋاق ئالسۇن.  ھاۋا ناھايىتى ئىسسىق، «قاراخۇنبۇ»غا بارىدىغان  ئاپتوموبىللارنى تاپماق ناھايىتى تەس ئىدى. مەن شۇ ئارىلىقتا، سالقىن ئاياغ، كالتە ئىشتان، مايكا، كۈن نۇرى شەپكىسىنى ئالماشتۇرۇۋالدىم. چۈشكە يېقىن، بىر كونا -ئەبجەق ئاپتوموبىل يېتىپ كەلدى. شوپۇر 40 ياشلار ئەتراپىدىكى سۆزمەن مۇڭداشقاق ئادەم ئىدى. ئاپتوموبىل «خوستاۋ» دىن ئۆتكەندە، شوپۇر توختاپ، بالونلارنى تەكشۈردى. مەنمۇ دەريا بويىغا بېرىپ، يۈزۈمنى يۇيدۇم. ئۇدۇلدىكى تۆپىلىكتە ئىككى روپاش ئايال قولىدا سېۋەتنى كۆتۈرۈپ بىر نەرسەيېگەچ، تاغ ئۆڭكۈرىگە كىرىپ كېتىۋاتاتتى. «ئۇياققا ئۆتمەڭ، ئۇدۇلىمىز ئافغانسىتان! خەتەرلىك!» شوپۇرنىڭ سۆزى تۈگىمەيلا، بوشلۇقتا بىرئۇچقۇچىسىز ئايروپىلان بۇلۇتلار ئارىسىدىن ئوقتەك ئېتىلىپ چىقتى. «پاڭ…» قىلغانئاۋاز بىلەن تەڭ، يەر بۇرغۇلىغۇچى بومبا تاشنى يېرىپ ئۆتۈپ «بوڭ…..» قىلىپدەھشەتلىك ئاۋاز چىقىرىپ پارتىلىدى. مەن قورقىنىمدىن قېتىپلا قالدىم، شوپۇر شاپلا كەينىگە بۇرۇلۇپ قاچتى ھەمدە:«سىز ئۇ تەرەپكە قېچىڭ، ئۇ تەرەپتە تاغلىق كەنت بار، كىرا ھەققىنى بولدى ئالمايمەن!» دېدى - دە، قويۇق چاڭ–توزان كۆتۈرۈپ بەدەر قاچتى، مەن قاققان قوزۇقتەك تۇرۇپلا قالدىم. بىزگە بۇ ھاياتلىقنى تەڭرى ئاتا قىلغان، بۇ ئىشلار ئۆتۈپ كەتسىلا،ئارقىدىن چوقۇم  خۇشاللىق يېتىپ كېلىدۇ!بىردەمدىن كېيىن، ھەممە بۇرۇنقىدەكلا تىمتاسلىققا چۆمدى. ئۇدۇلدىكى ئۆڭكۈردىن جەسەتلەرنى كۆتۈرگەن بىرقانچە ئادەم چىقىپ تاغدىن چۈشۈپ كەتتى. مەنپۈتۈن بەدىنىمدىكى توپا –چاڭلارنى قېقىۋېتىپ، بىر كىچىك تۆپىلىكتىن يامىشىپ ئۆتتۈم، كۆز ئالدىم يورۇپ كەتكەندەك بولدى، چۈنكى ئالدىمدا، سىلاۋۇيانچە تاجىك يېزىقىدا يېزىلغان ـــــــ مېھمانخانا دېگەن خەت تۇراتتى. مېھمانخانا خوجايىنى 50ياشلار چاممىسىدىكى قىزغىن ئادەم ئىدى، ئۇنىڭ ئېيتىشىچە، تاغلىق كەنتتە 80 ئائىلىلىك بولۇپ، بۇ يەردىن 1 كىلومېتىر يىراقلىقتا بىر كىچىك دۇكان بار ئىدى. ئىككىنچى كۈنى، چۈشتىن بۇرۇن مېنىسېلىۋالىدىغان ئاپتوموبىل چىقماي، ئىچىم پۇشۇپ تۇراتتى. چۈشلۈك تاماقتىن كېيىن،ھېلىقى خوجايىن ئىككى نەۋرىسىنى يول بويىغا چىقىپ قاراپ تۇرۇشقا ئەۋەتتى، مەنمۇھېلىقى دۇكانغا بېرىپ ئىچىملىك سېتىۋالماقچى بولۇپ ماڭدىم، ئەمدىلا بىر تۆپىلىككەچىقىشىمغا بىر نەچچە ئويناۋاتقان بالىلار مېنى كۆرۈپ بەدەر قاچتى. مەنئۇلاردىن:«شاكىچىكلەر، قاچماڭلار، دۇكاننىڭ نەدىلىكىنى بىلەمسىلەر؟» دەپ سورىدىم.ئاۋازىمنى ئاڭلاپ بىر ئوغۇل بالا توختاپ، سول تەرەپنى كۆرسىتىپ:«ئاۋۇ يەردە» دېدى.تازىمۇ بىر، «گەپ تونۇپ، ئادەم تونۇماسلىق» دېگەن شۇدە!مەن دوقمۇشتىن ئايلىنىپ ئۆتتۈم، ئۈژمە دەرىخى ئاستىدا 10 نەچچە نەپەر ئەر كىشى زوڭزىيىپ ئولتۇراتتى، ئۇلارنىڭ كۆزلىرىن ۋەھشىيلىك چىقىپ تۇراتتى، قورققانلىقىمدىن پۇت –قولۇمداجان قالمىدى، مەن تالىبانلارغا يولۇقۇپ قالغانىدىم. تەمكىن بولۇپ، تىترىمەسلىك كېرەك، قېچىشقا تېخىمۇ بولمايدۇ. ـــئاڭلىسام بۇ يەردە بىر دۇكان بار ئىكەن، قەيەردىدۇ؟ مەن جۇڭگولۇق، ئازراق ئۇسسۇزلۇق سېتىۋالاي دېگەن!- دېدىم مەن ئېھتىياتچانلىق بىلەن، ئۇلارنىڭ كۆزلىرى بىردىنلا مۇلايىملىشىشقا باشلىدى، بىرسى بەلكىم ئۇلارنىڭ باشلىقى بولسا كېرەك:«ئۇنى ئىزدە! ئۇنىڭ كەينىدىن ماڭساڭ بولىدۇ.» دېدى. ئۇلارنىڭ دۇكان دېگىنى ئەمەلىيەتتە،كېسەك ۋە ياغاچ قوزۇقلاردىن ياسالغان كىچىك ئۆي بولۇپ، ئۆيدىكى ياغاچ جازىلارغا بەزى تۇرمۇش  بۇيۇملىرى تىزىلغانىدى. مەن ئىچىملىك ئىچكەچ دۇكاندار بىلەن پاراڭلىشىشقا باشلىدىم. ئارىلىقتا تۇيۇقسىز«تاپشۇرۇق دەپتىرى» دېگەن خەنزۇچە خەتنى كۆرۈپ، قاتتىق ھاياجانلىنىپ كەتتىم،سەپسىلىپ قارىسام، لۆڭگە، كىر يۇيۇش پاراشوكلىرىنىڭ ھەممىسىلا دېگۈدەك جۇڭگونىڭ ماللىرى ئىدى. مۇشۇنداق چەت –ياقا رايونلاردىمۇ جۇڭگو ماللىرىنىڭ بولۇشى كىشنى تولىمۇ ھەيران قالدۇراتتى!  چۈشتىن كېيىن، 60 – يىللارنىڭ بىر جىپ ماشىنىسى توپا توزىتىپ يېتىپ كەلدى. شوپۇر مېنى ماشىنىغا چىقىشقا قىزىقتۇردى. ۋاي، خۇدايىم! ماشىنىدا ئاپئاق كېپەنلەنگەن ئىككى مىيىت بولۇپ، بىر ئايال مىيىتنى قۇچاقلاپ زار –زار يىغلاۋاتاتتى. بۇ مەنزىرە ھەقىقەتەنمۇ كىشىنىڭ باغرىنى ئېزەتتى. ئۇنىڭ سۆيۈملۈك ئېرى قانداق بولۇپ ئۆلگەندۇ؟كىم ئۆلتۈرگەندۇ؟ ھېچكىممۇ جاۋاب بېرىشنى خالىمىدى. يول بويىدىكى گۈل–چېچەكلەرنىڭ خۇشپۇرىقى دىماغلارغا ئۇرۇلۇپ تۇراتتى. تاغ يولى داۋاملاشماقتا، بارلىق ئىشلار مېنى چوڭقۇر ئويغا چۆمدۈرگەنىدى. تاجىكىستاندىكى«باي بولۇش چۈشى» نى ھازىر ئويلىسام ئۇ بىر ئۈزۈل – كېسىل «بەربات بولغان چۈش»  ئىدى خالاس. ھەتتا مەنمۇ ئەزرائىلنىڭ چاڭگىلىغا چۈشۈپ قالغىلى تاسلا قالدىم.  قاراخۇنبۇدا قايتىدىن ماشىنىغا ئولتۇرۇپ، يېرىم كېچىدە «خورۇگ» غا كېلىپ ياتاققا ئورۇنلاشتىم،شۇ ئۇخلىغان پېتى ئەتىسى چۈشتە ئاران ئويغاندىم. دېرىزە سىرتىدىكى ۋىچىرلىشىۋاتقان قۇشلار، خۇشپۇراق چېچىپ تۇرغان گۈللەر كىشىنىڭ ھارغىنلىقىغا مەلھەم بولاتتى. تاجىكىستاننىڭ%90 يەر شەكلى تاغلىق – ئېگىزلىك بولۇپ، ئىسىمى جىسمىغا لايىق «تاغلىق دۆلەت»ئىدى. تاغلارنىڭ چوققىلىرى ئاپئاق قارغا پۈركەنگەن بولۇپ، تاغ باغرى بۈك باراقسان دەرەخلەر بىلەن قاپلانغان ئىدى. كەچقۇرۇنلۇقى، چېگرىغا جايلاشقان مۇرگاب ئۆتىڭىگە يېتىپ كەلدۇق، ئوچاقنىڭ يېنىغا «تۆشەك سېلىپ» لا يېتىپ ئۇيقۇغا كەتتىم. ئەتىسى چېگرا تەكشۈرۈشتىن ئۆتۈپ، ۋەتەننىڭ قوينىغا قايتىپ بارساملا، ئاندىن ئۇھ دەيتتىم.  ئىككىنچى كۈنى، ئورنۇمدىن تۇرۇپ، ناشتا قىلغاندىن كېيىن، ھويلىغا چىقتىم. ئالدى تەرەپتە«شىنجاڭ تاشقى تىرانسپورت شىركىتى» نىڭ بىرقانچە ئاپتوموبىلى تۇراتتى. ئۇلارنىڭ ئىچىدىكى ياڭ جۈنمىن دېگەن شوپۇر مېنى ئېلىۋېلىشقا قوشۇلدى. «تاجىكىستان چېگرا تەكشۈرۈش پونكىتى» يەنە 4 سائەتتىن كېيىن ئىشقا چىقاتتى، شۇڭا ياڭ جۈنمىن مېنىئالدىن 1 سائەت بۇرۇن كېلىشىمنى ئۇقتۇردى. يەنە ئۈچ سائەت ۋاقىت بولغاچقا، مەن لۆڭگەمنى ئېلىپ ۋاننىغا كىردىم، ئىلمان سۇ پۈتۈن بەدىنىمگە باشقىچە ھوزۇر ئاتا قىلماقتا ئىدى. بۇ ئەڭ ئاخىرىقى ئۆتكەل، چوقۇم ئوڭۇشلۇق ئۆتۈپ كېتىشىم كېرەك! مەن پاكىزە كاستيۇم بۇرۇلكىنى ئالماشتۇرۇپ، گالاستۇكۇمنى تاقاپ، بۇ قېتىملىق سەپىرىمنىڭ ئوڭۇشلۇق بولۇشىنى تىلىدىم. ئاپتوموبىل تاغلىق يولدا چايقىلىپ مېڭىپ ئاخىرى «تاجىكىستان دۆلەت چېگرىسى تەكشۈرۈش پونكىتى»غا يېتىپ  كەلدى. ساقچى مەندىن 500 دوللار  قاقتى سوقتى قىلماقچى بولدى.بۇچاغدا تۇيۇقسىز تومۇرۇمدىكى قانلار ئۆركەشلەپ ئېقىپ، سۆزلىرىم ئۆتكۈرلىشىپ،«جۇڭگونىڭ تاجىكىستانغا ياردەم بېرىشى»، «تاجىكىستان دېپلۇماتىيەسى»، «زۇڭتۇڭ سىياسىتى».... قاتارلىقلارنى سۆزلەپ، ئۇنىڭ بىلەن باھا تالىشىپ، ئاخىرى ئۇنىڭغا 80دوللار بەردىم. پونكىت باشلىقى ئىككى ساقچىنى بۇيرۇپ، بىزنىڭ ئۆتۈشىمىزگە رۇخسەت قىلدى. شوپۇر ياڭ جۈنمىن خۇشاللىقتىن يايراپ كەتتى، بۇ ۋاقىتتا، پونكىت باشلىقى ۋەساقچىلار بىزگە ھەربىيچە سالام بەردى. ئۇ ۋاقىتتىكى ھېسسىياتىمنى تىل بىلەن ئىپادىلەشكە ئاجىزلىق قىلىمەن. ئاپتوموبىل بىخەتەر يۈرۈپ، «جۇڭگوچېگرا تەكشۈرۈش پونكىتى» غا كەلگەندە، ئاپتوموبىلدىن چۈشتۇق. جۇڭگو تۇپرىقىغاقەدەم باسقاندا، ھاياجانلانغانلىقىمدىن كۆزلىرىمگە ئىسسىق ياش كەلدى. مەن كۆز ياشلىرىمنى سۈرتىۋېتىپ: «مەن! جوۋ دامىڭ قايتىم كەلدىم!» ....... دەپ بار ئاۋازىمبىلەن توۋلىدىم، تاغ جىلغىسىدىن قايتقان ئەكس سادا ئەتراپنى بىر ئالغان ئىدى،كىشىلەر ماڭا ھەيرانلىق نەزەردە قاراپ قالدى، چۈنكى ئۇلار مېنىڭ ئۇ ۋاقىتتىكىھېسسىياتىمنى ھەرگىز تەسەۋۋۇر قىلالمايتتى.  ئاندىنقەشقەرگە كېلىپ بىر كېچە قونۇپ، ئۈرۈمچىگە ماڭىدىغان يولۇچى ئاپتوبۇسىغا چىقتىم. 2– كۈنى، ئۈرۈمچىگە يېتىپ كەلدىم. شىركەتنىڭ شوپۇرى مېنى  ئالغىلى كەلدى. مەن ئاخىرى ئۆيۈمگە قايتىپكەلدىم، شۇ كۈنى كەچتە  ئايالىمنى قۇچاقلاپشۇنچىلىك شېرىن ھەم خاتىرجەم ئۇخلىدىم. ئەتىسى سەھەردە، ئۈرۈمچى شەھىرىنىڭئاسمىنى بۇلۇتلار بىلەن قاپلانغانىدى. مەن شوپۇر بىلەن داشىمىندىكى تېلېگراف شىركىتىگە يان تېلېفون سېتىۋالغىلى باردۇق، چۈنكى ۋەتەنگە قايتىش يولىدا،مېنىڭ  يان تېلېفونۇمنى تاجىكىستانلىق ساقچىلار قاقتى– سوقتى قىلىپ ئېلىۋالغانىدى. بىزنىڭ يېنىمىزدىلا، بىر – بىرىگە ناھايىتى قىزغىن بولغان بىر جۈپ ئەر-ئايال تۇراتتى. بەلكىم ئامراق ئەر – خوتۇنلاربولسا كېرەك. ھېلىقى ئەر ماڭا قاراپ: «سىز، ت ر گ تەرجىمە شىركىتىدىكى جوۋ دىرېكتورى ئەمەسمۇ؟» دېدى. ـــ ھەئە، شۇنداق، سىز...؟- مەن قارشى تەرەپكە قاراپ تۇرۇپ سورىدىم. ـــ مەن جاڭجياڭ يولى تېڭدا تېببىي داۋالاش بۇيۇملىرى شىركىتىنىڭ درېكتورى، ۋاڭ جىچياڭ، سىلەرنىڭ كونا خېرىدارىڭلاربولىمەن! ئۆتكەندە سىلەرنىڭ روس تىلى گۇرۇپپىسىدىكى سۈن گۇرۇپپا باشلىقى بىزگە بىر قانچە نەپەر تاجىكىستانلىق سودىگەرلەرنى تونۇشتۇرۇپ قويغانىدى، ئۇلار بىزگە 3 مىليون يۈەنلىك داۋالاش بۇيۇملىرى زاكاز قىلىپ، تۈنۈگۈن توختام ئىمزالاپ 300 مىڭيۈەن زاكالەت بەردى! ــ دېدى ئۇ، ئاندىن ئايالىغا قاراپ، بىزنى ئۆز ئارا تونۇشتۇرۇشقا باشلىدى:ـــــبۇ مېنىڭ ئايالىم، ئۇنىڭغا ئالىي يان تېلېفون ئېلىپ بېرەي دەپ بۇ يەرگە كەلگەن.بۇياق ت ر گ تەرجىمە شىركىتىدىكى جوۋ دىرېكتور بولىدۇ. ـــــ جۇۋ باش دىرېكتور ھەقىقەتەنمۇ ياش ھەم كېلىشكەنكەن ئەمەسمۇ -دەپ شوخلۇق قىلىپ كۈلدى..... ۋاڭ خانىم، ئۇنىڭ كۈلكىسىمۇ ئۆزىگە ئوخشاش ئۇماق ھەم يۇمۇرىستىك ئىدى. ئۇلارنىڭ بارا–بارا يىراقلىشىۋاتقان بەختلىك تۇرقىغا قاراپ، مەنمۇ چەكسىز خۇشاللىققاچۆمدۈم. چۈنكى بىزنىڭ خېرىدارىمىز بۇ سودىنى مۇۋەپپەقىيەتلىك ۋۇجۇدقا چىقارغانىدى...... سىم–سىم يامغۇردىن كېيىن بۇلۇتلار تارقاپ، ئىللىق قوياش يەنە ئۆز نۇرىنى بۇ شەھەرگە سېخيلىق بىلەن چاچتى، ھەممە شۇنچىلىك تىنچ ھەم خاتىرجەم ئىدى.

musilina

	ما خەتنى ئوقۇغىلى بولمىدىغۇ؟...

musilina

	نېمە دېگەن مۇرەككەپ مۇناسىۋەت،مۇرەككەپ ئىشلار بۇ ئەسەردە تىلغا ئېلىنغىنى.... جوڭگونىڭ ساختىلىقلىرى دۇنيانىڭ ھەممە جايلىرىنى قاپلاپ كەتكەندەك.... ئۇرۇش رايونىدىكى ۋەقەلەرنى ئوقۇپ ئىچىم شۇنداق ئاچچىق بولدى....

alvasti

	خەتلەر بەكلا تىقما-تىقما بوپ قالدىمۇ قانداق ？  ئوقۇپ بولغۇچە بەكلا چارچاپ كەتكەندەكلا ھېس قىلدىم !

hekmat110

	ئۇرۇش رايونىدىكى ۋەقەلەرنى ئوقۇپ ئىچىم شۇنداق ئاچچىق بولدى....