ھەممە نەرسە ئادەملەر ئۈچۈن

توغراقى

	بۇ بىر ئۆزبىكچە نوتۇق بۇلۇپ،شەخسەن ماڭا ئالاھىدە يارىغانلىقى ئۈچۈن باشقىلار بىلەن ھەمبەرلىنەي دەپ ۋاقىت چىقىرىپ ئاڭلاپ يازدىم.ئاڭلاپ يازغاندا ئىملا خاتالىغىدىن مۇستەسنا بولامىدىم،ئۇقۇرمەنلەردىن تۈۋەنچىلىك بىلەن كەچۈرۈم سورايمەن.پىكىرىڭلارنى ئايىمىغايسىلەر.         كېچە كۈن ناھايىتى ئىسسىق بولدى،شۇنىڭ ئۈچۈن بوينۇمدىكى گالىستۇكنى يىشىپ ئۇنى قاتلاپ يانچۇقمغا سېلىپ قويدۇم.(بۇ كىشى دۆلەتنىڭ يۇقىرى قاتلاملىرىدا خىزمەت قىلغان)يېنىمدىن مەن ئۇنى ياخشى كۆرىدىغان ۋە ھۆرمەتلەيدىغان بىر دوستۇم ئۈتۈپ قالدى.لىكىن مەن ئۇنىڭ بىر ئىشىنى ياقتۇرمايمەن.ئۇ ئۆرىپ-ئادەتلەرگە  دىندار كىشى دىنىي ئەھكاملارغا ئەھمىيەت بەرگەندىنمۇ زىيادىراق ئەھمىيەت بېرىدۇ.ئەۋلىيا كىشى ئاللاھنىڭ رازىلىقى ئۈچۈن قانچىلىك ئىنتىلسە،ئۇ بۇنىڭدىنمۇ ئارتۇقراق زېھنىنى بىرىپ ئادەملەرنىڭ رازىلىقىغا ئىنتىلىدۇ.ئۇ سالام بىرە-بەرمەستىن جىددى ۋە ئەستايىدىللىق بىلەن ماڭا قارىدىدە ”نېمە ئۈچۈن بۇنداق قىلىسىز؟“ دىدى.مەن قورقۇپ كەتتىم ۋە ”نېمە قىپتىمەن؟“دىدىم ۋە ئەسلەشكە باشلىدىم. ئىسلامدا بىرەر يەڭگىللىك قىلدىممىكىن ياكى قانداق بىر جىنايەت مەندىن سادىر بولدىمىكىن؟ھېچنەرسە ئويلىيالمىغاندىن كىيىن ئۇنىڭغا“ئې دوستۇم،ئۇچۇقراق سۆزلە مىنىڭ ھەققىمدە ساڭا نېمە گەپ يىتىپ كەلدى؟يەتكۈزگەنلەر پاسىق ۋە يالغانچىدۇر.“دىدىم.ئۇ بولسا ماڭا“ھېچكىم يەتكۈزگىنى يوق ئۈزۈم كۆرۈپ تۇرۇپتىمەن“دىدى ۋە ماڭا قارىدى.“نېمە بوپتۇ؟“دىدىم.ئۇ دىدىكى“گالىستۇك.قانداق قىلىپ گالىستۇكنى تاقىماي يۈرىسىز،بۇنداق قىلىش دۆلەتنىڭ مەسلىھەتچىسىگە ياراشمايدۇ.ئادەملەر كۆرسە نېمە دەيدۇ؟“سۆزلىشىشتىن توختىدىمدە ئولتۇرۇپ ئويلۇنۇپ قالدىم.        دىمەك بىز ھەممە نەرسىنى ئادەملەر ئۈچۈن قىلىۋاتىمىز.ئارغامچىغا ئوخشىتىپ بوينىمىزغا باغلانغان گالىستۇك بىلەن ئۈزىمىزنى بوغىمىز.يازنىڭ ئىسسىغىدا ئۇنىڭغا تاقەت قىلىپ بولالمايدىغان نەرسىلەرگە ئادەملەر ئۈچۈن سەبىر قىلىمىز.ئاياللار دەھشەت قورقۇنۇشلۇق ئىگىز پاشنىلىق ئاياقلارنى كىيشىدۇ،ۋەھالەنكى ئۇنىڭ بىلەن يول يۈرۈش دارۋازنىڭ داردا مېڭىشىدىن ھەم مۈشكۈلراق.ئەركەكلەرنىڭ ئىچىدە بۇنىڭغا ئىشەنمىگەنلەر بولسا شۇ ئاياغنى كىيىپ 100 قەدەم مېڭىپ باقسىنچۇ ئاندىن بىلىدۇ.ئاياللارنىڭ ئۇنى كىيىشىدە نە مەنا بار ۋە نە گۈزەللىك،لىكىن شۇنداق بولىشىنى ئادەملەر خالايدۇلەر.           بىر قېتىم مىترودا كىتىپ باراتتىم،ئورۇندۇقلار بوش ئىدى،ئەمما ئۆرە تۇرۇپ كىتىۋاتقان بىر ئايالنى كۆردۈم.باشقىلار ئۇنى ئولتۇرۇشقا تەكلىپ قىلسا ئۇ كۆنمەس ئىدى،كىيىن بىلدىمكى ئۇ ناھايىتى تار كىيىم كىيىۋالغان ئىكەن.يىگىتلەرنىڭ ئىچىدە شۇنداقلار باركى چاچىنى تاراپ تەرتىپكە كەلتۈرۈش ئۈچۈن ماھىرلىك بىلەن بىر يېرىم سائەت ئاۋارە بولىدۇ.ئاندىن كىيىن شامال ياكى ئاپتۇبۇستا قىستاڭچىلىقتا بىرەر كىشىنىڭ قولى تىكىتىپ بۇنىڭ ئىنجىنىرلىك سەنئىتى بولغان چاچ شەكلىنى بۇزۇپ قۇيىشىدىن كۈن بۇيى قورقۇپ يۈرىيدۇ.گاھىدا چىچىنىڭ تېگى قىچىشىپ قالسا كەتسە ھەم كۈندۈزى ئۇنىڭ ئەلىمىگە سەبىر قىلىدۇ.قولىنى ئاپىرىپ ئۇ يەرنى ھەرگىز قاشلىيالمايدۇ.بۇ نېمە ئۈچۈن؟!              ئايالنىڭ گۈزەللىكى،نازاكىتى،خۇلقى،سۆزمەنلىكى،لۇتفى ھەم ئادەملەر ئۈچۈن.مېھمانلارنى ۋە باشقىلارنى نۇر چېچىپ تۇرغان چىراي،تەبەسسۇملۇق لەۋ،مۇلايىم ئاھاڭ،چىرايلىق ئەدەپ بىلەن كۈتىۋالىدۇ.ئەمما ئېرى ئۈچۈن بولسا غورا قاپاق،يەر ئاستىدىن قارىماق،قۇپال سۆزلىمەكتىن باشقا نەرسە يوق.ئېرى ھەم شۇنداق.ناتۇنۇش كوچىدىكى پاسىقلارغا قىلغان ئىشلارنى ئۆيدە ھەرگىز قىلمايدۇ.ئايالىنىڭ زىننەتلىرى ئادەملەر ئۈچۈن،تاشقىرىغا چىقسا نامەھرەملەر ئۈچۈن زىننەتلىنىدۇ، خۇشبۇيلىنىدۇ، لىباسلىرىنىڭ ئەڭ گۈزىلىنى كىيىدۇ.ئىرىگە بولسا ساچلىرى پاخپايغان،قاش-قاپىغى سېلىنغان ھالدا يۈزلىنىدۇ. ئۈزىدىن بۇرۇن ئىرىنىڭ ئالدىغا ياغ بىلەن سامساق پىيازنىڭ ھىدى يىتىپ كىلىدۇ.ئىرىنىڭ ئىشى ھەم شۇنىڭغا ئوخشاش. كوچىلاردىكى نامەھرەملەرگە كۆرۈنگەندە بولسا ئۈزىنى تۈزەپ مەن تېخى بويتاق ئۆيلەنمىگەنمەن دەپ يۈرىۋىرىدۇ.خوتۇنىغا كەلگەندە بولسا ئۇشبۇ ئۈزىنى تۈزەشلەر يوق.             مېھمانخانىدىكى تەرتىپلىك سېلىنغان داستىخان ھەم ئادەملەر ئۈچۈن.ئادەملەر كىرسە تاۋاق-تاۋاقلاردا نازۇ-نېئمەتلەر،گۈلۇ-رەيھانلار سەپ-سەپ قىلىپ تىزىلىدۇ.ئەگەردە ھېچكىم بولمىسا تاماقلارنى ئاشخانىدىلا يىيىشىدۇ.ھۇجىرلاردىكى تەرتىپكە كەلتۈرۈلگەن دېۋانلار،كەشتە تىكىلگەن يېپىنچىلار ھەم ئادەملەرنىڭ كۆرىشى ئۈچۈن.ئۆي ئىگىللىرى بولسا باشقا ئۆيدە تۆمۈر كارىۋاتتا ئەسكى كۆرپىنى سېلىپ يېتىۋىرىدۇ.ئۈزىمىزنى قىينايمىز،ئادەملەر ئۈچۈن ئايىغىمىزنى كىشەنلەپ بوينىمىزنى بوغىمىز،ھەممە ياخشىلىق پەقەت ئادەملەر ئۈچۈن.              قىزىمىزنى ئەرگە بەرمەكچى بولساق ئۇنىڭ ۋە ئىرىنىڭ مەنپەئەتىگە قارىمايمىز،قىزنىڭ ۋە يىگىتنىڭ ھاياتىنى بەخىتلىك قىلىش ھەققىدە فىكىر قىلمايمىز،يالغۇز توي كۈنى ھەققىدە فىكىر قىلىپ ئويلىنىمىز.بىزنىڭ بارىلىق ئىشلىرىمىز ئادەملەرنى خۇرسەن قىلىش ئۈچۈن بولىدۇ.بەزى كىشىلەرنى مۇستەسنا قىلىپ تۇرۇپ شۇنداق ئېيتىمەنكى بىز يىگىتنىڭ ئەخلاق ۋە تەبئىيتى توغۇرلۇق سورىمايمىز،دىنى قانداق ئىكەن نامازخانمىكەن دەپ سورىمايمىز.بەلكى ئادەملەرگە قىزىمىزنىڭ مەھرىمى مانچە مىڭ دىيىش ئۈچۈن مەھىر توغۇرلۇق سورايمىز.ئادەملەر كۆرۈپ ماشائاللاھ تازىمۇ كۆپ جاھازلاركەن بۇ دىيىشى ئۈچۈن تويغا لازىملىق ياغ گۈرۈچنى سورايمىز،قانچىلىك نەرسە ئىلىپ كىلىدىكەن؟قوينىڭ سېمىزراقىنى ئەكىلەرمۇ دەيمىز.نىكاھ مۇراسىمىدىن (يەنى توي تاماششىسىدىن)سورايمىز.قايسى رېستوراندا بولىدىكەن؟قايسى نەغمىچىلەر كىلىدىكەن دىگەندەك.شۇ ۋە شۇنىڭدەك ئورۇنلاردا ماللارنى ئىسراپ قىلىش بىلەن شەيتاننى رازى ۋە خۇرسەن قىلىشتا بىر-بىرىمىز بىلەن مۇسابىقىلىشىمىز.بىر كىچىلا كىيىدىغان توي كۆينىگى ئۈچۈن مىڭلاپ پۇل سەرىپ قىلىمىز.بەزىلەرنىڭ پىستە بادام ئۈچۈن خەجلىگەن پۇلىغا بىر كەمبەغەلنىڭ تۇيى پۈتىدۇ.باشقا سەرىپ خىراجەتلەر ھەم شۇنىڭغا ئوخشاش،بۇلارنىڭ ھەممىسى نېمە ئۈچۈن؟كىلىن ۋە كۈيئوغۇلنىڭ مەنپەئەتى ئۈچۈنمۇ؟ساۋاب ياكى جەننەت ئۈچۈنمۇ؟مال دۇنيا تېپىش ئۈچۈنمۇ؟بۇلار زادى نېمە ئۈچۈن؟               ئادەملەر شۇنداقكى دۈمبۇ-تاراق قىلىپ توي قىلىپ بەرسەڭمۇ سەندىن خۇرسەن بولمايدۇ.چۈنكى سەن ھەرقانچە سەرىپ قىلساڭمۇ ئادەملەر ئىچىدە سەندىنمۇ كۆپرەك سەرىپ قىلىدىغانلار چىقىۋىرىدۇ.ئادەملەر نېمە دەيدۇ؟بۇ نېمە توي دەيدۇ،بۇ نېمە قەنت دەيدۇ،پالانىچى مانچە پۇللۇق قەنت قۇيغان ئىدى ،توي بۇنىڭدىن كاتتىراق بولغان ئىدى دەۋىرىدۇ.        ماتەملىرىمىز ھەم تويلىرىمىزدەك.ھەممىسى مال دۇنيانى سەرىپ قىلىشتا مۇسابىقىلەشمەكتىن باشقا نەرسە ئەمەس.ئەمدى بۇ ئىشلار توي ئىگىسى ۋە ماتەم ئائىلىسى بىلەنلا چەكلىنىپ قالسا بولاتتى،ئەمما ئەمەلىيەتتە ئۇنداق ئەمەس.ھەربىر توي ۋە ھەربىر ئۆلەم-يىتىمدە 30 ئائىلىنىڭ پالاكىتى بار.بىچچارە بىر ئەر بىر ئايغا ماسلاشتۇرۇپ خىراجەتلەرنى تەييارلاپ قويغان بولىدۇ.كىچىلەرنى بىدار ئۆتكۈزدى،بەشنى ئالتە قىلدى،شۇنداق قىلىپ ئېيىغا 300 لىرادىن ئاشمايدىغان مائاشى بىلەن زورغا ئائىلىسىنىڭ ھاجىتىنى راۋا قىلىشقا قادىر بولدى.يەلكىسىنى ياپىمەندەپ يېپىنچىغىنى تارتسا ئايىغى ئېچىلىپ قالغان،ئايىغىنى ياپىمەندەپ تارتسا يەلكىسى ئېچىلىپ قالغان.ئۇ مانا شۇنداق ئەھۋالدا تۇرغاندا خوتۇنۇنىڭ تاغىسىنىڭ ئايالىنىڭ ھاممىسىغا تۇساتتىن كۈتۈلمىگەندە ئۆلۈم كىلىپ قالىدۇ.شۇندا ئايالى كىلىدۇ دە ئىرىدىن شۇ زامان كىچىكتۈرمەستىن ئەڭ تىز سۈرئەت بىلەن ئۆلۈم مۇراسىمىسا كىيىدىغان قارا كۆڭلەك ئۈچۈن 40 لىرا پۇل تەلەپ قىلىدۇ.ئىرى ئېيتىدۇلەركى“ئې خوتۇن گىپىمگە قۇلاق سال،بىزنىڭ ھازىرقى ئەھۋالىمىز بۇنى كۈتىرەلمەيدۇ“.ئايالى بولسا يىغلاپ تۇرۇپ دەيدۇكى“ئەزىزە،مەرھۇمە ئەپسۇس ياش تۈگەپ كەتكەن تاغامنىڭ ئايالىنىڭ ھاممىسىنىڭ ئۆلۈمىگە قانداق قىلىپ قارا كۆينەكسىز بارىمەن؟ئادەملەر نېمە دەيدۇ؟“گاھىدا ئاشۇ ئەزىزە ياشلا تۈگەپ كەتكەن مەرھۇمە 79 كە كىرگەن بولىدۇ.گاھىدا بولسا ئۇشبۇ ئايال بۇ مەرھۇمەنى يوقلىمىغىنىغا ئالتە يىل بولغان بولىدۇ.لىكىن گەپ ھەممىسى شۇنداقكى ئادەملەر نېمە دەيدۇ؟                  ۋاقتىكى باشلىقىڭنىڭ ياكى ئوقۇتقۇچۇڭنىڭ دوستىنىڭ ئايالى يەڭگىسە،نېنىڭغا يەتمەيدىغان مائاشىڭدىن ئايرىپ ئۇنىڭغا لايىق سوۋغا تەقدىم قىلىشىڭ كېرەك.ئەگەردە بۇنداق قىلمىساڭ سىنىڭ ھەققىڭدە ئادەملەر نېمە دەيدۇ؟ئەگەر مەكتەپتە دەرسىڭنى تەييارلاش بىلەن، دۇككىنىڭدا مېلىڭنىڭ ھېساباتى بىلەن ،ياكى ئۆلۈمگە يۈزلەنگەن قىزىڭنىڭ كىسىلىگە قاراش بىلەن،سەن ئۈچۈن تىللادىن قىممەتراق بولغان ئىشلار بىلەن مەشخۇل بولۇپ تۇرساڭ،كۈتۈلمىگەندە بىكارچى نانقېپىلاردىن بىرسى بىھۇدە گەپلەر بىلەن سىنىڭ ۋاقتىڭنى ئېلىش ئۈچۈن كەلسە ئۇنىڭغا ھەرگىز ئىشىم بار دىمە،ھەرگىز قولۇم تەگمەيدۇ دىمە،ئەگەر بۇنداق دەيدىغان بولساڭ سىنىڭ ھەققىڭدە ئادەملەر نىمە دەيدىغىنىنى ئۆزۈڭ ياخشىراق بىلىسەن.                 ئەگەر قوشناڭ ياكى باجاڭ مىليونلارغا ئىگە باي بولسا،سەن بولساڭ ئايلىق مائاشىدىن باشقا تاپاۋىتى يوق ئاددى بىر ئىنسان بولساڭ،ئۇلار مىڭ لىرالىق توڭلاتقۇ،قىممەت باھالىق كىرئالغۇ،كەڭلىكى بەش مىتىرلىق جىڭ گىلەم سېتىۋالغان بولسا سەن ھەم بازارغا بار دە دەررۇ سېتىۋال.ئۇغۇرلۇق قىلىپ،يول تۇسارلىق قىلىپ،تالان-تاراج قىلىپ بولسا ھەم چوقۇم سېتىۋال،ئەگەردە بۇنداق قىلمىساڭ باشقىلار سىنىڭ ھەققىڭدە نىمە دەيدۇ؟پالانىچى سودىگەر پوكۇنىچى باي خوتۇنغا توي قىلىپ،قانداق بىر مۇراسىم قىلىپ سىنىڭ ئايالىڭنى ھەم چاقىرسا،ئۇ مۇراسىمدا جوڭگونىڭ داڭلىق چېيى،رىمدا ئالاھىدە تەييارلانغان ھالۋا دىگەنلەردەك ھەرخىل نازۇ-نىېمەتلەر بولسا،سەن ھەم ئايالىڭ ئۈچۈن شۇلارنى تەييارلاپ بىر مۇراسىم قىلىپ بىرىشىڭ كىرەك ،بولمىسا ئادەملەر سىنىڭ ھەققىڭدە نىمە دەيدۇ؟               خۇلاسە شۇكى سىنىڭ تۇرۇشۇڭ،ئۇلتۇرۇشۇڭ،يىيىشىڭ،كىيىنىشىڭ،ئۆينىڭ زىبۇ-زىننەتلىرى،ھەرخىل سەرپىياتلىرىڭ ئادەملەر خالىغاندەك بولىشى كىرەك.قىينالساڭ ھەم،بوغۇلساڭ ھەم،ئادەملەر سىنى تەنقىت ئاستىغا ئالسا ھەم،كىشىلەرنىڭ خالىغىنىدەك قىلىشىڭ كىرەك.بولمىسا ئادەملەر سىنىڭ ھەققىڭدە نېمە دەيدۇ؟ئادەملەر يەنە شۇ ئادەملەر.          ئەي ئادەملەر بىز قاچان ئۈزىمىز ئۈچۈن ياشايمىز؟بىز قاچان شەرىئەت ۋە ئەقىلنىڭ چىگىرىسى ئىچىدە تۇرالايمىز؟بىزنىڭ ئارىمىزدىن ئۇشبۇ ناچار ئىللەتلەرنى تۈزىتىدىغان ئىنسانلار قاچان چىقىدۇ؟ئەمما مەن بۇلارنىڭ بىرەرسىگىمۇ پىسەنت قىلمايمەن.نەسىھەت دىگەن كىشىگە شۇنداق نەسىھەت قىلىمەنكى،ھەركىم ئەڭ ئاۋۋال دىنىغا ئەگەشسۇن،بىرەر ھارام ئىشنى قىلمىسۇن،ئۇندىن كىيىن ئەقلىگە ئەگەشسۇن،ئۇنىڭدىن كىيىن قايسىسىنى ياخشى دەپ قارىسا شۇنى ئەمەلگە ئاشۇرسۇن.(رەت تەرتىپىگە ئالاھىدە دىققەت قىلىڭ)يوتقانغا بېقىپ پۇت سۇنسۇن.زۈرۈر ئىشلارغا پۇل سەرىپ قىلسۇنكى ئىسراپنى تەرىك قىلسۇن بايلارنىڭ بايى بولسا ھەم.ئادەملەرنىڭ گەپلىرىدىن قورقماڭلار،ھارام ۋە ناشايىن ئىشلارنى قىلمىساڭلارلا بولدى.             ئادەملەرنىڭ  گەپ تاپماقتىن باشقا يەنە نېمە ئىشى بار؟!پەيخەمبەرلەرنىڭ خاتىمىسى بولغان سۈيۈملۈك مۇھەممەد سەللەللاھۇ ئەلەيھى ۋەسسەلەمنى مەجنۇن دىگەنلەر يەنىلا شۇ ئادەملەردە،جانابى رەسۇلۇللاھنى كاززاپ،سېھرىگەر دىگەنلەر ھەم يەنىلا شۇ ئادەملەردە.سىز رەسۇلۇللاھنىڭ ئېيتقىنىنى قىلسىڭىز كىشىلەر سىزنىڭ ھەققىڭىزدە نېمە دىسە دەۋەرسۇن،ئادەملەرنىڭ گېپىگە پىسەنت قىلماڭ.ساھابىلەردىن بىرسى كاتتا ئەلچىلەر كەلگەن ئولتۇرۇشقا بارغان ئىدى،ئۇ ساھابە تاماق يەپ بولغاندىن كىيىن تاۋاق بىلەن قوللىرىنى يالىغان ئىكەنلەر،تاۋاق ۋە قوللىرىنى يالاپ تۇرغان پەيىتتە يېنىدا ئولتۇرغان بىرى“تەقسىر كاتتا مېھمانلار تۇرسا شۇ ئىشنى قىلمىسىڭىز،بەك خىجالەتلىك ئىكەن.“ئۇ ساھابە جاۋابەن دىدىلەركى“مەن ھەبىبىم پەيغەمبەر ئەلەيھى سالاتۇ ۋەسسەللەمنىڭ سۇننىتىنى شۇ ئەخمەقلەر ئۈچۈن تەرك قىلىمەنمۇ؟“بىز ھەم شۇنداق بولىشىمىز كىرەككى ئادەملەرنىڭ گەپ قىلىشى ئۈچۈن بىر ئىش قىلماستىن ،ئاللاھنىڭ رازىلىقىنى ئىزدىشىمىز كىرەك.         بىر نەسىھەت بىر ھەدىس شۇكى: قايسى بەندە بىر ئىش قىلىۋاتقان ۋاقتىدا،ئاللاھنىڭ پەرمانىغا نەزەر سالمىسا،ئادەملەرنىڭ خۇرسەنچىلىگىنى ئىتبار قىلغان بولسا،ئاللاھ ئۇشبۇ كىشىنى ئۇ خۇرسەن قىلىمەن دىگەن كىشىلەرنىڭ قولىدا رەسۋا قىلىدۇ. مەنبە : سابات بىلوگى www.sabat.cn http://www.sabat.cn/index.php/2014/03/31/adem ئەسكەرتىش : مەزكۇر ئەسەرنى كۈچۈرۈپ تارقاتقاندا چۇقۇم ئەسلى مەنبەسىنى ئەسكەرتىڭ. ئەمگىكىمىزگە ھۆرمەت قىلىڭ! رەھمەت.

abdurahman1021

	‏ئاللاھ رەھمەت قىلسۇن . ئىنتايىن ئەھمىيەتلىك تېما. ئادەملەر ئۈچۈن ئەمەس،ئاللاھ نىڭ بۇيرۇقى ئۈچۈن،پەيغەمبەرنىڭ سۈننىتى ئۈچۈن،ئۆزىمىز ئۈچۈن بولىشى كېرەك.

abdurahman1021

	‏ئاللاھ رەھمەت قىلسۇن . ئىنتايىن ئەھمىيەتلىك تېما. ئادەملەر ئۈچۈن ئەمەس،ئاللاھ نىڭ بۇيرۇقى ئۈچۈن،پەيغەمبەرنىڭ سۈننىتى ئۈچۈن،ئۆزىمىز ئۈچۈن بولىشى كېرەك.

بارخان

	ھەي توغراق ! سىزنىڭ بۇ يازمىڭىزنى ئوقۇپ شۇنداق تەربىيە ئالدىمكى ئۆزەم بىلىمەن. جاھان نىم بوپكەتتى؟  مىنىڭچە ھەممە ئادەم سەل ئويلانسا بولىدۇ . كەمبەغەلنى زاڭلىق قىلماي بايلا پۇلىنىڭ زاكىتىنى كەمبەغەلگە بەرسە بولىدۇ. ئىنسانلا ھەشەمەتلىك قىلماسلىقى كېرەك. ئەكسىچە مەدىنىيەتلىك بولىش كېرەك ، مەدىنىيەتلىك بولۇش ئىسىل كىينىشلا ئەمەس ئىدىيەدىكى مەدىنىيلىك بولىشى كېرەك . ھازىر كۆپىنچە كىشىلەرنىڭ ماشىنىسى بوپ كەتتى ماشىنىسىغا ماشىنىسى يوقلارنى ئېلىۋىلىشى كېرەك مىھرىبان بولىشى كېرەك  بولمىسا  پۇلى يوقلارمۇ ماشىنا ئالىمەن دەپ بانكىدىن قەرز ئېلىپ يەنە كەمبىغەل بولاپ كېتىشى مۇمكىن. قىزلىرىنى ئەرگە بەرگەندە لايىقىنىڭ پۇلىغا ئەمەس ئىدىيە ۋە ئىنساۋىنى گۈزىتىش كېرەك. باشقىلارنى بولاپمۇ كىنونى دوراپ كېيىم كەيمەسلىك، ئۆزىمىزنىڭ مىللى كىيىملىرىنى پاكىز ئاددى ساددا كېيىشىمىز كېرەك.    سىز دىگەندەك ھازىر كىشىلەر باشقىلار ئۇچۇن ئۆزىنى ‹‹كاتتا›› كۆرسىتىش ئۇچۇن بەكلا ئۇرىنىۋاتىدۇ. بۇ خاتا كۆز قاراش . بىز باشقىلار قىيىنچىلىققا ئۇچرىغاندا ئاندىن ئۆزىمىنى كۆرسەتسەك توغرا بولىدۇ. ھازىر دەۋرىمىز ياخشى ، دۆلىتىمىز  رۇناق تاپقان مەزگىللە بولغاچقا ئىسراپچىلىق ئېغىر بولىۋاتىدۇ. كىيم ئۇستىگە كىيىم، تاماق ئۈستىگە تاماق، ئۇسسىزلىققا ھەر خىل بوتۇلكىدا ماركىسىغا قاراپ ( داڭلىق ماركا) ئىچىۋاتىدۇ. بۇندا كىتىۋەسە بولمايدۇ. دىھقانلىرىمىز ئېتىزدىن ھەر بىر باش بۇغداينى نۇرغۇن ئەجىر بىلەن خامانغا چەشلەيدۇ، مىۋىلىك باغلارنى ۋە مىۋە چىۋلەرنىمۇ شۇنداق. ئىنسان بولغاندىكىن شۇنى ئويلىشىمىز كېرەك. يەنە بىر ئىسراپچىلىق ۋاقىت ئىسراپچىلىقى ، ھازىرقى ياشلاردا بىرەر ئەمگەك بىلەن چارچىسا  مەدىنى ئارام ئالمايدۇ ئارام ئېلىشنىڭ ئوبىكتى‹‹ئويناش›› بۇنىڭ مەرگىزى نوختىسى قىزلار بىلەن رىستوران ياكى ‹‹دىبا›› دا ئويناش ، بۇ ئارام ئالغانلىق ئەمەس ياكى مۇھەببەتلەشكەنگە كىرمەيدۇ.  مانا مۇشۇ ئىشلارمۇ باشقىلارغا ئۆزىنى كۆرسىتىشكە كىرىدۇ. ياشلارغا شۇنداق دەيمەنكى ئىسراپچىلىق قىلماڭلار ھەي ئادەملەر باشقىلارنىڭ ئۇستىدىن بۇلۇپمۇ كەمبىغەللەر ئۇستىدىن گەپ تاپماڭلار. خاتا يولدا ماڭغانلارغا تەربىيە قىلىڭلا . ھاجەتمەنلەرنى يۆلەپ قويۇڭلا . يالغان دىۋانە (پۇل تېپىش ئۈچۈن تىلىگەن قەلەندەر) بىلەن پارخور باشلىققا پۇل بەمەڭلا. ھۆكىمەت ۋە تەشكىلنىڭ خىزمىتىنى توغرا يۇسۇندا قوللاڭلا ، چۇنكى ھۆكىمەت دائىم خەلق تەرەپتە، لىكىن چىرىكلەشكەن باشلىق خەلىقنىڭ دۈشمىنىدۇر. مانا شۇنداق بولغاندا جەمىيەت بىر قەدەر تۇزىلىدۇ.

Umidim

	ئۆزىمىزنىڭ كۆڭلى تىنجىسىمۇ يەنىلا ئادەملەر ئۈچۈن ، ئادەملەر نىمە دەپ قالار ، دەپ ياشايمىز ؛ ئاددىي كۆڭلىنى ئىپادىلىسە ھەشەمخورلار بىلەن سىلىشتۇرۇپ ئادەملەر ئۈچۈن بىسەرەمجان ، ئىككىنى تەييار قىلسا تۆت قىلماقنىڭ ، «زاماننىڭ كەينىدە قالماسلىق»نىڭ كويىدا ياشايدىغان قىلىۋىتىمىز .

ئۇتغۇر

	ناھايىتى ياخشى نوتۇق تېكىستىنى بىزگە سۇنغىنىڭىزغا رەھمەت! ئەلۋەتتە، بىزنىڭ قىلىۋاتقان ھەر بىر ھەرىكەتلىرىمىز ئادەملەر ئۈچۈن. چۈنكى بىز ئادەملەر بىراۋدىن ئۆزىمىزگە نۇرغۇنلىغان نەرسىلەرنى تەما قىلىپ ياشايمىز. ئۇلۇغ ئاللاھ بىزدىن كېلىدىغان ھېچ نەرسىدىن تەما قىلمايدۇ ھەم ھېچقانداق نەرسىگە مۇھتاج ئەمەستۇر. ئەمما،  بىزنىڭ ئاللاھنى سېغىنىپ قىلىنغان ھەربىر ھەرىكەتلىرىمىز، تەپەككۇرلىرىمىزمۇ تەما قىلىشتۇر.شۇنىسى ئېنىقكى، بۇ قىلغانلىرىمىز ئۈچۈن ئاللاھ بىزنى خالىسا مۇكاپاتلايدۇ (خالىسا جازالايدۇ)، ئاللاھ خالىغىنىنى قىلىدۇ. ئاللاھ ئادەم ئەلەيھىسالامنى لايدىن ياراتقاندىن كېيىن ئۇنى ئەزىز قىلدى ـــــــ بارلىق پەرىشتىلەرنى ئۇنىڭغا سەجدە قىلىشقا بۇيرىدى. مېنىڭچە، شۇنىڭدىن كېيىن ئادەم بىراۋدىن نەرسە تەما قىلىشى ئەنە شۇ يەردىن باشلانغان بولۇشى مۇمكىن. ئۇلۇغ، ئەڭ مەرت ئاللاھمۇ بارلىق نەرسىلەرنى ئادەم ئۈچۈن ياراتتى، كېيىن ياراتقان نەرسىلىرىنى ئادەملەرنىڭ توغرا يولدا ئىشلىتىشى ئۈچۈن نۇرغۇنلىغان ئىلاھىي قانۇن - ئەھكاملارنى تۈزدى، ئاخىرىدا يەنە شۇ ئادەملەرنىڭ ياخشى - يامان ئىشلىرىنى ئايرىش ئۈچۈن، ئىلاھىي قانۇن - ئەھكاملار ئاساسىدا سوراق مەيدانى ھازىرلىدى. ئاللاھ شۇ سوراق مەيدانىدا خالىغان كىشىنى ئەزىز قىلىدۇ (خالىغان كىشىنى خار قىلىدۇ)، ئاللاھ خالىغىنىنى قىلىدۇ. ئادەملەر زامان - ماكان شارائىتىگە قاراپ بىراۋدىن بىر نەرسە تەما قىلىش ئۈچۈن، بىراۋنىڭ رازىلىقىنى ئىزدەپ خالىنىنى قىلىدۇ. ئەمما، ئاللاھنىڭ ئىلاھىي قانۇن - ئەھكاملىرىغا خىلاپ ئىش قىلسا، ئاللاھ خالىسا ئۇنى جازالايدۇ (خالىسا كەچۈرىدۇ)، ئاللاھ خالىغىنىنى قىلىدۇ. (سۆزلىرىمدە خاتالىق بولسا، ئۇلۇغ ئاللاھنىڭ ئەپۇسىنى تىلەيمەن!)

Uyghurbufet

	ئادەملەرنىڭ ماختىشى ئۈچۈن بىر ئىش قىلىش ……ئادەمنى تۇيۇق يولغا باشلايدىكەن.

Uyghurbufet

	ھەر ئىشتا ئاللاھنىڭ رازىلىقىنى ئىزدەش ……بىزنى ئېغىر -بېسىق، ئىزدەنگۈچىلەردىن قىلغۇسى.