يەرلىك شىۋە ۋە يۇرتۋازلىق ھەققىدە…

FIRDEWIS

	ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم دوستلار،مەن بۈگۈن مۇنبەرداشلارغا يەرلىك شىۋە ۋە يۇرتۋازلىق ھەققىدە ئازراق سۆز قىلماقچىمەن ئالدى بىلەن يەرلىك شىۋىنىڭ قانداق شەكىللىنىدىغانلىقىنى قىسقىچە چۈشەنچە بېرەي،يەرلىك شىۋە،شۇ يەرلىك خەلىقنىڭ ئۇزۇن يىل جەريانىدا شەكىللەندۈرگەن مەدەنىيىتى،ياشاش شارائىتى ئاساسىدا پىششىقلاپ ئىشلىگەن سۆز قۇرۇلمىلىرىدىن ئىبارەت بولۇپ،بىر يۇرتنىڭ شىۋىسىنى كەمسىتكەنلىك،شۇ يۇرتتىكى پۈتۈن شۇ مىللەتتىن بولغان بىر خەلىقنى كەمسىتكەنلىك بولىدۇ شۇڭا باشقا يۇرت كىشىلىرىنىڭ شىۋىسىنى ئالدىراپ كەمسىتمەسلىك لازىم،يەرلىك شىۋىنىڭ قانداق ئارتۇقچىلىقى بار؟ئەڭ ئاددىي قىلىپ ئېيتقاندا راۋان ئالاقىلىشىشقا پايدىسى بار،بىر يۇرت خەلقى تىل ئالاقە جەريانىدا ئۆزلىرىگە خاس ئۇسلۇبنى بەرپا قىلىدۇ،يەنى پاراڭلىشىش جەريانىدا لەۋزىگە ئېغىر كەلگەنلىرىنى چىقىرىپ تاشلاپ ياكى ئورنىغا باشقا ھەرىپنى ئالماشتۇرۇپ ئىشلىتىپ،ئۆزگىچە بىر سۆز شەكلىنى بەرپا قىلىدۇ مانا بۇ يەرلىك شىۋىنىڭ ئاساسلىق ئالاھىدىلىكى،يەنە بىر ئالاھىدىلىكى بولسا يەرلىك شىۋىنىڭ ئېيتىلىش داۋامىدا بارلىققا كەلگەن ئاھاڭدۇر،بۇمۇ شۇ يۇرت خەلقىنىڭ سۆز كامالىتىنىڭ يۇقىرى پەللىسىنىڭ بىر نامايەندىسى بولۇپ ھەرگىزمۇ مەسخىرە قىلىشقا بولمايدۇ(بەزىلەر پالانى يەرلىك سوزۇپ گەپ قىلىدۇ،پوكۇنى يەرلىك مۇنداق گەپ قىلىدۇ دېيىشىدۇ،بۇنداق دېيىش ساپاسىزلىقتۇر) بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @* K0 y4 p) S6 B2 s8 \" D1 pئانا تىلىمىزنى قېلىپلىق كېسەك ئالتۇنغا ئوخشاتساق،زەگەرچىنى خەلىق دېسەك،زەگەرچى ئۇ ئالتۇنغا ئىش قوشۇپ گاھى كۆزنى قاماشتۇرىدىغان بىلەيزۈك ياكى نەپىس ھالقا ياكى چىرايلىق ئۈزۈك ياسايدۇ،شۇنىسى ئېنىقكى ئىش قوشقاندىن كېيىنكى ئالتۇن ئەسلىدىكى ئالتۇندىنمۇ كۆركەم ھەم قىممەتلىك بولىدۇ يەرلىك شىۋە مىسالى دەل شۇ پىششىقلاپ ئىشلەنگەندىن كېيىنكى ئالتۇنغا ئوخشايدۇ…ھەممىسى بىر ئالتۇن،شۇڭا زاڭلىق قىلىشقا،مەسخىرە قىلىشقا ئەسلا ئورۇن يوقتۇر… يەرلىك شىۋە ئۇيغۇر تىلى گىراماتىكىسىغا چۈشەمدۇ؟ ئەلۋەتتە چۈشىدۇ،ئەمەلىيەتتە بىزنىڭ تىلىمىز بەكمۇ ئۆلچەملىك بولغان تىللارنىڭ بىرى،يەرلىك شىۋىمۇ بۇ ئۆلچەمگە بويسۇنغان بولىدۇ ئۇيغۇر تىلىدا تىلنىڭ ئېيتىلىشى ۋە يېزىلىشى دەپ ئىككى تۈرلۈك شەكلى بار،يېزىلىشى بولسا پۈتۈنلەي ئۆلچەملىك بولۇشنى تەلەپ قىلىدۇ،ئەمما ئېيتىلىشىغا بولسا قويۇلىدىغان تەلەپ بەك يۇقىرى ئەمەس بولۇپ قېلىپتىن چىقىپ كەتمىگەن ئاساستا ئىسلاھ قىلىشقا يول قويۇلىدۇ مۇشۇ سەۋەپمۇ يەرلىك شىۋىنىڭ پەيدا بولىشىنى كەلتۈرۈپ چىقارغان ئامىللارنىڭ بىرى ،ئۇنداقتا بىر سۆزنى ھەر خىل شىۋىلەردە ئاتاپ،ئۇنىڭ قېلىپقا چۈشكەن ياكى چۈشمىگەنلىكىنى كۆرۈپ مۇلاھىزە قىلىپ باقايلى… بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @3 \" C% [4 B( ?" @چوكىنى مىسال ئالساق،خاتالاشمىسام قەشقەردە چوكىنى كويزا دەيدۇ،ئۈرۈمچىدە چوكا دەيدۇ،ئاقسۇدا چۇكا دەيدۇ،قۇمۇلدا چوكۇش دەيدۇ،تۇرپاندا چۈكە دەيدۇ… بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @" C' e, I2 Z6 I. B- v8 e5 yئەمدى بۇلارنىڭ زادى قايسىسى گىراماتىكىغا ئۇيغۇن؟قايسىسى خاتا ئاتالغان؟بۇنىڭ جاۋابىنى تېپىش ئۈچۈن گىراماتىكا قائىدىسىگە مۇراجىئەت قىلىشقا توغرا كېلىدۇ قائىدە،ئۇيغۇر تىلىدىكى سوزۇق تاۋۇشلار لەۋزى جەھەتتىن مۇنۇ ئۈچ ھالەتتە ئۆز ئارا ماسلىشىپ كېلىدۇ،يەنى تىل ئالدى سوزۇق تاۋۇشلار(ئە ئۆ ئۈ)،تىل ئارقا سوزۇق تاۋۇشلار(ئا ئو ئۇ)،تىل ئارا سوزۇق تاۋۇشلار(ئې ئى) بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @# P2 C+ j& X. [) t2 i" O* Tئا ئو ئۇ     ئە ئۆ ئۈ    ئې ئى   چوكا        چۈكە       بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @! g6 r9 g: E- n! vچوكۇش بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @) A$ B( M: a8 p9 @. Z# Hچۇكا كويزا بۇ مىسالغا ياخشى قارايدىغان بولساق،كويزا،چوكا،چوكۇش،چۇكا دېگەن سۆزلەردىكى ئا ئو ئۇ ھەرىپلىرى ئۆز ئارا ماسلىشىپ كەلگەنلىكى ئۈچۈن ھەممىسىنى قېلىپقا چۈشكەن سۆزلەر دەيمىز بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @4 L# I$ r8 c2 E# I4 X! M5 U- Eئە ئۆ ئۈ ھەرىپلىرى ئۆز ئارا ماسلىشىپ كەلگەنلىكى ئۈچۈن چۈكە دېگەن سۆز لەۋزىگە تامامەن ئۇيغۇن شۇڭا بۇمۇ قېلىپلىق چىققان سۆزدۇر مىساللاردىن شۇنى ئىسپاتلاش مۇمكىنكى،يەرلىك شىۋىلەر گەرچە ئومۇمەن ئېيتقاندا ھەر قايسى يۇرت شىۋىلىرى ئارىسىدا نۇرغۇن ئوخشاش بولمىغان سۆزلەر مەۋجۇت بولسىمۇ ئەمەلىيەتتە ھەرگىزمۇ ئوخشاش بىر قېلىپتىن چىقىپ كەتمىگەن بولىدۇ،شۇڭا بىر يۇرتنىڭ خەلقىنىڭ يەنە بىر يۇرت خەلقىنىڭ شىۋىسىنى كەمسىتىشى،زاڭلىق قىلىشى ئۆتۈپ كەتكەن نادانلىقتۇر،ئىلىمسىزلىكتۇر،ياراشمىغان يوغانچىلىقتۇر،ئاتا بوۋىلىرىغا قىلىنغان ھاقارەتتۇر،ئىتپاقسىزلىق ئۇرۇقىنى چېچىشتىن ئىبارەت بىر چوڭ بىر مالامەتتۇر… بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @1 T/ }# ~0 V. Vشۇڭا بۇ تېمىنى ياخشى ئوقۇپ چۈشىنىپ،يۇرتۋازلىق قىلىشتىن ساقلىنايلى！ بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @- D, f1 d- K) e# {! m9 m بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @* h9 K$ g% O! n3 R

FIRDEWIS

	بۇ تېمام ئەگەر ئوقۇرمەنلەرگە يارىغان بولسا،ھەر قايسى مۇنبەرلەرگە،ئۈندىدار سالونلىرىغا رۇخسىتىمسىز كۆچۈرۈپ يوللىسا بولىدۇ

شرئەلى118

	خوتەندىمۇ كويزا دەيدىكەن ، بۇ خەنزۇچىدىن ئۆزگەرگەن سۆزدۇر ، چۇكا دەپ كۆنۈپ قاپتىمەن …

SaBa_002

	بىزمۇ    كويزا     دەيدىكەنمىز  .........

tohuwaz

	مۇشۇ جەنۇپلوقلاردا نەرسە -كىرەكلەرنى ،ئەمەل -مەنسەپلەرنى خەنسۇچە ئاتاش ئىغىركەن جەنۇپتا خەنسۇ ئاز تۇرۇپ.

hujayin1

	يېقىنقى بىر نەچچە كۈن ئىچىدە ھەممە مۇنبەرلەردە بىر خىل جانلىنىش كەيپىياتى بولدى،ئىلاھىم ئۇيغۇر مۇنبەرلىرىگە كۆز تەگمىگەي.

karakhan07

	tohuwaz يوللىغان ۋاقتى  2014-4-26 04:47 PM بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @- }9 a9 C' w( _مۇشۇ جەنۇپلوقلاردا نەرسە -كىرەكلەرنى ،ئەمەل -مەنسەپلە ... بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @* ?; a3 F& [8 p" lبەلكىم شەھەر ئاھالىللرى  شۇنداقتۇ .لىكىن بىزنىڭ سەھرالاردا ساپ ئۇيغۇرچە سۆزلەيمىز. ئۈرۈمچىلىك ساۋاقداشلىرىم ساپما كەشنى توشەي دەيدۇ. شەخسەن مەن شىپەك دەپ كۆنگەن .شىپەك دىسەم زاڭلىق قىلىپ كۈلىۋېلىشلىرى بار تېخى، شىپەك يەرلىك شىۋمىز ئوخشايدۇ دەپ ئويلاپ ،لۇغەتتىن ئاختۇرۇپ باقسام ئەدەبىي تىلدا بار سۆزكەن.

FIRDEWIS

	tohuwaz يوللىغان ۋاقتى  2014-4-26 04:47 PM مۇشۇ جەنۇپلوقلاردا نەرسە -كىرەكلەرنى ،ئەمەل -مەنسەپلە ... مۇشۇنداق ئىنكاسلارنى چۈشمىسىكەن دەيمەن…ئەمىسە شىمالدىچۇ؟مەنمۇ شىماللىق ،بىزمۇ ساپ ئۇيغۇرچە تىلدا سۆزلەيمىز دېيەلمەيمىز قېرىندىشىم…

sardor0908

	يەرلىك شىۋە شۇ مېللەتتىكى تېل رەڭدارلىقى .يۇرتۋازلىقنى يامان قاراشتا قارىۋالماسلىق كىرەك .يۇرتۋازلىق بولسا مېللى غۇرۇرنىڭ ئىنىسى .

kokzat

	tohuwaz يوللىغان ۋاقتى  2014-4-26 04:47 PM مۇشۇ جەنۇپلوقلاردا نەرسە -كىرەكلەرنى ،ئەمەل -مەنسەپلە ... جەنۇپ بولسا. ئاپتۇنۇم رايۇنىمىزنىڭ مەركىزى ئۈرۈمچىگە يىراق بولغاچقا يىڭى بىر ئاتالغۇنىڭ ئۆلچەملىك ئاتىلىشى ئىلان قىلنىپ ، جەنۇپقا كەپ بولغىچە باشقا تىلدىكى ئاتالغۇلا ئوموملىشىپ بولدىغان گەپ.شۇنداقتىمۇ بىز زور كۆپچىلىكىمىز تىخى قازاقچە .رۇسچە.ئىىنگىلىسچە.خەنزۇچە تىللارنى  ئارلاشتۇرۇپ (بۇززۇۋاندەك)سۆزلىمەيمىز.