كارىزنامە

barstekin

	كارىزنامە                                (تارىخى ھېكايە)                                                                ياقۇپ ئىسمائىل قۇرولچى                    تالقانتۆكتى كۈزئايلىرىنىڭ بىرى بولۇپ،تارىختىن بۇيان <<مېۋە-چىۋىلەرنىڭ گۈزەل جەننىتى>>دەپ تەرىپلىنىپ كېلىۋاتقان تۇرپان مەمۇرچىلىققا چۆمگەن،بۈيۈك تۇرپان ئىنانچىخانلىقىنىڭ ئاستانىسى بولغان لۈكچۈن شەھىرىدە ئۇلۇغلۇق ھۆكۈم سۈرمەكتە ئىدى، -قېنى  ھەزرىتىم، مەپىگە چىققايلا،تۇرپان ئىنانچىخانلىقىنىڭ ياش ھۆكۈمرانى ئەفرىدۇن غۇجا  يېشى يەتمىشلەرگە ئۇلاشقان  بولسىمۇ چىرايىدىن تېتىكلىكى چىقىپ تۇرغان  ئاپئاق ساقاللىق بىر بوۋاينىڭ قولتۇقىدىن يۆلىگىنىچە،ئۇنىڭ شاھانە مەپىگە چىقىشىغا ياردەملەشمەكتە ئىدى.                -قېنى ھەزرىتىم،ئەمدى ئۆزلىرى مەرھەمەت قىلغايلا،بوۋاينى مەپىگە چىقىرىپ بولغان ياش غۇجا  ئۆزلىرىگە مەمنۇنلۇق بىلەن تىكىلىپ تۇرغان ئەللىك ياشلار چامىسىدىكى كۆتمەك ساقال بىرىنى مەپىگە چىقىشقا دالالەت قىلدى.                                                                                              -ھاي،ھاي، بۇلبۇل تۇرسا تورغايغا نىمە كەپتۇ،جانابى ئىنانچىخان تۇرغان يەردە مەپىگە چىقىشقا ھەددىمىز ئەمەس،دىدى ھىلىقى كىشى تەۋەززۇ بىلەن،يەنىلا ئىنانچىخان غۇجامنىڭ ئاۋال چىققىنى تۈزۈك!.                                                                                                                               -ئۇنداق دەپ تۇرىۋالسىلا كەمىنىلىرى خىجىل بولۇپ قالىدىكەنمەن،ھەرقايسىلىرى ئىنانچىخانلىقىمىزنىڭ ئەزىز مېھمانلىرى بولغانلىقلىرى ئۈچۈن يەنىلا ھەرقايسىلىرى ئاۋۋال چىققانلىرى تۈزۈك.                                                                                                                -ھۆرمەت بولار شۇنچىلىك بولار،قېنى مەپىگە چىقسىلا ،زىيائى جاناپلىرى،دىدى بۇ چاغدا مەپىدە ئولتۇرغۇنىچە ئۇلارنىڭ ھەربىر ئېغىز گەپ-سۆزلىرىگىچە دىققەت قىلىپ تۇرغان بوۋاي ئاپئاق ساقاللىرىنى سىيلاپ تۇرۇپ،ئەفرىدۇن غۇجامنىڭ بۇ پەلىدىن قارىغاندا ،مەپىگە ئاۋۋالەن ئۆزلىرىنى چىقارمىغۇچە زادى بولدى قىلمىغۇدەك؟.                                                                                    -ئابدۇرېھىم نىزارى جانابىلىرىنىڭ سۆزلىرى ئورۇنلۇقتۇر،دىيىشتى بۇ چاغدا بىرياندا قارىشىپ تۇرغان ئوردا بەگلىرىمۇ سالاھ-سۈلۈھ قىلىشىپ،جانابى ئەفرىدۇن گاڭ-غۇجام ئىلىم ئەھلى،ئالىم-ئەدىپلەرنى ناھايتى قەدىرلەيدىغان كىشى،ئىگىز ئوردىدا شۇنچە بەگ-بىكات، مۇلازىملار تۇرۇپمۇ يەنە ئالىيلىرىنىڭ ھەرقايسىلىرىنىڭ خىزمەتلىرىنى ئۆزى قىلىۋاتقانلىقى بۇنىڭ دەلىلىدۇر،تەخسىر!؟.                                                                                                               ئوردا بەگلىرىنىڭ سۆزلىرىنى ئاڭلاپ ئامالسىزلىق ھىس قىلغان زىيائى جانابلىرى ئاخىرى مەپىگە چىقتى.-ئەۋەيت ئەئلەم ئاخۇنۇم،قېنى ئۆزلىرى؟.                                                                        -مانا مەن تەخسىر!.                                                                                                             -ئەمدى ئۆزلىرى چىقسىلا ،تەخسىرىم،دىدى ئەۋەيت ئەئلەم ئاخۇنۇم ئىنانچىخانغا قاراپ،ئۆزلىرى جانابى ئۇستازلارغا ھەمراھ بولغاچ بىللە ماڭغايلا،ھەرقايسىلىرى يوللاردا قىستىلىپ ھەرەج تارتىپ قېلىشمىغايلا،شۇڭا مەن يەنىلا موللا زەيدىن،موللا بۇساق نىيازى جانابىلىرى بىلەن بىرگە ماڭغىنىم تۈزۈك.                                                                                                                              ئەۋەيت ئەئلەم ئاخۇنۇم سەل نېرىسىغا توختىتىلغان بىر مەپىنىڭ يېنىغا كەتكەندىن كېيىن ،ئەفرىدۇن غۇجا شاھانە مەپىگە چىقتى،-يولنىڭ ئەركەك-چىشىسىغا قاراپراق ھەيدە-ھە،جانابى ئۇستازلار چارچاپ قالمىسۇن!.                                                                                                 -باش ئۈستىگە،ئىنانچىخاننىڭ سۆزلىرىنى ئاڭلىغان مەپىكەش يىگىت قامچىسىدىن <<قاس>>چىقارغىنىچە ئاتلارنى ھەيدەشكە باشلىدى.مەپىلەرنىڭ ئالدى،يان تەرەپلىرىدە چىرايلىرىدىن جەسۇرلۇقى چىقىپ تۇرغان قورۇقچى يىگىتلەر ئاتلار ئۈستىدە <<قاققان قوزۇق>>تەك ئولتۇرۇشقىنىچە پۈتۈن ئەتراپقا سەگەكلىك بىلەن نەزەر تاشلاشسا،شاھانە مەپىنىڭ كەينىدىن كېلىۋاتقان ھەرقايسى مەپىلەردىكى ئوردا بەگلىرى شاھانە مەپىگە ھۆرمەت بىلەن بېقىشماقتا ئىدى.مەپىلەر <<ئىگىز ئوردا>>(1)دىن چىقىپ چارسو(2)غا كەلگەندىن كېيىن ،جەنۇپقا قاراپ بۇرۇلۇپ،ئۆلەڭ قۇۋۇق(3)قا قاراپ مېڭىشتى،بۇ چاغدا شەھەر ئاۋاتلاشقان،كوچا-كويلار ئېلىپ-ساتارلار بىلەن تولۇپ كەتكەن بولۇپ،ئەگەر ئالدىدا كېتىپ بارغان قورۇقچى يىگىتلەر <<پوش-پوشلاپ>>يول ئېچىپ ماڭمىغان  بولسا  مەپىلەرنىڭ قايناق بازاردىن ئۆتۈشىمۇ تەسكە توختىغان بولار ئىدى.                                                                                                          -گاڭ-غۇجام(4)نىڭ مەپىسىكەن،دىيىشەتتى باققاللار شاھانە مەپىگە قاراشقىنىچە،-ھۆرمەتلىك گاڭ-غۇجام،مانا ماۋۇلار ئۆزىمىز تېرىپ ئۆستۈرگەن قۇغۇنلار،بىرەر تېلىمدىن ئېغىز تېگىشىپ مېڭىشقايلا.                                                                                                                        قورۇقچىلار ئۇلارنى مەپىلەرگە يېقىن يۇلاتمايتتى،ئەفرىدۇن غۇجا بولسا باققاللارغا قارىغىنىچە رەھمەت ئېيتىش يۈزىسىدىن توختىماي باش لىڭشىتماقتا ئىدى.                                                                -گاڭ-غۇجاملار  نەگە ماڭغاندۇ؟.                                                                                             -سەن تېخى ئاڭلىمىدىڭمۇ،دىغارنىڭ دورغىسى يۈسۈپ باي غۇجام بىر كارىز چاپتۇرغان ئىكەن،سۈيى بەك ئۇلۇق(5)چىقىپ كېتىپتۇدەك،بۇنىڭدىن خوشھاللانغان يۈسۈپ باي غۇجام ئەل-يۇرتقا داستىخان سېلىپ،<<كارىزچىلار گۈلخان مەشرىپى>>ئۆتكۈزۈپ بەرگىدەك،قارىغاندا گاڭ-غۇجاملار شۇ يەرگە ماڭدىمىكىن؟.                                                                                                                      -قاراڭلارۇي،ئەنە ئاۋۇ مەپىدە ئەۋەيت ئەئلەم ئاخۇنۇم،موللا بۇساق نىيازى سىجىلات(6)لارمۇ بار ئىكەن،موللا زەيدىن دىگەن شەيتان مەپىنى ئۆزى ھەيدىۋاپتۇ تېخى!.                                        -ۋاي موللا زەيدىن، نەگە؟.                                                                                                    -ئىشەك مېنىپ جەڭگە.                                                                                                          خالايىق موللا زەيدىننىڭ سۆزلىرىدىن مەززە قىلىپ كۈلۈشتى،-ۋاي موللا زەيدىن،گاڭلار بىلەن نەگە ماڭدىڭ؟.                                                                                                                           -يانقىرغا(7).                                                                                                                        -يانقىر دىگەن كەينىڭلاردا تۇرسا،دىغارغا قاراپ مېڭىپسىلەرغۇ؟.                                                   -سەنمۇ دىغارغا قاراپ كېتىۋاتقانلىقىمىزنى كۆرۈپ تۇرۇپ يەنە نەگە؟،دەپ سورايسەنغۇ؟.                 –موللا زەيدىن، سەن بۇيرۇتقان پاختىلىق كۇسار پۈتۈپ قالدى.                                           –بۇدا قېتىم بىرجۈپ تونلۇق مەسە تىكىپ بەر.                                                   موللا زەيدىننىڭ ئۆتكۈر پاراڭلىرىنى ئاڭلىغان ۋاڭ-غۇجىلارمۇ، بازاردىكىلەرمۇ قاھ - قاھلاپ كۈلۈشمەكتە ئىدى.-بىزنىڭ قەشقەردىمۇ سەلەي چاققان ئىسىملىك بىر قىزىقچى يىگىت بار،دىدى ئابدۇرېھىم    نىزارى موللا زەيدىنگە ماز(8) بولغان ھالدا كۈلۈمسىرەپ قاراپ تۇرۇپ،ئۇمۇ مۇشۇ موللازەيدىنگە ئوخشاش ھازىرجاۋاپ، قىزىقچى كىشى دىسىلە...ھا...ھا...ھا.... -ھاي، مۇشۇ موللا زەيدىن پاراڭچى بولغىنى بىلەن ئالامەت يۈزى يوق نىمە،ئەفرىدۇن غۇجا ئەمدى ئېچىلىپ-يېيىلىپ سۆزلەشكە باشلىدى،-<<گەپكە گەپ ئۇدۇل كەلسە ئاتاڭدىنمۇ يانما>>دىگەندەك مۆرتى(9)كېلىپ قالسا مېنى چۈشۈرۈشتىنمۇ يانمايدۇ ئۇ؟.                                  -سەلەي چاققانمۇ ئوخشاش،دەپ باشلىدى <<زىيائى>>لەقەبلىك نورۇز ئاخۇن سۆز باشلاپ،بىر يىلى يازدا قەشقەر شەھىرى بەك ئىسسىپ كېتىپ،بىز سەگىدەپ كېلىش ئۈچۈن زوھۇردۇن ھاكىمبەگ غۇجام بىلەن بىرلىكتە بىر باغقا چىقتۇق.باغدا ئويۇن-تاماشا بولىۋاتىدۇ،بىر چاغدا سورۇندا خوتۇن تۇغرىسىدا گەپ بولۇپ قىلىۋىدى،زوھۇردۇن غۇجام ئويلانمايلا،-مۇشۇ جاھاندا مېنىڭ چوڭ خوتۇنۇمدىنمۇ ئۆتە سوغاق نەرسە يوق،دىۋىدى،بىز<<ئىم>>دىگىنىمىزچە ئېغىزىمىزنى تۇتۇشتۇق،چۈنكى ئارىمىزدا سەلەي چاققانمۇ بار بولۇپ،ئەگەرئۇ ھاكىمبەگ غۇجامنى گەپتە چۈشۈرىمەنلا دەيدىكەن،بۇ گەپلەر ئۇنىڭغا دەسمايە بولالايتتى،بىر چاغدا باغنىڭ ھاۋاسىمۇ قىزىپ،ھاكىمبەگ غۇجام سەلەي چاققاننى سوغۇقراق بىرنەرسە ئەپكىلىشكە بۇيرىۋىدى،بىردەمدىن كېيىن قارىساق،ئۇ ھاكىمبېگىمنىڭ  چوڭ خۇتۇنىنى باشلاپ كەپتۇ.                                                                                                         زىيائىنىڭ سۆزلىرىنى ئاڭلىغان ئەفرىدۇن غۇجا قاقاقلاپ كۈلۈپ كەتتى،سەلەي چاققانمۇ راستىنلا<<گەپكە-گەپ ئۇدۇل كېلىپ قالسا ئاتىسىدىن يانمايدىغان>>لاردىنكەن-دە،دىدى ئۇ كۈلكىسىنى تەستە بېسىپ تۇرۇپ،مەنمۇ بىر يىلى مۇللا زەيدىن بىلەن بىللە تۇرپانغا باردىم.يولدا كېتىۋېتىپ موللازەيدىننىڭ ئاغزىنى چۇقچىلاپ باققۇم كېلىپ،-ھە،موللازەيدىن،ئاۋۇ كۆرۈنۈۋاتقان ئىدىرلىقلار تاڭگا بولغان بولسا،سەن تاڭگاغا ئامراق بولغاچقا مۇشۇ يەرگىلا كۆچۈپ چىقىۋالغان بولساڭ،دەپ ساپتىىمەن،بۇ چاغدا موللازەيدىنمۇ چاققانلىق بىلەن،ناھايتى توغرا ئېيتتىلا غۇجام،مەنغۇ بۇ يەرگە كۆچۈپ كېلىپ تاڭگا يىگەن بولسام،ئۆزلىرىمۇ خاڭگاغا ئامراق،ئەگەر تۇرپان مۇنارى خاڭگا بولغان بولسا،ئۆزلىرىمۇ خاڭگانىڭ ئۇچىغا مېنىۋېلىپ راسابىر يەپ پۇخادىن چىقىۋالغان بولسىلا-ھە،دەپ ئاغزىمنى ئېتىپلا قويدى.                                                                                  -ئۇنداق بولسا موللازەيدىن دىگەن راست بوش نەرسە ئەمەسكەن،دىدى زىيائى كۈلۈمسىرەپ تۇرۇپ.                                                                                                                            -ھېي ئۈكەمېي،دىدى بۇ چاغدا ئابدۇرېھىم نىزارى لۈكچۈنلۈكلەرنى دوراپ،بۇ تۇرپانلىق دىگەن بوش خەق بولسا يەرنىڭ تۇمۇرىدا ئېقىۋاتقان <<قېنىنى>>سۈمۈرۈپ ئىچەلەمدۇ؟.                               -نىزارى ھەزرەتلىرىگە ھەشقاللا،دىدى بۇ چاغدا ئەفرىدۇن غۇجىمۇ كۈلۈمسىرەپ تۇرۇپ،مۈلكى قەشقەرىيەمۇ بوش يەر ئەمەس،چۈنكى ئۇ تارىخىتىن بۇيانلا <<سانى بۇخارا>>(10)دەپ ئاتىلىپ كېلىۋاتقان ئۇلۇغ يۇرت جۇمۇ!.                                                                                                -يۇرتلارنىڭ ھەممىسى ئۇلۇغدۇر، ئەمدى نىزارى سەل نارازى بولدى،دۇرۇست، قەشقەر شەھىرى تارىختىن بۇيان <<سانى بۇخارا>>دەپ ئاتالغان بولسىمۇ،لېكىن لۈكچۈن شەھىرىنىڭمۇ ئۈگۈنىدىغان جايلىرى ناھايتى كۆپتۇر،گەرچە،لۈكچۈن شەھىرى كۆلەم ۋە ئاۋاتلىق جەھەتلەردە قەشقەرگە تەڭلىشەلمىسىمۇ،لېكىن پۇقرالىرىنىڭ ئاق كۆڭۈل،ساددىلىقى،ئىلىم-مەرىپەت ئۆگۈنۈش جەھەتلەردە،شۇنداقلا بۇ يۇرتتىن يېتىشىپ چىققان ھۆكۈمرانلارنىڭ ئىلىم-ئەھلى،ئالىم-ئەدىپلەرنى قەدىرلەش روھى جەھەتلەردە يەنىلا ھەممە يۇرتلارنىڭ نادىر ئۈلگىلىرىدىندۇر.                              -نىزارى ئۇستاز ناھايتى توغرا گەپ قىلدى،پەدەر بۇزرۇكۋارلىرى بولمىش ھەزرىتى ئۇلۇغ بوۋىلىرى مەرھۇم ئىمىن غۇجىدىن باشلاپ ھىسابلىغاندىمۇ  ئۆزلىرىنىڭ بابائى-بۇزرۇكلىرى ئىلى،قەشقەرلەرنىڭ ئامانلىق،ئاۋاتلىقى ئۈچۈن نۇرغۇنلىغان ساۋابلىق ئىشلارنى قىلدى،تەخسىر.                                  -شۇ ئەمەسمۇ،مەرھۇم ئىنانچىخان  ئىمىن غۇجا قەشقەرنىڭ ئامانلىقى ئۈچۈن كۆپلەپ كۈچ سەرپ قىلغان بولسا ،مەرھۇم ئىنانچىخان ئسىكەندەر ھاكىمبەگ غۇجام قەشقەردە چاغدا  ھېيتكاھ جامەسىنى قايتا رېمۇنت قىلدۇرۇش بىلەن بىرگە يەنە مەدرىسە،ئوقۇللارغا ئىزچىل تۈردە كۆڭۈل بۆلگەن ئىدى،مەرھۇم ئىنانچىخان يۇنۇس بەگ غۇجام بولسا باغ-ۋاران ئەھيا قىلىشقا ھىرىسمەن كىشى بولۇپ،ئۇ ھۆكۈمرانلىق قىلغان يىللاردا قەشقەر شەھىرىنىڭ باغ-ۋاران قۇرۇلىشىغا ئالاھىدە ئەھمىيەت بەرگەن ئىدى.مەرھۇم پەدەرلىرى ئىنانچىخان مۇھەممەد سەئىد ئىنانچىخان غۇجام بولسا ئىلىم-مەرىپەتنى قەدىرلەيدىغان،ئاۋام-رەئىيەتنىڭ دەردىگە يېتىدىغان كىشى بولۇپ،ئول مۇبارەك زاتمۇ ئەينى زاماندا سۇلتان ساتۇقبۇغراخان مازىرى، ھەزرىتى ئافاق غۇجام مازىرى قاتارلىق مازار-خانىقالارغا كۆپلەپ يەر،سۇ ۋەخپە قىلغان ئىدى،                                                                -بىز يەنە تۇرپان شەھىرىگە قەدەم باسقان كۈنىلا جانابىلىرىغا ئاپىرىن-تەھسىن ئوقۇغان ئىدۇق،دىدى نىزارى چوڭقۇر ھاياجان بىلەن،نىمىشقا دىسىلىرى زۇھوردۇن ھاكىمبىگىم ئورتا ئاسىيادىكى رىيازەتلىك كۈنلىرىنى ئاخىرلاشتۇرۇپ،قەشقەر ھاكىمبەگ ئوردىسىدا بەرقارار تاپقاندىن كېيىن قەشقەر شەھەر قۇرۇلۇشىنى تېزلىتىپ،ھېيتكاھ جامەسىنى سېپىل ئىچىگە ئېلىش بىلەن بىرگە يەنە تۈمەن دەرياسىنىڭ سۈيىنى شەھەرگە باشلاپ،قەشقەر شەھىرىنى ئاۋاتلىققا چۆمدۈرگەن ئىدى،لېكىن بىز تۇرپانغا كېلىپ كۆردۇقكى،تۇرپان كوناشەھەر قۇرۇلۇشى ناھايتى كۆركەم،سېپىللىرىمۇ ناھايتى پۇختا سېلىنىپتۇ،ئول قۇرۇلۇشنى قىلغاندا،جانابى ئىنانچىخان ئاران ئون تۆت ياشقا كىرگەن بىر بالا ئىكەنلا ئەمەسمۇ؟.                                                                                                                -كىچىكىمدىن تارتىپلا ئاتا خۇۋلىقى كۆرمەي چوڭ بولدۇم،دىدى بۇ چاغدا ئەفرىدۇن غۇجا كۆڭلى بۇزۇلغاندەك بولۇپ،شۇندىمۇ مېھرىبان ئانام خۇشنارە پۇجۇڭ خېنىم ۋە ئۇستازىم ئەۋەيت ئەئلەم ئاخۇنۇملارنىڭ تەربىيىسىدە ئۆسۈپ يېتىلىپ،ئۆزەمدە ھۆكۈمرانلاردا بولۇشقا تېگىشلىك خىسلەتلەرنى يېتىلدۈرۈشكە تىرىشتىم....                                                                                                    -قارىغاندا پۈتۈن تۇرپان خەلقى ئۆزلىرىدىن رازى ئىكەن،دىدى بۇ چاغدا زىيائى ئەفرىدۇن غۇجىنىڭ سۆزلىرىنى تەستىقلاپ تۇرۇپ،نىمىشقا دىسىلىرى ھازىر مۈلكى قەشقەرىيەدە <<كىتابخانلىق مەشرىپى>،ئۆتكۈزۈش راسا گۈللەپ-ياشناش باسقۇچىغا كىردى،تۇرپاندا بولسا <<كارىزچىلار گۈلخان مەشرىپى>>ئۆتكۈزۈلۈش يۇقۇرى پەللىگە كۆتۈرۈلۈپتۇ. <<كارىزچىلار گۈلخان مەشرىپى>>ئۆتكۈزۈشنىڭ يۇقۇرى پەللىگە كۆتۈرۈلۈشى نىمىدىن دېرەك بېرىدۇ،دىگەندە كارىزلارنىڭ كۆپلەپ قىزىلغانلىقىدىن،ئەل-ئاۋامنىڭ گۈللەپ ياشناۋاتقانلىقىدىن دېرەك بېرىدۇ،تەخسىر!.          -تۇرپاننىڭ ھاۋاسى ئىسسىق بولغاچقا يىل بويى يامغۇر-يېشىن ئاز ياغىدۇ،شۇڭا ئېقىن سۈيىگە قاراپ ئولتۇرساق ،ئۇنىڭ بىلەن بىر ئىش تاڭ ئاتمايدۇ(11)، تەخسىر!                                                ****************                                **********************                     ************** پاراڭ-پاراڭ بىلەن مېڭىپ ئارىدىن قانچىلىك ۋاقىت ئۆتتىكىن،ئەمدى مەپىلەر كاتاڭ يولدىن چىقىپ قۇم بارخانلىرى ئارىسىدىكى يۇمشاق يولغا قاراپ ئەگىدى،يېنىك شامالدا ئاتلارنىڭ تۇياقلىرىدىن،مەپىلەرنىڭ چاقلىرىنىڭ تېگىلىرىدىن توزىغان قۇملار پۇر-پۇر ئۇچماقتا ئىدى.قۇم بارخانلىرى ئارىسىدا ئۆسكەن توپ-توپ يۇلغۇنلارنىڭ چىچەكلىرىمۇ ۋايىغا يېتىپ قىزارغان،توغراق دەرەخلىرىنىڭ يۇپۇرماقلىرى بولسا ئالتۇن كۈزنىڭ خاسىيىتى بىلەن سارغىيىشقا باشلاپ،يېنىك شامالدا ئاستا يەلپۈنۈپ ئادەمنىڭ  كۆزىگە تىللالاردەك جۇلالىق كۆرۈنەتتى.قۇم بارخانلىرى ئارىسىدىكى تۈزلەڭلەردە ئۆسكەن يانتاق،شاپ قاتارلىق چۆل ئۆسۈملۈكلىرى بولسا ساخاۋەتلىك زىمىن ئانىنىڭ بۇ دۇنيانىڭ يەكتاسى بولغان ئىنسانلارنىڭ ئاياقلىرىغا سالغان پاياندازلىرى بولۇپ،بۇلۇق ئۆسكەن يانتاقلىقلاردا كىچىك بالىلار قوي باققاچ ئويۇنغا چۈشكەن ئىدى.-ئاۋۇ كىشىلەر نىمە قىلىۋاتىدۇ،تەخسىر؟،زىيائى ھەزرەت قۇم بارخانلىرى ئارىسىدىكى يېشىللىقلاردا يۈرگەن كىشىلەرنى كۆرسەتتى.-ھە،ئۇ دىگەن قۇغۇنلۇق،دىدى ئەفرىدۇن غۇجا مەمنۇنلۇق بىلەن،-دىغارنىڭ قۇغۇنى قۇياش نۇرىدىن رەڭ،كارىز سۈيىدىن تەم قوبۇل قىلىپ پىشقاچقىمىكىن تەمى ناھايتى  تاتلىق،         -ئاۋۇ زۇمچەك-زۇمچەك توپادۆڭلىرىچۇ؟.                                                                                  -ئۇلار دىگەن كارىز قۇدۇقلىرى ،دىغاردا بوران كۆپ چىقىدىغان بولغاچقا ،كارىزچىلار ئۆزلىرى چاپقان كارىز كۆزلىرىنى بوراننىڭ ھۇجۇمىدىن ساقلاپ قىلىش ئۈچۈن،كارىز كۆزلىرىنىڭ ئەتىراپلىرىغا كارىز چاپقاندا چىققان لاي-توپىلارنى دۆۋىلەپ قويۇپ،ئۈستى تەرىپىنى شاخ-شۇمبىلار بىلەن يېپىپ قۇيۇشىدۇ،بۇنداق قىلغاندا بىرتەرەپتىن كارىزلارنى قوغداش مەخىسىدىگە يەتكىلى،يەنە بىر تەرەپتىن كارىز چىققاندا چىققان لاي-توپىلارنى ئەپلىك بىرياقلىق قىلغىلى بولىدۇ.                                        ئەفرىدۇن غۇجىلار كېتىۋاتقان شۇ مەھەلدە ئۇلارنى ساقلاۋاتقان يۈسۈپ باينىڭ تاقىتى تاق بولۇپ،بىردەم-بىردەمگە يولغا قاراپ باقاتتى،-ھوي،ئاغىنىلار ھوي،دىگىنىچە مەشرەپ ئۈچۈن يىغىلغان ياشلارنى بىر ئىشلارغا جورۇپ باقاتتى،-ھوي ئاداشلار، تەييارلىقلار قانداق بولۇپ كەتتى؟.    –ئۆزلىرىنىڭ تاپشۇرۇقلىرى بويىچە قىرقىمىغان ئوغلاق،سوقۇشقاق خوراز،كارىز قۇدۇقىدا چوڭ بولغان كەپتەرلەرنى بۇغۇزلاپ،تېرىسىنى سۇيىدىغاننى سۇيۇپ،پەي-يۇڭلىرىنى يۇڭۇزلايدىغاننى يۇڭۇزلاپ تەييارلاپ قويدۇق،جاڭگالدىن يۇلغۇن چۇيۇقى(12)ئەكىلىپ زىخ ياساپ،قاراباش پاخلاننىڭ گۆشىنى  يەرلىك مىكياننىڭ تۇخۇمى بىلەن نەمدەپ،قارىمۇچ،پىياز،زىرىلەر بىلەن ئەملەپ زىخلارغا ئۆتكۈزۈپ تەييارلاپ قويدۇق.                                                                                                 -يەنىچۇ؟.                                                                                                                            -ئۇزۇنكۆل(13)نىڭ بېلىقى،قۇرۇقتاغنىڭ ئىلقىسى،ئامانشانىڭ ئۈزۈمى،سىركىپلەرنىڭ غېدىرى،ئۆزىمىزنىڭ قوغۇنى،كارىزچىلارنىڭ مايسىرىغان ئېغىزى،كاۋاپ قىلىش ئۈچۈن نەچچە باغلام ئۆرۈك ئوتۇن،گۈلخان يېقىش ئۈچۈن نەچچە ھارۋا يۇلغۇن، توغراق، يانتاق،ئۆزلىرىچە بۇ تەييارلىقلار بولۇپتۇ قانداق؟.                                                                                                                   --ھېپىزلارچۇ؟.                                                                                                                      -تۆۋەنمەھەللىدىن ئاكا-ئۇكا ھاسان-ھۈسەننى،ئۇلارغا قۇشۇپ ئەھمەت تەقى جاناننى،قوشبېشىدىن موللازەيدىن دىگەن ئاغزى ياماننى،گاڭ-غۇجىلارنىڭ ئاتلىرىغا تەييارلىدۇق كىپەك-ساماننى،قانداق -گاڭ-غۇجاملار چىقتى،ئەنە،ئاۋۇ يەردە كېلىۋاتىدۇ،يۈسۈپ باي ئەتىگەندىن بۇيان يولغا قارىتىپ ئولتۇرغۇزۇپ قويغان يىگىتنىڭ ھاسىراپ يېتىپ كىلىشى بىلەن پاراڭ ئۈزۈلدى.                               -موللا زەيدىنمۇ چىقىپتىمۇ؟.                                                                                                   -چىقماي ئەمىسە.                                                                                                                  -يانبۇلاق(14)قا كەلگەندە ئالمىخان تۇسۇۋالمىغاندۇ-ھە؟.                                                         -ئالمىخان دىگەن كىم ئەمدى؟.                                                                                             -سەن تېخى بىلمەمسەن،ئۇ دىگەن موللازەيدىننىڭ ئىجىلى.                                                         -ھوي،سەن داۋاملىق ئېيتىدىغان :                                                                                        ئالمىخاننىڭ ئاقلىقى،                                                                                 لەمجىندە ئاتقان پاختىدەك.                                                                              تەنلىرىدە گۆشى يوق،                                                                                       رەندە سالغان تاختىدەك.                                                                                     دىگەن ناخشىدىكى ئالمىخان شۇ،موللازەيدىن ئۇ ناخشىنى ئالمىخانغا ئاتاپ توقىغان.                   –ئەجەپ تەلەيلىك قىزكىنە ئۇ؟.                                                                                           -موللازەيدىننى كۆيدۈرىۋالغۇچە بولغاندىكىن قىزمۇ بوش ئەمەس؟.                                              ئۇلار ئۇنى،بۇنى دىيىشىپ تۇرىۋىدى ،ئاڭغىچە مەپىلەرمۇ كېلىپ توختىدى،-ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم، گاڭ-غۇجام،ئالتۇن بويلىرى ئامانمىكىن؟،يۇرت كاتتىلىرى شاھانە مەپىنىڭ يېنىغا بارغىنىچە ئەفرىدۇن غۇجىغا سالام قىلدى،-ۋەئەلەيكۇم ئەسسالام،دىدى بۇچاغدا ئەفرىدۇن غۇجا ۋە نىزارى،زىيائىلار مەپىدىن چۈشكەن ھالدا بىردەك،-مېھنەتكەش دىغار خەلقىگە ئوتلۇق سالام!!!.                                                                   ناتۇنۇش كۆرۈنگەن ئىككى زاتنى كۆرگەن دىغارلىقلار سەل ئوڭايسىزلانغاندەك بولدى،-يۈسۈپ باي جانابىلىرى،دىدى بۇ چاغدا ئەفرىدۇن غۇجا يۈسۈپ بايغا قاراپ،مەن بۈگۈن ھەرقايسىلىرىغا كاتتا ئىككى مېھمان باشلاپ چىقتىم،بۇ مېھمانلار مۈلكى قەشقەردىن كەلگەن ئىلىم ساھىبلىرىدۇر!.             -ھەر قايسىلىرىنىڭ پاي قەدەملىرىگە مەرھابا،مۈلكى قەشقەرىيىدەك ئۇلۇغ زىمىندىن كېلىپ يۇرتىمىزغا قەدەم باسقانلىرىنىڭ ئۆزىلا بىز ئۈچۈن كاتتا شەرەپتۇر!.                                                 -ئاشۇرۇۋەتتىلە تەخسىر،ئەل ئوغلىغا يۇرتنىڭ يېتى يوق،دىگەن گەپ بار ئەمەسمۇ،مۈلكى قەشقەرىيەنىڭ كاتتا ھۆكۈمرانى بولمىش زوھۇردۇن ھاكىمبەگ ئالىلىرى بىزگە بۇ سۆزنىڭ ھەقىقى مەنىسىنى تۇنۇتتى،شول ۋەجىدىن بىزمۇ ھەرقايسى يۇرتلارنى ئۆز يۇرتىمىز قاتارىدا كۆرىدىغان بولدۇق،تەخسىر!.                                                                                                                   -قېنى،قېنى،ئۆيگە مەرھەمەت،يۈسۈپ باي مېھمانلارنى ئۆيىگە باشلاپ ماڭغان چاغدا بىر توپ ياش موللا زەيدىننى ئورىۋالغان بولۇپ،توختىماي ئۇنىڭغا چاخچاق قىلماقتا ئىدى،-موللازەيدىن بارمۇ سەن،ئەجەپ كۆرەنمەيسەنغۇ؟،دەيتتى بىرى.                                                                            -ۋاي مەن بار،لېكىن داۋاملىق كۆرۈنىۋېرىدىغان ئىمىن غۇجىنىڭ تۇرپاندىكى مۇنارى ئەمەستە،مەن -سېنى چىقمامدىكى دەپ؟.                                                                                                      -نىمىشقا؟.                                                                                                                            -دىغارلارنى ياراتمامدىكى دەپچۇ؟.                                                                                        -ۋاي ما گەپكە قارا،ھوي،بىز دىگەن ئارانلا ئانىمىزنى ئېمىپ چوڭ بولغان خەقلەر تۇرساق،سىلەرگە ئوخشاش پۈتۈن سۇرۇك زىمىننى ئىمىدىغان خەقلەرنىڭ ئالدىغا چىقمىساق سەتمۇ بولار؟.                -موللازەيدىننى بىردەم بولسىمۇ ئارامىغا قويۇڭلار،جۈرسىلە ئۈكەم،بىردەملىككە كۆرسىتىدىغانغىمۇ ھەرۋىلىرى(15)بىزە(16) قالسۇن،يۈسۈپ باي موللازەيدىننى ئۆيىگە باشلىغاچ ياشلارغا قاراپ دىدى،-ھاي مەسۈم،سامۇت سىلەر دەرھال باغلاقتىكى ئاق قوچقارنى ئارلىق(17)قا ئېلىپ كىرىڭلار،گاڭ-غۇجام دۇئا قىلىپ بەرسە بوغۇزلاپ قان قىلىمىز.                                                       يۈسۈپ باينىڭ ئۆيى قۇم بارخانلىرى ئارىسىدىكى كارىز كۆلىنىڭ بۇيىدا خۇددى رىۋايەتلەردىكى مۆجىزىۋى-كارامەتلەردەك قەد كۆتەرگەن بولۇپ،ئۆي ئەتىراپى قارىياغاچ ،يۇلغۇن ۋە بۇلۇق ئۆسكەن جۈجەم،ئۆرۈك دەرەخلىرى بىلەن ئورالغان بولۇپ،ئارلىقتىكى باراڭلاردا قىزىل سايۋا،ئاق سايۋا ئۈزۈملەر پىشىپ ۋايىغا يەتكىنىچە ساڭگىلاپ تۇراتتى.مېھمانلار بولسا باراڭ ئاستىغا سېلىنغان زىلچا-گىلەملەرگە باشلانغان بولۇپ،ئۇلار زىلچە-گىلەملەر ئۈستىگە سېلىنغان يۇمشاق تۆشەكلەردە ئولتۇرۇشقىنىچە قىزغىن پاراڭغا چۈشۈپ كەتكەن ئىدى،-قېنى ماۋۇ يېڭى چېپىلغان كارىزنىڭ سۈيىدىن ئىچىپ كۆرۈشكەيلا،ناھايتى تاتلىق چىقتى،يۈسۈپ باي قاپاققا قاچىلانغان كارىز سۈيىنى پىيالىلەرگە قۇيۇشقا باشلىدى،-بۇ ئەسلى مۇنداق گەپ،دىدى ئەفرىدۇن غۇجا ئابدۇرېھىم نىزارى،نورۇزئاخۇن زىيائى قاتارلىقلارغا قاراپ،ئەگەر كارىز چېپىلغان يەر قاتلىمى شور بولسا ئۇنىڭدىن چىققان سۇمۇ تۇزلۇق،ئاچچىق بولىدۇ،قۇمساڭغۇ سېغىز تۇپراق بولسا سۈيى تاتلىق بولىدۇ. -مەھەم، مۇنداق گەپلەرمۇ بار دىسىلە،بىز تېخى تۇرپاندا يەرنى كولىسىلا سۇ چىقىۋېرىدىكەن دەپ ھەيران بولۇپ يۈرۈپتۇق.                                                                                                      -ۋاي نەدە ئۇنداق ئوڭاي ئىش بولسۇن،كارىز چېپىشتىن ئاۋۋال يۇرت ئىچىدىكى پىشقەدەم كارىزچىلار ئاتلىق ياكى ئىشەكلىك يۈرۈپ كارىز چاپىدىغان يەرلەرنىڭ يەر تۈزۈلۈشى ۋە تۇپراق قاتلاملىرىنى بىر قۇر تەكشۈرۈپ،مۇقىمدىغاندىن كېيىن ئاندىن باش كارىز چېپىلىدۇ،باش كارىز پۈتكەندىن كېيىن كارىز بېشىدا بىر ئاق قوچقار بوغۇزلۇنۇپ قان قىلىنىپ،يۇرت ئىچىدىكى ئۆلىمالار <<خەتمە-قۇرئان>>قىلىشقىنىچە كارىزنىڭ تېنچ-ئامان پۈتۈشى ۋە كارىزچىلارنىڭ ئامانلىقى ئۈچۈن دۇئا قىلىشىدۇ.                                                                                                                     -مە...ە..ە..،قوينىڭ مەرىشى بىلەن تەڭ پاراڭ ئۈزۈلدى،بۇ چاغدا ھىلىقى يىگىتلەر يۈسۈپ باينىڭ تاپىلىغىنى بويىچە ئاق قوچقارنى يېتىلىگىنىچە ئارلىققا كىرىپ كەلدى،-قېنى گاڭ-غۇجام دۇئا بەرگەيلا،يۈسۈپ باي ئەفرىدۇن غۇجىغا قارىدى،بۇندىن كېيىنكى ئىشلىرىمىزنىڭ مۇشۇ قوچقارنىڭ رەڭىگىدەك ئاق بولۇشى ئۈچۈن....                                                                                           -قېنى ئۇستازلار،ھەرقايسىلىرى دۇئا  بېرىشكەيلا،                                                                        -يەنىلا ئىنانچىخان بېگىم دۇئا بەرسۇن.                                                                                  -ئەئلەم ئاخۇنۇم؟.                                                                                                                -خوش،مەن بار،تەخسىر.                                                                                                       -ئۆزلىرى بىر دۇئا بەرسىلە قېنى،دۇئالىرىنىڭ بەرىكەتىدە چۆللەرمۇ بوستان بولۇپ كېتەمدۇ تېخى!...ھا...ھا...ھا...ئەفرىدۇن غۇجا ئۆز گېپىدىن ئۆزى ھۇزۇرلىنىپ كۈلۈشكە باشلىدى. ************                     *******************                            ********************      قۇم ئاستىدىن سۇ باشلىدۇق،                                                                                  تەشنا يۈرەككە.                                                                                                       يارنىڭ بەرگەن ياغلىقىنى،                                                                                           چېگىپ بىلەككە.                                                                                                       ئەجرىمىزنىڭ نام-شەرىپى،                                                                                           <<كار-ئەزىز >>بولدى.                                                                                                   بېنام ياتقان ئېدىر-سايلار،                                                                                                   باغ-ئېتىز بولدى.                                                                                                                گۈلخان لاۋۇلداپ كۆيمەكتە ،يۈسۈپ باينىڭ قورۇسى جايلاشقان كۆل بېشىدىن ئانچە يىراق بولمىغان تۈزلەڭگە ئورۇنلاشتۇرۇلغان مەشرەپ سورۇنى ئادەم دېڭىزىغا ئايلانغان بولۇپ،مەشرەپكە لۈكچۈن،دىغار ۋە لۈكچۈن،دىغار ئەتىراپىدىكى كارىزلاردىن بولۇپ خېلى كۆپ ئادەم يىغىلغان ئىدى.يىگىت بېشى مەشرەپنىڭ ئەن-قائىدىسى بويىچە بۈگۈنكى بۇ <<كارىزچىلار گۈلخان مەشرىپى>>نىڭ خاسىيىتى ۋە ئۆتكۈزۈلۈش سەۋەپلىرى ھەققىدە قىسقىچە توختىلىپ ئۆتكەندىن كېيىن مەشرەپ رەسمى باشلىنىپ،ئوردا ھاپىزلىرى دۇتار،تەمبۇرلىرىنى سازلىغىنىچە ناخشىغا چۈشۈشتى،                 قاتار-قاتار كۆرۈنگەنلەر،                                                                                                كارىز داراخى.                                                                                                                بىزنىڭ يارنى كۆرسەتمىگەن،                                                                                             يولنىڭ يىراقى.                                                                                                                   يىراق بولۇپ،يېقىن بولۇپ،                                                                                                      داۋانى يوقتۇر.                                                                                                                      مەن يارىمنى كۆرىۋالسام،                                                                                                       ئارمانىم يوقتۇر.                                                                                                                     كارىز مەدھىيىلەنگەن ناخشىلار ئېيتىلىپ ئۇسسۇلچىلارنىڭ پىشانىلىرىدىن تەر شۇقۇراپ قويۇلۇشقا باشلىغاندىلا ئاندىن ناخشا-سازلار توختىدى،-ئەمدى ھەرقايسى ئۇستازلاردىن كەلىمە ئاڭلىساق قانداق بولار؟،ئەفرىدۇن غۇجا مېھمانلارغا قارىدى.قېنى ئۇستازلار،ھەرقايسىلىرى قۇرۇق كېلىشمىگەنلا؟. -زوھۇردۇن بېگىممۇ بىزنىڭ سوۋغىلىرىمىزغا ناھايتى ئامراق ئىدى، دىدى بۇ چاغدا زىيائى ھەزرەت كۈلۈمسىرەپ تۇرۇپ،ئەمدى لۈكچۈنگە كەلسەك ئەفرىدۇن بېگىم سوۋغاتقا تېخىمۇ ئامراقكەنغۇ؟.       -ئالىم،ئىلىم-ئەھلىلىرىنىڭ سوۋغاتلىرى قاراڭغۇ دىللارنى يورۇتىدۇ ئەمەسمۇ،دىدى ئەفرىدۇن غۇجىمۇ جاۋابەن،شۇڭا بىز ھەرقايسىلىرىدەك دانالارنىڭ سوۋغات ھەدىيە قىلىشلىرىغا تولىمۇ تەقەززادۇرمىز،تەخسىر!.                                                                                                          -زوھۇردۇن بېگىم سوۋغا-پىچكەشلەرگە ئامراق بولغىنى بىلەن ئاۋۋال ئۆزىمۇ بېرەر ئىدى،ئەمدى ئابدۇرېھىم نىزارى سۆز باشلىدى،-زوھۇردۇن ھاكىمبەگ غۇجام دىگەن نەزمى گۈلۈستانىنىڭ يىگانە بولبۇلى .ئىدى،دىسىلە-تەخسىر!.                                                                                             -ئارى،ئارى...                                                                                                                   -ئوتى بار يەرنىڭ سۈيى يوق، سۈيى بار يەرنىڭ ئوتى يوق دىگەندەك،ياراتقان ئىگەم نەزمىگە كەلگەندە ماڭا بېخىللىق قىپتۇ،لېكىن ھەرقايسى مېھنەتكەشلەرنى تارتۇقلىغۇدەك ماجال بىزدە بار،ئەفرىدۇن غۇجا ئەتىراپقا بىر قارىۋەتكەندىن كېيىن دىدى،-غەزىنىچى بەگ؟.                         -لەببەي،جانابى گاڭ-غوجام؟.                                                                                              -ئۆزلىرىگە پەرمان،ئاۋۋال مۇنۇكارىزچى ئەزىمەتلەرنىڭ ھەربىرىگە بىردىن تاشلاغسىز جۇۋا،بىر تۇياقتىن بوردالغان قارائېرىك ئىنئام قىلىنسۇن!؟<                                                                   -باش ئۈستىگە!.                                                                                                                   -ئەئلەم ئاخۇنىم؟.                                                                                                                -خوش،تەخسىر؟.                                                                                                                   -لۈكچۈن مەرىپەت ئاسمىنىنىڭ يەكتا چولپىنى بولمىش مەرھۇم پەدەرلىرى قۇسۇرى ھەزرىتىمنىڭ شاھانەدىۋانى<<رەۋزاتۇززوھرا>>نى قايتا كۆچۈرۈش ئىشى قانداق بولىۋاتىدۇ؟.                         -جانابى گاڭ-غۇجام ئالىلىرىغا مەلۇم بولغايكى،موللا بۇساق نىيازى جانابلىرى ۋە خانلىق مەدرىسىدىكى تالىبى ئىلىملارنىڭ زور كۈچ چىقىرىشى بىلەن مەزكۇر دىۋاننى 10يۈرۈش كۆچۈرۈپ،كۆن مۇقاۋىدا شىرازلاپ(18)مۇ پۈتتۈردۇق،تەخسىر!.                                                            -ناھايتى ياخشى،مەرھۇم پەدەرىمىز ئول دىۋانىدا ئۆز كۆڭلىنى كۆكلەم باغقا ئوخشىتىپ ناھايتى جايىدا ئىش قىلغان، دىمەككىم،دىغارنىڭ دورغىسى يۈسۈپ باي جانابىلىرى ياشىنىپ قالغىنىغا قارىماي يەنىلا قۇملۇق بىلەن چېلىشىپ،كارىز چېپىپ سۇ باشلاپ قاقاسلىقنى گۈللەندۈرۈشكە ھەسسە قوشۇپ كەلمەكتە،شۇنىڭ ئۈچۈن مەزكۇر دىۋان ئەڭ ئالدى بىلەن يۈسۈپ بايدەك ئەل ئوغلانلىرىغا ھەدىيە قىلىنىشى لازىمدۇر.                                                                                                    -جانابلىرىغا ھەشقاللا،گاڭ-غۇجام.                                                                                           -يەنە بىر ئىش؟.                                                                                                             -خوش غۇجام؟.                                                                                                                -پۇقرالارغا شول مەزموندا يارلىق يەتكۈزۈلسۇنكى،پۇقرالارمۇ ئۆز ئالدىغا كارىز چېپىپ سۇ باشلىماقچى بولسا ئىنانچىخانلىقىمىز شول كىشىنى مەلوم ئىقتىسادقا ئىگە قىلىش بىلەن بىرۋاقىتتا،ئول كىشىگە مەلۇم مىقداردا يەر،سۇ ھەدىيە قىلىنىدۇ...                                                                      -پۇقرالارغا يەر.سۇ بۆلۈپ بېرىش-ھەرقانداق سوۋغىدىن كاتتىدۇر،دىدى ئەئلەم ئاخۇنۇم گاللىرىنى قىرىپ تۇرۇپ.                                                                                                                     -بەرھەق،بەرھەق.                                                                                                                -بىزگە سوۋغا-پىشكەچ بېرىلمىدىغۇ،دەپ كۆڭۈللىرىنى ھەرگىز مالال قىلىشمىغايلا،تەخسىرلىرىم،دىدى ئەفرىدۇن غۇجا يەنە،ھەرقايسىلىرىغا ئوردىغا قايتقاندىن كېيىن بېرىدىغان ئايرىم سوۋغىتىمىز باردۇر،ھازىر پەقەت مەشرەپنىڭ يارىشىقىنى قىلىپ قويدۇق،خالاس.                                              -جانابى ئىنانچىخان غۇجاممۇ بېرىدىغاننى بەردى،ئەمدى ئۇستازلارغا نۆۋەت كېلىپ قالغاندۇر؟.       –ھەرقايسىلىرىغا رەھمەت،ئۇلۇغلۇقتا نوشۇرۋانى ئادىل، سېخىلىقتا ھاتەمى تايدىن قىلىشمىغۇدەك دەرىجىدىكى ئەفرىدۇن بەگ-غۇجامنىڭ خەلققە كۆرسەتكەن ھىممىتىگە ئالەمچە تەسەننا!؟.         -بىرەر كەلىمىدىن نەزىم ئوقۇپ بېرىشمەملا،تەخسىرلىرىم؟.                                                       -بىزدە<<قۇشقاچ بولسىمۇ قاسساپ سويسۇن>>،دەيدىغان ھىكمەت بولغۇنىغا ئوخشاش،كارىز توغرىسىدىمۇ يەنىلا مۇشۇ كارىزلارنىڭ ھەقدارلىرى بولغان كارىزچىلار ئۆزلىرى سۆزلىگىنى تۈزۈك،چۈنكى،مەن باياتىدىن كارىز توغرىسىدا ئوقۇلغان نەزمە-غەزەللەرنى ئاڭلاپ،ئۆزۈمنىڭ مۇشۇ چاغقىچە نىمە قىلغىنىمنىمۇ بىلەلمەيلا قالدىم،چۈنكى بۇ ناخشا-قوشاقلار مەشرەپ سورۇنىدىكى ئاددى نەرسىلەر بولماي،چىن ھىسسىيات بىلەن يېزىلغان ھەقىقى بىر<<كارىزنامە>>ئىكەن....                -ئۇستازلار بەك ئاشۇرىۋەتتى،بوپتۇ، بىز ئۇستازلارنى قەشقەر ھاكىمبېگى زوھۇردۇن غۇجىغا مەخسۇس نامە يوللاپ،ھەم زىيارەت،ھەم ئىجادىيەت ئۈچۈن سوراپ ئېلىپ كەلگەن،،شۇڭا ئۇستازلار ئاۋۋال يۇرتنى كۆرسۇن،ئوبدان ئارام ئالسۇن، قالغان گەپلەر ئۇلارنىڭ ھاردۇقلىرى چىققاندىرەك بولسۇن. قېنى،مۇقامچى ئۇستازلار،بۇ قېتيىمقى  نۆۋەتمۇ يەنە ھەرقايسىلىرىنىڭ  بولىدىغان بولدى!.                  ئەفرىدۇن غۇجىنىڭ سۆزىنى كۈتۈپ تۇرغاندەكلا ئاكا-ئۇكا جانانلار چالغۇلىرىنى سازلىغىنىچە شوخ ئۇسسۇل پەدىلىرىگە چېلىشقا باشلىدى،-ئۇستازلارنىڭ ئۇسسۇلغىغۇ مەيلى باردۇ؟،شوخ چايقاپ كەلگەن ئىككى يىگىت نىزارى بىلەن زىيائىنى ئۇسسۇلغا تارتتى،بىر كەپ بېرىشسىلە ئۇستازلار... -ئەستا،ساقال بىر باغ بېدىدەك بولغاندا-ھە،ئۇسسۇل ئوينىساق قانداق بولار؟.                              -قېنى ئۇستازلار،پۈتۈن مەشرەپ ئەھلىنىڭ كۆزلىرى ھەرقايسىلىرىدا...                                          ئابدۇرېھىم نىزارى يەنە مەشرەپ سورۇنىدا چاقپەلەكتەك پىرقىرىغىنىچە ئۇسسۇلغا چۈشۈشكەن مويسىپىتلارنى كۆرگەندىن كېيىن كۆڭلى تىنغاندەك بولۇپ ئۇسسۇلغا چۈشۈپ،تۆۋەندىكى ناخشىنى ئاڭلىغاندىن كىيىن پىسسىڭڭىدە كۈلۈپ تاشلىدى،                                                                            ئىدىقۇت تونىنى كىيىپ،                                                                     ساقىلىم يەلپۈنىدۇ.                                                                              قېرىغاندا قىز ئالغاندەك،                                                                         يۈرىكىم تەلپۈنىدۇ؟!.                                                                              ئىزاھاتلار:                                                                                                                            1.ئىگىز ئوردا-لۈكچۈن ۋاڭلىقىنىڭ ئوردىسى،ھازىرمۇ خارابىلىرى بار.                                                     2.چارسۇ-تۆت كوچا.                                                                                   3.ئۆلەڭ قۇۋۇق-جەنۇبى قۇۋۇق.                                                                                             4.گاڭ-غۇجام-ۋاڭ-غۇجام.                                                                                          5.ئۇلۇق-سۈيى كۆپ،سۈيى جىق ،دىگەن مەنىدە.                                                                     6.سىجىلات-كاتىپ.                                                                                                                7.يۇرت نامى                                                                                                                      8.ماز بولۇش-مەستلىكى كېلىش.                                                                                              9.مۆرتى-نۆۋىتى.                                                                                                                   10.سانى بۇخارا-2-بۇخارا.                                                                                                    11.ئىش باشقا چىقمايدۇ،ئىش ھەل بولمايدۇ،دىگەندەك مەنىلەردە. 12.چۇيۇق-چىۋىق. 13.ئۇزۇنكۆل-دىغاردىكى مەھەللە نامى. 14.يانبۇلاق-يەر نامى. 15.ھەرۋە-ھۈنەر. 16.بىزە-ئاز،ئازراق. 17.ئارلىق-ھويلا. 18.شىرازلاش-مۇقاۋىلاش. . مەنبە:تۇرپان ژۇرنىلى

XAHZAD

	ياخشى  ئەسەردىن بىرنى يوللاپسىز رەھمەت سىزگە

پىروزە

	ئۇف، ئاخىرى ئوقۇپ بولدۇم، بەكلا ياخشى يېزىلغان ئەسەركەن.

sanjay

	ياخشى يېزىپسىز   كۆپ تەشەككۈر    جاپا چىكىپسىز

barstekin

	يوللانمامغا نەزەر ئاغدۇرۇپ ، قىممەتلىك پىكىرلەرنى بەرگەن ئەزىز تورداشلىرىمغا مىڭلارچە رەھمەت!!!.

ادىل

	ئەسسالامۇئەلەيكۇم،،،،ھارمىغايسىز،،،،،قەلىمىڭىزگە تىخىمۇ بەرىكەت بىلەيمەن،،،،بۇ يازمىنى ئۇقۇپ  يۇرتۇم دىغارنى ئەسلەپ  قالدىم