شىخودىكى قارىدۆڭ مەھەللىسى ...

abaytarim

	شىخودىكى قارىدۆڭ مەھەللىسى ... بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @2 Z6 a  A2 s: r& ?# t. c   يۇرتۇم شىخو قەدىمىي دىيارلارنىڭ بىرى . يۇرتۇمدا ئادەمگە تولىمۇ يېقىملىق تۇيغۇ بېرىدىغان ، يۇرتۇم كىشىلىرى سۆيۈنۈپ تۇرۇپ تىلغا ئالىدىغان مەھەللە ، ۋە كوچا ناملىرى بار . لەڭگەر مەھەللىسى ، سايباغ مەھەللىسى، دۆڭ مەھەللە ، كونا مەھەللە ، چىغلىق كەنتى ، تالىپئاخۇن خەلپىتىم كوچىسى دېگەندەك . ئۇ كوچىلارنىڭ ھەر بىرى ناھايىتى كۆپ تەقدىر - قىسمەتلەرنى ، تالايلىغان يۇرتىمىز ئۈچۈن ئۆزلىرىنىڭ يۈرەك قېنىنى سەرپ قىلغان ئوغۇل - قىزلىرىمىزنى ئاپېرىدە قىلىپ بۇ مەھەللە كوچىلارنى بىزگە ئۇلاشتۇرغان . ئۇ كوچىلار تولىمۇ ئاددىيلىقىغا باقمىغان ھالدا بىزنىڭ شەھەرلىشىش ، ئۇچۇرلىشىش ، بىنالىشىش ، روھى قۇرغاقلىشىش خەۋپىدە تېڭىرقاۋاتقان ، شۇنچە ئالدىراشلىق ئىچىدىكى قەلبىمىزگە روھى تەسەللي بېرىپ كېلىۋاتقانلىقى ئېنىق ، ئەلۋەتتە .     ھەر قېتىم شەھىرىمىزگە يېڭىدىن - يېڭى قويۇلغان مەھەللە ، ئائىلىلىكلەر قورۇسى ناملىرىنى پەرقلەندۈرەلمەي قالغاندا ئەشۇ قەدىمىي مەھەللە ، كوچا ئىسىملىرىمىزدا نەقەدەر پاساھەت ، تېرەن مەزمۇن بارلىقىدىن قەلبىم بىر ئاز تەسەللىي تېپىپ چىرايىمغا تەبەسسۇم يۈگۈرەيتتى . (مەن بۇ يەردە ھەممە مەھەللىلەرنى يازماقچى ئەمەس ، پەقەت لەڭگەر ۋە قارىدۆڭ مەھەللىسى ھەققىدە ئازراق توختالماقچى خالاس . )لەڭگەر مەھەللىسى دېسىلا بارلىق يۇرتىمىز خەلقىنىڭ ئېسىگە دەرھاللا مۇشۇ ئەسىرنىڭ باشلىرىدىلا ئۆزىدىكى تۇغما سودىگەرچىلىك  ، تەۋەككۈلچىلىك ئېڭى بىلەن تونۇلغان ئاتۇشلۇقلارنىڭ ئۆز ماكانلىرىنىڭ نامىنى يىتتۈرمەي قويغان ، شىخودىكى ئەڭ سەرخىل زىيالىيلار، سودىگەرلەر ،مائارىپچىلار ،دېقانلار ،ھۈنەرۋەنلەر توپلانغان «لەڭگەر مەھەللىسى» نى شەكىللەندۈرۈپ كېلىۋاتقانلىقىنى ئەسلىشىدۇ . (بۇ ھەرگىزمۇ باشقا يۇرتلۇقلار يوق، بۇ مەھەللىنى ئاتۇش لەڭگەر ، ئىشتاچى يېزىلىرىدىن كەلگەنلەرلا قۇرغان دېگەننى بىلدۈرمەيدۇ ، ئەمما ئېتىراپ قىلىش كېرەككى بۇلار ئاساسىي سالماقنى ئىگىلەيدۇ، بۇ يەردە قەدىمدىنلا ئولتۇراقلاشقانلار بار ، زور كۆلەم ، تەسىر نام بەرپا قىلغۇچىلار ئىچىدە ئۇلار كۆپ ، دېمەكچى .)  شىخودا قەشقەردىكى «جانان» كوچىسىنى ئەسلىتىدىغان ( جانان كوچىسىنىڭ دائىرىسى خېلىلا كىچىك ) يەنە بىر چىرايلىق ، جەلپ قىلارلىق «چىنىباغ» مەھەللىسى دەپ ئاتىلىدىغان مەھەللە بار . ( قەشقەردىكى ئۇ كوچا جانان چىنىدەك پاكىز بولغاچقا شۇنداق نام قويۇلغانىكەن .) چوڭلارنىڭ ئۇچۇرىغا قارىغاندا ئىلگىرى بۇ مەھەللىنىڭ ئېرىقلىرىدا سۇلار ئېقىپ تۇراتتىكەن ، يولنىڭ ئىككى تەرىپى ئېگىز ئاقتېرەكلەر بىلەن قاپلانغان بولۇپ سەھەردىلا سۇ سېپىلىپ سۈپۈرۈلۈپ «چىنى» دەك پاكىز تۇتۇلغاچقا شۇنداق چىرايلىق «چىنىباغ» دېگەن ئىسىم قويۇلغانىكەن . ئەمما ھازىر بۇ ناممۇ ئاز تىلغا ئېلىنىۋاتىدۇ . (ئالىم ئىمىن تۇرسۇننىڭ دېيىشىچە چوقۇم يەر ناملىرىنى ئۇيغۇرچە تەلەپپۇزى بويىچە تەرجىمە قىلىش كېرەك ئىدى. بۇ جەھەتتە «تەڭرىتاغ» ژورنىلىنىڭ ژورنال نامىنى خەنزۇچە «تىيەنشەن » دەپ ئاتىماي «تىئەنئېرتاگې» دەپ قويۇشى ئەينى يىللاردىلا خەلقىمىزنى سۆيۈندۈرگەنىدى .)  ئەمدى گېپىمىزگە كەلسەك شەھىرىمىزدە پۈتكۈل رايونىمىزنىڭ ئىنقىلاب تارىخى ، قان - ياشلىق قايتىلانماس پۇرسەت ، قىسمەتلىرىمىزگە تۇتۇشۇپ كېتىدىغان ، ئۇيغۇرىيە زېمىنىنىڭ تەقدىرىدە بۇرۇلۇش ھاسىل قىلغان ، ئۈچ ۋېلايەت ئىنقىلابىدا ( بۇ ئىنقىلاب  نامدا «ئۈچ ۋېلايەت ئىنقىلابى » دەپ ئاتالسىمۇ ، ئەمەلىيەتتە ئۈچ ۋېلايەت دائىرىسىدىن ھالقىپ يەكەن ، قەشقەر ، ئاقسۇ، قاراشەھەر ، ئۈرۈمچى ، تۇرپان، قۇمۇل ۋېلايەتلىرىنىڭ بىر قىسىم ناھىيىلىرىگىچە كېڭىيىپ ، توققۇز ۋېلايەتنىڭ 43 ناھىيىسىدە ئوخشاشمىغان دەرىجىدە ئىنقىلاب ئوتلىرى يامرىغان پۈتكۈل شىنجاڭ خەلقىنىڭ ئىنقىلابى ھەرىكىتى ئىدى .           -سەيدۇللا سەيپۇللايۇف .) شىخو قولدىن كەتسە شىنجاڭ قولدىن كېتىدۇ ، دەپ دۈشمەنلەر بىلەن جان - جەھلى بىلەن ئۇرۇشوپ ، ئۈچ ۋېلايەت ئىنقىلابىدىكى ئەڭ دەھشەتلىك ئۇرۇشنىڭ ، قاننىڭ تۆكۈلۈشىگە گۇۋاھ بولۇپ تۇرىدىغان ، تالاي ئىنقىلاب تارىخ رومانلىرىدا ئىسمى قەيت قىلىنىپ ، 800 يۈزگە يېقىن قېرىندىشىمىز شېھىت بولغان جەڭگە شاھىت بولىدىغان «قارىدۆڭ » مەھەللىسىمۇ بار . ( ئۇرۇش بولغان چېگىشور، چەيپەيزە ، كونا شىخودىكى جەريانلانى يازمىدىم.)    « - ئاخشام قارىدۆڭگە ئىلگىرلەپ كېتىپ بارغاندا ، ئۇنىڭ دەرەخنىڭ كەينىگە ئۆتىۋېلىپ ، ئاپتوماتنى سىزگە تەڭلاۋاتقىنىنى كۆردۈم .  جەڭچىلەرنىڭ بىر قىسمى قارىدۆڭ مەھەللىسى بىلەن شىخو ئارىلىقىدىكى كۆۋرۈككە ئۆمىلەپ ، بىرىنىڭ كەينىدىن بىرى يۈگۈرۈشتى . كۆۋرۈك ئاستى ھەمشىرە قىزلارنىڭ يارىدارلارنى ئەملەيدىغان تېببىي پونكىتىغا ئايلىنىپ قالدى .  مانا كۆرۈڭ ، ئۈچ كۈندۈز ، تۆت كېچە ئۇرۇش قىلىپ ، جەڭچىلەرنىڭ ئىسسىق قېنى تۆكۈلگەن قاراسۇ - قان دەرياسىغا ئايلانغان . شىخودىكى 3 سوتكىلىق جەڭ غەلبىسى -بىر ئەسىرگە تەڭ غەلبە ، ئۆزىدىن نەچچە ھەسسە ئۈستۈن ، قۇراللىرى خىل ، مۇداپىئەدە تۇرغان دۈشمەننى يېڭىش -تارىختا ئاز كۆرۈلگەن ، ئۇلار شىنجاڭدا پۇت تىرەپ تۇرۇش تەقدىرىنى شىخوغا باغلىغانىدى ، ئەمدى ئومۇرتقىسى ئۇشتۇلدى .        ئىلى دولقۇنلىرى رومانىدىن. »  مېنىڭ قارىدۆڭ كۆۋرۈكىدە ئەتراپقا نەزەر سېلىپ ئويلىغانلىرىم تۈگەيدىغاندەك قىلمايتتى . سۈيى ئاللىقاچان تارتىلىپ كەتكەن ، قويۇق  ئوت -چۆپ ۋە سازلىقتىن ئەسەرمۇ قالماي توپا ئۆرلەپ تۇغان بۇ مەھەللىگە قاراپ ئىلگىرىكى ھاياتىي كۈچى ئۇرغۇپ تۇرىدىغان ، شەھىرىمىزدىكى ئەڭ سالقىن ، گۈزەل سەيلىگاھ ، ئارامگاھ بولغانلىقىغا كىشىنىڭ ئىشەنگۈسى كەلمەيتتى . ئەمما بۇ يەر ئەشۇنداق زور ۋەقەلەرنى باشتىن كەچۈرگەن جاي ئىدى . 2000 - يىللارنىڭ بېشىدا رەھمەتلىك باھادىر جەڭچىمىز ، سۆيۈملۈك ئوغلانىمىز سوپاخۇن سوپۇرۇف چىغلىق كەنتىمىزدىكى  باغدا « قارىدۆڭ مەھەللىسى » شىخودىكى ئەڭ ئۇلۇغ مەھەللە بۇنى ئۇنتۇماڭلار !دەپ سۆزلىگەندە بۇ سۆزلەرنىڭ ۋەزنىنى پەقەتلا دەڭسەپ باقماپتىكەنمەن . مېنىڭمۇ ياشلىقىمنىڭ ئېسىل چاغلىرى شۇ ئۇلۇغ مەھەللىدىكى دوستلىرىم بىلەن ئۆتكەنىدى . ھەر قېتىم چىقسام بىر ئوخشىمىغان مۇرەككەپ تۇيغۇ شەكىللەندۈرۈپ كېلەتتىم . نېمىشقىدۇر ئۇ مەھەللىگە ئۈمتىلىپلا تۇراتتىم . قارىدۆڭ مەھەللىسى سەندە يېزىشقا ، قېزىشقا تېگىشلىك قىسسە -ھېكايىلەر ناھايىتى كۆپ ، ئۇ يېزىلىدۇ ، ھەم يېزىلىۋاتىدۇ ، ھەم يېزىلغۇسى ، سەن ئۈچۈن ئازراق بولسىمۇ قەلەم تەۋرىتىپ باققانلىقىمدىن ئۆزۈمنى بەختلىك ھېسابلايمەن . مەن يەنە سەن تەرەپكە ماڭدىم ... بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @( S- z# N! k% _6 |; v* [; }8 w    مەنبە : ئۆزۈم .    ئەبەي تارىم .   شەھىرى شىخو .  2014 -يىل 4 -2 -كۈنى .

malika1234

	شىخودىكى  مەھەلىلەرنىڭ  نامى  غولجىدىكى  مەھەلىلەرنىڭكىگە نامىغا ئوخشايدىكەن  دىسە .

WENAS@

	ھەر قايسى يۇرتلاردىكى ، مەلۇم تارىخى ئارقا كۆرۈنۇشى بار ، ئەركىنلىك جەڭلىرىگە ، شېھىت بولغان ئوغلانلىرىمىزغا شاھىت بولغان، بۇرۇندىن قوللىنىپ كېلىۋاتقان مەھەلە، كوچا ئىسىملىرىمىزنىڭ ئاتىلىشىدا چوڭ سەكرىگەن ئىسلاھات ئېلىپ بېرىلغان بولسىمۇ ، يەنىلا بۇرۇنقى ئىسملىرى يېقىملىق ئاڭلىنىدىكەن ھەم قايمۇقۇپ قالمايدىكەنمىز. شىخۇدىكى ‹قارىدۆڭ› مەھەلىسىگە ئائىت يېزىلغان ھەم يېزىلماقچى بولغان يازمىلىرىڭىزنى كۆرۈشكە تەقەزامىز.

sadakat7224

	شىخو دىگەن قەيەردىكى شەھەر ئۇ ؟ بىلىدىغانلار دەپ بەرسەڭلا

aqturk

	sadakat7224 يوللىغان ۋاقتى  2014-4-3 01:02 PM شىخو دىگەن قەيەردىكى شەھەر ئۇ ؟ بىلىدىغانلار دەپ بەرسە ... بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @; ]4 q. ^. \: q% R2 _شىخو ( قاراسۇ ) تارباغىتاي ۋىلايىتىنىڭ بىر شەھرىغۇ . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @$ n7 O' R! K- t' q بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @. v5 u( t; i$ S  k& V' u& n4 f; x

aqturk

	يازمىڭىزدىكى بەزى قۇرلار مىنى خىيال قوينىغا غەرىق قىلىۋەتتى ، كۆزۈمگە ياش كەلدى .

yulghun997

	بۇ يازما ئەگەر چۈشەنگەن ئادەملەر ئۈچۈن ياخشى يېزىلىپتۇ.

زەردار007

	تارىخنى ئەسلەتكۈدەك تېمىدىن بىرنى يوللاپسىز،رەھمەت سىزگە.

时间是金钱

	بىر قانچچە  رھسمىنى  قىستۇرۋەتكەن بولسىڭز  بەك ياخشى  بوللا تتىكەن.....

sadakat7224

	aqturk يوللىغان ۋاقتى  2014-4-3 03:00 PM بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @+ ]6 H/ a7 q& g' ]- ]$ Gشىخو ( قاراسۇ ) تارباغىتاي ۋىلايىتىنىڭ بىر شەھرىغۇ . شىخۇ كۆلى دىگەنمۇ شىخۇ شەھىرىدىكەن ھە.ھېلىقى بىر يۈەنلىك پۇلدىكى رەسىمى بار كۆل .. .