ئۇيغۇرلاردا بۆرىنىڭ تۇتىم قىلىنىشى

yagaqqi

	بۆرىنىڭ توتىم قىلىنىشى               دۇنيادىكى خەلقلەر يىراق ئۆتمۈشتە تۈرلۈك نەرسىلەرنى توتىم قىلىپ ، شۇنىڭغا چوقۇنۇپ كەلگەن .             " توتىم " سۆزى ھازىرقى ئاۋىستىرالىيىدە ياشايدىغان پاپائۇسلار ( ياۋرۇپالىقلار ئۇلارنى ئىندىئان دەپ ئاتايدۇ ) نىڭ تىلىدا " ئۇنىڭ ئۇرۇقى " دىگەن مەنىنى بىلدۈرىدۇ  .           ئىنسانلار باشلانغۇچ جەمىيەت ( ئانىلىق دەۋرى ) تە بىرەر ھايۋان ياكى دەرەخنى ئۆزلىرىنىڭ ئەجدادى دەپ بىلىپ ، ئۇلارنى نەسىل - ئۇرۇق ۋە قان سىستىمىسىنى پەرىقلەندۇرۇشنىڭ  بەلگسى قىلغان . توتىم دىگىنىمىز ئەنە شۇنى كۆرسىتىدۇ .        قەدىمكى چاغلاردا ، ئىنسانلار ئەتراپىنى قورشاپ تۇرغان تەبىئەت ھادىسىلىرىنى - كۈننىڭ چىقىشى - پىتىشى ، كۈننىڭ ۋە ئاينىڭ تۇتۇلىشى ، يۇلتۇزلارنىڭ ئىقىشى ، كىچە ۋە كۈندۈزنىڭ ئالمىشىشى ، بوران ۋە يامغۇر ، مۆلدۇر ۋە قار ، دەريا تاشقىنلىرى ، يەر تەۋرەش ، پەسىل ئالمىشىشلىرى قاتارلىق تەبىئەت ھادىسلىرىنى چۈشۈنۈشكە ئامالسىز قالغان . ئۇلار تەبىئەت ھادىسىلىرىن قورققان ۋە كىيىن ئۇلارغا چوقۇنۇشقا باشلىغان .        " توتىم " ئىپتىدائى دىنىي ئىتىقادلارنىڭ بىر تۈرى بولۇپ ، تەبىئى شارائىتى خىلمۇ خىل بولغان جايلاردا ياشىغان ئادەملەر ، خىلمۇ خىل توتىملارغا ئىتىقاد قىلغان . مەسىلەن : بىزنىڭ ئەجدادلىرىمىز بۆرىنى توتىم قىلغان بولسا ، ھىندىلار كالىنى ، خەنزۇلار ئەجدىھانى توتىم قىلغانىدى .          " ئوغۇزنامە  " داستانىدا ، ئۇيغۇر قاغانى ئوغۇزخاننىڭ غەرىپكە قىلغان ھەربىي يۈرۈشىگە بىر كۆك يايلىلىق بۆرىنىڭ يول باشلىغانلىقى ۋە ئۇنىڭ ئوغۇزخان بىلەن ئادەمگە ئوخشاش سۆزلەشكەنلىكى بايان قىلىنىدۇ .          بىر رىۋايەتتە مۇنداق دىيىلىدۇ : ئۇيغۇرلار بىر ئۇرۇشتا دۇشمەندىن يىڭىلىپ ، بىر تاغ قاپتىلىدا توسۇلۇپ قالىدۇ . ئۇلار ماڭىدىغان يول تاپالماي پۈتۈنلەي ھالاك بولۇش خەۋپى ئاستىدا قالىدۇ . ئۇلار شۇنداق قىيىن ئەھۋالدا قالغان پەيىتتە ، ئۇشتۇمتۇت بىر بۆرىنىڭ تاغ تەرەپكە كىتىۋاتقانلىقىنى كۆرۇپ قالىدۇ . ئۇيغۇر خانى بىر نەچچە كىشىگە بۆرىنىڭ كەينىدىن مىڭىش توغۇرلۇق بۇيرۇق بېرىدۇ . بۆرە تاغنىڭ تۈۋىگە يىتىپ بارغاندىن كىيىن چوڭ بىر ئۆڭكۈرگە كىرىپ كىتىدۇ . ئۇنىڭغا ئەگىشىپ بارغانلار ئۆڭكۈرنىڭ ئالدىدا بۆرىنىڭ قايتىپ چىقىشىنى كۈتۈپ بىر نەچچە كۈن پايلايدۇ . بۆرە قايتىپ چىقمايدۇ . پايلىغانلار ئۆڭكۈرگە كىرىپ ناھايىتى ئۇزۇن ماڭغاندىن كىيىن ، ئۆڭكۈرنىڭ ئۇ بىشىغا يەتكەندە ، بىر ئوچۇقچىلىقنى كۆرىدۇ . تۇيۇق بولمىغان ئۆڭكۇرنىڭ ئۇبىشىدىن ئوچۇقچىلىققا چىققان بۇ كىشىلەر ئوتلار يەلپۈنۈپ تۇرغان ، سۈپسۈزۈك سۇلار شارقىراپ ئىقىپ تۇرغان ، تۈرلۈك قۇشلار سايراپ تۇرغان ، بۇغا - ماراللار قىيغىتىپ سەكرىشىپ ئويناپ تۇرغان ياپپىشىل بىر ئوتلاقنى كۆرۈپ سۆيۈنۈپ كىتىدۇ . ئۇلار دەرھال ئۆڭكۈر ئىچى بىلەن ئارقىغا يىنىپ ئۇيغۇرخاننىڭ ئالدىغا بارىدۇ ۋە ئەھۋالنى مەلۇم قىلىدۇ . بۇنى ئاڭلاپ ھەيران بولغان ۋە خۇشاللانغان ئۇيغۇرلار بۆرە ماڭغان ئۆڭكۈر ئارقىلىق مىڭىپ ، ئەركىن ، كەڭتاشا دۇنيا بولغان يايلاققا چىقىدۇ . بۇنىڭ بىلەن ئۇلار ھالاكەتتىن قۇتۇلۇپ قالىدۇ . شۇنىڭدىن باشلاپ ، ئۇيغۇرلار بۆرىنى مۇقەددەس ھايۋان دەپ بىلىپ ، ئۇنىڭغا چوقۇنىشقا بشلايدۇ .          جۇڭگونىڭ قەدىمقى تارىخي يىلنامىلىرىدە ، ئەجدادلىرىمىزنىڭ بۆرىنى توتىم قىلغانلىقىغا دائىر بىر قانچە رىۋايەتلەر خاتىرىلەنگەن . بۇ پەقەت مانا شۇ رىۋايەتلەردىن بىر بۆلىكى .                                                                                   2014 - يىل 25 - يانۋار .

bora--bay

	مۇشۇ بايراق شۇمۇ ~

nurjahan0997

	مەنمۇ تۇللۇق ئوتتۇرىدىكى ۋاقتىمدا ئەدەبىيات ئوقۇتقۇچىمىز ئوغۇزنامە   داستانىدا سۆزلىگەن چاغدا مۇئەللىمىمىز بۇ توغىرلىق سۆزلەپ بەرگەن ئىدى.... بۇ توغىرلىق يەنە چاشتانى ئىلىگ بەگ   داستانىنىمۇ كۆرۈشكە ئەرزىيدۇ

bazarbay

	تۇتۇم توغۇرلۇق بەرگەن ئىززاھاتىڭىز ياخشى بولىپتۇ قېرىندىشىم

تاراتقۇ

	ئۇيغۇرلارنىڭ ئۇرۇش تېخنىكىسىنى مۇشۇ بۆرىدىن ئۆگەنگەن دەپ مۇئەللىم بىزگە سۆزلەپ بەرگەن، بۆرە كۆندۈرمەك ئەڭ تەس ھايۋان، زېنجىرغا باغلىق سۆڭەككە ئىشتەي ساقلاپ تۇرغان ئىتلارنى كۆپ كۆرگەنمەن لېكىن بۆرىنىڭ زېنجىرغا باغلىنىپ تۇرغىنى كۆرۈپ باقمىدىم.

uyol

	ھەقىقەتەن كۆپ نەرسىلەرنى بىلۋالدىم

pixamxan328

	جاھاندىكى ھەممە ئىشنىڭ ئۆزىگە چۈشلۇق سەۋەبى بولىدۇ شۇنداقلا تارىخى بولىدۇ ، بىز بۇلارنىڭ ھەممىسنىڭ تېخى بىلىپ بولالمايمىز بىلگىنىمىزنى جاھان ئەھلىدىن ئايىمايلى ! مەنمۇ خېلى كۆپ بىلىمگە ئىگە بولدۇم ھارمىغايسىز !!!

amalsiz★man

	سۇلتان بۇلۇپ خان ئۆتكەن ئۇيغۇرۇم سەن جاھاندا، ئالەم شاھىت بولغانتى سەن تارىخنى يازغاندا......

شرئەلى118

	بۆرىنىڭ روھىدىن ئۆگىنىشكە بولىدۇ ، لىكىن مەن بۆرىنىڭ كۈچىكى دەپ قارىماسلىقىمىز كېرەك