بۇ ئۆزگىچە تەسەۋۋۇرغا قارىتا كۆز قارىشىڭىز قانداق؟

bulbulkol

	بۇ ئۆزگىچە تەسەۋۋۇرغا قارىتا كۆز قارىشىڭىز قانداق؟ ھەممىمىز بىلىمىز،خەنزۇ تىلىدىكى ‹‹ 他››خېتى ئەرلەرنى،‹‹她››خېتى ئاياللارنى،‹‹它››خېتى باشقا جانلىق ۋە جانسىز نەرسىلەرنى كۆرسىتىشتە قوللىنىلىدۇ. خەنزۇيېزىقى رەسىملىك -تاۋۇشلۇق يېزىق بولۇپلا قالماستىن مانا مۇشۇنداق ئىنچىكە تەرەپلەرنىمۇ پەرقلىق ئىپادىلىيەلەيدۇ ، بۇنىڭدىن باشقا مېنىڭ ئاڭلىشىمچە ،ئەرەب تىلىدىمۇ مۇشۇنداق جىنىس ئۇقۇمىنى پەرقلەندۈرىدىغان ئەھۋال بار ئىكەن. ئۇنداقتا،بىزنىڭ ئۇيغۇر تىلىمىزدىمۇ مۇشۇنداق پەرقلىق ئىپادىلەش ئۇسۇلى بارمۇ- يوق ؟ يوق بولسا ئۇنى بارلىققا كەلتۈرۈشنىڭ زۆرۈرىيىتى بارمۇ ؟بۇ مەسىلىلەر مېنىڭچە ئاز –تولا ئويلىنىپ بېقىشقا ئەرزىسە كېرەك. .بىرقانچە يىلنىڭ ئالدىدا كورلا شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىدا ئىشلەيدىغان بىر تاغىمىز مۇشۇ مەسىلە ئۈستىدە بىر ئۆزگىچە تەكلىپ بەرگەنىكەن .(مەن بۇنى «تىل ۋە تەرجىمە«ژۇرنىلىدا كۆرگەن)ئۇنىڭ تەكلىپىدە ئۇيغۇر تىلىدىمۇ ‹‹ ئۇ››،‹‹ئو ››،‹‹ ئو  ››دىن ئىبارەت ئۈچ خىل تاۋۇش شەكلىنى قوللىنىپ ،بۇ مەسىلىنى ھەل قىلغىلى بولىدىغانلىقى ،يەنى:‹‹ ئۇ››نى ئەرلەرنى كۆرسىتىشتە؛‹‹ئو ›› نىڭ ئۈستىدىكى ئىككى تۈز سىزىق ئۇيغۇر خانىم –قىزلىرىنىڭ ئىككى تال ئۆرۈم چېچىغا ئوخشىغاچقا ،ئاياللارنى كۆرسىتىشتە ؛‹‹ئو  › › نىڭ ئۈستىدىكى بىر تۈز سىزىق شەيئىلەرنىڭ چەكسىزلىكىنى بىلدۈرىدۇ، دەپ قاراپ ،ئۇنى باشقا جانلىق ۋە جانسىز نەرسىلەرنى كۆرسىتىشتە ئىشلىتىشنى تەشەببۇس قىلغان .بۇلارنى كۆرگەنىدىن كېيىن ،مەن بۇتاغىمىزنىڭ تەسەۋۋۇرىغا ،بولۇپمۇ ئۇنىڭ ئاناتىلىمىزنىڭ تەرەققىياتى ئۈچۈن كۆرسەتكەن تىرىشچانلىقىغا چىن دىلىمدىن ئاپىرىن ئوقۇدۇم.دوستلار،باشقىلارنىڭ  شەخسىيىتىدىكى تۇتامغا چىقمايدىغان مەسىلىلىرى ئۈستىدىكى مۇنازىرىگە  قارىغاندا ،بۇ تاغىمىزنىڭ پىكرىنى ئويلىنپ كۆرۈشكە ئەرزىمدۇ قانداق؟ (ئەسكەرتىش :قىز -ئاياللارنى كۆرسىتىشتە ئىشلىتىلىدىغان ئىككىنچى‹‹ئو ››نىڭ ئۈستىدە پاراللېل كەلگەن ئۇزۇن -قىسقىلىقى ئوخشاش،ئىككى دانە قىسقا تىك سىزىق ؛ باشقا جانلىق -جانسىز نەرسىلەرنى كۆرسىتىشتە ئىشلىتىلىدىغان ئۈچىنچى ‹‹ ئو  ›› نىڭ ئۈستىدە بىردانە تىك سىزىق قويۇلغان بولۇپ ،تېخنىكىلىق سەۋەب تۈپەيلى بۇ يەردە كۆرسىتىش مۈمكىن بولماي قالدى)

yaziman

	بۇنداق بولغاندا يېزىقىمىزنى قايتىدىن چوڭ ئىسلاھ قىلىشقا توغرا كېلىدىكەن. خەنزۇلارنىڭ بەزى خەتلىرى ئوخشاش بولمىغىنى بىلەن ئوقۇلىشى ئوخشاش، پەقەت تون بەلگىسى ئارقىلىق پەرىقلەندۈرگىلى بولىدۇ. بىزنىڭ تىلىمىزنى شۇنداق ئىسلاھ قىلساق، ئۇ ھەرىپلەرنى قانداق ئوقۇش كېرەك؟ بۇنى پەقەت يېزىقتىلا قوللىنىشقا بولۇشى مۇمكىن. تىلدا قوللىنىش مۇمكىن ئەمەس. مەسىلەن بىز بىر ئايال كىشىنى كۆرسىتىپ گەپ قىلساق «ئۈستىدە ئىككى تال سىزىقى بار ئۇ كىمۇ؟» دېگەندەك ئاۋارىچىلىقلار كېلىپ چىقىشى مۇمكىن. لېكىن يېزىقتا قوللىنىشنى ئويلىشىپ بېقىشقا تېگىشلىككەن.

مەھزۇن

	شۇڭا ماجىيەن قۇرئان كەرىمنى تەرجىمە قىلغان چېغىدا، ئاللاھنى كۆرسىتىدىغان «ئۇ» دىگەن سۆزنى 祂 سۆزى بىلەن ئىپادىلىگەن. سول تەرەپتىكى 神 دىگەن سۆز.

0102.

	بوممايدۇ ، بىز دورىمىغان مۇشۇ ئىش قاغان ئەمدى ...خەق بىزنىڭ تىلنى ئۈگۈنىمەن دەپ چېچىغا ئاق چىركىتىدۇ ،،،،قاپاق باشتىن باشقىسى ئۇنى بىلىدۇ

karakhan07

	مېنىڭچە بۇ مەسىلىنى ھەل قىلىشتىن بۇرۇن تىلىمىزدا ئەسلىدىنلا بار بولغان سۆزلەرنى قۇتۇلدۇرۋالايلى. مەسىلەن ،بەزى ئادەملەرنىڭ‹‹ توشېي›› دىگەنلىرى قۇلقۇمغا كىرىپ قالدى.تېخى ‹‹ساپما كەش››ياكى‹‹شىپەك›› دىسەم نىمە ئۇ توشېي دىگىنە دەپ كايىغانلارمۇ بولدى. تىلشۇناسلار كومپۇتېرنى ‹‹ بىلگە سانار›› دىگەندەك بىر قاتار ئۇيغۇرچە ئاتالغۇلانى  تەتقىق قىلدى.بىراق تېخىچە ئومۇملاشمايۋاتىدۇ.

faruh193

sewdaye1

	مىنىڭچىمۇ بۇنى ئويلاشمىغان ياخشىراقمىكىن، بولمىسا، ئىككى تال سىزىقى بار ئۇ ئەجەپ ئوماق ئىكەن ھە، بىر تال سىزىقى بار ئۇنىڭ تۈكلىرى پاخپىيىپ كىتىپتۇ دەمدۇق؟ مىنىڭچە بۇ تازا قاملاشمىغان گەپ بولدى. ئەرەپلەردىگەن تىلدىمۇ يېزىقىدىمۇ قوللىنىدۇ، ھەم بۇ ئوموملىشىپ بولغان(بەلكىم ئەزەلدىن شۇنداقتۇ)، مەسىلەن: ئادىل دىسەك ئەرنى بىلدۈرسە ئادىلە دىسەك ئايالنى بىلدۈرگەنگە، كەرىم، كەرىمە دىگەنگە ئوخشاش.

akkogul

	مېنىڭچىمۇ يېزىقىمىزنى ئىسلاھ قىلىش ئەمەس  بەلكى  ئۆزىمىزنىڭ ئانا تىلىمىزنىڭ ساپلىقىنى قوغدىساق يەنە تىلىمىز دىكى بەزى ئەبجەش ئاتالغۇلارنى چىقىرىۋىتىپ ئۇيغۇر تىلىنىڭ ئۆلچەملىك تەلەپپۇز قىلىنىشىغا كۈچىسەك بۇ ئەڭ ياخشى ئىسلاھ  قىلغانلىق بولار مىكىن دەپ قارايمەن

nawa0998

	karakhan07 يوللىغان ۋاقتى  2013-12-18 07:39 PM مېنىڭچە بۇ مەسىلىنى ھەل قىلىشتىن بۇرۇن تىلىمىزدا ئەسل ... دىگىنىڭىز ئورۇنلۇق، كومپيۇتېرنى ‹‹ بىلگە سانار›› دەپ ئاتىساق تامامەن توغرا بولىدۇ دەپ قارايمەن، چۈنكى تۈركلەرمۇ كومپيۇتېرنى bilgisayar ‹‹بىلگىسايار›› دەپ ئاتايدۇ. بۇ يەردىكى bilgi سۆزى بولسا بىزنىڭ تىلىمىزدىكى بىلگە سۆزىگە يېقىن، ھەم مەنىداش كىلىدۇ. sayar بولسا سانىماق،ھىساپلىماق دىگەن مەنىدە. بۇنىڭدىن  تۈرك قەۋملىرىنىڭ تىل بىرلىكىنىڭ تولىمۇ يېقىن ئىكەنلىكىنى كۆرىۋالغىنى بولىدۇ.

sardor0908

	دۇنيادا جىنىسنى ،چوڭ -كىچىك ،كەيپىياتنى سۆزلىرىدىن بىلگىلى بولىدىغان ئېسىل تېللار بەك كۆپ ،لىكىن بۇ تېللار ئىچىدە فىرانسوز تېلىنىڭ ئىپادىلەش كۈچىنى ئەڭ كۈچلۈك دىيىشكە بولىدۇ . ئىككى ئادەمنىڭ تىلفۇندا پاراڭلىشىاتقىنىدىن سىز قارشى تەرەپنىڭ جىنسى ،ياش قورامىنى بىلەلەيسىز .شۇڭا بىزدە تېلىمىزنى ئىسلاھ قىلىش ،قىلغاندىمۇ تارىختا بولۇپ باقمىغان ئىسلاھاتنى قىلىش كىرەك . 1.تېل سۆزلىكرىمىزنى تازىلاش(ئەرەب پارس ،خەن ،روس ) تېللىرىدىن كەلگەن سۆزلەرنى 2.سۆز ياساش ---تېل كومىتىدىكىلەر بەك ئارقىدا قالدىڭلار .ئىستىمال تېلى بىلەن تېل كومىتىدىكىلەرنىڭ دەۋر پەرقى چىقار 20-30يىلغىچە .قوپۇپ كىتىڭلار ھەي تېل كومىتىدىكىلەر بولمىسا «ئاسارە ئەتىقە بوپكىتىدىغان چىغى بار» 4.ئۇيغۇر گىرامماتىكىسىدىكى 'ئو'،'ئۇ'،'ئۆ'،'ئۈ'لارنىڭ ھازىرقى ئىغىز تېلى ،ئاخپارات تېلى ،كىتابى تېللاردىكى قوللىنىش پەرقى بارغانسىرى قالمىدىكى . 5.باشلانغۇچ ۋە تولۇقسىزدىكى ئەدىبىيات دەرىسىگە كىرگۈزىۋىتىلگەن ئۇيغۇر تېلى گىرامماتىكىسىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈپ ئايرىپ كىتاپ قىلىپ چىقىش ،ئاخپارات ۋە ئوقۇتقۇچۇلۇق كەسپى بىلەن شۇغۇللىنىدىغانلارغا ئۇيغۇر تېلى گىرامماتىكا سەۋىيىسىنى مەجبۇرلاش خاراكتىرلىك كۈچەيتىش كىرەك .