مەۋلانە ئەرشىدىن

kuktulpar

	مەۋلانە ئەرشىدىن مىلادىيە 14- ئەسىرنىڭ ئوتتۇرىلىرىدا كۇچا ۋە ئەتراپتىكى يۇرتلاردا ئىسلام دىنىنى تارتقاتقان مەشھۇر ئىسلام دىنى ئۆلىماسى. بۇرۇن مەۋلانە ئەرشىدىننىڭ ئاتىسى ئاقسۇ ئايكۆلدە تۇرغاندا، تۇغلۇق تۆمۈر بىلەن تونۇشقان. شۇ چاغدا تۇغلۇق تۆمۈرخان بولغاندىن كېيىن ئىسلام دىنىغا ئېتىقاد قىلىشقا ۋەدە بەرگەن. مىلادىيە 1346- يىلى تۇغلۇق تۆمۈر چاغاتاي خانلىقىنىڭ خانى بولغاندا مەۋلانە ئەرشىدىننىڭ سەمىمىيلىك بىلەن ئۈندىشى ئارقىسىدا ئىسلام دىنىغا كىرگەن ھەمدە خانلىق تەۋەسىدە ئىسلام دىنىنى يولغا قويۇپ، 160 مىڭ موڭغۇلنى ئىسلام دىنىغا ئېتىقاد قىلدۇرغان. مەۋلانە ئەرشىدىنگە ئەۋلادتىن - ئەۋلادقا مىراس بولۇپ قالىدىغان شەيخۇلئىسلاملىق ئىمتىيازى بېرىلگەن. مەۋلانە ئەرشىدىنگە ئەۋلادتىن - ئەۋلادقا مىراس بولۇپ قالىدىغان شەيخۇلئىسلاملىق ئىمتىيازى بېرىلگەن. مەۋلانە ئەرشىدىننىڭ چاغاتاي خانلىقىدىكى ئورنى موڭغۇل خانىنىڭ كەينىدىلا تۇرىدىغان بولۇپ، خانبنىڭ تۇغقانلىرىدىن پەرقسىز ئۆتكەن. ئىسلام دىنىنى كۇچاغا تارقىتىش ئۈچۈن، مەۋلانە ئەرشىدىن ھەشەمەتلىك تۇرمۇشتىن ۋاز كېچىپ، دىن تارقىتىش بىلەن مەشغۇل بولغان. ئۇنىڭ ئەۋلادلىرىنى ئاساس قىلغان دىنىي تەشكىلات قۇرۇلغان بولۇپ، دىنىي تەشكىلاتنىڭ ئاساسلىق مەقسىتى ئىسلام دىنىنى تەشۋىق قىلىپ، سوپى مۇرىتلىرىنى كۆپەيتىش ئىدى. دىنىي تەشكىلاتتا ئوتتۇرا ئاسىيادىن كەلگەن نۇرغۇن شەيخ، موللىلار بار ئىدى. تۇغلۇق تۆمۈرخان بۇ دىنىي تەشكىلاتنىڭ ئىسلام دىنىنى تارقىتىش خىراجىتى ئۈچۈن نۇرغۇن پۇل، قوي - كالىلارنى بۇيرۇپ بەرگەن، ئەسكەر ئەۋەتىپ دىن تارقاتقاچىلارنى مۇھاپىزەت قىلغان. مەۋلانە ئەرشىدىن كۇچانى مەركەز قىلىپ، ئاقسۇ، شايار، قارا شەھەر، تۇرپان قاتارلىق جايلارغا دىن تارقىتىش ئۈچۈن ئادەم ئەۋەتكەن. كۇچادا ئۇ ئەڭ ئالىي قازى (سوتچى) بولغان، ئۇرۇق - ئەۋلادى ئۇنىڭ ۋەزىپىسىگە ۋارىسلىق قىلغان. نۇرغۇن ياغاچ - تاش ئىشلىتىپ، مەسچىت، مەدرىسە سالدۇرغان. دىنىي ۋەزىپىدىكى خادىملارنى، قازىلارنى سەپلەپ كىلاسسىك دىنىي كىتابلارنى ۋە سوپىزىمنىڭ كىتابلىرىنى تارقاتقان. ئۇنىڭ تەسىرى شەرقتە تۇرپانغىچە، غەربتە قەشقەر، خوتەنگىچە بولغان جايلارغا يېتىپ بېرىپ كۇچا ئىسلام مەدەنىيىتىنى تارقىتىدىغان مەركەزگە ئايلانغان. مۇسۇلمانلار ئۇنى «ئەۋلىيا» دەپ ھۆرمەتلىگەن. 15- ئەسىرنىڭ باشلىرىدا مەۋلانە ئەرشىدىن كېسەل سەۋەبىدىن ۋاپات بولغان. مۇسۇلمانلار مال - مۈلۈك ئىئانە قىلىپ، ئۈچ ساينىڭ شەرىقى تەرىپىدە ئۇنىڭغا ئاتاپ قەبرە قوپۇرۇپ، نەزىر قىلغان. «مەۋلانە ئەرشىدىن مەقبەرىسى»نىڭ يېنىغا مەسجىت سالغان، مەسچىت ھازىرمۇ ئۆز سەلتەنىتىنى يوقاتمىغان بولۇپ، كۇچادىكى نۇقتىلىق قوغدىلىدىغان ئاسارە ئەتىقە قاتارىدا ساياھەتچى ۋە تاۋاپچىلارنى ئۆزىگە جەلپ قىلىپ كەلمەكتە. (مەۋلانە ئەرشىدىن مەقبەرىسى ھازىر كۇچار يېڭىشەھەر مازار باغ كەنتىدە).

fathullah

	ياخشى ئىشقا ئازراق خاتا يول ئارلىشىپ قېلىپ دەردىنى تارتتۇق دە! ئاللاھ مەغفىرەت،ھىدايەتنى ھەمدەم قىلسۇن.ئامىين!

perfume

0908220

	160مىڭ موڭغۇل ........ھازىر ئۇلارنىڭ بىرسىمۇ قالمىغاندۇ ھەقىچان .

banker625

	بۇ مەسچىتتە بىز جۈمە نامىزى ئۇقۇيمىز ، ھەم مەۋلانەم  دەپ ئاتايمىز

erkinlik

	مەقبەرە ۋەيرانچىلىقتا قاپتۇ . غۇرۇر نەگە كەتكەنسەن ؟