سانلىق مەلۇماتلاردىن ئۆزىمىزگە نەزەر

پادىشاھ

	ئاپتورى:پادىشاھ مائارىپ مىلەتنىڭ تەغدىرىگە مۇناسىۋەتلىك ئەڭ مۇھىم ئامىلدۇر،ئۇ مىللەتنىڭ روناق تېپىشى،ھالاك بولۇشىنى بەلگىلەيدىغان  ھالقىدۇر.مىللىتىمىز ئۇزۇن تارىخقا ئىگە مەدەنىيەتلىك مىللەت بولۇش سۈپىتى بىلەن ئىسلامىيەتتىكى چېكىنىشنىڭ تەسىرىگە ئەڭ  كۈچلۈك(سۇپىۋىزىم ئىدىيىسى بۇ ئېقىم ئەسلى ياۋروپا ئاقارتىش ھەركىتىدىن بۇرۇن ئۇزۇن بىر مەزگىل ياۋروپادا ھۆكۈم سۈرگەن .كېيىن ئىسلامىيەتكە سىڭىپ كىرىدى) ئۇچرىغان مىللەتتۇر19-ئەسىرگە كەلگەندە بىر قىسىم ئىلغار پىكىرلىك كىشىلىرىمىز مائارىپ ھەركىتى بىلەن شۇغۇللانغان بولسىمۇ بىراق يەنىلا ئۇ ،ئۇيغۇر مىللىتىنى جەلىپ قىلالمىدى.ئەكسىچە ئۇلار  مىللىي مۇناپىقالار تەرىپىدىن <<دەھرى>> ئاتىلىپ تۈرمىلەردە قازا قىلدى دىمەك مىللەت پەۋەر كىشى ئۆز مىللىتىنىڭ قولىدا ئۆلۈدۇ دىگەنلىك ئەنە شۇ بولسا كېرەك. قۇتلۇق شەۋقى ئەينى يىللىرى شۇنداق جەڭگىۋار شېئىرلىرى بىلەن بىزگە خىتاپ قىلغان  يەنى: ئوقۇدى ئاشتى بىزدىن باشقىلەر، ھارامدىن تاماق ئىچەر ،ئەي قاپاقباش مولىلەر .دەپ ياز ىدۇ  بۇنىڭدىن بىز خەلقىمىزنىڭ مائارىپقا كۆڭۈل بۆلمەيدىغانلىقىنى  كۆرۈۋالالمايمىزمۇ؟    مۇھەممەت ئەلى تۆۋپىق ئەپەندىنىڭ مائارىپنى يۈكسەلدۈرۈش جەريانىدا تارتقان ئازابلىرىچۇ تېخى...   ئازادلىقتىن كېيىن مەملىكىتىمىز 1980-يىللىرىنىڭ ئاخىرلىرىغىچە ھەقسىز مائارىپنى يولغا قويدى.شۇنداقتىمۇ يەنىلا بىز باشلانغۇچ سەۋىيىسىنى ئومۇملاشتۇرۇپ بولالمىدۇق.بۈگۈنكى كۈنگە كەلگەندە 9يىللىق مەجبۇرى مائارىپ يولغا قويۇلۇۋاتىدۇ.لېكىن بىز يەنىلا  كونا سەنىمىمىزگە دەسسەپ يۈرىۋاتىىمىز.ھەتتا مۇ ئەللىملەرنى تىللاش ،ئىتقا تالىتىش،ئۇرۇش قاتارلىق بولمىغۇر ئىشلار بىزدە كۆرۈلىۋاتىدۇ ،بىر قىسىم جايلاردا ھازىرغىچە ئىككى نەپەر سىنىپ مەسۇلى بار ،بىر مەخسۇس كەلمىگەن بالىلارنى ئىزدەيدۇ.بۇنىڭ سەۋەبى  نېمە؟بۇنى كەڭ ئۇيغۇر مىللىتى نىمىشقا ئويلۇشۇپ باقمايمىز؟دەرۋەقە بۇيەردە ئوبېكتىپ ۋە سوبېكتىپ سەۋەبلەرمۇ بار .بىز قاچانغۇچە خۇددى <<قارغۇغا يەرتار>>دىگەندەك ئاشۇ سەۋەبلەرنى باھانا قىلىپ يۈرىمىز؟ۋاقتى كەلسە پو ئېتىشتن باشقىنى بىلمەيمىز.بىز نېمىشقا يىلاردىن بۇيانقى ئالىي مەكتەپلەرگە ئىمتىھان بېرىشكە تىزىملاتقان بالىلارنىڭ سانىغا قاراپ باقمايمىز؟ شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونۇم رايونىدا (مۇقىم)نوپۇس 2009-يىلدىكى سانلىق مىلۇمات،21مىلىيۇن بولۇپ ئۇيغۇرلارنىڭ نوپۇسى  8مىلىيۇن   976   مىڭ 700بولۇپ ئومۇنىي نوپۇسنىڭ 45%نى تەشكىل قىلىدۇ.خەنزۇلارنىڭ نوپۇس 7مىلىيۇن825مىڭ  بولۇپ ئومۇمىي نوپۇسنىڭ 39.75%نى ئىگىللەيدۇ.قازاقلارنىڭ نوپۇسى بىر مىلىيون 381.6بولۇپ ئومۇمىي نوپۇسنىڭ 7.04%نى ئىگىللەيدۇ.خوش بىز بۇيەردە باشقىسىنى ئەمەس خەنزۇلار بىلەن ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ تولۇق ئوتتۇرىنى پۈتتۈرۈپ ئالىي مەكتەپكە ئىمتىھان بېرىدىغان ئوقۇغۇچىلارنى سېلىشتۇرۇپ باقايلى 2013يىلى ئاليى مەكتەپكە ئىمتىھان بەرگەن ئوقۇغۇچىلارنىڭ سانىغا قاراپ باقايلى! بۇ يىل ئالىي مەكتەپكە ئىمتىھان بەرگەن ئومۇمىي ئوقۇغۇچى سانى 158مىڭ 700بولۇپ .بۇنىڭ ئىچىدە ئاز سانلىق مىللەتتىن بولغانلار ئارانلا 40مىڭ ئەتىراپىدا ،بۇ سانلىق مەلۇمات ھەقىقتەنمۇ كىشىنى چۆچىتىدۇ.   ئۇنداق بولسا ئومۇمىي نوپۇس سانىنىڭ يېرىمىدىن كۆپرەك قىسىمىنى تەشكىل قىلىدىغان ئاز سانلىق مىللەت ئوقۇغۇچىلىرىنىڭ ئالىي مەكتەپكە ئىمتىھان بېرىش نىسبىتى نىمە ھەجىدىن شۇنچە تۆۋەن.بۇنداق بولۇشنىڭ سەۋەبىي زادى نېمە؟ ئۇيغۇرلار دا تولۇق ئوتتۇرىغا ئۆرلەپ ئوقۇش نىسبىتى 17%كە ئارانلا يېتىدۇ .خەنزۇلاردا بولسا 53%تىن يۇقۇرى. ئۇنداق بولسا ئۇيغۇر مىللىتىنىڭ يۇقۇرى ئۆرلەپ ئۇقۇماسلىقىدىكى سەۋەب زادى نېمە؟ 1.ئۇيغۇر لار ئەزەلدىنلا مائارىپقا كۆڭۈل بۆلمەيدىغان مىللەت.تىپىك مىسالى ئۇلار  بالىلىرىنى ئالۋان ئۈچۈن 9يىللىق مەجبۇرى مائارىپنى تاماملىغۇچىلا ئوقۇتىدۇ.84%دىن يۇقۇرى بالىلار تولۇقسىزنى تۈگەتتىمۇ بولدى. خېلى كۆپساندىكى ئاتا-ئانىلار  ئوقۇش يېشىدىكى بالىلىرىنى مايلامچىلىققا،قۇشخانىلاردا خالتا سېتىشقا ،ھەتتا تىللەمچىلىككە سېلىۋاتىدۇ،بۇنداقلار ئۈرۈمچىدىمۇ قەدەمدە بىر ئۇچىرايدۇ  ئەگەر ھۆكۈمەت مۇناسىپ تەدبىرلەرنى قوللانمىغان بولسا ،بەلكىم  مەكتەپكە كىرىش نىسبىتى بۇنۇڭدىنمۇ خېلى تۆۋەن بولغان بولاتتى دەپ قارايمەن. 2.ئۇيغۇر مىللىتىدە ئۇزۇن يىللىق پىلان يوق ياكى بولسىمۇ  ناھايىتى ئاز ساندىكىلىرىدە بار.ئۇلاردا <<ئەتىكى قۇيرۇقتىن بۈگۈنكى ئۆپكە ئەلا>>دەيدىغان چۈشكۈن قاراش بار.بۈگۈننىلا ئويلايدۇ  ،ئەتە ھەققىدە ئويلۇنۇشنى خالىمايدۇ. 3.ئۇيغۇرلار چۈشكۈن ئۇلاردا<<جىگدە ياغىچى بادرا بولماس،دېھقان بالىسى كادىر >>دەيدىغان قاراش بار.ئوقۇغان كىشىنىڭ ھەمىسىنىڭ كاىدر بولۇشى ناتايىن ھەم مۈمكىنمۇ ئەمس.بالا ئالىي مەكتەپلەردە ياخشى  ئوقۇسا كەلگۈسىدە بىلىملىك بولۇپ قالسا ھېچ بولمىغاندا،بىلىملىك يانجۇقچى بولسىمۇ مەيلىتىغۇ؟بىزنىڭ بالىلىرىمىز موچىندا كىشىلەرنىڭ يانجۇقۇدىكى پارچە پۇللارنى ئوغرىلايدۇ،باشقىلارنىڭچۇ؟كومپىيۇتېر قاتارلىق ھازىرقى زامان ئىلغار ئۈسكۈنىلىرىدىن پايدىلىنىپ كىشلەرنىڭ پۇلىنى ئوغرىلايدۇ. 4. ساپاسى تۆۋەن .باشقىلارنىڭ دېھقانلىرى 2-3-ئايلاردا ئۆرۈك.تاۋۇز،قوغۇن قاتارلىقلارنى پىشۇرۇپ  بولىدۇ .(موشۇ يۇرتتا )بىزچۇ؟شۇ مىۋىلەر ئەرزانلاپ نەچچە كويغا چۈشكەندە ئاران پىشۇرىمىز بۇنىڭدىكى سەۋەب نېمە يەنىلا بىلىمدە .بىرى ئىلمىي ئۇسۇلدا دېھقانچىلىق قىلسا يەنە بىرى ئىپتىدائىي ئۇسۇل. 5.شەھەرلىشىش نىسبىتى ناھايىتى تۆۋەن يەنى 15%كە يەتمەيدۇ.مىللەتنىڭ  شەھەرلىشىش نىسبىتى يۇقۇرى كۆتۈرۈلسە ئاڭ ساۋىيىسىمۇ يۇقۇرى كۆتۈرۈلىدۇ. 6.قېيداش ئېڭى كۈچلۈك.ئۇيغۇرلار بەك تېز ھاياجانلىنىدىغان قىززىققان مىللەت بولغىنى ئۈچۈن ئاسانلا ھاياجانلىنىدۇ.بەزى مەسەلىلەرنى ئۆزىدىن كۆرۈشنى خالىمايدۇ.ھە دىسىلا جەمئىيەتتىن ئاغرىنىدۇ.قۇرۇق ئاغرىنىش مەسىلە ھەل قىلالمايدۇ.ئەمەلىي ھەرىكەت بولۇشى كېرەك.يەنى قىرغىزغا چۇشلۇق قالپاق بولۇشى كېرەك. بۇنداق دىگىنىم چوقۇم باشقىلارنى بېسىپ چۈشكىدەك بىلىم بولۇشى كېرەك. 7.رىقابەت ئېڭى تۆۋەن.ئېتىۋارغا كۆنۈپ كەتكەن. 8.ھورۇن جاپا تارتىشنى خالىمايدۇ.مەن ئىككى يىل مابەينىدە جەنۇبىي شىنجاڭنى بىر قۇر ئارىلاپ چىقتىم ،خېلى كۆپساندىكى ئۇيغۇر دېھقان ئىشىكىنىڭ ئالدىغا كۆكتات تېرىمايدكەن ،خەنزۇلار تېرىغاننى سېتىۋېلىپ يەيدىكەن ،سورىسام ۋاقىت يوق دەپ جاۋاببېرىشتى .بىراق دۈشەنبىدىن تارتىپ يەكشەنبىگىچە ھەر كۈنى دىگۈدەك بازارمۇ-بازار يۈرۈشىدىكەن ،باشقىلار بولسا سەھەردە تۇرۇپ ئېتىزدا ئەمگەك قىلىدىكەن ،بىزدىكى ئەمگەك بىلەن ئەر كۆكىرەر ،يامغۇر بىلەن يەر .دىگەن ھېكمەتنى باشقىلار قوللىنىدىكەن .يەنە كېلىپ بىز بىر قىسىم ئەمگەكلەرنى  ياراتمايدىكەنمىز. 9.ئۇيغۇرلاردا ئىشىسزلىق نىسبەتەن يۇقۇرى،ئىشقا ئورۇنلاشتى دىيىلگەن تەقدىردىمۇ ،تۆۋەن مائاشلىق،پاراۋانلىق ئىش  ئورۇنلىرىدا ئىشلەيدىغانلىرى كۆپ سالماقنى تەشكىل قىلىدۇ. بۇنىڭغا يەنىلا ئۆزىمىزمۇ سەۋەبچى بولۇپ قېلىۋاتىمىز.ئالىي مەكتەپكە چىققان بالىلارنىڭ خېلى بىر قىسىملىرى ياخشى ئوقۇمايدۇ.كېنىشكا ئېلىش ئۈچۈنلا ئوقۇيدۇ.ۋاقتى كەلگەندە ئۇنى ئوبورنىغا ئىشلەتكىلىمى بولمايدىغانلىقىنى ئۇلار خىيالىغىمۇ كەلتۈرۈپ چىقمايدۇ. 10.مۇتلەق كۆپ سانلىق ئۇيغۇر مائارىپقا مەبلەغ سېلىشنى  خالىمايدۇ،ھەمدە سالمايدۇ. بالىلىرىنى ئوقۇتقان پۇلغا قوي ئېلىپ ئۆلتۈرۈپ يەيدۇ ياكى ئانىلار ئالتۇن زىبۇ-زىننەت بۇيۇملىرىنى بولۇشىغا تاقاپ ئۆزئارا ئابروي تالىشىپ يۈرشسە يۈرىدۇكى بالىلىرىنى ئوقۇتۇشنى خالىمايدۇ.دادىلار بولسا كەيىپ ساپاغا بېرىلىدۇ.ئازراق پۇل تاپقانلىرى بى نەچچە <<توقۇلى>>نى باقسا باقىدۇكى بالىلىرى بىلەن كارى يوق  <<ئېغىرىنى يەر كۆتۈرىدۇ،رىزقىنى خۇدا بېرىدۇ>>دەپ ئويلايدۇ دىمەك ئۇيغۇر جەمىيىتىدە يۇقارقىدەك ئەھۋال ئېغىر بولغانلىقى تۈپەيلى يۈكسلىش ناھايىتى ئاستا بولۇۋاتىدۇ،كەمبەغەللىك ئەۋىج ئېلىۋاتىد. كەمبەغەل دىگەن <<كەم ئەقىل >>دىگەنلىكتۇر.شۇنىڭ ئۈچۈن پەقەت ئىلم -پەنگە يۈرۈش قىلغاندىلا كەمبەغەللىك قالپىقىنى چۆرۈپ تاشلىغىلى،قالاقلىقتىن قۇتۇلغىلى،باشقىلار بىلەن روبرو تۇرغۇلى  بولاتتىغۇ؟! باشقىچە قاراشتا بولغانلارنىڭ ئادەمنى تاللىماي سەل ئىلمىي پىكىر قىلىشىنى تۆۋەنچىلىك بىلەن ئۈمىد قىلىمەن.ئوقۇپ ئىنكاس يازمىساڭلارمۇ خاپا بولۇپ كەتمەيمەن.

sardor

	بۇ ھەقىقەتەن ھازىرقى ۋەزىيەتتىكى مىللىرىمىزنىڭ ئەمىلى ئەھۋالى.بىزدە  رىسقىمىزنى ئاللاھ بىرىدۇ دەپ نىشانسىز كىتىۋاتقانلارمۇ ئاز ئەمەس. ھەي .......     مۇشۇنداقلىقىمىزغا قارىماي خەقتىن ئۇنداق قىلىپ بەرمىدى بۇنداق قىپ بەرمىدى دەپ ئاغرىنىلپلا يۇرىمىز ،قالپاققا تۇشلۇق باش بولمىسا ئۇنى -بۇنى دىسەك خەقلەر بىزنى شۇ دىۋانى كۆرۈپ پەرۋا قىلمايدۇ.

Alamdar-X

	بىزنىڭ بالىلىرىمىز موچىندا كىشىلەرنىڭ يانجۇقۇدىكى پارچە پۇللارنى ئوغرىلايدۇ،باشقىلارنىڭچۇ؟ كومپىيۇتېر قاتارلىق ھازىرقى زامان ئىلغار ئۈسكۈنىلىرىدىن پايدىلىنىپ كىشلەرنىڭ پۇلىنى ئوغرىلايدۇ. ماۋۇ گەپنىڭ جېنى بار جۇمۇ،1-بۇلۇپ ئىچكىرى ئۆلكىلەردە مىللەتنىڭ يۈزىنى تۆكىۋاتقان ئوغرى يانجۇقچىلارنى ئىسلاھ قىلىش كىرەك.

sirdax998

	ھېلىمۇ مەجبۇرى مائارىپ بولۇپ قاپتىكەن.بولمىسا قانچىلىك باللا ئوقۇشسىز قالاركىن.

dinar

	دېگەنلىرىڭىزگە مەن قۇشۇلمايمەن ئۇيغۇرلار بىلىم خۇمار مىللەت  ئەگەر ئۇزلۇكسىز تىرىشىپ بىلىم ئېگەلىمىگەن بۇلسا ھازىرغىچىلىك باشقا مىللەتكە  ئاتمىلاتسىيە بۇپ كېتەتى ， ئۇيغۇرلار قەدىمدىن  تارتىپ  ھازىرغىچىلىك  دۇنيا  تەرەقىياتىغا  ھەرقايسى تەرەپلەردىن  زۇر تۇھپە قۇشۇپ كېلىۋاتىدۇ  1970 نەچىنچى  يىللاردىكى 4 كىشىلىك گۇرۇھنىڭ تەسىرى بىلەن ئۇيغۇر مۇارىپىدا قىسمەن چىكىنىش بۇلسىمۇ  مانا ھازىر ئۇيغۇر مارىپى  بۇرۇنقىغا قارىغاندا  زۇر تەرەقى قىلىش باسقۇچىدا تۇرماقتا ھەم تەرەقى قىلىۋاتماقتا

讨厌鬼

	تەھېل بەك يۇزەكى بوپ قاپتۇ!!موھىم ئامىللار چۇشۇپ قاپتۇ!!يەنى ئقدىسادى ئامىل ،سىياسى ئامىل  قاتارلىقلار !!!!!!!يەنە ئۇيغۇرلاردا مەرىپەت ئېڭى ئاجىز   ئەمەس ! نۇرغۇنلىغان ئاتا -ئانىلار پەرزەنتىنى دىن-پەن بىرلەشكەن مەكتەپتە  ئوقۇتۇشنى ئويلايدۇ،ئەمما شارائىت ياربەرمەيدۇ.

Taxnayurak005

	مۇلاھىزىڭىزنى توغرا دەپ قارايمەن…ھازىرقىدەك ئۇچۇرلاشقان، رىقابەتكە تولغان بۇ جەمىئيەتتە باشقىلارغا بوزەك بولمايمەن، ئۆزۈمنىڭ كىشىلىك ھوقۇقۇمنى قوغدايمەن دەيدىكەنمىز چوقۇم تىرىشىپ بىلىم ئىگەللەپ، پەن تېخنىكىدا كۈچلۈكلەر بىلەن بولغان پەرىقنى تۆۋەنلىتىشىمىز كېرەك.

piyaz

	ئوغۇل بالىدەك گەپ بوپتۇ.قۇدۇق ئىچىدىكى پاقىدەك ياشاۋاتىمىز.جاھان كۆرسەك كۆزىمىز ئېچىلاتتى.بۇنداق دەپ بولغۇچە چەتكە چىقامايدۇيەي ئۇ بۇ دەيدىغانلار چىقىدۇ.ئىچكىرنىغۇ توسمايدىغاندۇ.بۇندىن كىيىنكى مۇلاھىزە تەتقىقاتلارنىڭ ئاساسى سان-سىپىر بولىدۇ.تىما ئىگىسى سان-سىپىر كەلتۈرۈپ دەپ ياخشى قىپتۇ.مەن چوڭ بولسام ئۇ توغرىسىدا ئويلىنايلى بۇ توغرىسىدا ئويلىايلى دەپ گەپ بولۇنىۋېتىپتىكەن.ھەركەت قىلايلى تورداشلار.ئۆزىمىزنى كۆتۈرۈش ئۈچۈن ھەركت قىلايلى.

1.2.3

	ئورۇن زاكاس،سەل تۇرۇپ ئىنكاس يازاي

dillani

	تۈتۈننىڭ ئاچچىغىنى مورا بىلىدۇ قېرىداشلار. بىز نىڭ مائارىپ ساپايىمىزنىڭ ،بىلىم سەۋىيىمىزنىڭ ،ئۈگىنىش ئىقتىدارىمىزدىن ئېلىپ ئېيتقاندا بىزنىڭ ئۈگىنىش ئىقتىدارىمىز بەك كۈچلۈك .پادىشاھ بۇرادەر ھازىرقى رىئاللىقلاردىن ھاجانلىنىپ قاپتۇ .ئۇدىگەن گەپلەردە ھەممىمىزنىڭ ئىنىق ئىتتىپاق بۇلۇپ تىرىشىشىمىزغا توغراكىلىدۇ .بىرسىمىز بولسىمۇ بالىمىزنى ،ئۆزىمىزنى ئوقۇتۇشقاھەقىقى  كۆڭۈل  بۆلسەك مۇئەللىملەرنى چىن دىلىمىزدىن قوللىساق ،ھۆرمەتلىسەك بۇلىدۇ .