چاچنىڭ قىممىتى- قىزنىڭ ئىززىتى
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @' w$ u7 y; Z6 i6 h5 {" iبىز ئۇيغۇر خەلقى قەدىمدىن تارتىپ ھازىرغىچە بۇ دۇنيانىڭ نېمىتى بولغان قۇياشتىن بارلىق جاندارلارغا ئوخشاش ھۇزۇر ئېلىپ كېلىۋاتىمىز.ئەلۋەتتە، بۇ قۇياشنىڭ نۇرى چۈشكەن مۇقەددەس زېمىندا پۇت تىرەپ، ئۆز مەدەنىيتىمىز بىلەن يات ئەللەرگىمۇ تەسىر كۆرسىتىپ، خان ئەتلەس، بادام، چىمەن دوپپا، چەكمەن، رومال، تۇماق....قاتارلىق كىيىم-كېچەك مەدەنىيتىمىز ئارقىلىق ئۆزگىچە خاسلىق بىلەن ، دوپپا كىيسە، ئەتلەس كىيسە "ھە، ئۇيغۇر مىللىتى ئىكەن"دەيدىغان ھالەتكە شۇ قارالغان كىشلەرنىڭ نەزىرىنى تارتىپ كەلدۇق..... مۇشۇ مەدەنىيەت بىلەن بىرگە تەڭ ئەزىزلىنىپ كەلگەن چاچمۇ ئۆزىنىڭ سۇمبۇللىقى بىلەن شائىرلارنىڭ مىسرالىرىدا مىسلى"دار"سۈپىتىدە،ھەم ئاشىقلىقنىڭ رىشتى بولۇپ، دىلنى دىلغا باغلاپ كەلدى. مىسرالارنىڭ كۆرىكى قىلىنغان تال-تال ئۆرۈم چاچلار باشقا مىللەتلەرنىمۇ ئۆزىگە رام قىلىۋالدى. نىھايەت ،شۇنداق ئۇزۇن چاچلارنىڭ ئەتىۋارى بۈگۈنكى كۈندە مىسرالاردا نالەش ئاھلىرىدا قالدى؟! سۇمبۇل چاچلىق، قەلەم قاشلىق ناتىۋان، نازىنىنلار، جىنەستىدەك تاتلىق قىزلارنىڭ باشىدا يېڭى تۇغۇلغان قوزىنىڭ دۈمبىسىدەك بۇدرە، قىرقالغان، قۇيرىقى يوق توخۇدەك كۆتمەكلەشكەن "چاچ" ئەسلى چاچنىڭ نەسلىگە ئاسىيلىق قىلغان ھالدا "جىلۋىدار"لىقىنى نامايان قىلماقتا. ............ ئالدىڭدىن قاراپ، خالىدەم قېشىڭغا كۆيدۈم. كەينىڭدىن قاراپ، خالىدەم چاچىڭغا كۆيدۈم..... بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @# }# x# v q" Y% b
مانا، يىگىتلەرنىڭ ئوتلۇق مۇھەببىتىنىڭ مۇجەسسىمى بولغان مۇنۇ مىسرالاردا قىزنىڭ گۈزەللىكىنى قېشى بىلەن چېچىغا باغلاپ تۇرۇپ، "قاش، چاچ"نىڭ سۆيگۈنى دىلغا باغلاشتىكى ئەڭ دەسلەپكى كۆرۈنمەس يىپ ئىكەنلىكىى ئايان ئەتكەن. چاچنىڭ ئۇزۇنلىقى كىشىنى ئىختىيارسىزلا ئۆزىگە مەھلىيا قىلىۋالىدۇ. كىممۇ قىسقا چاچقا ئاتاپ مىسرا پۈتۈپ، قىسقا چېچىڭغا باغلاندىم دېگەن!؟ نۆۋەتتە، جەمئىيتىمىزدە چاچنىڭ قىممىتىنى پەسلەشتۈرۋەتكەن بىر قسىم چاچ ئىگىلىرى ئۆزىنىڭ "مەدەنىي"لىكىنى چاچنىڭ بۇدۇرلىكى، رەڭدار(ھەرخىل رەڭدە بويالغان)لىقى بىلەن كۆز -كۆز قىلىشماقتا... ............ قېنى قارا چاچ، قېنى سۇمبۇل چاچ ........... ناخشىلاردا مۇشۇنداق چاچلارنىڭ يوقاپ كېتىۋاتقانلىقىنى يىگىتلەرنىڭ ئۇزۇن چاچلارغا زار بولغانلىقىنى بىلەلەيمىز. ئۇزۇن چاچلىق مەختۇمسۇلا، ئۇزۇن چاچلىق ئاماننىسا، ئۇزۇن چاچلىق نۇزۇگۈم... قاتارلىق ئۇيغۇر قىزلىرىنىڭ ئىپپەت، غۇرۇر ئۈلگىسى بولغان مۇشۇلارنىڭ چاچلىرىغا ئىلناشقان ھەر ئەرك ئۆزىنى "ئوتىدا كۆيۈشكە رازى "ئىكەنلىكىنى بىلدۈرۈشۈپ، جاندىنمۇ كەچمەك بولىشىدۇ. نېمە سەۋەپ!؟ ئەنە شۇلارنىڭ ئۇزۇن چېچى قىزغا ئىززەت بەرگەن . قىزنىڭ ئىززىتىنى قىلغان ھەر بىر كىشى ئۇنىڭ بەختى ئۈچۈن ھەر نە ئىش بولسىمۇ باش تارتمايدۇ. ۋاھالەنكى، چاچنىڭ قىممىتىنى بىلمىگەن بەزى بىر قىسىم قىزلار "چاچ قويغۇم بار ، لېكىن قۇۋۋىتى يېتىشمەيدۇ"دېگەن ئاتالمىش ئوزۇقلۇق يېتىشمەسلىكنى شىپى كەلتۈرۈپ، ئۆزىنىڭ مودا چاچ قويغانلىقىنى يوشۇرۇپ كەتمەك بولىدۇ. بىزنىڭ قىز-ئاياللىرىمىز چېچىنى يىلىمدە ئوزۇقلاندۇرۇپ، قۇۋۋىتىنى ئاشۇرۇپ كەلگەن ئىدى. ھازىر ھەر خىل( ئېھتىمال بىر قىز، ئايال بىر نەچچە تۈرلۈك چاچ ئوزۇقلاندۇرۇش مەلھىمى ئىشلىتەمدىكىن؟!)چاچ ئاسىراش مەلھىمى ئىشلىتىپ، ئۆزىنىڭ ئۇزلىقىنى زەبۇن قىلىش بەدىلىگە "گۈزەللىشىش"كە قاراپ يول ئالماقتا..... ئۇيغۇر مەدەنىيتى ئۇزاق ئەسىرلىك تارىخقا ئىگە مەدەنىيەت. ئۇنى يەنى مۇشۇ مەدەنىيەنىڭ جامالى كىشلەرنىڭ كىيىنىشى ئادىتى، تۇرمۇش ئادىتى تەرەپلىرىدىن نامايان قىلىنىدۇ. چاچ مەدەنىيتى بىزنىڭ فولىكلورىمىزنىڭ بىر تەرىپى. چاچنىڭ كېسىلىشى، يات بىر ھالدا كۆز-كۆز قىلىنىشى قانداقتۇر، تەرەققىياتنىڭ شەپىسى،ئاڭنىڭ كۆتۈرۈلىشى ئەمەس بەلكى فولىكلورىمىزنىڭ بۇزغۇنچىلىققا ئۇچىرىشى ، خالاس! خەلقىمىزنىڭ ئىستىتىك قارىشى، تەبىئەت قارىشى ۋە دىننىي ئېتىقاد چۈشەنچىسى بىلەن چەمبەرچەس باغلىنىپ كەتكەن ئۇزۇن چاچنىڭ بۇنداقلا نابۇت بولۇشى نادانلىقنىڭ، ئەقىلسىزلىقنىڭ بەلگىسى."چېچى ئۇزۇن ئەقىلى قىسقا"دېگەن تەمسىل ئۆزگىرىپ، "ئەقىلى ئۇزۇن، چېچى قىسقا"بولۇپ قالدىمۇ ، ئەجىبا! ئەقىل ئۇزارغان بولسا، كېچىلىك بەزمىخانىدا، تانسىخانىدا، ۋاقىت ئىسراپ قىلىدىغان قاتار چايدا، پىنھان بۇلۇڭلاردا بولماس ئىدى شۇنداق قىزلار!؟ نېتەي، بىر قىسىم قىزلارنىڭ قىلىۋاتقان "ياشىۋېلىش"دەك ئويۇنى "بۇ دۇنياغا بىر كېلىسە، ئوينا، كۈل!"دەپ غۇرۇرىنى دەپسەندە قىلىپ، ئانچىكىم راھەت ئۈچۈن ئۇزۇن چاچلىرىنى كېسىپ، بەدىنىنى قىيا ئېچىپ، "زامانغا ماسلاشقان"لىقىنى بىلدۈرۈپ يۈرۈشمەكتە. "بىر ئايالنىڭ چاچ شەكلى پەقەت شۇ ئايالنىڭ گۈزەللىكىنى ئاشۇرۇپلا قالماستىن بەلكى ، شۇ ئايال ۋەكىللىك قىلغان مەلۇم بىر مىللەتنىڭ مەلۇم بىر تارىخىي دەۋرىدىكى مەدەنىيىتىنى ئەكس ئەتتۈرۈپ بېرەلەيدۇ.بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @7 A8 c8 O5 ]0 N w
خوش، ئۇنداقتا مۇنۇ قۇرلارغا قاراپ باقايلى: -چاچنى سېتىش ياكى قالايمىقان يەرگە تاشلىۋېتىش ئۇنى ئاياغ ئاستى قىلغانلىق بولىدۇ. -«پەيغەمبەر ئەلەيھىسسالام ئەرلەرگە ئوخشىۋالغۇچى ئاياللارغا، ئاياللارغا ئوخشىۋالغۇچى ئەرلەرگە لەنەت ئېيتقان»- (بۇخارى 5885؛ ئىبنى ماجە 1558).
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @/ V1 B1 T9 W8 Qبۇلاردىن نېمىنى ھېس قىلدىڭىز، ئەي مۇكەررەم قىز، ئايال!؟سىز مۇشۇنداق قىلالىدىڭىزمۇ؟!بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @% F' e0 B( w) I i; L! E
ئاياللىرىنىڭ چېچىنىڭ قىسقا ، بۇدرە ئىكەنلىكىنى كۆرۈپ، ھېچنېمە دېيەلمەيۋاتقان شۇنداق ئەركەكلەرگە نېمە دەيمىز؟! سۆيگۈنىنىڭ چېچى قىسقا بولسا ياكى ئۇزۇن چېچىنى كېسىۋەتكەن قىزغا چىش يېرىپ بىر نېمە دېيەلمىگەن يىگىتكە نېمە دەيمىز؟!
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @7 `$ t c% d( k2 i3 `9 }بۇ ئىشقا ئەركەك، يىـگىتلەر ئارلاشمىسۇن، بوپتۇ. ئەمسە شۇ چاچنىڭ ئىگىسى بولغان قىز، ئايال سىز نېمىشقا چېچىنىڭىز ئۆز خاسلىقىڭىز بىلەن، ياكى ئۇيغۇرلىقىڭىزغا ماس ھالدا نامايان قىلماي ،ئەكسىچە "مەدەنىيلىك"نى قوغلىشىپ، قىزلىق ئىززىتىڭىزنىڭ، ئاياللىق ھۆرمىتىڭىزنىڭ يۈزىگە داغ تەككۈزىسىز؟! سىزچە ئۇزۇن چاچ قولايسىزلىق ئېلىپ كېلەمدىكەن يا!؟ بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @" [; ~& s- U; w( l( `0 z
مەن بىز ئايالدىن شۇنداق ئاڭلىغان:بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @& G- Z2 f! {0 M4 B* b9 R
- يۇيۇش بەك قولايسىز، قىسقا بولسا ياخشى ئەمەسمۇ؟!
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @- ]% b. r' j( |2 E: d- قىسقا بولسا چاچتىن تۇتۇپ ئۇرالمايدۇ(بۇ بىر كۈلكە)
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @0 i2 W7 b( G6 l1 V1 q6 q-چاچ ھېچنېمىنى ئىپادىلىيەلمەيدۇ!
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @7 R4 v, ^" b, @' H4 @- چاچنىڭ قولىدىن نېمە كېلەتتى!؟
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @: n; K5 n; |& X6 J! q- @" t$ L
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @8 W1 e1 b4 k+ w* v) e6 C' h9 g9 J..........
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @& T p. O3 {" S4 vيەنە قانداقتۇر باھانىلەرنى ئاڭلايدۇ كىشى. چاچنىڭ ئىگىسى بولمىش شۇلار بۇنداق دېگەن يەردە قالغانلار نېمە دە!؟ شۇلارنىڭ ئانىسى چاچنىڭ قىممىتىنى، چاچنىڭ ئىززىتىنى ئۆز تەربىيسىدە قىزىغا بەرمىگەن بولغىيمىدى!؟بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @6 M: r* B# {7 N+ I! g) C% m d
چاچنىڭ ئۇزۇنلىقى ھېچنېمىگە پۇتلاشمايدىكەن. بۇنى كۆرۈپ بېقىڭلار ئەمسە:
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @4 J5 e+ w9 a' S, Q, x
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @, o( i5 N% I) i5 c* p. H
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @1 N3 A" i! @/ s" Fبۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @& M, C2 w- ^. a" a- w8 Q0 H8 M
بۇ چاچلار ساختا ئەمەس!بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @4 U% U; c- z9 v- P. a! x
ئۆزۈممۇ مۇنداق بىر مىسرالارنى تىزىپ باققان ئىدىم...
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @8 N1 ?1 f5 _. {9 I( J$ e! x6 t* ]چاچ ئىكەن ئەسلى ئۇزلۇقۇڭ!
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @6 Q7 Q, F, L! \* w! f: S...............بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @0 H5 n' o& X2 U; a+ ]3 `" f' u
ئالىي مەكتەپتە ئوقۇۋاتقان چاغلاردا چەتئەللىك ئېغىز تىلى ئوقۇتقۇچىم مۇنداق بىر گەپنى سورىغاندا مەنمۇ تەڭ قىسلىقتا قالغان ئىدىم.
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @) X% f" x9 v6 k9 v- سىلەرنىڭ ئۇيغۇر ئاياللاردىكى ئۇزۇن چاچ پەقەت سەھنىدىلا قالدىمۇ؟! تېخى ئۇ چاچلار يالغان ئىكەن. سىلەر يالغانلىقىنى،سىلەرنى ئالداۋاتقانلىقىنى بىلىپ تۇرۇپ، ھېچنېمە دېيەلمەدىكەنسىلەر....
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @1 R4 ^+ ?' v# Q# M- K6 B1 ^تېڭىرقاپ قالدىم. نېمە دەيمەن؟!بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @, K/ X8 U2 r5 B
-مەن قەشقەرگە بارغاندا،-دەپ، گەپ باشلىدى يەنە:بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @ A, S: W4 T G2 c, Y* W
ئۇزۇن چېچى بار قىزلارنى ئىزدەپ ئاران تەستە بىر نەچچىنى كۆرەلىگەن ئىدىم. سىلەرنىڭ شائىرلار چاچ توغرىسىدا ياخشى شېئىرلارنى يازغان ئىكەن،ھازىر شائىرلار ئۇزۇن چاچ يوق ، قىزلارغا قاراپ بىر نەرسە يازالمايۋاتامدۇ؟!-دەپ، چاقچاق قىلغاچ نېمە سەۋەپتىن شۇنداق بولىدىغانلىقىنى سوراپ، جاۋاپ كۈتتى.
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @0 S4 ^3 o' X% ~9 `5 j# C% A# q-توغرا، چاچ توغرىسىدا شۇنداق ئەنئەنىمىز بار.ئاياللار ئوڭايلىقچە چاچنى كەسمەيدۇ. ئەگەر كېسىشكە توغرا كەلسە، ھەسەن- ھۈسەن چىققاندا ، ياكى ئايدىڭ بولغان كۈنى بوسۇغىدا ئاي پالتا بىلەن كېسىدۇ.بولمىسا، چاچنى خالىغانچە خار قىلىشقا بولمايدۇ. ئۇيغۇر ئاياللىرىنىڭ چاچ قويۇشىدا يەنە بىر قاتار پەرھىزلەرمۇ بار. توي قىلمىغان قىزلارنىڭ چېچىنى توي قىلىپ بولغان ئاياللارغا ئوخشاش ياسىشى ۋە تۈرمەكلىشى چەكلىنىدىغان بولۇپ، بۇنداق قىلىپ سالسا ئۇلارنىڭ توي قىلمىقى تەس بولۇپ قالىدۇ، دەپ قارىلىدۇ. ئۇيغۇر ئاياللىرى چاچنى بەخت ۋە بايلىق دەپ قارايدىغان بولغاچقا، "چاچ قانچە ئۇزۇن بولسا، بەختمۇ شۇنچە كۆپ بولىدۇ"دەپ چۈشكەن چاچلارنى ھەرگىزمۇ يەرگە قالايمىقان تاشلىماي يىغىپ ساقلايدۇ.
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @8 U, a( E. j3 h- Z) t5 H6 e ئۇيغۇرلاردا توي قىلمىغان قىزلارنىڭ چېچى 21،17، 15 ھەتتا 41 تال قىلىپ ئۆرۈلىدۇ. ھەرگىز جۈپ ئۆرۈلمەيدۇ ھەمدە توي قىلمىغان قىزنىڭ پىشانىسىدە كوكۇلا چېچى بولىدۇ، قىزنىڭ تويى بولىدىغان كۈنى ئۇنىڭ َگەجگە قىسمىدىكى چاچ ئەڭ ئاخىرقى قېتىم چۈشۈرىلىدۇ. توي قىلىپ ئەتىسى ياكى بىر قانچە كۈندىن كېيىن قىز ياكى چوكاننىڭ كوكۇلا چېچى ئىككى تەرىپىگە قايرىلىدۇ. ئۇزۇن سۇمبۇل چاچلىرى جۈپ ئۆرۈلىدۇ، چاچنى جۈپ ئۆرۈش ياتلىق بولغانلىقنىڭ ئىپادىسى ھېساپلىنىدۇ. ئېرىدىن ئايرىلغان ياش ئاياللار جۇۋان دېيىلىپ، ئۇلار ياڭاق سىكىلەك قويۇش بىلەن بىللە، چېچىنى 9،7،5 ... تال قىلىپ تاق ئۆرۈۋالىدۇ. بۇ تۇللۇقنىڭ بەلگىسى بولۇپ ھېساپلىنىدۇ. ياشانغان يەنى نەۋرىلىك بولغان ئاياللار ئۇزۇن چېچىنى ئىككى تال قىلىپ ئۆرۈپ ئۇنى چاچ تەڭگە بىلەن چۈپلىۋالىدۇ.....
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @2 }& w' k+ R: r- F+ w: ^ چاچ تاراش جەھەتتىنمۇ بىر قىسىم پەرھىزلەر بار. ئۇيغۇر ئاياللىرىدا چاچنى قۇرۇق تاراش چەكلىنىدىغان بولۇپ، ئەگەر چاچنى قۇرۇق تارىسا قۇرۇق سۆز - چۆچەككە قالىدۇ" دەپ قارايدۇ. ئۇيغۇر ئاياللىرى يەنە ھەپتىنىڭ ئۈچى ۋە تۆتى چاچ تارىسا بولمايدۇ. ھەپتىنىڭ ئۈچى چاچ تارىسا شۇ ئايالنىڭ يولدىشىغا خەۋپ يېتەرمىش، ھەپتىنىڭ تۆتى چاچ تارىسا، يىراقتىكى تۇغقىنى بىلەن كۆۈشەلمەسمىش. شۇڭا ئاياللار ئادەتتە ھەپتىنىڭ بىرىنچى ۋە بەشىنچى كۈنى چاچ تارىشىدۇ. بولۇپمۇ قىزلار ھەپتىنىڭ بەشى چاچ تارايدۇ. بۇنداق قىلغاندا بەختنى ئاشۇرغىلى بولارمىش. بەزى يەرلەردە يەنە كېچىدە چاچ تاراش مەنئى قىلىنغان. ئۇنىڭدىن باشقا ئاياللارنىڭ قۇربان ھېيتىن بۇرۇنقى بىر ھەپتە ئىچىدە، روزا ھېيت ۋە قۇربان ھېيت كۈنى چاچ تاراش چەكلىنىدۇ. بۇ پەرھىزلەر بەلكىم خاسىيەتلىك ۋاقىتلاردا مەينەت نەرسىلەرنى قالدۇرماسلىق سەۋەبىدىن بولسا كېرەك. ئاياللار چاچ تارايدىغان ئورۇن جەھەتىنمۇ پەرھىزلەر بار بولۇپ، ئادەتتە كۈن نۇرى چۈشكەن جايلاردا چاچ تارالمايدۇ.
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @# m l1 I# X% l. p4 {2 X: e* b" g; Oئاياللار چاچ تارىغاندا چاچنى يانتۇ ئايرىش چەكلىنىدىغان بولۇپ، ئەگەر يانتۇ ئايرىلسا ئۇ دۇنياغا بارغاندا بۇ دۇنيادا قىلغان ياخشى- يامان ئىشى ھەقىقىي، ئادىل ھالدا ئايرىلمايدۇ، دەپ قارىلىدۇ. قارىغاندا بۇ بىر خىل دىنى ئالاھىدىلىككە ئىگە بولغان ئادەت بولسا كېرەك.
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @0 I5 a; g- _& L3 F, z% Xمەنمۇ سەھنىدىكى شۇ يالغان چاچلارغا قاراپ، "ئۇھ"سىنىپ يۈرگەن ئىدىم. نېمىشقا شۇنداق بولىدۇ!؟
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @3 U2 _2 |$ n4 n5 uجاۋاپغا" بەلكىم بىر يۈرۈش قىلىش ئۈچۈن يالغان چاچ تاقىغان بولسا كېرەك"دەپ، قۇتۇلماقچى بولدۇم.
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @$ [6 W+ r, C+ {; D) x, y( lكۈتۈلمىگەن سوئال يەنە چىقتى:بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @) i% R+ w* u1 C8 V$ Z" O
-ئەمسە ،نېمىشقا ئۇزۇن چاچلىق قىزلارنى ئارتىسلىققا قوبۇل قىلمايدۇ؟!يالغان چاچ ياساشقا كەتكەن خىراجەتنى ساقلاپ قالالايتتى ئەمەسمۇ؟!
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @2 O/ i, i: E1 ^: Q( O- ?.................بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @% ?+ {, `# H+ ^4 K# S+ G8 ?7 U' E
قارىغاندا، چەتئەللىكلەر بىزدىنمۇ بەكىرەك ئۇيغۇر خانىم-قىزلىرىنىڭ چېچىغا قىزىقسا كېرەك. ئۇلارغا يەتكۈزۈلگەن كىتابلاردا "ئۇيغۇر قىزلىرى چېچى ئۇزۇن، قېشى توم قارا، قاراقاش، ئانار يۈزلۈك، ئەتلەس،چىمەن دوپپا كىيگەن..........."دېيىلگەن بولسا، كىتابى قۇرلارنى ئەمەليىەتتىن كۆرۈشنى ئىستىگەن بولسا، يوقلىقىدىن گۇمانلانغان بولسا كېرەك!؟
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @7 f& | V) e0 }$ A0 g-چاچنىڭ ئۇزۇنلىقى نېمىگە پۇلاشتى!؟بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @2 C. A# e4 ]2 B* a0 ^
بوۋاينىڭ گېپىگە رەددىيە بەرگەن نەۋرىسى :
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @: G% [0 j2 j( W, d4 {$ H-سېنىڭ نېمە كارىڭ، ئۇزۇن چاچ قويىدىغان موماي بولمىسام مەن،- ئەرەنچە چېچىنى تاراۋاتقان ھالدا مۇشۇ گەپلەرنى دەپ،دومساراپ قويدى.
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @6 {3 C) M2 J& H7 O4 y1 Nچاچقا بولغان ھۆرمەتتىن ئىززەتكە ئىزىشكەن خانىم،قىزنىڭ باشقىلار ئالدىدا قانچىلىك قىممىتى بولىدىغانلىقىنى چېچى ئۇزۇن قىز، ئايال ھېس قىلالايدۇ.
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @3 ?- |2 x( @! D8 Z4 Yمومامنىڭ چاچلىرىغا تەڭگىلەر، يەنە قانداقتۇر زىننەت بېرىدىغان نەرسىلەرنىڭ باغلانغانلىقى ھېلىمۇ كۆز ئالدىمدا. رەھمەتلىك مومام ھەپتىدە بىر قېتىم دېگۈدەك يىلىملاپ ، سۈزگۈچ، تارغاقلىرى بىلەن ئاپتاپتا ئولتۇرۇپ، ئاپئاق چاچلىرىنى تاراپ كېتەتتى...........بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @' p' _8 q; z; [" t# s
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @ f1 h4 T5 [: E+ i% g# Zبۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @& S* u" D" G, e2 h% {& J4 K
ئېلان بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @5 U# ~& p4 c/ E2 B7 [( H
بۇدرە قىلىش ، چاچ بوياش ، تىياۋرەن قىلىش ، ئىسسىق بۇدرە قىلىش ، چاچ تۇزلەش ، پاسون چىقىرىش ،يىلتىز بۇدرە قىلىش ،چاچ يۇيۇش .....
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @/ q1 }1 W0 K. ?3 \6 B8 f/ vسىتىرولۇق قاش چىكىش ، ئىلىپ قاش چىكىش ، كۆز چىكىش ، ئاغىرتماي خىرۇستال ئىغىز چىكىش بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @0 g$ f! F5 c; w
كۇندۇزلۇك گىرىم ،ساھىبخان گىرىمى ، سۇننەت توي گىرىمى ،قىز توي گىرىمى ، خىرۇستال قىز توي گىرىمى . بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @7 g0 P, t3 l& E) L- w- X4 Z
دەۋىرگە ماسلاشقان ئاياللاردىن بولۇش ئۈچۈن بۇ ئېلانغا ئىنتىلىپ، ئۆزىنىڭ ساپ ئۇزلىقىنى خۈنۈكلەشتۈرىدىغان خانىم، قىزلىرىمىز يوق ئەمەس. كوچىلارغا دىققەت قىلىڭ، كۆزنەكلەرگە دىققەت قىلىڭ، ئىش ئورنىڭىزغا دىققەت قىلىڭ....ھەممە يەردە قىسقا چاچلىق، سىترولۇق قېشى چېكىلگەن،كۆزىگە يالغان كۆز سېلىنغان، كۈندۈزلۈك گىرىمى بىلەن كىچىلىك گىرىمى ئايرىم، سورۇنلىرىغا قاراپ چۈشتىن بۇرۇنلىق كىيىم، چۈشتىن كېيىنلىك كىيىملىرىنىڭ رەڭدارلىقى، چاچ پاسونلىرىنىڭ تۈرلۈك ياسالغانلىقىنى كۆرۈپ يېتەلەيسىز... شۇنىڭ بىلەن ئاياللارنىڭ گۈزەللىكىگە گۈزەللىك، لاتاپىتىگە لاتاپەت قوشۇپ تېقىملىرىدا " ئوينايدىغان" ئۇزۇن ئۆرۈمە چاچلار كۆز ئالدىمىزدىن ئاستا- ئاستا يوقالغىلى تۇردى..... مۇنداق بىر سۆزنى ئاڭلىغان ئىدىم: - ئايال كىشى كىپەنلىككە ئېلىنىشتىن بۇرۇن، يۇيۇندۇرۇش ۋاقىتىدا بۈۋىملەر شۇ ئايال كىشىنىڭ چېچىنىڭ قولتۇق قىسمىدىن ئاشقان-ئاشمىغانلىقىنى سورايدىكەن!؟ بۇنىڭمۇ بىر ئاساس بولسا كېرەك.(تەپسىلىي بىلىدىغانلار تولۇقلاپ قويساڭلار) ئاخىرەتلىك كىيىمىنى كىيىشتىن بۇرۇن يەنە شۇ چاچنىڭ ھۆرمىتىنى قىلىدىكەن. دېمەك، چاچنىڭ قىممىتى -قىزنىڭ ئىززىتى! ھازىرقى خانىم،قىزلىرىمىز نېمە ئۈچۈن چېچىنى كېسىدۇ!؟ چاچ نېمە ئۈچۈن شۇنچىلىك خورلۇققا ئۇچرايدۇ!؟ ئۇزۇن چاچقا ھەۋەس قىلىدىغان قىزلار كۆپ، لېكىن نېمە ئۈچۈن "قۇۋۋەت"يېتىشمەيدۇ!؟ چاچ قويۇشنىڭ ئۇسۇلىغا قاراپ، ئۇلارنىڭ قانداق ئاياللىقىنى بىلىدىغان زامانلار قانداق زامان بولغىيتى؟! قىرىق كۇكۇلا، ئىككى ئۆرۈم چاچ،بىر توم ئۆرۈم،تۈگىۋېلىش(ئاياللار ئۇزۇن چاچلىرىنى باشلىرىنىڭ ئۈستىگە توپلاپ تۆگىنىڭ لوككىسىغا ئوخشاش قىلىۋېلىشتىن مەنئى قىلىنىدۇ.)قاتارلىق تۈرلىرى بار ئىدى.بۇنىڭدىن ئۇيغۇر ئاياللىرىنىڭ قىز، جۇۋان، چوكان ...ئىكەنلىكىنى بىلگىلى بولاتتى!؟ ھازىرچۇ!؟ چېچىغا قاراپ ئەمەس، يېىشغا،ئۆزىگە قاراپمۇ بىلگىلى بولمايدىغان بولۇپ كەتتى!؟50دىن ئاشقان ئاياللارنىڭ گەدىنىدە بۇدرە چاچ قويىۋالغان ھالدا تامامەن تۆت بالىنىڭ، سەككىز،ئون نەۋرىنىڭ ئىگىسى تۇرۇپ، شۇنداق ھالدا كوچىدا ياغلىقسىز يۈرمىكى نە؟!كالتە چاچ بىلەن ئاشۇ ياشتا يۈرۈپ، نومۇس ھېس قىلمامدۇ!؟ چىگدىڭمۇ چىگدىڭ قىلىپ ئارىتىۋالغان ياغلىق يوق ھېسابتا.ئايالنىڭ ئەۋرىتى پۇتتىن دەيدىكەن. كالتە-كالتە كىيىلگەن كىيىملەرنى مودا ئۈچۈن تاقىۋالغان ياغلىقلار ياپالارمۇ!؟ چىن ئىخلاسىڭىز بىلەن قىلغان ئىشقا ئۇلۇغ ئاللاھ ئۆزىنىڭ مەرھەمىتىنى بەرمەي قالمايدۇ. سىزنىڭ چېچىڭىز نەدە؟! قېشىڭىزغا تىغ تەگىمىگەن دېيەلەمسىز؟! ئاۋۇ ئېلاندىكى تۈرلەردىن قايسسىنى قىلمىدىم دېيەلەيسىز؟! ئەلۋەتتە، ئاياللىق نازاكىتى بىلەن يۈرگەن خانىم، قىزلىرىمىز بۇنىڭ سىرتىدا.ئۇيغۇر ئاياللىرىغا نىسبەتەن ئۇزۇن چاچ گۈزەللىكنىڭ بەلگىسى. ئۇيغۇر ئاياللىرىنىڭ گۈزەللىكىنى چاچتىن ئايرىپ قاراشقا بولمايدۇ. يېزىلاردىكى ئاياللار ئادەت كۈچى ۋە ئەنئەنىنىڭ تەسىرىدە يەنىلا ئۆزلىرىنىڭ ئۇزۇن چاچلىرىنى جىگدە يىلىمى، تۇخۇم، ناچات، ئوسما، سىيادان قاتارلىق چاچقا پايدىلىق نەرسىلەرنى ئىشلىتىپ، چاچلىرىنىڭ تېخىمۇ ئۇزۇن، توم ھەم كۆركەم بولۇشى ئۈچۈن ئىزدىمەكتە. ئەمما، شەھەردىكى خانىم، قىزلىرىمىزچۇ؟ئاياللىق لاتاپىتىڭىزنىڭ جۇلاسى بولغان ئۇزۇن چېچىڭىز قېنى!؟
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @3 r, }- q6 g1 L+ M$ S% [ O$ }ئۆز ئىززىتىڭىز ئۈچۈن ئۇزۇن چاچنىڭ قىممىتىگە سەل قارىماڭ!بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @/ P) V8 |( s, V* `
-ئاپا ، سېنىڭ چېچىڭ نېمىشقا ئاۋۇ ھەدەشنىڭكىدەك ئۇزۇن ئەمەس؟-بالىڭىزنىڭ بۇ سوئالىغا نېمە دەرسىزكىن؟!بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @: J1 A3 b1 O; U& t
-چېچىڭىز بۇرۇندىن مۇشۇنداق قىسقىمىدى؟!- يارىڭىزنىڭ بۇ سوئالىغان نېمە دەپ جاۋاپ بېرىسىز؟بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @0 ?/ o5 y+ }; W
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @% [, c6 F- X, C4 W% q# Z- F- _- hئۇيغۇرئايال، قىزلىرىنىڭ چېچىغا باغلىنىپ ئەسىر بولغان شائىرلار ئەمدى كالتە، كۆسەي چاچلىرىڭلارغا قاراپ نەپرەت ئوقۇمىسۇن!؟ زادى سىزنىڭ ئۇزۇن چاچ قويماسلىققا قانداق باھانىڭىز بار؟!بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @! c* m& g8 o) W" W' I
"چېچىدا ئۇلىقى يوق، يۈزىدە يامىقى يوق"ساختا چاچ بىلەن سەھنىدە ئۇسۇلغا چۈشكەنلەرنىڭ دىلى قانداقتۇر؟ ئۇلانغان چاچ بىلەن تۆۋەندىكىلەرنى "سۇمبۇل چاچ"دېگەن تۇيغۇغا باشلاپ قويۇپ، يۈزى قىزارمامدىغاندۇ؟! چاچنى سۇمبۇل قىلشقا بىرەر دىپلوم كېتەمدۇ يا!؟ چاچ سىزنىڭ ئۆز ئىگىدارچىلىقىڭىزدا ئۇزۇن ئۆستۈرۈشكە تامامەن ھوقۇقلۇق سىز!
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @$ _9 K: b; B4 D8 fچېچىڭىزغا سەل قارىماڭ، ئەي قىز!!!
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @0 [. v" H( [% E$ ]. q/ ~چاچ -قىزنىڭ ھۆسىن ئىپپىتى!بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @( P1 I. N8 Q7 T1 S( E' q4 u3 U1 x
چاچ - قىزنىڭ قىممىتى!
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @+ S4 J2 D, n* D% V( o& Rچاچ- قىزنىڭ ئىززىتى!
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @0 B, t! c7 X! Mچاچ -قىزنىڭ زىننىتى!
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @& K+ y1 }2 M! {# y, m, u0 w* J: Lبۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @6 T3 l6 A! z5 d$ K' [4 K$ @
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @& [( H0 q+ L" p
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @6 s0 F$ s t! N7 |. ? @3 x% V( {
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @) r- Z, @5 ~# e5 B5 A' @& L: fئىزىنىشلىرىم كۆپ بولمىغاچقا مۇشۇنچىلىك توختىيالىدىم. كۆپچىلىكنىڭ تەكلىپ ،پىكىر بېرىشىنى سورايمەن. تېمىدا چاچنىڭ قىممىتىلا سۆزلەندى،ئەلۋەتتە سۆز، جۈملىلەردە كەمچىللىكلەردىن خالىي ئەمەسمەنبۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @* R; E k( T+ Q0 w5 W) H+ W2 T
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @6 o) S! L1 H. c t, F7 s- e
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @5 |9 Z A! g' |7 i$ A1 A; O
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @; Z% @" }/ D- m- |3 vبۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @0 K; o R* ]7 }7 s2 [! K; a/ K3 ~( X2 |
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @% @1 ?- l9 Y" g3 d% y8 a. S
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @/ w- a) l2 z7 P6 p! Z% F
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @( y5 I" m" d( f" |, L3 a
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @' B$ o4 ?* B8 F4 Q2 V. M- g
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @( q% ^4 ^0 ^$ l' [3 E$ F
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @0 f. u5 h; q/ J$ X1 P! s& N/ K, l8 pبۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @; x5 j* n, ]2 ~5 f1 u
بۇ مەزمۇنلار پۈتۈنلەي مىسرنىم مۇنبىرىدىن كۆچۈرۈلگەن @ f4 K8 F9 e+ I$ ?$ e& d. w0 T
|
يوللىغان ۋاقتى 2013-5-26 09:43:16 PM
.gif)
.gif)
