ئەمەت يوغان ھەققىدە ئەسلىمە

salman888

	ئەمەت يوغان ھەققىدە ئەسلىمە(1) ئىمام ھەسەن ياقۇپ ئەمەت يوغاننىڭ سەرگۈزەشتىلىرى قىزىقارلىق ۋە تەسىرلىك ئىدى. ئۇ بوي _ بەستى يوغان، ئادەم ئەقىلىنى لال قىلىدىغان ئاجايىپ كۈچتۈڭگۈر ئادەم ئىدى. ئەمەت يوغان ئاتۇشنىڭ بويامەت كەنتىدە تۇغۇلۇپ چوڭ بولغان. ئۇ ئۆز دەۋرىدە بويامەت بويىچە خېلى ئابرويلۇق سانىلىدىغان قەمبەرىلەر جەمەتىدىن ئىدى. ئۇنىڭ تازا ئۆسۈپ يېتىلىۋاتقان ياشلىق دەۋرى مىللىتارىست ياڭ زىڭشىڭنىڭ ھاكىمىيەت يۈرگۈزىۋاتقان كۈلپەتلىك دەۋرىگە توغرا كېلىدۇ. ئۆز دەۋرىدە ياڭ زىڭشىننىڭ سوۋېت ئىتتىپاقى بىلەن بولغان سودا ئالاقىسىنىڭ كۈچىيىشىگە ئەگىشىپ سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ شىنجاڭغا چېگرىلىنىدىغان جۇمھۇرىيەتلىرىدىكى كىشىلەر بىلەن شىنجاڭلىقلارنىڭ ئۆزئارا چېگرىدىن ئۆتۈپ سودا ۋە ئىشلەمچىلىك قىلىش جەھەتلەردىكى رەسمىيەتلىرى كەڭ قويۇۋېتىلگەن ئىدى. شۇنىڭ بىلەن قەشقەر، ئاتۇش قاتارلىق جايلاردىكى نامراتلىق دەستىدىن ئېچىنىشلىق قىسمەتلەرگە دۇچار بولغان نامرات كىشىلەر تىرىكچىلىك قىلىش كويىدا تۈركۈم  ـ تۈركۈملەپ ئەمگەك كۈچلىرىگە ئېھتىياجلىق بولغان سوۋېت ئىتتىپاقىنىڭ ئوتتۇرا ئاسىيادىكى ھەر قايسى جۇمھۇرىيەتچىلىرىگە بېرىپ ئىشلەمچىلىك قىلىشقا باشلىدى. 1926 ـ  يىل ئاپرېل ئېيىنىڭ ئىللىق بىر كۈنى ئىدى. ياشلىق كۈچ ـ  قۇدرىتى ئۇرغۇپ تۇرغان ئەمەت يوغان ئىش ئىزىلەپ يات ئەللەرگە ماڭغان ئىشلەمچىلەر سېپىگە قوشۇلۇپ ئەنجان شەھىرىگە كەلدى. ئۇنىڭ ئەنجاندا غازى ئاقساقال قاتارلىق بىر قانچە ئۇرۇق ـ  تۇغقىنى بار ئىدى. تارىخىي دەۋرلەردىن بۇيان ئۆزبېك خەلقى بىلەن ئۇيغۇر خەلقى ئۆز  ـ ئارا باردى  ـ كەلدى قىلىشىپ كېلىۋاتقان خەلقلەردىن ئىدى. ۋاقىتنىڭ ئۆتۈشىگە ئەگىشىپ ئەمەتنىڭ ئەنجانغا كەلگىنىگە بىردەمدىلا ئىككى يىل بولاي دەپ قالدى. ياخشى ئىشلەپ كۆپرەك پۇل تېپىش ئارزۇسىغا تولغان ئەمەت تۇرمۇش ھەلەكچىلىكى، يات ئەلنىڭ ئۆزگىچە تۇرمۇش ئۇسۇللىرى، يېڭىچە مەكتەپلەر ۋە شەھەرنىڭ ئاجايىپ گۈزەل مەنزىرىلىرىگە قىزىقىپ كۈنلەرنىڭ تولىمۇ تېز ئۆتۈپ كېتىۋاتقانلىقىنى بىلمەي قالىدۇ. ئەمەت ئۆزىنى شىنجاڭلىق ئىشلەمچىلەر ئەڭ كۆپ يىغىلغان، شۇنداقلا ئوتتۇرا ئاسىيادا خېلى نامى بار بۇ شەھەرنىڭ تۇرمۇش قاينىمىدا جىددى ۋە تېز ئۈزۈپ كېتىۋاتقاندەك ھېس قىلاتتى. 1928 ـ  يىلى نويابىرنىڭ ئاخىرقى كۈنلىرى ئىدى. پۈتۈن ئەنجان شەھىرى بويىچە ئەنئەنىۋى تەنتەربىيە مۇسابىقىسى ئۆتكۈزۈلمەكچى بولۇۋاتاتتى. بۇ كەڭ  ـ كۆلەملىك مۇسابىقە بولۇپ ئۇنىڭغا شىنجاڭلىق ئىشلەمچىلەرمۇ ئالاھىدە تەكلىپ قىلىنغان ئىدى. ئەمەت بىر قانچە يۇرتدىشى بىلەن بىللە مۇسابىقىگە قاتنىشىش ئۈچۈن تىزىمغا ئالدۇردى. ئۇ مۇسابىقە تۈرلىرىدىن قىيىنلىق دەرىجىسى يۇقىرى بولغان ۋە ماھىرلارنىڭ كۈچ ـ  قۇۋۋىتى بىلەن غەيرەت  ـ جاسارىتىنى قاتتىق سىنايدىغان ئېغىرلىق كۆتۈرۈپ شوتىغا چىقىش تۈرىنى تاللىدى. گەرچە بۇ ئۆزى ئىلگىرى كۆرۈپ باقمىغان غەلىتە ۋە قىيىن مۇسابىقە تۈرى بولسىمۇ لېكىن ئەمەت بۇ مۇسابىقىگە قاتنىشىشقا تولىمۇ قىزىقاتتى. مۇسابىقە ئاخىرى باشلاندى. مەيدان قاينام ـ  تاشقىنلىققا تولغان بولۇپ كىشىلەرنىڭ شاۋقۇن  ـ سۈرەنلىرى ھەممە يەرنى قاپلىغان ئىدى. مەيداندىكى كىشىلەر توپى ھېيت كۈنلىرىدە قەشقەر ھېيتكاھ جامەسى ئالدىغا يىغىلىدىغان كىشىلەر توپىدىن نەچچە ھەسسە جىق كۆرۈنۈپ كەتتى. ـ پاھ نېمىدىگەن جىق خەلق بۇ؟ دەيتتى ئەمەت ھەيرانلىق بىلەن.       مۇسابىقە داۋاملاشماقتا ئىدى.      مۇسابىقىنىڭ ئاخىرىدا كىشىلەر كۆرۈشكە تولىمۇ ئىنتىزار بولغان قىزىقارلىق ئېغىرلىق كۆتۈرۈپ شوتىغا يامىشىش مۇسابىقىسى باشلاندى. ماھىرلار مەيدانغا كىرىپ يانتۇلۇق دەرىجىسى 40 گىرادۇس بولغان 40 بالداقلىق شوتا ئورنىتىلغان جازا ئالدىغا كېلىپ رەت نومۇرى بويىچە تىزىلىپ تۇردى. ئەمەتنىڭ رەت نومۇرى ئىككىنچى قاتارغا تىزىلغان ئىدى. باشقۇرغۇچى مۇسابىقە  قائىدىسىنى چۈشەندۈرۈشكە باشلىدى. ـ مانا بۇ شوتا 40بالداقلىق، لوم تۆمۈرگە ئورنىتىلغان ماۋۇ تاشلارنىڭ ئېغىرلىقى 10 پوت (160 كىلوگرام) كېلىدۇ. سىلەر بۇ تاشنى مورەڭلەرگە ئېلىپ شوتىغا يامىشىپ يوقىرىغا قاراپ ئۆرلەيسىلەر، نەتىجە ھەركىمنىڭ يۇقىرىغا قانچىلىك چىققانلىقىغا قاراپ بەلگىلىنىدۇ. لېكىن تاشنى شوتىغا چىققاندىن كېيىن تاشلىۋېتىشكە بولمايدۇ. بىرىنچى بولۇپ مەيدانغا چۈشكەن 25 ياشلار ئەتراپىدىكى ئوتتۇرا بوي قاۋۇل كەلگەن ئەنجانلىق ماھىر تاشنى دەستىدىن تۇتۇپ ئەپچىللىك بىلەن مۆرىسىگە ئېلىپ شوتىغا ياماشتى. ئۇ ئۆزىنى تەمكىن تۇتۇپ ھەر بىر قەدىمىنى سالماق ئېلىپ ئاستا ـ  ئاستا يۇقىرى ئۆرلەشكە باشلىدى. ئۇ مۇشۇ تۈردە ئەنجانلىقلارنىڭ داڭلىق ماھىرى ئىدى. مەيداندىكى كىشىلەرنىڭ توختاۋسىز ئالقىش سادالىرى ئىچىدە ئەنجانلىق ماھىر بىر بالداق، بىر بالداقتىن بېسىپ داۋاملىق يۇقىرى ئۆرلىمەكتە ئىدى. ئەمەت پۈتۈن زېھنىنى يىغىپ ئۇنىڭ لوم تۆمۈرنى قانداق تۇتقانلىقى، تەڭپۇڭلىقنى قانداق ساقلايدىغانلىقى ۋە قەدەمنى قانداق ئېلىش لازىملىقى قاتارلىق ھەرىكەتلىرىگە بىرمۇ  ـ بىر زەن سېلىپ تۇراتتى. ئەنجانلىق ماھىر 25 ـ  بالداققا چىققاندىن كېيىن توختاپ ئىككى پۇتىنى سەل كېرىپ شوتىنى چىڭ قۇچاقلاپ تۇتقان ھالدا ئازراق توختاپ دېمىنى ئالدى. ئالقىش سادالىرى داۋاملىق ياڭراپ تۇراتتى. ئۇ داۋاملىق يۇقىرى ئۆرلەپ ئاخىرى 30 ـ بالداققا چىقىپ توختىدى  ـ دە، قول پۇلاڭلىتىپ ئۆزىنىڭ غەلبىسىنى تەنتەنە قىلدى. بۇ قېتىم ئۇ 30 ـ بالداققا چىقىپ يېڭى رېكورت ياراتقان ئىدى. شۇڭا ئالقىش سادالىرى ئۇزۇنغىچە ئۈزۈلمىدى. نۆۋەت ئەمەت يوغانغا كەلدى. ئۇ تاشنى دەستىدىن تۇتۇپ كۆكرىكىگە قەدەر كۆتۈرۈپ سىناپ باقتى  ـ دە، ئاندىن ئىشەنچ بىلەن تاشنى دەستىدىن تۇتۇپ ئوڭ مۆرىسىگە ئېلىپ بىر قولى بىلەن تاشنىڭ دەستىدىن، يەنە بىر قولى بىلەن شوتىنىڭ بالدىقىدىن تۇتۇپ ئاستا ـ  ئاستا ئېگىزگە ئۆرلەشكە باشلىدى. ئۇنىڭ قېنىنىڭ قىزىپ، بەدىنىنىڭ يېنىك تىتىرىشى تېخى توختىمىغان ئىدى. ھەرىكىتىدىن جىددىيلەشكەنلىكى چىقىپ تۇراتتى. لېكىن ئۇ ئون بالداقنى بېسىپ بولغاندىن كېيىن خۇددى كونا ماھىرلاردەك ئۆزىنى تەمكىن تۇتۇپ سالماق قەدەم بىلەن يۇقىرىغا داۋاملىق ئۆرلەشكە باشلىدى، ئەنجانلىقلار بىلەن شىنجاڭلىق ئىشلەمچىلەر بىردەك ئالقىش سادالىرىنى ياڭراتتى. ئەمەت كىشىلەرنىڭ ئالقىش سادالىرى ئىچىدە توختىماي يۇقىرىغا ئۆرلەپ 25 ـ بالداققا چىققاندىن كېيىن بىر ئاز توختاپ دېمىنى ئالدى. ئاندىن ئۇ يېنىك قەدەم بىلەن ئۆرلەپ 30 ـ بالداققا چىقىپ توختىدى. بۇ ئەنجانلىق ماھىر چىقىپ توختىغان يۇقىرى پەللە ئىدى. ئەمەت مۇشۇ يۇقىرى پەللىدە تۇرۇپ كۈلۈمسىرىگەن ھالدا كىشىلەرگە بېشىنى ئېگىپ ھۆرمەت بىلدۈردى. لېكىن ئۇ ئەنجانلىق ماھىرغا ئوخشاش قول كۆتۈرۈپ ئاخىرقى غەلىبىسىنى تەنتەنە قىلمىدى. چۈنكى  چىقىدىغان بالداقلار تېخى بار ئىدى. ئۇ بالداقلارنى بىرمۇ ـ  بىر بېسىپ داۋاملىق يۇقىرى ئۆرلەشكە باشلىدى. ئۇ يۇقىرىغا قاراپ ئۆرلىگەنسېرى گويا ئەنجاننىڭ ئاسمىنىغا چىقىپ كېتىۋاتقاندەك ھېس قىلاتتى. راستىنلا ئۇ كىشىلەرنى ھاڭ ـ  تاڭ قالدۇرۇپ ئاخىرى شوتىنىڭ ئەڭ يۇقىرى پەللىسى بولغان 40 ـ بالداققا چىقىپ توختىدى. شۇنىڭ بىلەن ئەنجان شەھىرىنىڭ ئېغىرلىق كۆتۈرۈپ شوتىغا چىقىش رېكورتى بۇزۇپ تاشلىنىپ كىشىلەر ھاڭ ـ تاڭ قالغان ئىدى. ئۇزۇنغا سوزۇلغان ھۇررا ساداسىدىن پۈتۈن مەيدان مىسلىسىز دەرىجىدە لەرزىگە كەلدى. شۇ تاپتا خۇددى پۈتۈن ئەنجان شەھىرىمۇ تەۋرەپ كەتكەندەك بولدى. زامان ئەسلىدىنلا بۇ قېتىم دۆلەت ھالقىپ مۆجىزە ياراتقان ئاتۇشلۇق بۇ نامرات ئىشلەمچى يىگىتنىڭ پىشانىسىگە كۈچتۈڭگۈرلۈك ۋە باتۇرلۇق تامغىسىنى باسقان ئىدى. ئەنجاننىڭ شەھەر باشلىقى قىزغىن ۋە چوڭقۇر ھېسداشلىق بىلەن ئەمەتكە ئەنجانلىقلارنىڭ قەدەم تونىنى كىيگۈزۈپ بېلىنى شاي بەلباغ بىلەن باغلاپ قويدى. 1935 ـ  يىللىرى ئەمەت تىرىكچىلىك كويىدا بىر توپ يۇرتداشلىرى بىلەن يۇرتى ئاتۇشتىن تەۋەككۈل سەپىرىگە ئاتلىنىپ تاغ ئارقىسىدىكى يېڭىدىن گۈللىنىۋاتقان ۋە ئۆز دەۋرىدە كىشىلەر تەرىپىدىن ئاسمان ـ  زېمىنى كەڭ يۇرت_ دەپ تەرىپلىنىۋاتقان يۇرت بورتالاغا كېلىپ ئورۇنلىشىدۇ. قامىتى يوغان ھەم ناھايىتى كۈچتۈڭگۈر ئەمەتنى ئۇزۇن ئۆتمەي بورتالالىقلار ئەمەت يوغان، دەپ ئاتايدۇ. (داۋامى بار) «بورتالا گېزىتى» 4-ئاينىڭ 17-كۈنى مەنبە:بوزقىر مۇنبىرىدىن تىما يوللۇغۇچىنىڭ رۇخسىتى بىلەن يۆتكەلدى.

salman888

	ئەمەت يوغان ھەققىدە ئەسلىمە(2) ئىمامھەسەن ياقۇپ 1945 ـ  يىل ئىيۇل ئېيى كىرىشى بىلەن يېشىل ۋادىغا جايلاشقان ئارىشاڭ ناھىيەسى قۇياشنىڭ ئالتۇن نۇرىدا جىلۋىلىنىپ خۇددى رەڭدار گىلەمدەك گۈزەل تۈسكە كىرگەن ئىدى. سېخى تەبىئەتنىڭ سېھرىلىك ھۆسىنى كىشىنى مەستخۇش قىلاتتى. كىرىمھاجىنىڭ ئارىشاڭنىڭ شىمالىي تەرىپىدىكى كەڭ چىملىققا تىكىلگەن ھەشەمەتلىك كىگىز ئۆيىنىڭ ئالدى ناھايىتى قىزىپ كەتكەن ئىدى. كېرىمھاجى غۇلجىدىن كەلگەن تۇغقانلىرىنى مۇشۇ كىگىز ئۆيدە مېھمان قىلىۋاتقان بولۇپ، مېھمانلار چاي ئىچكەچ قىزغىن پاراڭغا چۈشكەن ئىدى. شۇ ئەسنادا ئۆيگە كىرىپ كەلگەن كېرىمھاجى مېھمانلارغا ھۆزرە ئېيتىپ: _ مېھمانلار، سەل تەخىر قىلىپ تۇرۇشسىلا، بىر ئالاھىدە مېھماننى سىلەرگە تونۇشتۇرماقچى ئىدىم، ئۇ ھازىرلا كېلىدۇ ـ  دېدى. تۆردە ئولتۇرغان بىرىسى قىزىققان ھالدا: ـ  ئۇ كىم بولىدۇ؟ دەپ سورىدى. ـ  ئۇ كىشىلەر ئەمەت يوغان دەپ ئاتايدىغان كىشى بۇلىدۇ، مۇشۇ ئارىشاڭدىكى قارا ئىسمائىلنىڭ دادىسى، بۇ يەرگە يىلدا بىر ئىككى قېتىم كېلىپ ـ  كېتىپ تۇرىدۇ، سىلەرگە ئۇنىڭ بىزگە  قىلىپ بەرگەن بىر كارامەتلىك خالىس ئىشىنى سۆزلەپ بېرەي، بىز مۇشۇ كىگىز ئۆينىڭ ئالدىدىكى ئاۋۇ ئېقىنغا بىر يالغۇز ئاياق كۆۋرۈك سالماقچى ئىدۇق، تۈنۈگۈن كېسىپ تەييارلاپ قويغان ۋە ئادەمنىڭ غولىچى ئاران يېتىدىغان يەتتە گەز ئۇزۇنلۇقتىكى بىر ياغاچنى تۆت ئادەم كوستەك بىلەن كۆتۈرۈپ دەريانىڭ قىرغىقىغا ئېلىپ كەلدى. بىراق ئۇلار نېمە ئۈچۈندۇر سۇغا كىرمەي ئىكىلىنىپ تۇرۇپ قالغاندا قىرغاق بويىدا كۈلۈمسىرەپ تۇرغان ئەمەت يوغان دەرھاللا ئۆتۈكېنى سېلىپ سۇغا كىردى ـ دە، ياغاچ كۆتۈرگۈچىلەرنىڭ يېنىغا يېقىن كېلىپ قېنى ماڭا بېرىڭلار، مەن كۆتىرەي، دېدى. بىز تېخى ئۇنى ياغاچنىڭ بىر تەرىپىنى كۆتۈرىشەي دەۋاتقان ئوخشايدۇ دەپ ئويلاپ قاپتىمىز، نەدىكىنى ئۇ غولىچىنى يوغان كېرىپ، ياغاچنىڭ دەل ئوتتۇرىسىدىن قۇچاقلاپ تۇتتى ـ دە، بىر نەچچە قېتىم سەل كۆتۈرۈپ دەڭسىۋالغاندىن كېيىن «ياپىرىم» دەپلا ياغاچنى لەپپىدە كۆتۈردى، شۇتاپتا كۆز ئالدىمىزدا ئادەمنىڭ ئەقلى يەتمىگىدەك كارامەت بىر ئىش يۈز بېرىۋاتاتتى، بىز ھەيرانلىق ئىچىدە قېتىپ تۇرۇپ قالدۇق، ئەمەت يوغان ياغاچنى كۆتۈرۈپ دەريانىڭ ئوتتۇرىسىغا قاراپ ماڭدى. شۇنىڭغا ھەيرانمەنكى سوقا سەندەلدەك تۆت ئادەم كوستەك بىلەن ئاران كۆتۈرۈپ كەلگەن بىر يوغان ياغاچ مانا ئەمدى ئەمەت يوغاننىڭ قولىدا ئاستا لەپىڭشىپ تۇراتتى. ئۇ خۇددى دىۋىنىڭ پۇتىدەك يوغان پۇتلىرىنى ئاستا ـ  ئاستا يۆتكەپ ئېقىننىڭ ئوتتۇرىسىغا كەلدى ـ دە، ياغاچنىڭ ئىككى بېشى قويۇلىدىغان ئورۇننى مۆلچەرلىۋالغاندىن كېيىن دەرياغا توغرىسىغا قىلىپ گۇپپىدە قويدى. ئەتراپتا تۇرغانلار خۇشاللىقتىن چاۋاك چېلىشتۇق، مەن مۇشۇ ئۆمۈرۈمدە مۇنداق كۈچتۇڭگۈر ئادەمنى تېخى كۆرۈپ باقماپتىكەنمەن، ئۇ ھەقىقەتەنمۇ قالتىس پالۋان ئىكەن. شۇڭا ئۇنى سىلەر بىلەن يۈز كۆرۈشتۇرمەكچى بولۇپ ئالاھىدە چاقىرىتقان ئىدىم. مېھمانلار كېرىمھاجىنىڭ سۆزلىرىنى قىزىقىش ئىچىدە بېرىلىپ ئاڭلىدى. شۇ ئەسنادا كىگىز ئۆينىڭ كىچىك ئىشىكىدىن ناھايىتى گەۋدىلىك  بىر ئادەم قىسىلىپ كىرىپ مېھمانلارغا سالام بەردى. كىرىمھاجى خۇشال ھالدا: ـ  باياتىن سىلەرگە تەرىپىنى قىلىپ بەرگەن مېھمان مانا مۇشۇ كىشى بولىدۇ ـ  دېدى. مېھمانلار ئەمەت يوغاننى ئىززەت ـ  ئىكرام بىلەن تۆرگە ئالدى. سالام ساھەتتىن كېيىن كېرىمھاجى ئورنىدىن تۇرۇپ: ـ ئەمەت ئاكا، بۇلار مېنىڭ  غۇلجىدىن كەلگەن مېھمانلىرىم بولىدۇ، ئۆز ـ  ئارا تونۇشۇپ قويۇڭلار، دېدى. مېھمانلار چاي ئىچكەچ ئەمەت يوغاندىن توختىماي سۇئال سورايتتى. ـ ئەمەت ئاكا ھۆرمەتسىزلىك بولسىمۇ سورىغىم كېلىۋاتىدۇ، بوي ئېگىزلىكىڭىز قانچىلىك كېلىدۇ؟ ـ ئوشۇقمۇ ئەمەس، كاممۇ ئەمەس توپتوغرا تۆت گەز كېلىدۇ ①، دەپ جاۋاپ بەردى ئەمەت يوغان. ـ  ئۇنداقتا بەدەن ئېغىرلىقىڭىزچۇ؟ ـ  ئېغىرلىقىم 11 چوتتىن (176 كىلوگرام) ئاشىدۇ. ـ قالتىس ئىكەنسىز ئەمەت ئاكا، ئالتۇن بويىڭىز ئامان بولسۇن، ئەسلىدە سىزنىڭ زوۋۇلىڭىزنى ئۈزىدىغان چاغدا پەرۋەردىگارىم تولىمۇ سېخىيلىق قىلغان ئىكەن جۇمۇ! مېھمانلار كۈلۈشتى. چايغا دۇئا قىلىندى. ساھىپخان كېرىمھاجى ئورنىدىن تۇرۇپ ئوڭ قولىنى كۆكسىگە قويۇپ ئۆتۈنۈش تەلەپپۇزى بىلەن: ـ ئەمەت ئاكا، مېھمانلارنىڭ سىزگە بىر تەلىپى بار ئىكەن، ئۇلار بۈگۈن ئۆز كۆزى بىلەن بىرەر ماھارىتىڭىزنى كۆرۈشنى تولىمۇ ئارزۇ قىلىدىكەن، مەن ئويلاپ قويدۇم، مېنىڭ پادامدا بەش يىلدىن بۇيان تۇتۇپ باقمىغان بىر شاش بۇقا بار ئىدى. سىز مۇشۇ مېھمانلارنىڭ ئالدىدا ئۇنىڭ بىلەن بىر ئېلىشىپ ئۇنى تۇتۇپ باقسىڭىز دەيمەن، دېدى. ئەمەت يوغان سۇئال نەزىرى بىلەن جىددى قىياپەتتە كېرىمھاجىغا تىكىلىپ قارىدى  ـ دە، ئاندىن: ـ سىز مېنى يەنە بىر قېتىم سىناپ باقماقچىمۇ؟ ـ دېدى. ـ ياقەي، مەن پەقەت مېھمانلىرىمنىڭ تەلىپىنى نەزەردە تۇتۇۋاتىمەن، سىزدىن ئۆتۈنەي، ئۇلارنىڭ كۆڭلىنى يەردە قويمىغايسىز، دېدى كېرىمھاجى ئۆتۈنۈش تەلەپپۇزىدا، ئۇنىڭ سۆزى ئاخىرلىشىشى بىلەن ئۆيدىكى كىشىلەر قىزغىن چاۋاك چېلىپ ئەمەت يوغاننى رىغبەتلەندۈردى. چايدىن كېيىن كىشىلەر ئويۇن كۆرمەكچى بولۇپ كېگىز ئۆينىڭ ئالدىدىكى كەڭ چىملىققا يىغىلدى. ئۇ يەردە بىر قورو كالىنىڭ ئارىسىدا ناھايىتى يوغان قوڭغۇر رەڭدىكى بىر بوقا ھۆكۈرەپ ئايلىنىپ يۈرەتتى. بوقا ناھايىتى سۈرلۈك بولۇپ پات ـ  پات ئالدى پۇتى بىلەن يەر تاتىلاپ ھەيۋە قىلاتتى، كىشىلەر يېقىنلاشسا ئۈسمەكچى بولۇپ ئېتىلاتتى. ئەمەت يوغان بوقىنى كۆرۈپ بىر پەس چوڭقۇر خىيالغا چۆمدى. ئۇ قاسساپچىلىقتا پىشقان بولۇش بىلەن بىرگە يەنە كۈچتۈڭگۈر ۋە چاققان ئىدى. ئۇ ئۆمرىدە تالاي قېتىم نى  ـ نى بۇقىلارنى ئۆزى يالغۇز يېقىتىپ سويغان ئىدى. ئۇ بۇقىغا تىكىلىپ قارىدى. بىردىنلا ئۇنىڭ قېنى قىزىپ بەدىنى يىنىك تىتىرەشكە باشلىدى. ئۇنىڭ ئۆزىلا ھېس قىلالايدىغان بىر خىل ئالاھىدە  سەزگۈسى ئۇنى ئىكلەنمەي مەيدانغا چۈشۈپ بۇقا بىلەن ئېلىشىشقا ئۈندەيتتى. ئۇ قارا پەشمەت چاپىنىنىڭ ئۈستىدىن باغلىۋالغان بەلبىغىنى يېشىپ قايتىدىن چىڭ باغلىدى ـ دە، بۇقىغا قاراپ ماڭدى. ئۇ قولىدىكى كالا ھەيدەيدىغان ئۇزۇن تايىقى بىلەن بۇقىنىڭ ھەرىكىتىنى كونترول قىلىپ تۇرۇۋاتقان مالچىنىڭ ياردىمى بىلەن ئاستا ـ  ئاستا بۇقىغا قاراپ يېقىنلىشىشقا باشلىدى. ئۇ مالچى بىلەن بىرلىكتە كالىلارنى ئالدى  ـ كەينى تەرەپكە تەكرار ھەيدەپ بوقىنىڭ سەزگۈرلىكىنى بىر ئاز بوشاشتۇردى. ئۇ بۇقىغا يېقىنلاشقان  پۇرسەتتىن پايدىلىنىپ ئۆزىنىڭ يوغان كەلگەن گەۋدىسىگە ھېچ ماس كەلمەيدىغان بىر خىل چاققانلىق بىلەن بوقىغا ئېتىلىپ بېرىپ ئۇنىڭ ئىككى مۇڭگۈزىدىن شاپپىدە تۇتۇۋالدى. بۇقا بېشى بىلەن ئەمەت يوغاننى ھەر تەرەپكە ئىتتىرىشكە باشلىدى. لېكىن ئەمەت يوغان بوش كەلمەي پۇتلىرىنى كېرىگەن ھالدا تەڭپۇڭلۇقىنى ساقلاپ پۈتۈن كۈچىنى ئىككى قولىغا يىغىپ بۇقىنىڭ بېشىنى كەينى  ـ كەينىدىن ئوڭ ۋە سول تەرەپكە قارىتىپ قايرىشقا باشلىدى. بۇقا جاھىللىق بىلەن داۋاملىق  قارشىلىق كۆرسەتتى. ئەمەت يوغان شىددەتلىك بىر كۈچ بىلەن بۇقىنىڭ بېشىنى تۆۋەنگە قاراپ بېسىشقا باشلىدى. بۇقىنىڭ بېشى ئاستا ـ  ئاستا تۆۋەنگە قاراپ ئىگىلىشكە باشلىدى. ئەمەت يوغان چەبدەسلىك بىلەن بۇقىنىڭ تۇمشۇقىنى يەرگە قاتتىق بىر ئۈستۈرۈۋەتتى. بۇقا بۇ زەربىدىن تىپىرلاپ كەتتى. ئۇ كۈچەپ بېشىنى يۇقىرى كۆتۈرۈشكە ئورۇنۋېدى، ئەمەت يوغان ئىككى مۇڭگۈزىنى قايرىپ بېشىنى يان تەرەپكە كۈچەپ قاتتىق تولغىغان ئىدى، ئادەمنىڭ قورققىسى كېلىدىغان شۇنچە چوڭ بۇقا غەلىتە بىر ھۆكۈردى  ـ دە، يەرگە پولاڭڭىدە قىلىپ يىقىلدى. كېرىمھاجىنىڭ مېھمانلىرى بىلەن ئەتراپتىكى ئويۇن كۆرۈپ تۇرغان چوڭ  ـ كىچىك كىشىلەرنىڭ چوقان ـ  سۈرەن ۋە ئالقىش سادالىرى ئۇزۇنغىچە ياڭراپ ئارىشاڭ يايلىقىنىڭ يىراق  ـ يىراقلىرىغا قەدەر تارقىلىپ ئەكس سادا پەيدا قىلغاندەك بولدى. شۇ كۈنى كېرىمھاجى ئەمەت يوغاننى  بىر ئەركەك قوي بىلەن تارتۇقلىدى. ئىزاھات : ①بىر گەز 50 ـ 60سانتىمېتىر.      (داۋامى بار)

salman888

	ئەمەت يوغان ھەققىدە ئەسلىمە  (3) ئىمامھەسەن ياقۇپ 1946 ـ يىل ئۆزىنىڭ خىلمۇ  ـ خىل مول نېمەتلىرى بىلەن كىشىلەرنى سۆيۈندۈرۈپ خوشاللىق تۇيغۇسى ئاتا قىلىدىغان كۈز ئايلىرىنىڭ ئاخىرلاشقان مەزگىللىرى ئىدى. ئېبنۇر كۆلىنىڭ غەربىي جەنۇبىنى بويلاپ سوزۇلغان كەڭ دالىدا چىقىۋاتقان شامال كىشىنىڭ يۈزىنى يېنىڭ سۆيۈپ ئۆتەتتى. ئالاتاۋنىڭ جەنۇبىي ئېتىكىدە قەد كۆتۈرگەن بورتالانىڭ شەرقتىن غەربكە بىر كېلومېتىرغا يېقىن سوزۇلغان بازىرىدا ھايات كۈندىلىك رېتىمى بويىچە داۋام قىلماقتا ئىدى. ئاشخانا، ناۋايخانا ۋە سودا دۇكانلىرىغا كىرىپ ـ  چىقىۋاتقان خېرىدارلارنىڭ ئايىقى ئۈزۈلمەيتتى. بازاردا يەنە ھارۋا ھەيدىگەن ۋە ئات مىنگەن كىشىلەرمۇ توختىماي ئۆتۈشۈپ تۇراتتى. بازار كوچىسىغا يانداش كەلگەن گىر بازىرى ئالاھىدە قىزىپ كەتكەن ئىدى. بۈگۈن ھاۋا تولىمۇ ئوچۇق، سۈپ ـ سۈزۈك ئاسمان ۋە ئارامبەخىش ساپ ھاۋا كىشىنى مەستخۇش قىلاتتى. گىر بازىرىنىڭ غەربىي تەرىپىدە مەمتىمىنباينىڭ كۆك خىشتىن ياسالغان كىشىنى مەھلىيا قىلىدىغان 38 مېتىر ئېگىزلىكتىكى ھەيۋەتلىك مۇنارىنىڭ ھېلال ئاي ئورنىتىلىپ تۈنىكە بىلەن قاپلانغان چىرايلىق قوببىسى چەكسىز كۆك ئاسمانغا بوي سوزغان ھالدا قۇياشنىڭ ئالتۇن نۇرىدا كۆز چاقنىتىپ پارقىراپ تۇراتتى. چاققانغىنا كەلگەن گىر بازىرىنىڭ ئوتتۇرىسىدىكى مەيدانغا چېدىر شەكىللىك بىر لاپاس ياسالغان بولۇپ، ئىچىدە ئاشلىق قاچىلىنىدىغان چوڭ ـ كىچىك ياغاچ ساندۇقلار ۋە ئاشلىق ئۆلچەيدىغان بىر قانچە گىر قويۇلغان ئىدى. كىچىك بولۇشىغا قارىماي بۇ بازاردا يەنە قوي، كالا، ئات ۋە ئىشەكلەرمۇ سېتىلاتتى. كۈزنىڭ ئالدىراش مەزگىلى ئاخىرلىشىپ ھەممە مول ـ ھوسول شادلىققا چۆمگەن بۇ يەردە توپاقلارنى كۆتۈرۈش ۋە ئات كالىلار بىلەن ئېلىشىشتەك تەنتەربىيە، كۆڭۈل ئېچىش پائالىيەتلىرىمۇ ئېلىپ بېرىلاتتى. بۈگۈنمۇ ئادەتتىكىگە  ئوخشاش بەسلىشىش پائالىيىتى باشلىنىپ كەتتى. ئەمەت يوغان ھېچقانداق تۈزۈت قىلىپ ئولتۇرمايلا بىرىنچى بولۇپ مەيدانغا چۈشتى. ئۇ بىر قانچە ئاتنى تۇتۇپ تۇرغان كىشىنىڭ ئالدىغا بېرىپ ئۇنىڭدىن ئىككى ئاتنىڭ چۇلۋۇرىنى قولىغا ئالدى. ئادەتتە كىشىلەر بۇ خىل بەسلىشىشتە  بىرلا ھايۋان بىلەن ئېلىشاتتى. ناۋادا يېڭىۋالسا ئىنئامغا ئىگە بولاتتى. بىراق بۈگۈن نېمە ئۈچۈندۈر ئەمەت يوغان ئىككى ئات بىلەن تەڭلا ئېلىشماقچى ئىدى، ئۇ ئاتلارنى يېتىلىگەن ھالدا مەيداننىڭ ئوتتۇرىسىغا كەلدى ۋە ئىككى ئاتنىڭ ئوتتۇرىسىدا تۇرۇپ ئاتلارنىڭ بوينىدىن تۇتتى. دەل شۇ ۋاقىتتا پوزۇر بىزەلگەن بىر خادىك ھارۋا گىر بازىرىنىڭ بىر چېتىگە كېلىپ توختىدى. كىشىلەر خادىك ھارۋىغا يول بوشاتتى. ھارۋىدىن ئارقا ـ  ئارقىدىن تۆت ئادەم چۈشتى. ئۇلارئۈچ ۋىلايەت ۋاقىتلىق ھۆكۈمىتىنىڭ رەئىسى ئەخمەتجان قاسىمى، بورتالا ناھىيەسىنىڭ ھاكىمى ئېردە، مۇئاۋىن ھاكىم مامۇتخان ۋە مىڭ بېگى ئەيساھاجىلار ئىدى. بۇلارنى كۆرۈپ بازارنىڭ ۋاڭ ـ چۇڭلىرى بىردىنلا بېسىقتى. ئەخمەتجان قاسىمى بېشىغا ئالما چېچىكى گۈللۈك بېغىررەڭ مانچىستېر دوپپا، ئۇچىسىغا قارا كاستىيۇم بۇرۇلكا، پۇتىغا قاراخۇرۇم ئۆتۈك كىيىۋالغان ئىدى. سول كۆكسىدە بىر ئالتۇن مېدال پارقىراپ تۇراتتى. قويۇق كەلگەن قارا بۇرۇتلىرى تولىمۇ ياراشقان بولۇپ، كىشىلەرگە مېھرىبانلىق بىلەن ئىللىق كۈلۈمسىرەپ تۇراتتى. بۇ چاغدا ھاكىم ئېردە كۆپچىلىككە قاراپ يۇقىرى ئاۋازدا: _ كۆپچىلىك رەھبىرىمىز ئەخمەتجان قاسىمى بورتالاغا خىزمەت تەكشۈرگىلى ۋە خەلقتىن ھال سورىغىلى كەلدى، دېدى. كىشىلەر توپى شۇئان تولۇپ ـ تاشقان قىزغىنلىق بىلەن ئۇزۇندىن ـ ئۇزۇنغىچە ھاياجانلىق ئالقىش سادالىرىنى ياڭراتتى. ئەمەت يوغان خوشاللىق ۋە ھاياجان ئىچىدە ئەخمەتجان قاسىمىغا قارىغىنىچە ئىككى ئاتنىڭ بوينىدىن تۇتۇپ ئۆز ئورنىدا خۇددى ھۆرمەتتە تۇرغان جەڭچىدەك قېتىپلا تۇرۇپ قالدى. ئويلاپ باقمىغان بۇخاسىيەتلىك ئۇچرىشىشتىن ئۇ جىددىيلىشىپ رەھبەرگە سالام بېرىشنىمۇ ئۇنتۇپ قالدى. لېكىن ئەخمەتجان قاسىمى ئۇنىڭ روھى ھالىتىنى سەزدى ـ دە، دەرھال سۆز باشلاپ: ـ قېنى ئويۇنىڭىزنى باشلاڭ، بىزمۇ كۆرەيلى ـ دېدى. ئەمەت يوغاننىڭ قەلبى ھاياجانغا تولدى. قېنى قىزىپ بەدىنى يېنىك تېتىرەشكە باشلىدى. ئۇ ئىككى ئاتنى ئىككى يېنىدا تۇرغۇزۇپ ئۇلارنىڭ قۇلىقىدىن تۇتتى ـ دە، قاتتىق تولغاشقا باشلىدى. ئاتلار بېشىنى تۆۋەن قىلىپ ئالدىنقى پۇتلىرىنى ئەگكەن ھالدا تىزلىنىشقا باشلىغان ۋاقىتتا ئەمەت يوغان شىددەتلىك بىر كۈچ بىلەن ئاۋۋال ئوڭ تەرەپتىكى ئاتنى، ئاندىن سول تەرەپتىكى ئاتنى ئىتتىرىپ يىقىتىۋەتتى. كىشىلەرسۈرەن  ـ چۇقان سېلىپ ئالقىش سادالىرىنى ياڭراتتى. ئەخمەتجان قاسىمى ئەمەت يوغاننىڭ ئالدىغا كېلىپ ئۇنىڭ يوغان قوللىرىنى تۇتۇپ تۇرۇپ: يارايسىز، ھەقىقىي ئەزىمەت ئىكەنسىز، سىزنى تەبرىكلەيمەن، ـ  دېدى. ئەمەت يوغان ئەخمەتجان قاسىمىغا رەھمەت ھەشقاللا ئېيتىپ تازىم بەجا كەلتۈردى. مۇئاۋىن ھاكىم مامۇتخان ئەخمەتجان قاسىمىنىڭ يېنىغا كەلدى ـ دە، ئۇنىڭغا ئەمەت يوغاننىڭ ئاتۇش، ئەنجان، ئارىشاڭ قاتارلىق ئورۇنلاردىكى پالۋانلىق سەرگۈزەشتىلىرىنى قىسقىچىلا تونۇشتۇردى. كىشىلەر قىستىلىشىپ ئەخمەتجان قاسىمىنى ئورىۋالدى، ئېردە ھاكىمنىڭ مۇھاپىزەتچىلىرى كىشىلەرنى كەينىگە چېكىندۈرەتتى. ئەخمەتجان قاسىمى كىشىلەرگە قاراپ پات  ـ  پات قول پۇلاڭلىتىپ تۇراتتى. كېيىن ئۇ مىڭ بېشى ئەيساھاجىغا قاراپ: _ پالۋانغا قانداق سوۋغىڭىز بار؟ دەپ سورىدى. _ بار، ...بار، سوۋغاتنى تەييارلىدۇق، مانا، دېدى. ئەيساھاجى ئەمەت يوغاننى بىر كېسەك قاراچاي ۋە تۆت قاداق ( بىر قاداق 400 گرام) كاللەك قەنت بىلەن تارتۇقلىدى. تارتۇقلاش ئاخىرلاشقاندىن كېيىن ئەخمەتجان قاسىمى ئىللىق كۈلۈمسىرىگەن ھالدا قول پۇلاڭلىتىپ كۆپچىلىك بىلەن خوشلاشتى. گىر بازىرىدىكى بۇ تەسىرلىك ئۇچرىشىش مىنۇتلىرىنىڭ ئۇنتۇلماس كارتىنىسى ئەمەت يوغاننىڭ قەلبىگە چوڭقۇر ئورناپ كەتكەن ئىدى. 1950  ـ  يىلى ئەمەت يوغان ئۆزىنى ئىللىق باغرىغا باسقان ۋە نام شۆھرىتىنى تاراتقان يۇرت ـ  بورتالا بىلەن مەڭگۈللۈك خوشلىشىپ باقى دۇنياغا سەپەر قىلدى. ئەمەت يوغاننىڭ كارامەت كۈچتۈڭگۈرلىكىنى نامايەن قىلىدىغان ئەينى يىللاردىكى ئاجايىپ سەرگۈزەشىتلىرى يىللارنىڭ ئۆتۈشى بىلەن جىمجىتلىق ئىچىدە ئاستا  ـ ئاستا خىرەلەشمەكتە يوق، ئەكسىچە خەلقنىڭ ئەسلىمىلىرى قاتلىمىدا داۋاملىق يادلىنىپ كەلمەكتە.      (تۈگىدى) «بورتالا گېزىتى » 3-ماي http://www.bozqir.cn/bbs/read.php?tid=7338

sirdax998

	مۇشۇنداق پالۋانلىرىمىزنىڭ ئىش ئىزلىردىن،خەۋەرلەندۇرگىنىڭزگە رەھمەت.

ANSWER

	ھەي ھەجەپ بىرخىل بولۇپ قالدىم دىسە ،...

abdul915

	تارىختا  بۇنداق پالىۋانلار كۆپ بولغان،  لېكىن ھازىر ئادەم سەل ئۈمۈدھىزلىنىپ قالىد

rahmansaykin

	كىچىكىدە يالاڭ ئاياغ توپا دەسسەپ چوڭ بولغان بالىلار يەنە باشقىچە ، خېلى تىمەن ، بوي بەستى بار . لىكىن ھازىر قى بۇ شەھەرلىك بالىلار ئاشخانىغا كىرسە يېرىم سېرىق ئاش بىلەن پىۋا ئىچىپ ، ۋىجىك ، پۈۋلەپ قويسىمۇ ئۇچۇپ كەتكىدەك تۇرىدۇ . ئاخسالىق قىلىپ خەققە تۆشىنى كۆرسىتىشتىن باشقىنى بىلمەيدۇ .(بۇ ئۇمۇمىيلىق ئەمەس ، مەن تەربىيە بولسۇن دەپ داۋاتىمەن ، نەقىل ئېلىپ ئادەم تىللاشتىن ساقلىنىڭ )

tilk

	راسدەيسىز   ؟

بۇغداي

	ئاڭلاپ باقمىغان ئىكەنمەن، ىخلى تەپسىلى يېزىلىپتۇ، رەھمەت سىزگە!

ﺷﻮﺥقىز

	ئاڭلاپ باقمىغان ئىكەنمەن، ىخلى تەپسىلى يېزىلىپتۇ، رەھمەت سىزگە!