شىخو دىيارىدىن سېرىق دەريا بويلىرىغىچە ...

abaytarim

	شىخو دىيارىدىن سېرىق دەريا بويلىرىچە ...      (  دوستلىرىم مەھمۇد ئابلىمىت ، ئەخمەتجان مۇھەممەتلەرنىڭ ئىچكىرى ئۆلكۈلەردە ھەر خىل زىيارەت ، ئۆگۈنۈشلەردە بولغانلىرىدىن ئاڭلىغان تەسىراتلىمدىن تامچىلار . دىيارىمدىن ئىچكىرىي ئۆلكىلەردە ساياھەتتە ، چىنىقىشتا ئۆگۈنىشتە بولغان بارلىق ئوغۇل - قىزلىرىمىزغا بېغىشلايمەن . )                راست گەپنى قىلغاندا مۇشۇ يېشىمغىچە ماڭا ئىچكىرى ئۆلكىلەردە زىيارەتتە بولۇش نېسىپ بولمىدى ، ئەمما ئانا دىيارىمىز ئۇيغۇرىيەنىڭ كۆپ قىسىم جايلىرىنى كۆرۈپ ، زىيارەت قىلالىغانلىقىمدىن خۇشالمەن ، رازىمەن . مەن يەنە شۇنداق پەخىرلىنىپ دىيەلەيمەنكى مۇشۇنداق ئەقىللىق ، يىراقنى كۆرەلەيدىغان ، كىتابخۇمار ، مەدەنىيەتلەرنى ئىلغاپ قۇبۇل قىلىپ مېغىزىنى ئايرىيالايدىغان ، قەلب كۆزى خىرەلەشمىگەن دوستلىرىمىنىڭ بىرىرنىڭ كەينىدىن بىرىنىڭ ھەر يىلى دېگۈدەك ئاتلىنىپ جاھان كۆرۈپ بىزگە ئەڭ يېڭى يۈزلىنىشلەرنى " دوستلۇق قەلب " تىلىدا بايان قىلىپ بېرىشلىرى مېنى تولىمۇ سۆيۈندۈردى .  ئەجدادلىرىمىز ئەزەلدىن جاھان كۆرگەن ، جاھان كەزگەن ، باشقىلار بىلەن ئۆزىنى سېلىشتۇرۇپ ئالغا ئىلگىرىلەپ ، ئەشۇ دەۋرلەرگە ئۆچمەس تۆھپىلەرنى قالدۇرۇپ كەتكەن . بىزنىڭ ئەجدادلىرىمىزنىڭ ئايىغى قۇرۇقلۇقتىن ھالقىپ ، ئوكيان ئاتلىغان . ئەڭ شارائىتى ناچار ، ياشاشقا مۇناسىپ كەلمەيدىغان جايلارنى بوستانلىق شەھەرلىرىگە ، مەدەنىيەتلىرىگە ئىگە قىلغان . قاچانكى " يىپەك يولى كىپەك يولى " غا ئۆزگەرگەندىن باشلاپ بىز ئەسىرلەپ ئارقىغا چېكىنىپتۇق . دېڭىز يولىنى راۋانلاشتۇرغانلار ھەقىقەتەن ئىلگىرلەپ كەتتى . ئەمما بۈيۈك ئالىمىمىز ئابدۇشۈكۈر مۇھەممەتئىمىن ناھايىتى ۋە ئاجايىپ دانالارچە دىيارىمىزنىڭ قىممىتىنى بالدۇر بايقاپ " كەلگۈسى مۇشۇ يەردىن باشلىنىدۇ " دەپ ھۆكۈم قىلغانىدى ، بىز ئۇنى ھېس قىلىپ بولغىچە دىيارىمىز" ئۇيغۇرىيە" ئاللىقاچان بۈيۈك كەلگۈسى پىلانلار ، ئەسىرلىك پىلانلار ئىجرا قىلىنىدىغان جايغا ئايلىنىپ بولغانىدى . كۈنىمىزدە كۆرىۋاتىمىزكى ئىلگىرىكى زىيالىيلىرىمىز " تارىم " بويلىرىدا چىنىققان بولسا ، مانا ھازىر ئىچكىرى ئۆلكىلەردە چىنىقىدىغان بولدى . " تارىم دەريا "ناخشىلىرى ، " خۇاڭخى دەريا " ناخشىلىرىغا ئۆزگەرگىلى خېلى بولدى . تەرەققىيات دېگەن شۇنداق بولىدىكەن . تاڭ سۇلالىسى شائىرى يۇەن جىڭ " فاچۇي " ناملىق شېئىرىدا :             " بولدى ئۇيغۇرچە ياسانماق قىز - ئوغۇللار مەشغۇلى ،               زور ماھارەت بولدى چالماق سازنى ئۇيغۇرلارسىمان ،               < سۇمرۇغ ئاتەش > نىڭ ساداسى مۇڭ بىلەن تولسا ئەگەر ،              < نەۋ باھار بۇلبۇل كۈيى > ياڭرايتتى بىر سالقىن ھامان .              ئاتقا ئۇيغۇرچە مىنىش ، زىبۇ - زىننەت ، تىل ئۆگىنىش ،              بولدى بەس - بەسلىك ھەۋەس بۇ ئەللىك يىلدىن بۇيان "    دەپ يازغىنىدەك بولۇۋاتاتتى . ( مەنبە : شىنجاڭنىڭ تاڭ دەۋرىدىكى ناخشا - ئۇسۇل سەنئىتى ، ئاپتورى : ئابدۇشۈكۈر مۇھەممەئىمىن . )  مانا ھازىر ھەممە يۇرتتا تۈركۈملەپ ھەر خىل ناملار بىلەن تەرەققىي قىلغان ئىچكىرىي ئۆلكىلەرگە ئادەم ئەۋەتىپ تەربىيلەش مۇھىم كۈنتەرتىپ ، قارار بولۇپ بولۇندى . دوستۇم ئەخمەتجان بۇ سەپەرگە قالغانلىرىمىزدىن بالدۇرراق ئاتلىنىپ كۆپ جايلارنى زىيارەت قىلىش پۇرسىتىگە ئېرىشتى . ئۇ بىزگە كۆپ ئۇچۇرلارنى ئېيتمىغان بولسىمۇ ئەمما ئەڭ كېرەكلىك ئۇچۇرلارنى يەتكۈزۈپ بىزنى ئورتاق بەھرلەندۈردى . بولۇپمۇ كىشىلەرنىڭ مەدەنىيەت ساپاسى ، كارخانا ، خىزمەت ئورۇنلىرىدىكى ئادەمنى ئاساس قىلغان خىزمەت تۈزۈمىنىڭ ، مىخانىزىمىنىڭ شەكىللىنىپ بولۇشى ، ھوقوقنى جانلىق ئىشلىتىش ، ئەمەلىي ئۈنۈمنى ئەڭ ئالدىغا قويۇش جەھەتلەردىكى تەجرىبىلىرىنىڭ ھەقىقەتەنمۇ ئۆگىنىشىمىزگە ئەرزىيدىغانلىقىنى ئالاھىدە تەكىتلەپ ئۆتتى . ھەقىقەتەن شارائىت بولسا ھەممە ئادەمنىڭ كۆرۈشىنى ، بىلىشىنى تەۋسىيە قىلدى . دوستىمىز ئەخمەتجاننىڭ مېنى قايىل قىلغىنى ئۆگەنگەنلىرىنى ئالدى بىلەن ئۆزىدە ئەمەلىيلەشتۈرۈشتىن باشلىغانلىقىدا ئىدى . مانا ھازىر ئۇ ئۆگەنگەنلىرىنىڭ مېۋىسىنى ئاللىقاچان كۆرۈپ ، باشقىلارغا ئايانماي ئۆگەتمەكتە . يەنە بىر دوستۇم مەھمۇد ئابلىمىت مائارىپ ساھەسىدە تىرىشىپ ئىشلەپ دىيارىمىزدا ئالاھىدە كۆزگە كۆرۈنگەن ئىستىقباللىق ، ئۇيغۇر مائارىپچىلىرىمىز زور ئۈمىتلەرنى يۈكلىگەن ئىستىداتلىق ، قابىل رەھبەردۇر . ئۇنىڭ مائارىپ ئىشلىرىغا ئۆزىنى بېغىشلاش روھى خىزمەتداشلىرىنىلا ئەمەس دىيارىمىزدىكى ئۇنى بىلىدىغان چۈشىنىدىغان ، ھەممە كىشىنى قايىل قىلىدۇ . مەيلى ئىلگىرىكى يېزا مائارىپىدا بولسۇن ، ھازىرقى شەھەردىكى مائارىپ ئورۇنلىرىدا بولسۇن ئاجايىپ تىرىشچانلىق بىلەن ئۇيغۇر مائارىپى ئۈچۈن كۈچىنىڭ يېتىشىچە كۈچ ، ئەقىل ، تەدبىر ، يول كۆرسىتىپ كەلدى . ئۇمۇ تەشكىلنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇشى بويىچە ئىچكىرىدە بىر يېرىم ئايلىق " ئىلىم تەھسىل قىلىش " چىنىقىشقا قاتناشتى . ئۆگەنگەنلىرىنى قايتىپ كەلگەندىن كېيىن ئۆز جايىنىڭ ئەمەلىي ئەھۋالىغا قاراپ جانلىق ئېلىپ بېرىپ ياخشى نەتىجىلەرنى قولغا كەلتۈردى . مېنى قايىل قىلغان يېرى ئۇنىڭ ئېدىيىسىدە يۈكسەك دەرىجىدىكى ئىلغارلىق ئالدىنقى قاتارغا ئۆتكەنلىكىدە ، شۇنداقلا بۇنداق ئىدىيىنى ئەتراپىدىكى خىزمەتداشلىرىغا ، دوستلىرىغا يۇقتۇردى . شۇ تاپتا ئۇ شەھىرىمىزدىن تاللانغان بىردىنبىر ئۇيغۇر بولۇش سۈپىتى بىلەن خېنەن ئۆلكىسىدە يېرىم يىللىق چىنىقىشتا تۇرۇۋاتىدۇ . ئۇ ئۆزىگە قاتتىق تەلەپ قويۇپ ھەرقانداق قىيىنچىلىقنى يېڭىپ بۇ پۇرسەتنى ياخشى تۇتۇپ ئۆگىنىپ ، قايتىپ كەلگەندىن كېيىن ئەمەلىيەتتىن ئۆتكۈزۈش ئالدىدا تۇرۇپتۇ . دىيارىمدىن تاللانغان ، كۆزگە كۆرۈنگەنلەر ئىچىدىن مۇشۇنداق ئىككى دوستۇمدىن ھەقىقەتەن پەخىرلىنىمەن . ئۇلار ئەجدادلىرىمىز شانلىق ئىزلارنى قالدۇرغان شۇ يۇرتلاردىن ئۆگەنگەنلىرىنى ئۆز يۇتىمىز ئۈچۈن خىزمەت قىلدۇرىدۇ . مەيلى خېنەن ، بېيجىڭ ، شىنجىن ، شاڭخەي ، دالىيەن ، خاڭجۇلار بولسۇن ھەممە يۇرتتا يۇرتۇم ئەزىمەتلىرىنىڭ ئىزى قالدى ، ھىدى قالدى ، سىماسى قالدى ، جۇشقۇن روھى قالدى . بېيجىڭدىكى ئەينى يىللاردا قۇرۇلغان ئۇيغۇر مەھەلىلىرى ، خاڭجۇ شىخۇ كۆلىدە قالغان ئەجدادلىرىمىز ئىزلىرى ئۇلارنى قارشى ئالدى . ئەل ئۇقمىش سەپەرگە ئاتلانغان دۇڭخەي ، خۇاڭخەي دېڭىزلىرى ئۇلارغا تەبەسسۇم قىلدى ، ھىچقايسى يۇرت ئۇلارنى يەكلىمىدى ، چۈنكى ئۇلار ئەجدادلىرىمىزنىڭ ئىلگىرىكى ئىزىدا مېڭىۋاتاتتى ...     ئاخىرىدا ئىككى دوستۇمغا " غەربىي خېنەن ئۇيغۇرلىرىنىڭ تارىخي ئىپوسى " ناملىق شېئىر بىلەن كۆڭۈل ئىزھارىمنى ئاخىرلاشتۇرىمەن .         ئۇيغۇر مىللىتىنىڭ ،                                               بالقاش كۆلى                                               غەربىي دىياردا يىلتىزى ،                                               قەدىمىي سۈيلەر ئۇنىڭ                                               ئەڭ بۇرۇنقى ئەجدادى .                                               بەش مىڭ يىلدىن بۇيان ،                                               كەلدى كۈرەش قىلىپ .                                               قوغداپ مۇقەدەس زېمىننى ،                                               غەربىي دىيارنى ئېچىپ .                                               ئەزاسىدۇر ئۇ ،                                               جۇڭخۇا مىللىتىنىڭ .                                               1955 - يىلى ئىگىسى بولدى ،                                               ئاپتونۇم رايوننىڭ .                                               مەشھۇر شائىر خۇخۇرسەن ئالتۇن ،                                               يېزىپ تۇرا قوشىقىنى ،                                               پۇر كەتتى جاھانغا نامى .                                               ليۇ فامىلىلىك ئۇيغۇرلارنىڭ ئەجدادى                                               سىتەن قايادۇر .                                               ئەگىشىپ مۇڭغۇللارغا                                               قىلغان ھەممە جاينى ماكان .                                               1227 - يىلى ،                                               يوڭنىڭدىن ئالغان جاي .                                               غەربىي خېنەندىكى بەش ناھىيىگە                                               بولغاچ دارغاچ .                                               كۆچۈپ مىيەنچى ناھىيىسىگە                                               ئۈچىنچى بوۋىمىز                                               ياسىغان قەبرىستان .                                               1368 - يىلى                                               ئۆلكىلىك ھۆكۈمەت ئېتىراپ قىلغان ،                                               ئۇيغۇر دەپ .                                               تىكلەنگەن ئابىدە                                               قەبرىستاندا                                               ئەجدادقا ئاتاپ .                                               قۇرۇلغان ئۇيغۇر جەمئىيىتى ،                                               سىياسىي كېڭەش ۋە خەلق قۇرۇلتىيى                                               ناھىيىلىك                                               ۋەكىللىككە سان بەرگەن .                                               ھۆرمەت قىلىپ ئۇلارنى ،                                               تۇرمۇشىنى ئۆزگەرتكەن .                                                2003 - يىلى                                               تۈزۈلگەن نەسەبنامە .                                               تۆھپىسى بەكمۇ چوڭ                                               ليۇ يۆبەينىڭ بۇنىڭدا .                                               22 شاخ ،                                               كۆكلىگەن بىر يىلتىزدىن .                                               30 ئەۋلاد                                               مېڭىپ كەلگەن بىر ئىزدىن .                                               ئادەم سانى ئارتۇق                                               1500 دىن .                                               تارقالغان ناھىيەلەرگە ميەنچى ، شەن .                                               لونىڭ ، يىياڭ ، سوڭ دېگەن .                                               2007 - يىلى                                               ليۇ فامىلىلىكلەرنىڭ بولدى چوڭ تويى ،                                               780 يىللىق .                                               تىكلەندى ئابىدە                                               قىلىپ بەك ئېنىق .                                               قېرىنداشلار بىرلىشىپ                                               قايتىدىن قۇرۇلدى قەبرىستانلىق  .                                               ئەجدادلارنىڭ ئەجرى                                               يىللارسېرى چاقنار رەڭگارەڭ .                                               ليۇ فامىلىلىك ئۇيغۇرلارنىڭ تارىخى                                               گۈللەپ ياشنار تەڭرىتاغ بىلەن تەڭ .              ( شېئىر مەنبەسى : ئابدۇلئەھەد ئابدۇلرەشىد بەرقىينىڭ " ئۇلۇغ قۇرۇق گەپ ۋە چۈمۈلە روھى " ناملىق ماقالىلار توپلىمىدىن ئېلىندى . شېئىر ئاپتورى : مىيەنچى ناھىيىلىك ئوقۇتقۇچى تەربىيلەش مەكتىپىنىڭ ئالي لىكتورى ئۇيغۇر زىيالىيسى ليۇ لەيپۇ .)        مەنبە : دوستلىرىمغا بولغان ھۆرمەت قايىللىقىم ، پەخىرلىنىشىم .   2013 - يىل 21 - ئۈمىد .   ئەبەي تارىم .    شەھىرى شىخو .

istqlal

	مەن شىخۇلۇق

istqlal

	مەن شىخۇدا نىم ئىىش بۇىغان دۇ دەپ تىمەن تىخى

istqlal

	istqlal يوللىغان ۋاقتى  2013-4-22 08:02 AM مەن شىخۇدا نىم ئىىش بۇىغان دۇ دەپ تىمەن تىخى شىخۇ شەھەر رايۇن نۇمۇرى 0992 .ماشىنا تاختا نۇمۇرى گ چۆچەك ۋىلايىتىگە قارايدۇ

narkos

	waskitbol يوللىغان ۋاقتى  2013-4-22 09:58 AM بۇ شىخۇ دىگەن شەھەرمۇ ياكى ناھىيەمۇ ،،،قايسى شەھەرگە ق ... سۆزلىسەم ئېغىر كېلىپ كېتىشى مۇمكىن، ئۆزىڭىز ماتېريال كۆرۈپ تونۇش بىلىشلەردىن سوراپ بېلىۋالارسىز...كىتاپ ئوقۇمايدىكەنسىز، ئوقۇغان بولسىڭىز شىخو دېگەن بۇ قەدىمىي شەھەرنىڭ ئىسمى نۇرغۇن مەشھۇر تارىخىي رومانلىرىمىزدا ئالاھىدە تىلغا ئېلىنغان.

xiho

	دوستۇم، قىممەتلىك ۋاقىتىڭنى چىقىرىپ دوسلۇرۇڭ توغرىسىدا قەلەم تەۋرەتكىنىڭدىن ئىنتايىن ھاياجانلاندىم . ھەقىقى سىرداش دوسلارلا بىزگە ئۆزىمىزدىكى ئارتۇقچىلىق ۋە يېتەرسىزلىكلەرنى توغرا تونۇتقۇزالايدۇ ، بۇنداق دوسلار بىلەن  بىرگە بولساڭ ، قېرىنداشلىرىڭ بىلەن  بىرگە تۇرۇۋاتقاندەك ھېس قىلىسەن  ، ئۆزۇڭنىڭ ھەقىقىي قىياپىتىڭنى، چىن يۈرىكىڭدىكى قايغۇ–ھەسرىتىڭنى ، خۇشاللىقىڭنى ئىپادىلىيەلەيسەن.بولۇپمۇ سەن ھەر قايسى جەھەتتىن يېتىشىپ مېڭىپ تۇرمۇشىمىزغا يېڭىلىقلارنى ئاتا قىلىپ ، نەزەر دائىرىمىزنى كېڭەيتىۋاتىسەن .شۇڭا سەن بىلەن بىرگە بولساق روھىي–كەيپىياتىمىز كۆتۈرۈلۈپ ، ئازادە ھېس قىلىمىز . ئەسىرىڭدە مەخمۇتقا مۇناسىۋەتلىك بايانلار ناھايىتى ياخشى يېزىلغان بولسىمۇ ، ماڭا مۇناسىۋەتلىك قۇرلاردىكى باھا بەك يۇقىرى بولۇپ كېتىپتۇ،خىجىل بولغىنىمدىن يۇزلىرىم ئوت بولۇپ كەتتى. يېزىشقا توغرا كەلسە ،سېنى يازساق بولىدۇ.خۇش-خۇي مىجەز-خارەكتىرىڭ ، ئىسل ئەخلاق پەزىلىتىڭ بىلەن دوسلىرىڭنىڭ ھۆرمىتىگە ئېرىشسەڭ ، كەسىپتىكى نەتىجىلىرىڭ بىلەن بارلىق ئوقۇتقۇچى -ئوقۇغۇچىلارنى قايىل قىلىپ ئىلمى مۇدىر بولدۇڭ ، مەن سېنىڭ بۇ خىزمەت ئورنۇڭدا تېخمۇ شانلىق نەتىجىلەرنى قولغا كەلتۇرەلەيدىغانلىقىڭغا ئىشىنىمەن . يېقىن كەلگۇسىدە مەخمۇت ئىككىڭلار شىخودىكى ئىككى مەكتەپنى باشقۇرۇشنى قولغا ئېلىپ ،شىخو مائارىپ تارىخىدا ئۆچمەس يۇلتۇزلاردىن بۇلۇپ قىلىشىڭلارنى ئۇمۇت قىلىمەن. بۇ شۇنداقلا بارلىق دوسلارنىڭ سىلەردىن كۇتىدىغان ئۈمۇدى . ئاخىرىدا ئىككى ئوقۇتقۇچى دوستۇمغا توۋەندىكى ناخشىنى تەقدىم قىلىمەن.

jalipkar!

	شىخولۇق دوستۇمنى ئەسلەپ قالدىم ~

kadam1

	تېماڭنى كورۇپ بەك ھاياجانلاندىم، مۇشۇنداق دوسلۇرۇمنىڭ بولغانلىغىدىن پەخىرلەندىم، سەندەك قەلەمكەش دوستۇمنىڭ بولغانلىغىدىن پەخىرلەندىم ،ئىككى دوستۇمنىڭ دىيارىمىز مىللى ماھارىپىغا كۇچ چىقىرىشىنى ئۇمۇد قىلىمەن.