ئۇيغۇرلاردا دوپپا تەقدىم قىلىشنىڭ سىرى

abdurahman5

	ئۇيغۇرلار ئۇزاق ئەسىرلەر ياشاش جەريانىدا ئەقىل ــ پاراسىتى ۋە چېۋەرلىكىگە تايىنىپ، مول مەدەنىيەت بويۇملىرىنى ئىجاد قىلغان. بۇ مەدەنىيەت بويۇملىرىنىڭ بىر قىسمى ھازىرقى دەۋىر تەرەققىياتى تەرپىدىن، شاللىنىپ كېتىلگەن بولسىمۇ، ئەمما يەنە بىر قىسىملىرى تىخىچە ئۆز قىممىتىنى يوقاتماي، ھازىرغا قەدەر بىزلەر تەرپىدىن قوبۇل قىلنىپ كېلۋاتىدۇ. بۇنىڭ تىپىك مىسالى ـــــــــ دەل ئاشۇ دوپپىلاردۇر.   دوپپا ـــــــــ ئۇيغۇر مىللىتىنىڭ <<مىللەت>> بەلگىسى سۈپتىدە ئۆزىنى نامايەن قىلىپ، مىللەتنىڭ غورۇرىغا سىمۋول قىلىنغان بىر قىممەتلىك بايلىق. ئۇ ئەقىللىق ئۇيغۇر قىز ــ ئاياللىرىنىڭ ئۇيغۇر ئەرلىرىگە، ئۇيغۇر ئانىنىڭ ئۆز ئوغۇللىرىغا مەڭگۇلۇك، ساپ ، سەمىمىي مۇھەببىتىنى، ئانىلىق مىھرىنى نامايان قىلدىغان بىر ۋاستە.    دوپپا تەقدىم قىلىش قانداق كىلىپ چىققان؟    ئاتا ــ بوۋىللىرىمىز بىلەن ئانا ـــ مومىللىمىز بالاغەت يېشىدا ئۇچراشقاندا، ئەگەر يىگىتنىڭ قىزغا كۆڭلى چۇشۇپ قالسا، مۇھەببەت ئىزھار قىلىپ، توي قىلىش تەكلىپىنى بىرىدۇ. ئۇياتچان شەرمى ــ ھايالىق ئۇيغۇر قىزى خىجىل بولۇپ، قېچىپ ئۆيگە كىرىپ كىتىدۇ.  يىگىت ھەر كۈنى تۈن بويى قىزنىڭ مەھەللىسنى ئەگىپ، ناخشا توۋلايدۇ. باغ شورسىدىن كىرىپ قىزنىڭ ياتقان ئۆينىڭ ئۆگزىسىگە چالما تاشلايدۇ. قىز بۇلارنى ئۆيدە، تۈڭلۇككە قاراپ يىتىپ بىلىدۇ. ئەگەر قىز يىگىتنى كۆڭلىگە سىغدۇرالىسا ۋە يىگىتنىڭ ئۆزىگە بولغان مۇھەببىتىگە ئىشەنچ قىلالىسا، يىگىتكە ئاتاپ تاماكا خالتىسى، ئېشتانباغ، كانۋاي كۆڭلەك، بالۋاغ، قول ياغلىق ۋە دوپپا تىكىپ، ئۇلارنى كۆڭۇل قويۇپ كەشتىلەپ، كىچىدە باغقا چىقىپ  يىگىت بىلەن  يىگىت بىلەن ئۇچىرشىپ ئۇ نەرسىلەرنى يىگىتكە تەقدىم قىلىدۇ. ئەگەر قىز يىگىتنىڭ ئۆزىنى ياخىشى كۆرگىنىگە رەھمەت ئېيتىش ھەم ئۆزرە ئېيتىش ئارقىلىق يىگىتنى چىرايلىق رەت قىلماقچى بولسا،دوپپىنى يۇقارقى سوۋغىلارنىڭ ئۈستىگە قويۇپ قولىغا تۇتقۇزۇپ قويۇپلا كىرىپ كىتىدۇ. بۇ قىزنىڭ كۆڭلىدە باشقا بىرىنىڭ بارلىقىنى بىلدۇرىدۇ. ئەگەر يىگىتكە رازىلقى بولسا ھەممە نەرسىلەرنى ئىككى قوللاپ بىرىپ، دوپپىنى ئۆز قولى بىلەن يىگىتكە كىيدۇرۇپ قويۇپلا كىرىپ كىتىدۇ. بۇ قىزنىڭ يىگىتكە رازىلىق بەرگىنى، ئۆز مۇھەببىتىنى يىگىتكە تەقدىم قىلغانلىقىنى بىلدۇرىدىغان سىمۋوللۇق جاۋاپ.    قىزنىڭ كۆڭلىنى ئىپادىلەيدىغان چىرايلىق دوپپىنى، نازۇك قوللار بىلەن يىگىتنىڭ بېشىغا كىيدۇرىدىغان بۇ ئىسىل ئادەت، بۇگۇنكى كۈندە زامانىۋىلىشىش تۇسىنى ئىلىپ بىر ئەر بىر ئەرنىڭ بېشىغا دوپپا كىيدۇرىدىغان يامان ئادەتلەرمۇ پەيدا بولدى.(بۇ ئەمەلىي رىئاللىق).ئەجداتلىرىمىز  ئەزىز مىھمانلىرىنى ئەزىزلىسە ھەزگىزمۇ مىھرىبان ئايالى، ۋاپادار سۆيگىنى ئۆزلىرى ئۈچۈن كىچىللىرى ئۇخلىماي، ئۆز ئەقىل پاراسىتىنى مۇجەسسەملەپ تىككەن دوپپىنى تەقدىم قىلغان ياكى ئەر تۇرۇپ ئەرگە رازىلىق بەرگەندەك دوپپىنى بېشغا كىيدۇرۇپ قويغان ئەمەس.  ئەتىۋارلىق مىھمانلارغا بىرەر نەرسە سوۋغا قىلغۇمىز كەلسە، ئەجداتلىرىمىزغا ئوخشاش پىچاق، خەنجەر ياكى باشقا نەرسىلەرنى سوۋغا قىلساق بولدىغۇ؟ ئۇلارمۇ دوستلىقنىڭ بەلگىسى بولالايدىغۇ؟                    پايدىلانما: داڭلىق يازغۇچىمىز <<ئەختەم ئۆمەر>>نىڭ شىنجاڭ خەلق نەشىرىياتى نەشىر قىلغان، <<ئۆزىمىزنى ئېتىراپ قىلايلى>> نامىلىق كىتابى.                   يوللىغۇچى: توغراق شاھزادە.

pak-nur

	ئەتىۋارلىق مىھمانلارغا بىرەر نەرسە سوۋغا قىلغۇمىز كەلسە، ئەجداتلىرىمىزغا ئوخشاش پىچاق، خەنجەر ياكى باشقا نەرسىلەرنى سوۋغا قىلساق بولدىغۇ؟ ئۇلارمۇ دوستلىقنىڭ بەلگىسى بولالايدىغۇ؟ قوللايمەن.

mima520

	ھازىرقى  قىزلىمىزچو    بىلمەيدۇ   پايپىقىنى  ئوڭلاپ  تىكەلمەيدۇ  كەشتە   ۋاي  ۋاي

abdurahman5

	ھەممە قىزلار ئۇنداق ئەمەس. كەشتە تىكەلەيدىغانلارمۇ كۆپ! دوپپا تىكىۋاتقان قىزلارنى كۆرمەپسىز ـــ ھە؟

abdurahman5

	مۇ نۇ سۆزنى............... بۇ سۆزلەر خاتا ئېيىتىلغىنى يوق، شۇ دەۋىرلەردە شۇنداق بولشى مۇمكىن.

monix

	eixan يوللىغان ۋاقتى  2013-4-21 01:18 PM ‹‹ يىگىت ھەر كۈنى تۈن بويى قىزنىڭ مەھەللىسنى ئەگىپ، ن ... بۇنداق ئىش بىزنىڭ بۇرۇنقى ئەجداتلىرىمىز قىلىپ ئۆتكەن ئىشلار ، ھازرمۇ يىزىلاردا ئۇغۇرلىقچە كۈرۈشىدىغانلار گاھىدا قىزنىڭ ئائىلىسىدىكىلەر ئۇخلاپ قالغاندا قىز ئۈزى چىقىپ دەرۋازىنى ئېچىپ قۇيىدۇ ياكى ئۇغۇلغا ئۆيگە كىرىدىغان مۇۋاپىق يەرنى دەپ بىرىپ شۇ يەرنى راسلاپ قۇيىدۇ .