ئېنگىلىزتىلى بىلەن ئۇيغۇرتىلىنىڭ تاقا-تۇقا پاراڭلىرى

BATUR72

	مۇھەممەدتۇرسۇن ئوغلانى                                                                                                    (ھىكايە)      ئېنگىلىزتىلى شىنجاڭغا ساياھەتكە كەلگەن ئىدى  .ئۇ شۇ ساياھېتىدەخوتەن ، قەشقەر،ئاقسۇ  ،غۇلجا قاتارلىق يەرلەرنى  بىر ئايلىنىپ چىقتى ، ئۇنىڭ كاللىسىدا نۇرغۇن سۇئاللار ئەگىدى .ئۇ ئۈرۈمچى كوچىللىرىدا كىتىپ بېرىپ تۇيۇقسىز ئۇيغۇر تىلى بىلەن ئۇچىرشىپ قالدى . __ئالو ...!ئېنگىلىز تىلى ئەپەندىم  ،__دېدى ئۇيغۇرتىلى كۈلۈپ تۇرۇپ . __خا...لو، رەھمەت .سىز ئۇيغۇر تىلى بولامسىز ؟__سورىدى ئېنگىلىزتىلى ئۇيغۇرتىلىنى تونۇيالمىغاندەك قاراپ. __شۇنداق ،سىزنى كۆرۈپ بەكمۇ خۇشال بولدۇم ،سىزنى سۆزلىگەن كىشىلەرنىڭ سالاپىتى   ،چاچ پاسونى پادىچىلار ئىشتىنى ،ئىشقىلىپ ھەممە نەرسىسى  ئادەمنى مەپتۇن قىلىدىكەن . __ھ...ھە،بۇ....،__ئىنگىلىزتىلى نىمە دىيىشىنى بىلەلمەي تۇرۇپ قالدى -دە ئارقىدىنلا ، __سىلەر«ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم »ياكى «ياخشىمۇ سىىز»  دەر بولغۇيدۇڭلار؟ يەنە كىلىپ سىلەرنىڭ خاس كىيىمىڭلار بارغۇ ،بىزگە بۇنچە ھەۋەس قىلىپ نىمە قىلىسىلەر؟ تاس قاپتىمەن سىزنى تونۇمىغىلى . __ئۇمىللى كونىپەرەس  كىيىملەر ،گەپلەر قاچاندا قالدى دەڭە،زامان تەرەققى قىلدى بىزنىڭ كىشىلەرمۇ شۇ ،__دېدى  ئۇيغۇرتىلى كۆرەڭلەپ تۇرۇپ . __بىلەمسىز،بىز بەش يۈز يىل بۇرۇنمۇ ئەجدادلىرىمىز «خالو»دەيدىكەنتۇق ،ھازىرمۇ يەنىلا شۇ گەپ بىلەن سالاملىشىمىز،زامان ئامرىكىدىمۇ ،ياۋروپادىمۇ شۇنداق تەرەققى قىلدى ،لىكىن بىز يەنىلا شۇ «خالو»نى ئۆزگەرتىپ باقمىدۇق،كىيىمگە كەلسەك بىز پەقەت  ئۆزىمىزگە خاس كىيىملەرنى لاھىيلەپ كىيدۇق ،سىلەرمۇ خاسلىقىڭلارغا ماس كىلىدىغان كىيىملەرنى كىيسەڭلەر بولمامدۇ ؟ __دېدى ئېنگىلىزتىلى غەلىتىلىك ھىس قىلىپ . __بۇ .....تاڭەي ..__ئۇيغۇر تىلى گەپ قىلاي دىدى يۇ ،توختاپ قالدى . __قورسىقىڭىز ئاچقاندۇ؟يۈرۈڭ مەن سىزنى مىھمان قىلاي ،بۇيەردە كېندېجى ،چەتئەلچە رېستۇران ،جىيۇبا،ئىشقىلىپ سىزنى سۆزلەيدىغان ئەلدىن كەلگەن  نۇرغۇن نەرسە بار .__دېدى ئۇيغۇرتىلى يەنە كۆرەڭلەپ تۇرۇپ . __جيۇبا؟ ......بۇلارنىڭ تەرجىمىسى يوقمۇ؟ سىلەرنىڭ تىل تەرجىمانىڭلار يوقما ؟__ دەپ ئېنگىلىزتىلى بارغانسىرى بىر ئاز ھەيران قېلىۋاتاتتى . __بار ،ئۇلار ھەممىنى تەرجىمە قىلىدۇ ،لىكىن مىنى سۆزلەيدىغانلار نىمىشقىكىنتاڭ مۇشۇنداق دەيدۇ،ئاسان دەمدىكى ... __مىنىڭ ھىس قىلىشىمچە ئۇيغۇرتىلى سىزنى  سۆزلەش ئۇنچە  قېيىن ئەمەس ،سىزدەك چىرايلىق ھەم گۈزەل تىل كەم ئۇچىرايدۇ،مەن باشقا ۋىلايەت شەھەرلەرنىمۇ ساياھەت قىلدىم ،ھەممە كىشى شۇنداق  غەلىتە بوپ كىتىپتۇ  ،مىنىڭچە سىزنى ئىشلەتكەن  ئادەملىرىڭىز  سىزنى قەدىرلىمەيدىكەن .سىزگە ھىسداشلىق قىلىمەن ،__دېدى ئېنگىلىزتىلى ئۇيغۇرتىلىنىڭ قولىنى سىقىپ تۇرۇپ . __كەچۈرۈڭ، ئىشلار سىز ئويلىغاندەك ئەمەس  ،مەن ئۇيغۇرلارنى يەنىلا شۇنداق ياخشى كۆرىمەن .بۇلار مېنى تاشلىۋەتمىسىلا ،ئۇنتۇپ كەتمىسىلا مەن مەڭگۈ بۇلارنى سۆيىمەن .بولمىسا مەنمۇ ئاستا ئەزرايىل بىلەن كۆرۈشسەم بولىدۇ ،ئۇنداقتا ئۇيغۇرلارمۇ مەۋجۇتلۇقىنى يوقىتىدۇ ،شۇڭا ئۇلار ھامان مىنى قوغدايدۇ __دېدى ئۇيغۇرتىلى بىر خىل جانلىق ھەم قەتئىي ئاۋازدا . __دىگىنىڭىز كەلسۇن ،ماڭا ئىشىنىڭ ،ئۇيغۇرلار ھامان سىزنى قەدىرلەيدۇ .__دېدى ئېنگىلىزتىلى ئۇنىڭغا قەتئىيلىكىگە قايىل بولۇپ  . __بۇيەردە ئۇيغۇر ئاشخانىلىرى ،سىلەرنىڭ تەبئىي تامىقىڭلار يوقمۇ ؟ مېنىڭ شۇلاردىن يىگۈم بار، __بارلىقىغۇ بار ،لىكىن سىلەرنىڭكىگە يەتمەيدۇ .سزنىڭ كىشىلىرىڭىز  شۇنداق ھوزۇلۇق ياشايدۇ ،قەھۋە ،كولباسا،ئىشقىلىپ دۇنيادا مەززىلىك نەرسىلەر سىلەردىن چىقامىكىن دەپ ئويلايمەن ،__دېدى ئۇيغۇرتىلى ھەۋەس بىلەن ئېنگىلىز تىلىغا قاراپ . __ئۇنداقمۇ ئەمەستۇ ؟قالغان سۆزلەرنى تاماقتىن كىيىن دىسەك قانداق ؟ مېنىڭ ئامرىكىدىكى ئۇيغۇرلاردىن ئاڭلىغان دۆڭكۆرۈكتىكى ئۇيغۇر ئۇستاملارنىڭ تامىقىدىن يىگۈم بار .__دېدى ئېنگىلىزتىلى ھاياجانلىنىپ تۇرۇپ . __ھە...، بوپتۇ ،مەن شۇ سىزگە تېتىماسمىكى دەپ .... __يۈرۈڭ ،يول باشلاڭ. ئىككەيلەن تاماققا ماڭدى ،يولدا ئېنگىلىزتىلى خەلقئاراچوڭ باارنى توختىماي رەسىمگە تارتتى ،ھەربىر مىللى ئالاھىدىلكى بار نەرسىگە شۇنداق ھەۋەس ۋە ھاياجان ئىچىدە قارايىتتى ،ئۇيغۇرتىلى بولسا ھەيران قالدى ،«بۇنىڭ شۇنچىۋالا ھەيران قالىدىغان نىمىسى باردۇ؟بۇلارنىڭ ئىففىل تۆمۈر مۇنارى ،ئەركىنلىك ئىلاھى ھەيكىلى ،گۈزەل ھەم ئادەمنىڭ چۈشىدىمۇ بارغۇسى كىلىدىغان نىيو -يورك ،ئىشقىلىپ بۇلارنىڭ ھەممە نىمىسى بىزنىڭ بۇ كونىلىق چىللايدىغان نەرسىلىرمىزدىن ھەيۋەتلىك ھەم گۈزەل ،توۋا ...،قىززىق ئىش »دىگەنلەرنى ئىچىدە ئويلاۋاتاتتى . __بۇلارنىڭ ھەيران قالغۇدەك نىمىسى بار ئەمدى .ئۇ ئاخىرى ئۆزىنىڭ بايا ئويلىغانلىرىنى دەۋەتتى . __بىلەمسىز ،بىزنىڭ ئەركىنلىك ھەيكىلىمىز پەقەت بىر قاتۇرغان ھەيكەل ،لىكىن بىز ئۇنى سۆيىمىز ،چۈنكى ئۇ بىزنىڭ ئەركىنلىكنى سۆيدىغانىقىمىزدىنلا ئەمەس ،بەلكى بۇرۇنقىلارنىڭ ئەقىل- پاراسەت جەۋھەرلىرى ،بىزنىڭ، جۈملىدىن ئامرىكىلىقلارنىڭ  داۋاملىشىپ كىلىۋاتقان  قېنىغا سىڭىپ كەتكەن چىن مەدەنيىتمىزنىڭ سموۋولى ،ئۇلارنى سۆيمىگەنلىكىمىز ئەجدادىمىزنى ئۇنۇتقانلىقىمىز ،ئەۋلادلىرىمىزغا قەرىزدار بولغانلىقىمىز ،ئەۋلادلىرمىزنى خاتا يولغا باشلىغانلىقىمىز .ئۆزىمىزدىن چەتنەپ ،كىملىكىمىزنى يوقاتقانلىقىمىز .بۇنداق بولساق ئېنىقلا ئاسانلا يولىمىزدىن ئازىمىز ،ئەۋلادلىرىمىزمۇ يولنى بىلمەي  كەلگۈسىگە بولغان ئىشەنچىسىنى يوقتىدۇ ،جەمىيىتىمىز يوقۇلۇشقا قاراپ ماڭىدۇ .شۇڭا ئامرىكىلىقلار شۇنداق ئىشەنچلىك ياشايدۇ ،ھەم تىز تەرەققى قىلدى .__،دېدى ئېنگىلىز تىلى ھاياجان ئىچىدە . __مەن بىلدىم .تەلىمىڭىزگە رەھمەت ،مەنمۇ مەدەنيىتىمنى قەدىرلەشنى ،سۆيۈشنى كىشىلىرىمىزگە ئۈگۈتۈمەن.   ماڭغاچ بىردەمدە  ئۇلار بىر تاماقخانىغا كىلىپ ئولتۇرۇشتى . ئۇلار ئېنگىلىزتىلىنىڭ تەكلىۋى بىلەن پولۇ ،لەغمەن ،سومىيەن ،چۆچۆرە قاتارلىقلارنى بۇيرۇتتى .تاماق جەريانىدا ئېنگىلىزتىلى شۇنداق ھوزۇر ھىس قىلغاندەك  قىلاتتى .ئۇنىڭ ئاغزىدىن «مۇنداقمۇ تەملىك تاماق باركەن »دىگەن گەپلەر چۈشمەيىتتى .تاماقتىن كىيىن ئېنگىلىز تىلى  ئۇيغۇرتىلى ھۆرمىتى ئۈچۈن ئۇنىڭ بىلەن  تەڭ دۇئا قىلدى -دە __پاھ ...!.دۇنيادا بۇنداق ئىسىل تاماق ئاز جۇمۇ ،مەن شۇنچە دۆلەتنى كىزىپمۇ مۇنداق يىيىشلىك تاماقنى ئۇچراتمىدىم  .دېدى ئىنگلىزتىلى خۇشال بولۇپ . __شۇنداقمۇ ؟__ئۇيغۇرتىلى ھەيران قالدى .   ئېنگىلىز تىلى ئېشىپ قالغان تاماقنى ئېلىپ ماڭدى ،ئۇيغۇر تىلى ئەجەبلىنىپ سورىدى : ___نىمە قىلىسىز؟ __كوچىدىكى تىلەمچىگە بىرەيلى. __ كوچىدىكى تىلەمچىلەر بۇنى ئالمايدۇ . __نىمىشقا؟ __ئۇلار پۇل ئالىدۇ .باشقا نەرسە ئالمايدۇ . __ئۇلار جېنىنى باقالماي كوچىغا چىققان تۇرسا ....،ئېنگىلىزتىلى بىر ئاز ئەجەبلەنگەن ئىدى . __ئۇلارنىڭ قورسىقى توق ،پەقەت شۇ پۇللا ئالىدۇ . __ئۇنداقتا قورسىقى توق تۇرۇپ كوچىغا چىقىپ بىچارە بولۇپ  غورۇرىنى يەر بىلەن  يەكسان قىلغۇچە،كىچىك تىجارەت قىلسا ياكى قىلالايدىغان ئىشىنى قىلسا  بولمامدۇ ؟بۇ نۇمۇس ئەمەسمۇ ؟ __ئۇنداق دىمەڭ ،ئۇلارمۇ ئادەم ،بۇمۇ ئۇلارنىڭ جان بېقىشى ئۈچۈن ،تاماقنى قويۇڭ ،مەن ماڭغۇچە دەپ بېرەي .__دەپ ئېنگىىزتىلىنى يۆتلەپ ماڭدى ئۇيغۇرتىلى . __پۇل دىگەن تاپماق ئۇنداق ئاسان ئەمەس ،شۇڭا بەزى بىچارىلەر مۇشۇنداق قىلىپ دوختۇرخانىغاداۋالىتىدىغان ،ھەرخىل ھاجىتىدىن چىقىدىغان  پۇلنى  تاپىدۇ .__ئۇيغۇرتىلى قىستۇرۇپ قويدى. __نىمە ؟!!!سىلەر نىمە دىگەن غەلىتە ،ئەجابا سىلەرنىڭ باي  ،پۇلى بار كىشىلىرىڭلار يوقمۇ ؟ئۇلار پۇل تېپىپ شۇنداق بىچارىلەرنى يۆلىمەي نىمە قىلىدۇ ؟پۇلنى پەقەت  بېسىپ يېتىش ،بانكىدا ساقلاش ئۈچۈن تاپامدۇ ؟ بىل.گايتىس قاتارلىقلار مۇ بايغۇ ،ئۇلار ئۆز مىللىتى ،قەۋمى بولمىسىمۇ ،شۇ ئافرىقىدىكى بىچارىلەرگە نۇرغۇن ياردەمنى قىلدى.سىلەرنىڭ كۆز ئالدىڭلاردا تۇرۇپمۇ كارىڭلار بولمايدىكەن ،ئەجابا سىلەرنىڭ بۇ يەردە مۇسۇلماننىڭ مەنىسى مەن كۆرگەن ئامرىكىدىكى ۋە باشقا يەردىكى بىر-بىرنى يۆلەپ كۆڭۈل بۆلىدىغان مۇسۇلمانلار بىلەن  ئوخشىمامدۇ ؟مەن پەقەت چۈشەنمىدىم ،__دېدى ئېنگىلز تىلى بىرخىل  ھەيران قالغان قىياپەتتە. __ئۇ تىلەمچىلەرنىڭ بەزىلىرى يالغان ،ھەممىسىگە ئىشەنگىلى بولمايدۇ ،شۇڭا خاتا يۆلەپ قېلىشتىن ئەنسىرەيدۇ،شۇڭا بەزى راست بىچارىلەر ئامالسىز قالىدۇ . __تىلەمچىنىڭمۇ يالغىنى بولامدۇ ؟قىززىق ئىش .__ئېنگىلىزتىلى كۈلۈپ كەتتى . __بار ،ھورۇن ،ئىشلەشكە خوشياقمايدىغان  كىشىلەر شۇنداق قىلىدۇ . __ئۇلار ھايات بولغاندىكىن چەكلىك ھاياتىدا ئىشلىۋالسا نىمە بوپتۇ ،بۇنداق ئۆلۈكتەك بىچارىلەرنىڭ قىياپىتىگە كىرىپ تىلەمچىلىك قىلىدىغان ئىشنى ئۆزىنى ئادەم دەيدىغان كىشى قىلمايدۇ ،ئامرىكىدا بۇنداقلار كەم ئۇچىرايدۇ ،ئۇلار ئۆزىدە بار ئالاھىدىلىكى بىلەن ساز چېلىش ،تىجارەت دىگەندەك ئىشلارنى قىلىپ غۇرۇرى بىلەن تاماق يەيدۇ ،جۇڭگۇنىڭ ئىچكىرى شەھەرلىرىدىمۇ نۇرغۇن سازەندە تىلەمچىلەرنى كۆردۈم .يەنە كىلىپ سىلەرنىڭ بايلارمۇ بەك غەلىتە ئىكەن .بۇنداق ئىشنى باھانە قىلىپ ئولتۇرغۇچە سۈرۈشتۈرۈپ راست بىچارىلىرىغا ياردەم قولىنى سۇنسا، كۆڭۈللەر ئىللىپ ئادەملەر مۇھەببەت بىلەن ياشىسا ،ئادەملەر ئادەمدەك ياشىمامدۇ .ھەممەيلەن دىگۈدەك ئۆز جېنى،مەنپەئەتى  بىلەن قالسا بۇنداق سوغۇق جەمىيەتنىڭ ئورمانلىقتىكى  ئۆز قورسىقىنىلا ئويلايدىغان ھايۋانلاردىن نمە پەرقى . __لىكىن ،ئالدىرىماڭ ،ئاشۇنداق ئاقكۆڭۈل بايلىرىمىزمۇ خېلى بار ،ئۇلار ھازىرمۇ بىر -بىرلەپ چىقىۋاتىدۇ ،خۇددى سىزنىڭ ئىنگىلىزتىلى دا سۆزلەيدىغان كىشىلەرنى ھەممىنى قىلىۋەتكەندەك گەپ قىلدىڭىزغۇ ،__دەپ ئۇيغۇتىلى نارازىلىقىنى بىلدۈردى . __كەچۈرۈڭ ،مەن قەستەن سىلەرنى كەم سۇندۇرماقچى ئەمەس ،ئەمەليەتتە جۇڭگۇلۇق ،شىنجاڭلىق بايلارنىڭ سىخىي ئىشلىرىنى مەنمۇ ئاز تولا ئامرىكىدىكى كىشىلەردىن ئاڭلىغان .لىكىن جەمىيەتنىڭ كۆپ قىسمىنى تەشكىل قىلغان بايلار شۇنداق بولغاندىلا ئاندىن مەن يۇقىردا دىگەن ئەھۋال چىقايدۇ.ئەگەر پەقەت بارماقتا سانىغۇچىلىك كىشىلەر ياخشىلىق قىلىپ كۆپ قىسىم كىشىلەر پۇلنىڭ قۇلى بولۇپ پەقەت ئۆز بۇزۇپ چاچىدىغان بەتخەج تۇرمۇشى بىلەن بولۇپ،پۇلنى جايىدا ئىشلەتمەيدىكەن  ،يۇقارقى ئىشلار ھامان يۈز بېرىدۇ ،جەمىيەتنى قاراڭغۇچىلىق باسىدۇ .سىزمۇ بىلىسىز جەمىيەت ئۆز ئۆيىگىلا يورۇيدىغان لامپۇچكىلارغىلا ئەمەس ،سىرتلارغا نۇر چېچىپ كىزلەرگە يول باشلايدىغان يول چىراغلىرىغىمۇ مۇھتاج. ئۇلار بىردەمدە ئايرىدرومغا كەلدى .بىر -بىرى بىلەن خوشلاشقاندىن كىيىن ئېنگىلىزتىلى يەنە بىر جايغاساياھەتكە  يولغا چىقىپ كەتتى . ئۇيغۇرتىلى يولدا  ئويلاۋاتاتتى .بىزنىڭ بۇجايىمىزمۇ شۇلاردەك تەرەققىياتقا مۇھتاج.مەن ھەممەيلەنگە چاقىرىق قىلىپ ئۇنىڭ بىلەن بولغان بۇ پاراڭنى باشقىلارغىمۇ دەپ ئۆزىگە ئىشىنىش ئۆزىنى كۈچەيتىش توغۇرلۇق ،خەلقى ،مەدەنيىتى ،ئۆز يۇرتىنى تەرەققى قىلدۇرۇشنى توغرا ئويلاش  توغۇرلۇق ئىككى ئېغىزگەپ قىلاي ،ئۇ توختاپ قالدى ،«توغرا مىنى كىممۇ سۆيە؟ كىم مېنى ئىشىلتىپ گەپ قىلا؟» ،ئۇ بايقى پاراڭنى ئويلاپ يەنە تۇيۇقسىز ئۈمىدلەندى -دە يولىغا راۋان بولدى .                                                                        2013.03.24

fanteken

	شۇنداق ئۆزىمىزنىڭ بار بولغاندىن كىيىن خەقنىڭكىنى قىستۇرۋالمايلى ،مىنىڭ دەيدىغىنىم ئۆزىمىزدە بارنى ئۆزىمىز ئۈچۈن خىزمەت قىلدۇرايلى.خەقنىڭكىنى ئىشلىتىۋىرىشتىن خىجىلمۇ بولارمىز ئۆزىمىزنىڭكىگە يەنە خەقنىڭكىنى قوشۇپ تەڭ ئىشلىتىشتىن. تەرەققى قىلايلى ،خاسلىق يولىدا تەرەققى قىلايلى .خەقنىڭ ئىسىلكەن دەپ ئىشلەتكەن بىلەن خەق كۆرەلمەيدىغان گەپ بىزنى .

qirakpay

	بۇ  ھىكايىنى ياخشى يېزىپ ئانا تىلىمىزنىڭ قەدىر-قىممىتىنى...نامايەن قىپسىز..

abdul915

	ئەللىك بەش نومۇرلۇق ئەسەر ئىكەن ....

hasratlik

	ئاللاھ خالىسا بۇززۇۋانلار ئۆززۇۋانلارغا مەسلىكى كېلىدىغان كۈنلەرمۇ كېلەر .

326ayixa

	hasratlik يوللىغان ۋاقتى  2013-4-12 01:22 PM ئاللاھ خالىسا بۇززۇۋانلار ئۆززۇۋانلارغا مەسلىكى كېلى ... قوللايمەن

BATUR72

	كۆپچىلىكنىڭ قوللىغىنىغا رەھمەت

ئالىنۇر

	ئانا تىلىمىزنى قەدىرلەيلى،تىل مىللەتنىڭ مەۋجۇت بولۇپ تۇرىشىدىكى مۇھىم ئامىل. تىل يوقالسا مىللەت يوقايدۇ.................................

dolataogli

	ئەتىگەن دوختۇرخانىغا بارغان ئېدىم، دوختۇرخانىنىڭ ئىككى خېلى چوڭ ئىككى ئۇيغۇر رەھبىرى بىر بىرى بىلەن گەپ قىلىشۋېتىپتۇ، باشتا ئۇلارنى بەسەيلەرمىكىن دەپتىمەن. تۇرۇپ-تۇرۇپ ئۇيغۇرچە گەپلەرنى ئارلاشتۇرۇپ سۆزلىگىنىگە قاراپ بۇززۇۋانلاركەنلىگىنى بىلدىم.