چىن تۆمۈر باتۇرنىڭ ئەۋلادلىرى توقسۇن ناھىيسىدە

uyghardis

	چىن تۆمۈر باتۇرنىڭ ئەۋلادلىرى توقسۇن ناھىيسىدە توقسۇن ناھىيىسىدىكى بىر پىشقەدەم ئوقۇتقۇچنىڭ خاتىرسىدىن:    مەن كىچىك چېغىمداكەنىتىمىزدىكى ھاۋۇل ھاجى ۋە ئۇنىڭ باللىرىنى «چىن تۈمۈر باتۇر»ئەۋلادلىرى ئىكەن،دېگەن گەپ-سۆزلەرنى ئاڭلايتتىم. ئۇلار توغرىسىدىكى قىزىقارلىق پاراڭلارمۇ ئاز ئەمەس ئىدى.ئۇلار توغرىسىدا ماقالە يازغان بولساممۇ ئىلان قىلدۇرۇشقا جۈرئەت قىلالمىغان ئىدىم. يىقىندا تېلۋوزۇردىن مەختۇمسۇلا ۋە ئۇنىڭ قەۋرىسى توغرىسىدىكى خەۋەرلەرنى كۆرگەندىن كىيىن، ئەسىرىمنى قىسقا قىلىپ جامائەتكە ئىلان قىلىشنى توغرا تاپتىم. ئوقۇرمەنلەرنىڭ قىممەتلىك تەكلىپ-پىكىرلەرنى بېرىشىنى ،ئىنىق بولمىغان يەرلىرنى كۆرسىتىپ بېرىشنى ئۈمىد قىلىمەن. «چېن تۆمۈر باتۇرنىڭ» كىينىكى  ھاياتى پائالىيتى «چېن تۆمۈر باتۇر» چۆچەكتە بايان قىلىنغىنىدەك سىڭلىسى مەختۇمسۇلانى قۇتۇلدۇرۇش ئۈچۈن ،دۈشمەنگە جەڭ ئىلان قىلغان. ئۇرۇشتا چېن تۆمۈر باتۇر قلىچ ۋە ئوقيانى ئىشقا سېلىپ نۇرغۇن دۈشمەننى ئۆلتۈرۈپ ئۇلارنى چېكىندۈرگەن. ئۇ يالغۇز ئۇرۇش قىلىپ سىڭلىسىنى قۇتقۇزۇشنىڭ تەسلىكىنى تونۇپ يېتىپ، ئادەم باشلاپ كېلىپ قايتا ئۇرۇش قىلماقچى بولغان. ئۇ تاغ –داۋانلاردىن ئېشىپ يۇرتى ئاقسۇ ۋىلايىتىنىڭ ئۈچ تۇرپان ناھيىسىگە بارغان. ئۇرۇق- تۇغقان،دوست-بۇرادەرلىرىگە سىڭلىسى توغرىسىدىكى بۇ ۋەقەنى تەپسلىي سۆزلەپ بەرگەن. ئۇنىڭ دوست-بۇرادەرلىرى كۆزىلىرىگە ياش ئېلىپ ئۇنىڭ سىپىگە قوشۇلۇپ، سىڭلىسىنى قۇتقۇزۇشۇش ئۈچۈن بىللە جەڭ قىلىشقا ماقۇل بۇلۇپ چېن تۆمۈر باتۇرنى قوغدىغان ۋە يىقىندىن ياردەمدە بولغان. مانا شۇنداق ئىشلار ئوڭۇشلۇق بولىۋاتقان كۈنلەرنىڭ بىردە چېن تۆمۈر باتۇر دۈشمەننىڭ قولىغا چۈشۈپ قالغان. شۇ ۋاقىتتىكى ھۆكۈمەت، چىن تۆمۈر باتۇرنىڭ  سىڭلىسىنى قۇتقۇزۇش كۆرىشى ھەققانىي بولسىمۇ ،بىراق ئۆلتۈرگەن ئادىمى كۆپ بولغاچقا ،ئۇنى ئۈچ تۇرپاندىن ھازىرقى تۇرپان ۋىلايتىنىڭ توقسۇن ناھىيسىگە  مەجبۇرى كۆچۈرگەن. ئۇلار ئۇزۇن سەپەر قىلىپ يول ئازابىنى يەتكۈچە تارتقان،چىن تۆمۈر باتۇرنىڭ ئايالى توقسۇنغا يېقىنلاشقاندا ئوغۇل تۇغقان،بالسىنىڭ ئىسىمنى غىرىپ دەپ قويغان،ئۇلار توقسۇنغا كەلگەندىن كىيىن ئاق كۆڭۈل كىشىلەرنىڭ ياردىمى بىلەن ناھىيە بازىرىدىن تەخمىنەن ئۈچ كىلومىتىر يېراقلىقتىكى ۋەخپە (بازار مەسجت يىرى) دېگەن مەھەلىگە ماكانلاشقان. «چېن تۆمۈر باتۇر»ئائىلسى ۋەخپىگە ئورۇنلاشقاندىن كىيىن دىھقانچىلىق ،چارۋىچىلىق ئىشلىرى بىلەن شۇغۇللانغان.قىشلىقى ئوۋ ئوۋلاشنى ئۇزۇنغىچە داۋاملاشتۇرغان،باشقىلارغا ئوۋ ئوۋلاشنى ئۈگەتكەن. يالغۇز، دۈشمەنگە جەڭ ئىلان قىلىپ باتۇرلۇق كۆرسەتكەن،ئەل سۆيگەن «چېن تۆمۈر باتۇر» بالىلىرىغا پاناھلانغىدەك ئۆي، يەر زىمىن، مال-چارۋا قالدۇرۇپ، 95 يېشىدا ئالەمدىن ئۆتكەن ،ئۇنىڭ مىيىتى ۋەخپىگە قويۇلغان. «چېن تۆمۈر باتۇرنىڭ ئەۋلادلىرى» «چېن تۆمۈر باتۇر» نىڭ ئەۋلادلىرى توقسۇن ناھيىسىنىڭ غۇلبۇيى يېزىسىغا يەنى بوران ئېغىزىغا مەركەزلىك ماكانلاشقان. ئۇلار ئىگىز بوي،قاڭشارلىق بەستىلىك،كۈچتۈڭگۈر بولۇپ،باتۇرلارغا خاس ئالاھىدىكى بار.     مەن غولبۇيى يىزىسى قەسقىر كەنت ئالتىنجى مەھەللە يەنى ھاۋۇل ھاجى مەھەلىسىدە ئولتۇرۇشلۇق «چېن تۆمۈر باتۇر» ئەۋلادلىرىنى تونۇشتۇرىمەن. مەھەلىنىڭ نامىمۇ«ھاۋۇل ھاجى»نامى بىلەن ئاتىلىپ كەلگەن.ئۇ 100 ياشقا كىرگەندە ئالەمدىن ئۆتكەن.ئۇنىڭ ئوغۇللىرى ھازىر 80 ياشقا كىرىپ قالغان بولسىمۇ شۇنداق تېتىك، تېخى جىسمانىي ئەمگەكتىن قالمىغان. تېرىشچان بولۇپ ھەر خىل كەسىپ بىلەن شۇغۇللىنىدۇ،شۇڭا ئۇلار باشقىلاردىن بۇرۇنلا ھاللىق سەۋىيىگە يەتكەن. ئۇلارنىڭ ئارسىدا يېزا خىزمىتىنى ئىشلەيدىغان پارتىيلىك كادىرلارمۇ بار،قاريى –دامۇللالارمۇ بار بولۇپ ھەر جەھەتتىن باشقا جەمەتلەردىن پەرىقلىنىپ تۇرىدۇ. مۇلاھىزە: «چېن تۆمۈر باتۇر» توقسۇنغا كەلگەن دەسلەپكى ۋاقىتلاردا  توقسۇن ئادەم ئاز،ھاۋاسى قۇرغاق، بورانلىق،ئەتراپى جاڭگاللىق ئىدى.پىچان ناھيىسى لۈكچۈن ۋاڭ ئوردىسى بىر قىسىم گۇناھكارلارنى توقسۇنغا مەجبۇرى كۆچۈرگەن،ئۈچ تۇرپاندىمۇ بىر بۆلەك كىشلەر شۇ ئۇسۇل بىلەن كەلگەن.يېزىمىزدا ئۈچ تۇرپانلىق ئەۋلادلار كۆپ.ئۇلار جاپالىق ئىشلەپ ئىگىلىك تىكلەپ تۇرمۇشىنى قامدىغان.   يازغۇچى:مۇھەممەت   دۇگامەت

فائزە

	يۇلداش يوللىغان ۋاقتى  2013-3-28 09:04 PM نۇزۇگۇم قۇشاقلىرى  بىلەن كۆچ_كۆچ قۇشاقلىرىنى بىلدىغان ... ئېلىكىتاب بولسىمۇ بولامدۇ؟

tapalmidim

	كىچىك چېغىمدا ،چىن تۈمۈر باتۇر دېسە تېخى رىۋايەتلەردىكى ئادەممىكىن دەيتتىم بۇرۇن ئىگەرلىك ئات دىگەن كىتابنى ئوقۇغاندا ،تازا ئىنىق ئىسىمدە قالماپتۇ ،ئۈچ تۇرپانغىمۇ ياكى توقسۇغىىمۇ خېلى كۆپ توقسۇنلۇقلارنىڭ كۆچۈپ بارغانلىقىنى ،ھەم توقسۇن دەپ بىر يەرنىڭ بارلىقى يېزىلغان .

فائزە

	يۇلداش يوللىغان ۋاقتى  2013-3-28 09:14 PM يۇللاپ بىرىڭ قىرىندىشىم ماڭا ئىلىكتىرونلۇق خەت ساندۇقىڭىزنى ئۇچۇر قىلىپ ئەۋەتىپ بېرەمسىز؟ھازىرلا يوللاپ بېرەي

فائزە

	tapalmidim يوللىغان ۋاقتى  2013-3-28 09:14 PM كىچىك چېغىمدا ،چىن تۈمۈر باتۇر دېسە تېخى رىۋايەتلەردى ... مەن توقسۇنلۇق،توغرا دەيسىز،شۇ روماندا بار،ئۈچ تۇرپانغا كۆچۈپ بېرىپتىكەن.

budak810

	تۇۋۋا  چىن تۇمۇر باتۇر تارىختا   راس بۇلغان ۋەقە مۇ مەن رىۋايەت دەپلا يۇرۇپتىمەن  رەھمەت  ئەمدى بىلىۋالدىم

koknur01

	مەن ئۆزەم توقسۇنلۇق بولغان بىلەن مۇنداق گەپنى ئەمدى ئاڭلاۋاتىمەن جۇمۇ..بولمىسا مەنمۇ قەسقىر كەنتىدىن ئەمما باشقا مەھەللىدىن

sardor

	ھرقانداق رىۋايەتنىڭ بىر ئەمەلىي بىر ئوبىكتى بولىدۇ ،ئەمما بۇ تىللارتىن -تىللارغا كۆچۈپ ئەسلى ئوبرازدىن غايىۋىلەشتۇرۇلۇپ كىتىدۇ.

tapalmidim

	فائزە يوللىغان ۋاقتى  2013-3-28 09:22 PM مەن توقسۇنلۇق،توغرا دەيسىز،شۇ روماندا بار،ئۈچ تۇرپا ... رەھمەت بىلۋالدىم ،مەنمۇ توقسۇنلۇق ، ئەمما بۇرۇن بۇ تېمىدىكى مەزمون تۇغۇرلۇق ئاڭلاپ باقماپتىكەنمەن

فائزە

	يۇلداش يوللىغان ۋاقتى  2013-3-28 09:27 PM ئىلىكتىرونلۇق خەت ساندۇقىڭىز دەيسىز مەندە يۇق مۇنداق  ... چ چ رىڭىزنى ئۇچۇر قىلىپ ئەۋەتىپ بېرىڭ.شۇنىڭغا يوللاپ بېرەي