تــــۈركـــىــيـــە

IsPat

	تۈركىيە The Requblic of Tuekey باتۇرلار دۆلىتى [align=justify]تۈركىيىنىڭ تولۇق نامى < تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى> ، ئاسىيانىڭ غەربىگە جايلاشقان، زېمىنى ئاسىيا،ياۋروپادىن ئىبارەت ئىككى قىتئەگە تۇتاشقان . دۆلەت نامى مىللەت نامىدىن كېلىپ چىققان. مىللەت نامى <تۈرك دوپپىسى> نامىدىن پايدا بولغان ،تۈركلەرنىڭ مۇنداق بىر خىل ئۆرپ-ئادىتى بولۇپ،ئۇلار دائىم دوپپا كىيىدىكەن ،ھەم دوپپىنىڭ رەڭگى ياكى شەكلىگە قاراپ توغرا ھالدا قايسى قەبىلىدىن ئىكەنلىكىنى پەرقلەندۈرەلەيدىكەن،تۈرك ئەسلى <تۈرك دوپپىسى كەيگەن مىللەت>دىگەن مەنىدە بولۇپ،كىيىنچە ئاندىن مىللەت نامىغا ئۆزگەرگەن. تۈركلەر غەربىي تۈركلەرنىڭ باشقا مىللەت-ئېرقلارنى ئاسمىلياتسىيە قىلىپ قوشۇلۇشىدىن شەكىللەنگەن .تۈركچىدە <تۈرك> سۆزى <كۈچلۈك>،<كۈچتۈڭگۈر>دىگەن مەنىدە،تاتارچىدا بولسا <باتۇر>دىگەن مەنىدە بولىدۇ ،1300-يىلى تۈركلەرنىڭ يولباشچىسى ئوسمان (1326 --- 1259) كىچىك ئاسىيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىنى بويسۇندۇرۇپ مۇستەقىل بىر بەگلىك قۇرۇپ ، ئۆزىنى سۇلتان دەپ ئاتىغان .1326-يىلى ، تۈركلەر ۋىزانتىيە ئىمپىرىيىسىنىڭ قولىدىن بۇدسا شەھىرىنى تارتىۋىلىپ ،ئۇنى ئۆزىگە پايتەخت قىلغان ، يېڭى دۆلەت ئوسماننىڭ نامىدا ئوسمان ئىمپىرىيىسى دەپ ئاتىلىپ،زېمىنى ئاسىيا ،ياۋروپا ۋە ئافرىقا قاتارلىق ئۈچ چوڭ قىتئەگە سوزۇلغان،12مىليون كۋادرات كىلومېتىر زېمىنى بار ئىمپىرىيىگە ئايلانغان. ئىمپىرىيە 19-ئەسىرنىڭ ئاخىرىدا ئاجىزلاشقان . 1918-يىلى ئىمپىرىيە رەسمىي پارچىلانغان.تۈركىيە سۆزى 19-ئەسىردىلا كەڭ كۆلەمدە ئىشلىتىلگەن . 1923-يىلى 10-ئاينىڭ29-كۈنى جۇمھۇرىيەت قۇرۇلغاندا،رەسمىي ھالدا < تۈركىيە>دۆلەت نامى قىلىپ قوللانغان . [align=justify]تۈركىيىنىڭ يەر مەيدانى 780مىڭ675 كۋادرات كىلومېتىر،ئاھالىسى 61مىليون 800مىڭ،تۈركلەر %98 تىن ئارتۇقراقىنى ئىگىلەيدۇ.قالغىنىنى كوردلار ، ئەرەبلەر، ئەرمەنلەر ، گرېكلار ۋە گروزىنلار ئىگىلەيدۇ ،تۈرك تىلى دۆلەت تىلى بولۇپ ،%98 ئاھالىسى تۈرك تىلىدا سۆزلىشىدۇ،%98 ئاھالىسى ئسلام دىنىغا ئېتىقاد قىلىدۇ ،پايتەختى ئەنقەرە ، پۇل بىرلىكى لىرا . مەنبە : دۆلەت ۋە رايونلارنىڭ نامىنىڭ كېلىش تارىخى .( شىنجاڭ ئۇنۋېرسىتىتى نەشرىياتى نەشىر قىلغان) كۈندە بىر دۆلەت توغرىسىدا يوللىنىدۇ .

subhinur

	پۇلۇم جىق بولغان بولسا بىر كۆرۈپ كىلەتتىم.خۇدايىم بۇ ئارزۇيۇمغىمۇ يەتكۈزەر

JaSuR★

	تۈركلەر ياخشى چۈشەندۈرۈلۈپتۇ  [s:47]

aysiman

	كۈندە بىر دۆلەتنى تۇنۇشتىسىڭىز  ياخشى بولاتتى ، رەخمەت سىزگە داۋامىغا تەشنامىز .

gherip

	تۈركىيە تارىخىنى چۈشەندۈرگىنىڭىزگە رەھمەت

bahram

	تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى [align=justify]تۈركىيە جۇمھۇرىيىتى Republic of Turkey 11     پايتەختى ئەنقەرەنىڭ نوپۇسى 3500مىڭ. ئەڭ چوڭ شەھرى ئىستانبۇلنىڭ نوپۇسى 9مىلىيۇن.    ئورنى: ياۋروبا ۋە ئاسىيادىن ئىبارەت ئىككى قىتئەگە جايلاشقان بولۇپ، زېمىنىنىڭ كۆپ قىسىمى كىچىك ئاسىيا يىېرىم ئارىلىغا جايلاشقان . ياۋروپا قىسىمى گرېتسىيە، بولغارىيە بىلەن تۇتىشىدۇ؛ ئاسىيا قىسىمى سوۋېت ئىتتىپاقى، سۇرىيە، ئىران ۋە ئىراق بىلەن چېگىرىداش. يەر مەيدانى :780مىڭ580 كۋادرات كىلومېتىر. زېمىنىنىڭ %97 ى ئاسىيادا، %3 ى ئاۋروپادا. قۇرۇقلۇق چېگرىسىنىڭ ئۇزۇنلۇقى 2،573 كىلومېتىر ، دېڭىز قىۇغىقىنىڭ ئۇزۇۇنلۇقى 3،558 كىلومېتىر.    نوپۇسى: تۈركىيەنىڭ2007-يىلى 1-ئايدىكى نوپۇسى  71مىليون158مىڭ، بولۇپ تۈركلەر 80%، دىملى، زارا، كۇرمانجى قاتارلىق كۇردمىللەتلىرى 18%، ئۇندىن باشقا يەنە كاۋكاز ۋە شەرقى ياۋروپا مۇسۇلمانلىرىمۇ 2%ئەتراپىدا. تۈركىيە ئاھالىسىنىڭ 99.8%ى مۇسۇلمان بولۇپ، بۇنىڭ ئىچىدە %85 ى ئىسلام دىنىنىڭ سۈننىي مەزھىپىگە، %14 شىئە مەزھىپىگە مەنسۇپ. %0.2 ئادەم خىرىستىئان ۋە يەھۇدىي دىنىغا ئېتقاد قىلىدۇ. پايتەختى: ئەنقەرە. ئاساسلىق شەھەرلىرى: ئىستانبۇل، ئەنقەرە، ئىزمىر، ئادانا، بۇرسا، كونيا قاتارلىقلار. تىلى: تۈرك تىلى، دەسلەپتە ئەرەب يېزىقىنى قوللىنىپ كەلگەن، مۇستافا كامال تۈركىيىدە غەربلەشتۈرۈش سىياسىتىنى يولغا قويغاندا، لاتىن يېزىقىنى قولانغان. سىياسىي تۈزۈلمىسى: 1961- يىلى 7- ئايدا گرژدانلارنىڭ ئاۋاز بېرىشى ئارقىلىق ماقۇللانغان يېڭى ئاساسىي قانۇندا: «تۈركىيە مىللىي دېموكراتىك ۋە سىياسىي بىلەن دىن ئايرىلغان ، قانۇن بىلەن ئىدارە قىلىنىدىغان دۆلەت» دەپ بەلگىلەنگەن. پارلامېبت 400 نەپەر ۋەكىلدىن تەركىب تاپقان بولۇپ، ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى بەش يىل. ئۇ تۈركىيىنىڭ بىردىنبىر قانۇن چىقىرىش ئورگىنى، تۈركىيە67 ئۆلكىگە بۆلۈنگەن بولۇپ، ھەربىر ئۆلكىدە بىردىن ئۆلكە باشلىقى تەسىس قىلىنغان، ئۇلارنى ھۆكۈمەت تەيىنلەيدۇ.      ئىقتىسادى: تۈركىيە تارىختىن بۇيان دېھقانچىلىقنى ئاساس قىلىدىغان يېزائىگىلىكى بىرقەدەر تەرەققىي قىلغان. تۈركىيە ئەمگەك كۈچىنىڭ %35دېقھانچىلىق ئىشلەپچىقىرىشى بىلەن شۇغۇللانسىمۇ، بىراق دېھقانچىلىقتىن كىرىدىغان كىرىم دۆلەت ئومۇمىي كىرىمىنىڭ %9.3نى ئىگىلەيدۇ. تۈركىيە ھۆكۈمىتى سانائەتنى تەرەققىي قىلدۇرۇشقىمۇ ئەھمىيەت بەرگەن بولۇپ، تۈركىيىنىڭ توقۇمىچىلىق، پولات-تۆمۈر، قەغەز ئىشلەپچىقىرىش، سېمۇنت ئىشلەپچىقىرىش ۋە قەنت ياساش سانائىتىنى خېلى راۋاجلانغان. تۈركىيىنىڭ كان بايلىقى مول بولۇپ، كۆمۈر، مىس قاتارلىقلارنىڭ زاپىسى بىرقەدەر كۆپ. 2007-يىلى تۈركىيەنىڭ مىللى ئىشلەپچىقىرىش دارامىتى 361مىلىيارد دوللار بولغان دۇنيا بويىچە 20-ئورۇندا تۇرغان. تۈركىيەنىڭ ئۇمۇمى مىللى ئىشلەپچىقىرىش دارامىتى دۇنيادىكى ئىسلام ئەللىرى ئىچىدە ئەڭ ئالدىنقى قاتاردا تۇرىدۇ. تۈركىيەنىڭ 2006-يىللىق كىشى بېشىغا توغرا كېلىدىغان كىرىمى9100دوللار  سانائەت مەھسۇلات مىقدارى ئۇمۇمى مەھسۇلات مىقدارىنىڭ 31%نى، مۇلازىمەت كىرىمى 60%نى ئىگەللىگەن. پۇل بىرلىكى: تۈركىيە لىراسى. تۈركىيە ئىقتىسادى سىياسىتى ئامېرىكا ۋە ياۋروپانىڭ زور تەسىرىگە ئۇچرىغاچقا 2004-يىلىغا كەلگەندە پۇلى پاخاللىشىپ بىر مىليۇن500مىڭ لىرا بىر دوللارغا توغرا كېلىدىغان پۇل پاخاللىقى يۈز بەرگەن ئىدى. 2005-يىلىدىكى 6نۆلنى قىسقارتىشتىن كېيىن تۈركىيەدە  1.34يېڭى تۈرك لىراسى=بىر دوللار، 2006-يىلى 1.42يېڭى تۈرك لىراسى=بىر دوللار بولۇۋاتىدۇ. دۆلەت بايرىمى: (1923-يىلى)10-ئايىنىڭ 29-كۈنى (جۇمھۇرىيەت كۈنى).       قىسقىچە تارىخى:  تۈركىيە سالجۇقىلار دەۋردىلا بۈيۈك ئىمپىرىيە قۇرغان. كېيىن ئوسمان ئىمپىرىيىسىنى قۇرۇپ، ئەرەب يېرىم ئارىلىدىن شىمالى ئافرىقا ۋە شەرقى ياۋروپاغا قەدەر بولغان ئارىلىققا 500يىلدىن ئارتۇق ھۆكۈمرانلىق قىلغان. 1- دۇنيا ئۇرۇشتا مەزگىلىدە، تۈركىيە ئىتتىپاقداش دۆلەتلەر سېپىدە تۇرۇپ ئۇرۇشتا مەغۇلۇپ بولىدۇ. ئۇنىڭ شىمالىي ئافرىقا ھەم كىچىك ئاسىيادىكى بېقىندى دۆلەتلىرى ئەنگلىيە، فرانسىيە ۋە ئىتالىيە مۇستەملىكىلىك ھالەتكە چۈشۈپ قالىدۇ. 1919- يىلى مۇستاپا كامال رەھبەرلىكىدىكى مىللىي بۇرژۇئازىيە ئىنقىلابى فېئودال پادىشاھلىقنى ئاغدۇرۇپ تاشلايدۇ، چەت ئەل تاجاۋۇزچىلىقىنى چېكىندۈرىدۇ. 1920- يىلى مىللىي ھۆكۈمەت قۇرۇلىدۇ. 1923- يىلى 10- ئاينىڭ 29- كۈنى جۇمھۇرىتەت قۇرۇلغانلىقى جاكارلىنىپ، مۇستاپا كامال تۇنجى پىرىزدېنت بولىدۇ.   تۈركىيەنىڭ ئىلىكتىرلىشىش ۋە ئالاقە ئىشلىرى ئورتىھال تەرەققى قىلغان بولۇپ مۇقىم تېلپون ئابونتى19مىلىيۇن، يانپون ئابونتى44مىلىيۇن ، ئىنتېرنېت ئابونتى 13مىلىيۇن بولغان. [align=justify] [align=justify] ___________ ئوكيان تورىدىن ئىلىندى ____________

IsPat

	ئاپتور جاۋابىنى بويلاپ 1قەۋەت  subhinur كە 2010-08-21 06:05 PMئەۋەتىلدى  : پۇلۇم جىق بولغان بولسا بىر كۆرۈپ كىلەتتىم.خۇدايىم بۇ ئارزۇيۇمغىمۇ يەتكۈزەر خۇدايىم ئارزۇيىڭىزغا يەتكۈزەر. ئىستانبول ،ئەنقەرە دىگەن شەھەرلەر بەك گۈزەل كۆرۈپ كېلىشكە ئەرزىيدۇ . ئىستانبول ئۇنۋېرسىتىتى ۋە ئەنقەرە ئۇنۋېرسىتىتى دۇنياغا داڭلىق بىلىم يۇرتلىرى ھىساپلىنىدۇ

husanjan

	ما بىر قەدەر كونكىرىتنى بولۇپتۇ.مومكىن بولسا كورىتلارنىمۇ بىر يوللاپ قويغان بولسىڭىز؟رەھمەت!

dihan.balsi

	بەخرام ئىزىپ كەتتىڭز مۇ قانداق ؟ نۇپۇسى 3500 مىڭ دەپ سىز مۇ ؟