تۇغلۇق تۆمۈرخان مازىرى

kuktulpar

	تۇغلۇق تۆمۈرخان مازىرى - شىنجاڭ مۇسۇلمان قەبرىستانلىقى. چاغاتاي خانلىقىنىڭ تۇنجى بولۇپ ئىسلام دىنىغا ئېتىقاد قىلغان موڭغۇل خاقانى تۇغلۇق تۆمۈرخاننىڭ قەبرىسى. ئورنى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونۇم رايونى قورغاس ناھىيىسىنىڭ غەربىي شىمالىدىكى چوڭ مازار كەنتىدە. بۇ ئەرەبچە ئۇسلۇبتا سېلىنغان قۇرۇلۇش بولۇپ، ئىراق بىناكارى لايىھىلىگەن. خىش - كېسەك قۇرۇلمىلىق گۈمبەز بولۇپ، لىم، تۈۋرۈكلىرى يوق. ئېگىزلىكى 14 مېتىر، يۈزىنىڭ كەڭلىكى 10.8 مېتىر، ئىچكىرىلىكى 15.8 مېتىر. گۈمبەز ئىچىدە يېپىق پەلەمپەي بولۇپ، گۈمبەزنىڭ چوققىسىغىچە چىققىلى بولىدۇ. مازارنىڭ ئۇدۇل تېمىغا كۆك، ئاق، سۆسۈن ئۈچ خىل رەڭلىك سىرلىق ساپال خىش بىلەن گۈل چىقىرىلغان، گۈمبەز ئىشىكىنىڭ ئىككى يېنىدا ئەرەبچە ئويما يېزىق بار. ئوڭ تەرەپتىكىسىگە «بۇ يەر ئۇلۇغ خاقان مۇھەممەد تۇغلۇق تۆمۈرخاننىڭ قەبرىسى» دەپ يېزىلغاندىن باشما، يەنە «ئىسلام دىنىنىڭ قورغىنى»، «ئاق كۆڭۈل كىشىلەرنىڭ شەرىپى ۋە پەخرى»، «تۆت چوڭ خەلىپىگە زىچ ئەگەشكەن»، «مۆھتەرەم ئالىم» دېگەندەك مەدھىيە سۆزلىرى يېزىلغان. سول تەرەپتىكىسى تولۇق ئەمەس، ئوقۇغىلى بولىدىغان يەرلىرىدە «دەۋرىمىزنىڭ خانىشى»، «دەۋرىمىزدىكى بىلىقىس»، «ئاقىل ۋە ئىپپەتلىك، جاھان ئاياللىرىنىڭ تەڭداشسىزى بولغان تۇغلۇق تۆمۈرخاننىڭ ئايالى بىتىل خاتۇننىڭ شەرەپلىك نامى مەڭگۈ ئۆچمەيدۇ، ئۇنىڭ ئەخلاق - پەزىلىتى مەشرىق ۋە مەغرىبتە مەڭگۈ نۇر چاچىدۇ» دەپ يېزىلغان. گۈمبەزنىڭ ئۈستىىكى يېزىقتا «بۇ قەبرىنى بالساف ياسىغان» دەپ يېزىلغان. مەزكۇر مازارنىڭ ياسالغان ۋاقتى توغرىسىدا «غەربىي يۇرتنىڭ دەريا ئېقىنلىرى ھەققىدە خاتىرە» دېگەن كىتابتا يۈەن سۇلالىسى جىجېڭنىڭ 20- يىلى (1306- يىللىرى) سېلىنغان دەپ خاتىرىلەنگەن، بۇنىڭغا ئىشىنىشكە بولىدۇ. بۇ مازار ياسالغاندىن ھازىرغىچە چوڭراق رىمۇنت قىلىنىپ باقمىغان. ئاساسەن بۇرۇنقى قېلىپنى ساقلاپ قالغان بولۇپ، يۈەن سۇلالىسى دەۋرىدە شىنجاڭدا ياسالغان بىردىنبىر ساقلىنىپ قالغان ئىسلام بىناكارلىقى قۇرۇلۇشى. 1981- يىلى شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونۇم رايۇنىنىڭ مەدەنىي يادىكارلىقلىرى قاتارىدا قوغدىلىدىغان ئورنى قىلىپ بېكىتىلدى.(«شىنجاڭ ئىنسىكلوپىدىيىسى»دىن ئېلىندى. شىنجاڭ خەلق نەشرىياتى 2005- يىل نەشرى)

jagqi@@

	مازاردىن تىلەك تىلەش ۋە شۇنىڭغا ئوخشاش پايدىسىز ئىشلارنى تەرىك ئەتكەن ئاساستا مەدنى يادىكارلىقلىرىمىزنىڭ ساقلانغىنى ياخشى ؛

jagqi@@

	http://pan.baidu.com/share/link? ... th=%2FXerin%20Bulaq

AynaK

	ئۈنداقتا بۇمەدىنىي يادىكارلىق دۆۋلەت  ياكى ئاپتۇنۇم رايۇن، ئۆبلاس ،  شەھەر، ناھىيە  دەرىجىلىك    قوغدىلىنىدىغان  مەدىنىي   يادىكارلىق قاتارىدا يوقمىكەن ؟

!UYGHURJAN

	مازارلىقنىڭ رەسىمى يوقما ؟

kuraxqan

	توغلوق تۇمۇرخان چاغاتاي خانىلىغىنىڭ تۇنجى بولوپ ئسلام دىنغا ئىتقات قىلغان موڭغول خاقانى. بو تارىخنى بىلدىم. قورغاس ناھيە چوڭ مازار كەنىتى.( 1306.يىلى)   تىما يوللىغىچىنىڭ ئەجىرىگە رەخىمەت.

kidirhan

	[بولسا مۇشۇ مازارنېڭ رەسېمېنې يوللېۋەتكەن بولساڭلا

726760

ئەرتۇرا

	تۇغلۇق تۆمۈرخان. مىنىڭچە ئەسلىگە قايىتقان ئۇيغۇر!  چۈنكى تۇغلۇق تۆمۈر ئەجدادى چىڭگىزخان (تۆمۈرچىن)نىڭ تېگى تەھتى ئۇيغۇر تۈرك ئىكەنلىكى تارىخچىلار تەرىپىدىن ئىسپاتلاندى. شۇڭا مىنىڭچە تۇغلۇقتۆمۈرخاننى چەتئەللىكلەرنىڭ دېپىغا ئۇسۇل ئويناپ (موڭغۇل خانى) دىيىش نادانلىقتىن باشقا ئىش ئەمەس! ئۇنىڭ ئۈستىگە تۇغلۇق تۆمۈرخان ئانىسى ئۇيغۇر ئىدى. تۇغلۇقتۆمۈرخان ئانىسى ھەم ئۇيغۇرلار ئارىسىدا چوڭ بولدى. شۇڭا پادىشاھ بولغاندىن كىيىن دەرھال ئىسلام دىنىنى پۈتكۈل ئۇيغۇرلار ئارىسىدا ئومۇملاشتۇردى. سۇتۇق بۇغراخان ئىسلام دىنىنى دۆلەت دىنى قىلىپ جاكالاپ، ئۇيغۇرلارغا ئىسلام دىنىنى ئېلىپ كىرگەن بولسا،   تۇغلۇقتۆمۈرخان قۇمۇل تۇرپاندىكى بۇددىست ئۇيغۇرلارنى ئىسلام دىنىغا كىرگۈزۈپ،  ئىسلام دىننى ئۇيغۇرلارغا ئاساسەن تولۇق ئومۇملاشتۇردى. تۆۋەندىكىسى.  ىكى تۇغلۇقتۆمۈرخان ھەققىدە يازغان شىئېرىم. ئوقۇپ بېقىڭلار!                تۇغلۇق تۆمۈرخان غۇلجا قورغاستا مازارى بار تۇغلۇق تۆمۈرخان، ھەقنى گۈللىگەن بازارى بار تۇغلۇق تۆمۈرخان. ئاقسۇدا تەخىتكە ئولتۇرغان ھەقنى خوش قىلىپ، يازسا تۈگىمەس يازارى بار تۇغلۇق تۆمۈرخان. ھەققە كىرىپ مۇراتقا يەتكەن تۇغلۇق تۆمۈرخان، بۇت ئىتىقادىنى چېقىۋەتكەن تۇغلۇق تۆمۈرخان. ئۇيغۇرلار ئىسلام بۇت بىلەن بۆلۈنۈپ يۈرگەندە، بۆلۈنۈش ئىشىكىنى ئەتكەن تۇغلۇق تۆمۈرخان. ئەل بىرلىكى ئىشىغا چاپقان تۇغلۇق تۆمۈرخان، تارىخقا شانلىق تارىخ قاتقان تۇغلۇق تۆمۈرخان. قۇمۇل تۇرپان ئۇيغۇرلىرىنى باشلاپ ھەق يولغا، ئۇيغۇرنى تولۇق ھەققە تاتقان تۇغلۇق تۆمۈرخان. چىن تۆمۈر ئەجدات بوۋىسىكەن تۇغلۇق تۆمۈرخان، ھەق ئالدىدا قوي قوزىسىكەن تۇغلۇق تۆمۈرخان. بىراق ھەقىقەت دۈشمەنلىرى ئالدىدا دائىم. تەڭرىتاغ تارىم يولۋىسىكەن تۇغلۇق تۆمۈرخان.          2013-3

toyota

	ئەرتۇرا يوللىغان ۋاقتى  2013-3-16 02:33 PM تۇغلۇق تۆمۈرخان. مىنىڭچە ئەسلىگە قايىتقان ئۇيغۇر!  چۈن ... قايسى تارىخچىلار تەرىپىدىن ؟ ئاقماس گەپ قىلمايلى باللا ...