قىيىنچىلىق ئىچىدىكى ئىنسانىيەت ۋە باكتېرىيە

B873UN  
?p/}eRgi  
(sI`FW_  
>j7]gi(  

قىيىنچىلىق ئىچىدىكى ئىنسانىيەت ۋە باكتېرىيە

L0I|V[  

باكتېرىيە دىسە كىشىلەرنىڭ كۆز ئالدىغا ھەمىشە يۇقۇملىنىش، كېسەللىك، ئۆلۈم كېلىدۇ. شۇڭا ئامال قىلىپ باكتېرىيەنى يوقۇتۇشنى ئويلايدۇ. لېكىن، كىشىلەر نۇرغۇن باكتېرىيەلەرنىڭ ئىنسانلارغا ئىنتايىن پايدىلىق ئىكەنلىكىنى،  ھازىر ئىنسانلار دۇچ كېلىۋاتقان مۇھىت بولغىنىش، يەر شارى كېلىماتىنىڭ ئىسسىپ كېتىشى، پىلاستىك ئەخلەتلەرنى ئازايتىش، ھەتتا راك كېسىلىنى داۋالاش قاتارلىق جەھەتلەردە، بىز ھەر خىل  ئۇسۇللار ئارقىلىق، ئادەم بەدىنى، ھەتتا پۈتكۈل يەر شارىنىڭ ساغلاملىقىغا كاپالەتلىك قىلىشتا ئالاھىدە رولى بارلىقىنى بەلكىم بىلمەسلىكىمىز مومكىن. ئەگەر بۇنى بىلمەكچى بولسىڭىز، نەزىرىڭىز تۆۋەندىكى بۇ ھەقتىكى يېڭى بايقاشلاردا بولسۇن.

MIyT9",Pl  
.LDp.#d9r1  

1. باكتېرىيە مېكسىكا قولتۇقىدىكى ئېقىپ كەتكەن نىفىتنى يەپ، بولغۇنۇشنى ئازايتقان.

jt(GXgm  
)#1!%a
Q  
  

@nMVs6  
uix/O*^  

بەزى باكتېرىيەلەرنىڭ ئەمىليەتتە ئىنسانلار دۇچ كېلىۋاتقان دېڭىز ئوكيانلاردىكى ئېقىپ كەتكەن نىفىتنى بىر ياقلىق قىلىشقا ئوخشاش مۇھىت بۇلغىنىش مەسىلىلىرىنى ھەل قىلىشىغا ياردەم  بېرىۋاتقانلىقى ئىسپاتلانماقتا.  يەنى، Alcanivorax  دەپ ئاتىلىدىغان بىر خىل تاياقسىمان باكتېرىيە دېڭىزدا نىفىت ئېقىپ كەتكەندە كۆپلەپ پەيدا بولغان. چۈنكى بۇنداق نىفىت بۇلغانمىلىرى ئۇلارنى مول ئوزۇقلۇق بىلەن تەمىنلىگەن. ھازىر بۇ خىل باكتېرىيەلەر مېكسىكا قولتۇقىدا تىرىشىپ خىزمەت قىلىۋېتىپتۇ. گەرچە ئۇلار بۇ ئېغىر بۇلغىنىشنى تەل تۆكۈس ھەل قىلىپ بېرەلمىسىمۇ، لېكىن ئۇلارنىڭ بۇ ھەقتە ئويناۋاتقان رولى ناھايىتى چوڭ بولماقتا ئىكەن. ,t;US.s([.  
n(|n=P:o  

2.  باكتېرىيە ئارقىلىق ئادەمنىڭ گەندىسىنى راكېتانىڭ يېقىلغۇسىغا ئايلاندۇرغىلى بولىدىكەن.

s&'FaqE  
A0RSNAM  

Zy.ls&<:  
.)Pul|)d  
تەتقىقاتچىلار بايقىغان مەلۇم بىر خىل باكتېرىيەنىڭ ياردىمىدە، مۈشۈك ئېيىقنىڭ گەندىسىدىن سىرت،  ئادەمنىڭ گەندىسىنىمۇ يېقىلغۇغا، تېخىمۇ ئېنىق قىلپ ئېيىتقاندا، راكىتاغا ئىشلىتىلىدىغان يېقىلغۇغا  ئايلاندۇرغىلى بولىدىكەن. بۇ جەرياندا باكتېرىيە  ئازوتنى سۈمۈرۈپ، راكىتانىڭ يېقىلغۇسىغا ئىشلىتىلىدىغان بىر خىل خىمىيەلىك ماددا (ھېدرازىن) نى ئىشلەپ چىقىرىدىكەن.  بۇنى بايقاشتىن بۇرۇن تەتقىقاتچىلار بۇ خىل خىمىيەلىك ماددىنى پەقەت سۈنئى ئۇسۇلدىلا ئېرىشكىلى بولىدىغان ماددا دەپ قاراشقان ئىكەن. _ 
BjsTHS&  

3. باكتېرىيە بىلەن بۇلغىنىشنى يوقاتقىلى بولۇپلا قالماي ، تېخى يەنە توك چىقارغىلى بولىدىكەن.

<3/_'/C  
M#-E  

U 8p %MFD  
lUA-ug! ^  
Shewanella دەپ ئاتىلىدىغان بىر خىل باكتېرىيە، چوڭقۇر دېڭىز ئاستىدىكى بۇلغانغان ماددىلارنى تازىلاش بىلەن بىرگە ئېنېرگىيە چىقىرىدىكەن . ئالىملار بۇ خىل باكتېرىيەنى بۇلغانغان سۇنى بىر ياقلىق قىلىش زاۋۇتىدا ئىشلەتكەندە، سۇنى تازىلىغىلى بولۇپلا قالماي، يەنە توك ھاسىل قىلغىلى بولىدۇ دەپ قارىماقتا. #B6f{D[pI  
W}2!~ep!  

4.  باكتېرىيە رادىئاكتىپلىق بۇلغىنىشنى يوقىتىدىكەن.

A%7f;&x!  
WHOX 

HRjbGc|[  
D/ sYH0.V$  
مەلۇم بىر خىل باكتېرىيە ، بۇلغىغۇچى ماددىلارنى بىر يەرگە يىغىپ تارقىلىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئالىدىكەن. بۇ خىل باكتېرىيەنى بۇلغانغان جايلارغا ۋە يادرو ئېلېكتېر ئىستاسىلىرىغا قويغاندا، يادرونىڭ ئېقىپ كېتىشىدىن چىقىدىغان خەتەرنى ئازايىتقىلى بولىدىكەن. o1?-+P/  
.T ,HtHe  

5. مەلۇم بىر  باكتېرىيە پىلاستىك ئەخلەت خالتىلىرىنى پارچىلىيالايدىكەن.

W,[QK~  
5GgH6  

afna7TlS  
vu91" 4Fa  
يەر شارىدا ھازىر تەبىئى پارچىلانمايدىغان ئەخلەتلەر ھەممە يەرنى قاپلىماقتا. پىلاستىك ئەخلەت خالتىلىرى(سولىياۋ خالتا) مۇ دەل شۇنىڭ ئىچىدىكى بىرى. 2008 –يىلى كانادا ئالىملىرى بىر خىل پىلاستىك خالتىلارنى يەپ پارچىلىيالايدىغان باكتېرىيەنى بايقىغان.  دۇبلىن ئونۋېرستىتىنىڭ تەتقىقاتچىلىرىمۇ، بىر خىل باكتېرىيەنىڭ پىلاستىك ئەخلەتلەرنى يىگەندىن كېيىن ئۇنى بىر خىل پارچىلىنىدىغان پىلاستىكقا  ئايلاندۇرىدىغانلىقىنى بايقىغان.  بۇ يىلنىڭ بېشىدا ئالىملار يەنە، باكتېرىيەنىڭ دېڭىزدىكى پىلاستىك ئەخلەتلەرنى پارچىلىغانلىقىنى بايقىغان. لېكىن ئۇلار بۇنىڭ ئىنسانىيەت ئۈچۈن پايدىلىق ياكى پايدىسىزلىقىغا بىرنىمە دىيەلمىگەن. چۈنكى ئۇلار بۇ پارچىلانغان ماددىلارنىڭ ئوزۇقلۇق زەنجىرى ئارقىلىق ئادەم بەدىنىگە ئۆتۈپ كېتىشىدىن ئەندىشە قىلىدىكەن. NWPT89@l  
2kDv (".  

6. باكتېرىيە گېزىتنى ماشىنىنىڭ يېقىلغۇسىغا ئايلاندۇرالايدىكەن.

vr{|ubG]d  
%8%|6^,  

p~=z)7%e'  
:@"o.8p   
بىر خىل  T-103 دەپ ئاتىلىدىغان باكتېرىيە ئەسلى ھايۋانلارنىڭ سۈيدۈكىدە بولىدىغان باكتېرىيە بۇلۇپ، ئۇ گېزىتنى يىيىش ئارقىلىق بۇخىل ئىسپىرت ھاسىل قىلىدىكەن. ئامېركىنىڭ تىيۇلەن ئونۋېرستىتى Tulane Universit بىر خىل سېللېلوزا ياكى تالا  (纤维素) يەيدىغان باكتېرىيەنى تەتقىق قىلىپ چىققان بولۇپ، بۇ خىل باكتېرىيە ئوكسېگىن بار مۇھىتتا بو تىل  ئىسپىرت ھاسىل قىلىدىكەن.  تەتقىقاتتا مەلۇم بولۇشىچە،  ئېتىل ئىسپىرتقا  قارىغاندا، بوتىل ئىسپىرت تېخىمۇ كۆپ ئېنېرگىيە ھاسىل قىلىدىكەن. بۇ  خىل تېخنىكا ئارقىلىق، يېقىلغۇ ئىشلەپچىقىرىش تەننەرقىنى زور دەرىجىدە تۆۋەنلەتكىلى بولىدىغان بولۇپ، ئەمىلى ئىشلىتىلىش ئىستىقبالى پارلاق ئىكەن. JhwHsx/  
Lk@+iHf  

7. باكتېرىيە پارنىك ئېففىكتىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان مېتان گازىنى ئازايتىپ، يەر شارى كىلىماتى ئىسسىپ كېتىشنىڭ ئالدىنى ئالىدىكەن.

|2n*Ds'  
b
c~$"  

~6Fh ,S1?  
+HRtuRv0T  
مېتان گازى پارنىك ئېففىكتىنى پەيدا قىلىدىغان ئەڭ خەتەرلىك گاز بولۇپ، ئادەتتە ھەر خىل سانائەت ئىشلەپچىقىشىنىڭ ھەممىسىدە مۇشۇ خىل گاز قويۇپ بېرىلىدۇ .  بۇ گاز  يەر شارى تېمپېراتۇرىسىنىڭ ئۆرلەپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىۋاتقان بولۇپ، ئالىملار پۈتۈن كۈچى بىلەن، بۇ خىل گازنى كونتىرول قىلىدىغان بىرەر ئامالنى تېپىش  ئۈچۈن تىرىشچانلىق كۆرسىتىۋاتقان ئىدى. لېكىن تەبىئەتتىن بۇنىڭ ئىنتايىن ئاددى بىر خىل ھەل قىلىش ئۇسۇلى تېپىلغان . ئۇ بولسىمۇ  تەبىئەتتىكى مىس ئارقىلىق، مېتاننى پارچىلايدىغان باكتېرىيە ئىكەن.  تەتقىقاتچىلار ھازىر مېتان گازى مۇھىتقا قويۇپ بېرىلىشتىن بۇرۇن، بۇ خىل باكتېرىيە قاچىلانغان سۈزگۈچتىن ئۆتكۆزۈپ ئاندىن قويۇپ بېرىشنى رەسمى سىناق قىلىۋاتقان بولۇپ ، باكتېرىيە مېتاننى خورىتىپ ئۇنى يېقىلغۇ - مېتىل ئىسپىرتقا ئايلاندۇرىدىكەن. rP2h9Cb  
V9}\0joM  

8. باكتېرىيە  راك ئۆسمىسىنى يوقۇتۇپ، راك كېسىلىنى داۋالايدىكەن.

 
RMpiwO^  

*{k
{  
^c(r4#}$"  
ئەنگىلىيەنىڭ  نوتتىڭھام ئونۋېرستىتى The University of Nottingham  دىكى تەتقىقاتچىلار بىر خىل باكتېرىيەنى بايقىغان. بۇ خىل باكتېرىيە ئوكسېگىن كەمچىل بولغان مۇھىتتا، مەسىلەن، راك ئۆسمىسىنىڭ مەركىزى دىگەندەك يەرلەردە ئۆسىدىغان بولۇپ، راك كېسىلىنى داۋالاش جەريانىدا دورا ئوكۇللارنى راك ئۆسمىسىگە تولۇق يەتكۈزۈپ ئۆسمىنى يوقىتىدىكەن، لېكىن، باشقا ساغلام توقۇلمىلارغا قىلچە زىيان يەتكۈزمەيدىكەن.  بۇ خىل  تېخنىكا 2013 –يىلىدىن باشلاپ رەسمى كىلىنكىلىق داۋالاشتا ئىشلىتىلىشكە باشلايدىكەن. HWB\}jcA6u  
7kA+F+f  

8.باكتېىريە نېلوڭنى يەپ،  خىمىيەلىك زاۋۇتتىن چىققان كېرەكسىز ماددىلارنى يوق قىلىدىكەن.

vO~w~u5  
YcwDNsk  

O43"-  
كۈندىلىك تۇرمۇشىمىزدا نىلۇڭ Nylon 6 دەپ ئاتىلىدىغان  پولېمېرلار كۆپ ئۇچرايدۇ. مەسىلەن، چىش چوتكىسى، ئوپىراتسىيە يىپى، سازلارنىڭ تارىسى... دىگەندەك. بۇلارنى ئىشلەپچىقىرىش جەريانىدا ھاسىل بولغان بەزى زەھەرلىك ماددىلار مۇھىتنى بۇلغايدۇ. لېكىن Flavobacterium  دەپ ئاتىلىدىغان بىر خىل باكتېرىيە زەمبۇرۇغ ھاسىل قىلىش ئارقىلىق، بۇ زەھەرلىك ماددىلارنى يوقىتىدۇ. ئەمىليەتتە، نىلۇڭ ئىجات قىلىنىشتىن ئىلگىرى باكتېرىيەلەردە بۇنداق ئىقتىدار كۆرۈلمىگەن ئىكەن. bt
nD+O66<  
$M0l (htR  

10. باكتېرىيە چۈشكۈنلىشىش  ۋە جىددىلىشىش كېسىلىنى داۋالايدىكەن.

?SO
!INJ  

dqQJC qc!  

W.cc!8  
-zJV(`  
بىئولوگىيە ئىلمىدە، نۇرغۇنلىغان پايدىلىق باكتېرىيەلەرنىڭ ئىنتايىن مۇھىم روللارنى ئۆتەۋاتقانلىقى مەلۇم. كانادا ماك ماستىر ئونۋېرسىتىت ( McMaster University)  دىكى تەتقىقاتچىلار، بىر  خىل باكتېرىيەنىڭ نېرىپلارنىڭ ھەركىتىنى ياخشىلاپ، نېرۋا قالايمىقانلىشىش، چۈشكۈنلىشىش ۋە جىددىلىشىش  كېسەللىكلىرىنى داۋالايدىغانلىقىنى بايقىغان. ئۇلار ھازىر چاشقانغا سىناق قىلىپ مۇۋاپىقىيەت قازانغان. ئەگەر كىلىنكىلىق داۋالاشتا قوللىنىلىپ قالسا، مۇشۇ خىل كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە داۋالاشتا زور بۆسۈش بولىدىكەن. E $\nb]JQ  
X)Tyxppf'  
مەنبە: http://news.xinhuanet.com/tech/2011-09/28/c_122097898.htm FW;}S9u3  
??P\v0E  

[ بۇ يازما xiwas1- تەرپىدىن 2011-09-29 10:43 PM دە ق ]

خىمىيە -بۇزۇلغان قان.بۇ ئۇنىڭ خەلقئارادىكى ئاتالغۇسى. gw
g~4:W  
يېشىل خىمىيە يەنە مۇشۇنداق ئۇسۇل بىلەن تەرەقىي قىلسا،مۇھىت بۇلغۇنۇش ئاز بولسا تولىمۇ ياخشى بولاتتى.تارىخىي ماتىريالىزىم بويىنچە،ماددا بىرلەمچى،ئاڭ ئىككىلەمچى دېگەن گەپ بار،ئاڭ-ئاتالغۇسىنىڭ تەلىماتى بويىنچە،شەيئىلەرگە تەتقىقات ئېلىپ بارغاندا،بىرنىڭ ئىككىگە بۆلۈنۈش قانۇنىيتى بىلەن مۇشۇنداق ئىلمىي،يەكۈنى توغرا،قايىل قىلارلىق تەتقىق قىلىنسا،بىئولوگىيە قۇرۇلىشى بولسۇن ياكى خەلئارالىق خىمىيە تەتقىقاتى بولسۇن،تۈز سىزىقلىق ھەرىكەت دائىرسىدىن ھالقىپ،ئىنسانىيەتنىڭ بەخت-سائادىتى بويىنچە ياخشى بايقاشلار بارلىققا كېلىدۇ،مانا ،مەنمۇ بۇ تېمىدىكى زىيانلىق دەپ قارالغان،تۇرمۇشىمىزغا يېقىن،ئەمما،بىز نەزەر كۆزىمىزنى سالمايدىغان نەرسىلەر بىر بايلىق،ئېنىرگىيە قىپ بايقىلىپتۇ،ئىلىمپەن ئىنقىلابى كارامەت جۇمۇ!يېشىلمىگەن،بىز ئۇقۇشقا تېگىشلىك،ھەممىمىزگە پايدىلىق ئىشلار بارلىققا كېپتۇ،تولىمۇ خوشال بولدۇم.

باكىتىرىيەنىڭ پايدىلىقلىرى ناھايىتى كۆپ ،ئاددىيسى تۇرمۇشىمىزدا ئېچىتقۇ باكتىرىيسدىن ئايرىلالمايىمىز ،بەزى باكىتىرىيىگە قارشى دورىلارنى كۆپ ئىشلىتىشمۇ ئادەم بەدىنىدىكى پايدىلىق باكتىرىيىلەرنىڭمۇ ئۆلۈپ تەڭپۇڭىسزلىق كېلىپ چىقىشىدىن ساقلىنىش ئۈچۈن ،قورقۇنچلۇق ئۇششاق جانلىق مېنىڭچە ۋىرۇس...

  بىلىۋېلىشقا تېگىشلىك بىلىم بىلەن تەمىن ئەتكىنىڭىزگە خۇرسەنمەن .

ئاللاھ دۇنيانى ھىكمەت بىلەن ياراتتتى ،  بىز بۇ ھىكمەتلەرنى ساناپ ، يىشىپ چىقىپ بۇلالمايمىز ، ئاللاھ بەرگەن ئەقىل بىلەن تەپەككۇر قىلايلى .

باكتىرىيەمۇ تەڭپۇڭلۇقنى ساقلايدىغان ئېكولوگىيەلىك سېستىمىنىڭ بىر ئەزاسى

ما پۇلغا ئامراق كىشلەر پوقىنى يىغىپ قويىدىغان بولدى-دە ئەمدى! ئە

ھەر قانداق بىر ھاياتلىق باكتىريەدىن شەكىللەنگەن .... يەر شارىنىڭ ھازىرقى ھاياتلىقنىڭ تەڭپۇڭ ھالىتىنىمۇ باكتىريە ساقلاپ تۇرۋاتىدۇ .... باكتىريە بولمىغان بولسا ھاياتلىق بولمايتى . باكتىريە يوقالسا ھاياتلىق يوقىلىدۇ...

ئاللاھ بۇ دۇنيادىكى ھەر نەرسىنى ھىكمەت بىلەن ياراتقان. Ft7{P.g  
10. باكتېرىيە چۈشكۈنلىشىش  ۋە جىددىلىشىش كېسىلىنى داۋالايدىكەن. z,6X{=  
ئەمما ماۋۇ بولىدىكەن جۇمۇ.

بۇ تېمىدىن نۇرغۇن بىلىمگە ئىگە بولدۇم ،ھەم باكتىريەگە قارىشى دورىلارنى ئازراق ئىشلىتىشنىڭ پايدىلىق ئىكەنلىگىنى تونۇپ يەتتىم .بىراق كۆڭلۈمگە يەنە بىر قورقۇنۇش چۈشتى ،ئۇ بولسىمۇ بۇ باكتىريەلەرنىڭ يېمەيدىغان نېمىسى يوقكەن ،ھەتتا نېفىتنىمۇ يەپ قويىدىكەن .مەن ھەممىلا نەرسىنى يەيدىغان جانلىقتىن بەك قورقىمەن،ئۇلار ئەتە ئۆگۈن ئىنسانلارنىمۇ يەپ قويارمۇ ؟

باكتىرىيە ھەققىدە كۆپ بىلىمگە ئىگە بولغىنىم ئۈچۈن ناھايىتى خۇش بولدۇم.

بۇ دۇنيانىڭ سىرلىرىغا كىم يەتكەن .......