«سىيىت نوچى» داستانى توغرىسىدا قايتا ئويلىنىش

ئىسىل  تىما  ، ياخشى مۇنازىرە  دىگەن  مانا  مۇشۇ  .

ھەسرەتتە ياش تۆكمىدى كۆزۈڭ، -$f$z(h  
ئۆلۈم ساڭا تۇرسىمۇ يېقىن. kNUNh[  
ئوق ئالدىدا ئۆڭمىدى يۈزۈڭ. k= .pcDX  
ياندى روھىڭ بولۇپ بىر چېقىن. t[bZg9;  
FzQ6UO~'  
سەن ئۆلۈمگە يۈزلىنىپ تۇرۇپ، .:TSdusr~  
يېزىپ چىقتىڭ ئىبرەتلىك كىتاب. R-BN}ZS  
مىڭ تىللالىق ھىكمەتتۇر-ھىكمەت، 
l|  QQ  
سەن مەرتلەرچە ياڭراتقان خىتاب. S>EO6z#   
Ug ^vVc)  
كىم ياشاشنى قىلمايدۇ ئارزۇ؟ C +S>;1  
كىم ھاياتتىن كېچىدۇ ئاسان؟ _!E/em  
كىمنى دانا دىگۈلۈك ئەمدى؟ TM`6:5ONv  
قەھرىمانلار ئاتالسا نادان...؟! ,Zs*07!$f  
Gq;!g(  
(2002-يىل 5-ئاي. قەشقەر) G:!'hadw  
(«قەشقەر ئەدەبىياتى» 2003-يىللىق 3-سان) ?8@EBPpC  

    بۇ تېما بەك ياخشى يېزىلىپتۇ. مەن ئابدۇكېرىم ئابلىزنىڭ «سىيىت نوچى »داستانىدىن ئارىيە دىگەن نۇمۇرىنى كورۇپ شۇنداق سۆيۈنگەن ئىدىم، مۇشۇ تېمىدا ئوتتۇرىغا قۇيۇلغاندەك بەزىلەر سىيىت نوچىنى نادان،ساۋاتسىز دەيتى، بۇ داستاندا سىيىت نوچى ئوبرازىنى شۇنداق ياخشى يۇرۇتۇپ بېرىپتىكەن. بۇ تېما ئارقىلىق تېخىمۇ تولۇق چۇشەندى دەپ ئويلايمەن، 7\sRf/  
   كىچىك ۋاقىتلىرىمدا ئانام بىزگە : باللىرىم مەكتەپتە ياخشى ئوقۇڭلار، ياخشى ئوقۇمىساڭلار سىيىت نوچىدەك ئولۇم خېتىڭلىنى بىلمەيدىغان بولىسىلەر دەيتى، بىز سورىساق بۇ ۋەقەنى قىسقىچە سۆزلەپ بەرگەن ئىدى، كېيىنچە دەرسلىك كىتاپتا ئوقۇدۇق، ئەدەبىيات ئوقۇتقۇچىمىزمۇ سىيىت نوچىنىڭ مەرت-مەردانىلىقىنى، باتۇرلىقىنى سۆزلەش بىلەن بىللە نادانلىقىنىمۇ سۆزلەپ ئۆتكەن ئىدى، ئەمما كۆڭلۇمدە بەكمۇ مەۋھۇم بىر قايىل بولماسلىق ھىسىياتى بار ئىدى. \rY 
    بۇ قېتىم مەن ئىتوت كېچىلىكىدىكى ئىتوتلاردىنمۇ بەك شۇ داستاندىن سۆيۇنگەن ئىدىم، ئەمدى بۇ تېمىدىن تېخىمۇ سۆيۇندۇم، تېما ئىگىسىگە رەخمەت!  تەربىيىۋى ئەھمىيىتى، تارىخى ئەھمىيىتى ئىنىتايىن يۇقىرى بولغان تېما ئىكەن.

بۇ ناھايىتى ئەھمىيەتلىك تىما بوپتۇ .ھەقىقەتەن ئادەمنى قايىل قىلارلىق !!

سيىت نۇچى ھەرگىزمۇ ئەخمەق ئەمەس .ياۋرۇپالىق بىر جەڭچى بۇلىدىغان ئۇ مۇنداق بىر مەشھۇر سۇزنى قىلىغان .« ئىنساننىڭ تۇپ ئاساسى ھۇقۇقى كۇز يىشى بىلەن ئەمەس بەلكى ئىسسىق قىنى بىلەن قۇلغان كىلىدۇ » .جۇڭگۇ قانۇن ئۇزگەرتىش ھەركىتىنىڭ دەسلەپكى يىتەكچىللىردەن كاڭ يۇۋىي لىياڭ چىچاۋ تەنسىتۇڭ لارمۇ  چىڭ سۇلالىسى ھۇكۇمىتىنىڭ قۇلىغا چۇشۇپ قالغاندىن كىيىن قىچىپ كىتىشنى رەت قىلىغان .سىيت نۇچى ئۇزىنى ئۇلۇمگە تۇتۇپ بىرىش ئارقىلىق خەلىقنىڭ ئىنسانى ھۇقۇقىنىڭ كۇز يىشى بىلەن ئەمەس بەلكى ئىسسىق قان بىلەن قۇلغا كىلىدىغانلىقىنى ئىسپاتلاپ بەردى .ئۇ قاچسا ياكى ھۇكۇمدارلاردىن ھاياتلىق تىلىسە بۇلامتى ،شۇندا قەھرىمان بۇلامتى .ئۇنىڭ قان تۇكۇشى بىزگە ئىنساننىڭ تۇپ ئاساسى ھۇقۇقى كۇز يىشى بىلەن ئەمەس بەلكى ئىسسىق قىنى بىلەن قۇلغان كىلىدۇ دىگەن ھەقىقەتنى ئىىسپاتلاپ بەردى .خۇش دۇسلار بۇ ئىشنى تالاشمايلى،ئۇ بىر قەھرىمان  . زىياپەت ئاخرلاشقاندا ھەممە ئىش ئاشكارا بۇلىدۇ .گەپ ئىنىق بۇلغاندۇ .

ھەي نادانلىق ،،،،،،،بىز سىنىڭدىن قاچان قۇتۇلامىز ھە،،،،،،.

ئامرىكىلىقلانىڭ نەزىرىدە دۇڭ سۇنرۈي بىر ئەخمەق ،لېكىن جۇڭگۇلۇقلارنىڭ نەزىرىدە ئۇ بىر مىللى قەھرىمان . 4q"4N2  
بەزىلەرنىڭ نەزىرىدە سىيىت نوچى بىر ئەخمەق مېنىڭ نەزىرىمدە ،ئۆلمەس قەھرىمان . jx{wOb~oO)  

سىيىت( گاڭگۇڭنى) نىمە دەپ چۇشىنىمىز؟

ھەقىقەتەن ئىسىل تىما بوپتۇ،سىيىت نوچى ھەقىقى ئۇيغۇر يىگىتلىرىمىزنىڭ قورقماس باتۇر خاراكتىرىنى،ھازىرقى بەزى «يىگىتلىرىمىىز»دە يوقىلىش گىردابىغا بىرىپ قالغان مەسئۇلىيەت تۇيغۇسىنى ئۆزىگە مۇجەسسەملىگەن. سىيىت نوچىغا قارشى پىكىردىكى ياكى ئۇنى نادانغا چىقارغانكىشىلىرىمىزگە ھەيرانمەن

ئىشلىتىش

ئاپتور جاۋابىنى بويلاپ 5قەۋەت  kahrizat كە 2011-09-21 09:29 PMئەۋەتىلدى  : KU,SAcfR7  
ئاجايىپ بىر ياخشى تىما يوللاپسىز ، جىق ئىزدىنىپسىز ، ھارمىغايسىز، P| 
سىيت نوچىنى ئاخماق دىگەن كىشىلەر مىللىتىمىزنىڭ مۇناپىقلىرى، ئۇ ئۆزىنى بىلمەي خەلىق قەھرىمانلىرىغا بۆھتان چاپلىغانلار مىللىتىمىزنىڭ خائىنلىرى ئىتلىرى ئۇلات تارىخ بېتىدىن يوقالسۇن 0[l}@K?  

`FPQOa*%3  
ئۇنداق دىگەن باشقا بىرى ئەمەس بەلكىم ئوبزورچى يالقۇن روزى ئەپەندىدۇر.

ھازىر قوشتىل زامانىدا سىز خەنزۇچىنى تۈزۈك ئوقۇيالمايسىزۇ ئۆز ۋاقتىدىكى خەتنىڭ قايسى يېزىقتا يېزىلغىنىنى قانداق بىلىسىز ، ئېچىپ كۆردى دىگەن بىلەن بەرىبىر ئوقۇپ چۈشىنەلمەيدۇ يا سىز بېرىپ تەرجىمە قىلىپ بەرمەپسىز ئەقىللىق دۇچۇلا

تۆت بەت ئىنكاستىن قارىغاندا باشتىكى تېمىدا سىيىت نوچىنى «ئەخمەق» دەپ ھېس قىلغانلار بۇ تېمىدا ئۇنى ھەقىقى «گاڭگۇڭ، نوچى» دەپ قارىشىنى ئۆزگەرتىپتۇ، بىزدە تېما ئىگىسى قانداق شۇئار توۋلىسا شۇنىڭغا كۆپ سانلىق ئەگىشىپ شۇنداق توۋلايدىغان ئادىتىمىز بار، مەسلەن، ئۆتكەن بىر مەزگىلدە بىر توردىشىمىز ئابدۇكېرىم ئاكىمىز توغرىسىدا نارازى بولغان ھېسسىياتنى ئىپادىلەپ بىر شىئېر يېزىۋىدى كۆپ قىسملىرىمىزمۇ نارازلىق كەيپىياتىمىزنى ئىپادىلىدۇق، كېيىن يەنە بىرەيلەن ئابدۇكېرىمكىمىزنى «ئاقلاپ» بىر تېما يېزىۋىدى يەنە كۆپ قىسىملىرىمىز ئەگىشىپ تەڭ ئاقلىدۇق. مېنىڭچە بۇ سىيىت نوچىغا ئالاقىدار ئىككى تېمىدىمۇ مانا مۇشۇنداق مەسىلە ساقلانغان، بۇ تېمىدا تېما ئىگىسى  بىر قىسىم دەلىلەرنى كەلتۈرۈش ئارقىلىق(بۇنىڭغا تېما ئىگىسىنىڭ شۇ شەخسكە بولغان شەخسىي قارىشى، ھېسسىياتىمۇ مۇجەسسەملەنگەن دېيىشكە بولىدۇ)  سىيىت نوچىنى «نوچى» دېۋىدى 4 بەتتە ھەممەيلەن ئۇنى «نوچى ئوخشايدۇ، قەھرىمانكەن، باشتا خاتالاشقان ئوخشايمىز» دېيىشىپ ئېقىمغا ماسلىشىپتۇ، ئۆتكەندىكى تېمىدا سىيىت نوچىنى كۆپ قىسمىمىز «ئەخمەق» دەپ باھا بەرگەنىدۇق (مەنمۇ شۇنىڭ ئىچىدە) لېكىن بۇ تېمىدىكى تۆت بەت ئىنكاستا بىرەرسىنىڭمۇ بۇ تېمىغا قارشى پىكىردە بولماي ئىنكاس يازغىنىدىن سەل غەلىتىلىك ھېس قىلىپ قالدىم، بىر ئىشقا باھا بېرىش ئۈچۈن بىرەرسى ھەر قانچە قايىل قىلارلىق دەلىل-ئىسپاتلارنى كەلتۈرۈۋەتسىمۇ ھەممە ئادەمنىڭ ئۇنىڭغا قايىل بولۇشى ناتايىن، چۈنكى ئادەملەرنىڭ مەسىلىلەرگە تۇتقان پوزىتسىيەسى، شەيئىلەرنى كۆزىتىش، تەپەككۇر قىلىش يولى ئوخشاش ئەمەس، خۇددىي بىر ئائىلىدە بەش قېرىنداش بولسا بەش خىل مېجەزلىك بولغاندەك، شۇڭلاشقا بۇ تېمىغا ئوخشاشمىغان پىكىر چۈشمىگەنلىكىدىن مۇشۇنداق ئويغا كېلىپ قالدىم. ئالدىنقى تېمىدا كۆپ قىسىملىرىمىز يالقۇن روزىنىڭ يازغان ئوبزورىنى كۆرۈپ قايىل بولۇشقانىدۇق. بۇ تېمىدا تېما ئىگىسى سىيتاخۇننى «نوچى» دېۋىدى يالقۇن روزى «خائىن، مۇناپىق، يۇرتۋاز» دەپ ئاتالغاندىن سىرت يەنە باشقا سۈپەتلەر بىلەن ھاقارەتلەندى، يالقۇن روزىنى ھاقارەتلەپ يازغان ئىنكاسلارنى كۆرۈپ بەك ئەپسۇسلاندىم، يالقۇن روزى سىيتاخۇننى «نوچى» ئەمەس، «ھەقىقي قەھرىمان دېيىشكە مۇناسىپ ئەمەس» دېگەنگىلا ئۇنى ئاشۇنداق سەت، سېسىق گەپلەر بىلەن ھاقارەتلەشكە نېمە ھەققىمىز؟ يالقۇرن روزىمۇ ئۆزىنىڭ سىيتاخۇننى «ئەخمەق» دېيىشىتىكى سەۋەبىنى ئېنىق يازغان، بۇ تېما ئىگىسىمۇ ئۆزىنىڭ سىيتاخۇننى نېمە ئۈچۈن «نوچى» دەيدىغانلىقى توغرىسىدىكى سەۋەبىنى ئېنىق يازغان، بىر ئادەم قارشى پىكىردە بولسا، ئۆزىنىڭ ئوي-پىكرىنى دادىل يازغانغىلا ئۇنى «مۇناپىق، يۇرتۋاز» دېسەك بۇ بىر ئەخلاقسىزلىق بولۇپ قالار؟ شەخسەن مەنمۇ باشتىكى تېمىدىكى پىكرىمدە چىڭ تۇرىمەن، بىر قىسىم تورداشلار «ئۇ خەنزۇچە خەت تۇرسا قانداقمۇ ئوقۇيالايدۇ؟» دېيىشىپتۇ، لېكىن سىيتاخۇنغا بوۋاي خەتنى كۆرۈپ بېقىشنى، شۇملۇقنىڭ ئالدىنى ئېلىشنى ئېيتقان بولسىمۇ لېكىن ئۇ نېمىشقا جايىللىق بىلەن ئۇنىماي «ئامانەتكە خىيانەت قىلمايمەن» دەپ ئۆزىنىڭ جېنىنى ئىت، غالچىلارنىڭ قولىغا تاشلاپ بېرىدۇ؟ ئۆلۈم يولىنى تاللىغانلىقى مېنىڭچە ئۇنىڭ چوڭ نادانلىقى ۋە ئەخمەقلىقى، ئەجىبا جان شۇنچە قەدىرسىمۇ؟ ئۇغۇ ئۆلۈپ تۈگىدى، ياخشى نام قالدۇردى، خەلق ئۇ كەتكەندىن كېيىن ئۇنى پەقەت قەھرىمان دەپلا قالدى، خەلق يەنە شۇ پېتى ئېزىلىشكە ئۇچراپ ياشاۋەردى، ناۋادا ئۇ ئۆلمىگەن بولسا يەنە قانچىلىگەن خەلقنقە باشلامچىلىق قىلىپ، خەلقنى ئويغىتارىدى؟ يەنە تەڭسىزلىك يۈز بەرگەن جايلاردا پەيدا بولۇپ خەلق ئۈچۈن ئادالەتنى ياقىلارىدى؟ ئۇنىڭ ئۆلۈمنى تاللىشى پەقەتلا خەلققە ياخشى نام-ئاتاق قالدۇرۇش، قۇرۇق نام-ئاتاق مۇھىممۇ ياكى ئەمەلىي بىرەر ھەرىكەت مۇھىممۇ؟ ئۆز جېنىنى شۇ غالچىلارغا تاشلاپ بېرىشى يەنە شۇنىڭ مەردلىكىمۇ؟ نوچىلىقىمۇ؟ گاڭگۇڭلىقىمۇ؟ جېنىنى غالچىغا تاشلاپ بەرگىچە خەلقنى قوزغىلاڭغا تەشكىللەپ غالچىلاردىن نەچچىنى ئېتىپ جېنىنى جەڭ مەيدانىدا ئاخىرلاشتۇرۇپ، ئېتىپ ئۆلگەن بولسىچۇ؟ ئۇ چاغدا ھەقىقىي نوچى بولارىدى؟ ئۇنىڭ شۇ ئۆلۈشى بىلەن خەلق قانچىلىك ئويغىنالىدى؟ «ئون شىھىتتىن بىر تىرىك ئەلا» دېگەن سۆز بىكارغا ئېيتىلمىغان. سىيىت نوچى كەتكەندىن كېيىن يەنە شۇنداق سىيىت نوچىدىن نەچچىسى چىقىپ ئادالەتنى ياقىلىيالىدى؟ سىيىت نوچىنىڭ ئۆلۈمى خەلقنىڭ تۇرمۇشىنى ئۆزگەرتەلىدىمۇ؟ ئۇنىڭ ئادالەتنى ياقىلايدىغان، يامانغا بوزەك بولمايدىغان خىسلىتى مەدھىيلەشكە تېگىشلىك، لېكىن جېنىنى غالچىلارنىڭ قولىغا تاشلاپ بېرىشى چوڭ ئەخمەقلىق، نادانلىق. تامام! (مېنى قارشى پىكىردە بولدى دەپ يەنە مېنىمۇ مۇناپىق قاتارغا چىقىرىۋەتمەسلىكىڭلارنى، ماڭا ھۇجۇم قىلماسلىقڭلارنى ئۈمىد قىلىمەن، مەن پەقەتلا كاللامدا ئويلىغىنمنى يازدىم.)