مىللىيچە - خەنزۇچە ئىككى خىل تىل - يېزىقنى يەنىمۇ قېلىپلاشتۇرۇپ قوللىنىش توغرىسىدا ئۇقتۇرۇش

مىللىيچە - خەنزۇچە ئىككى خىل تىل - يېزىقنى يەنىمۇ قېلىپلاشتۇرۇپ قوللىنىش توغرىسىدا ئۇقتۇرۇش (8h4\utA  
+n;nvf}(  
Y\-xX:n.\  
Z{0BH{23  
ش ھ ب [2011] 57-نومۇرلۇق , O5X80'.g  

A%.mIc.  
8J(j}a  
@=VxWU  
ئىلى قازاق ئاپتونوم ئوبلاستلىق خەلق ھۆكۈمىتى ، ئوبلاستلىق ، شەھەرلىك ، ناھىيەلىك ( شەھەرلىك ) خەلق ھۆكۈمەتلىرى ، مەمۇرىي مەھكىمىلەر ، ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تارماقلىرى ۋە بىۋاسىتە قاراشلىق ئاپپاراتلىرى : LN5LT'CE   
F$?Ab\#B  
ئاپتونوم رايونىمىز كۆپ مىللەتلىك ، كۆپ تىللىق ، كۆپ يېزىقلىق رايون . پارتىيە ۋە دۆلەتنىڭ تىل - يېزىق سىياسىتىنى ئومۇميۈزلۈك ئىزچىللاشتۇرۇپ ، مىللىيچە ، خەنزۇچە ئىككى خىل تىل - يېزىقنى توغرا قوللىنىش مىللەتلەر ئىتتىپاقلىقىنى ئىلگىرى سۈرۈش ۋە ئىجتىمائىي مۇقىملىقنى ساقلاشتا مۇھىم ئەھمىيەتكە ئىگە . ئىقتىسادىي ۋە ئىجتىمائىي ئىشلارنىڭ ئۈزلۈكسىز تەرەققىياتىغا بەزى جايلار ۋە ئورۇنلاردا جەمئىيەتتە قوللىنىلىدىغان تىل - يېزىق قېلىپلاشماسلىق ، مەسىلەن ، مىللىيچە - خەنزۇچە يېزىقنى بەلگىلىمە بويىچە قوللانماسلىق ، مىللىيچە - خەنزۇچە يېزىقنى تەڭ قوللانغاندا نىسبىتى تەڭشەلمەسلىك ، تەرجىمىسى توغرا بولماسلىق ، تىزىلىشى قائىدىسىز بولۇش قاتارلىق ئەھۋاللار ھەمىشە يۈز بېرىپ ، ناچار ئىجتىمائىي تەسىر پەيدا قىلدى . U8Y%rFh1  
/IUu-/ D  
<< جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئورتاق تىل - يېزىق قانۇنى >> ۋە << شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونىنىڭ تىل - يېزىق خىزمىتى نىزامى >>دىكى بەلگىلىمىلەرگە ئاساسەن ، ئاپتونوم رايونىمىزنىڭ تىل - يېزىق خىزمىتىنى يەنىمۇ كۈچەيتىپ ، مىللەتلەرنىڭ تىل - يېزىقىنى قائىدىلىك ، توغرا قوللىنىشىنى ئىلگىرى سۈرۈش ئۈچۈن ، بۇ ھەقتىكى ئالاقىدار بەلگىلىمىلەرنى تۆۋەندىكىدەك تەكىتلەيمىز : VyxYv-$Y  
x"12$79=  
1. دۆلەت پۇتۇڭخۇانى ئومۇملاشتۇرىدۇ ، قېلىپلاشقان خەنزۇ يېزىقىنى يۈرگۈزىدۇ ؛ ھەر قايسى مىللەتلەر ئۆزلىرىنىڭ تىل - يېزىقىنى قوللىنىش ۋە تەرەققىي قىلدۇرۇش ئەركىنلىكىگە ئىگە ؛ ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ تىل - يېزىقىنى قوللىنىشتا << ئاساسىي قانۇن >> ، << مىللىي تېررىتورىيەلىك ئاپتونومىيە قانۇنى >> ۋە باشقا قانۇنلاردىكى ئالاقىدار بەلگىلىمە ئاساس قىلىنىدۇ . دۆلەت ئورگانلىرى پۇتۇڭخۇا ۋە قېلىپلاشقان خەنزۇ يېزىقىنى ھۆكۈمەت تىل - يېزىقى قىلىدۇ . قانۇندا ئايرىم بەلگىلىمە چىقىرىلغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا . < xy@%  
!uEEuD
#  
2. ئاپتونوم رايونىمىزدىكى ئاپتونومىيە ئورگانلىرى ۋەزىپە ئىجرا قىلغاندا ، ئۇيغۇرچە ، خەنزۇچە ئىككى خىل - يېزىقنى تەڭ قوللىنىدۇ . ئېھتىياجغا قاراپ باشقا مىللەت تىل - يېزىقىنى تەڭ قوللانسىمۇ بولىدۇ ؛ ئاپتونوم ئوبلاست ، ئاپتونوم ناھىيەلەردىكى ئاپتونومىيە ئورگانلىرى ۋەزىپە ئىجرا قىلغاندا ، ئاپتونوم رايوندا ئورتاق قوللىنىلىدىغان ئۇيغۇر ، خەنزۇ تىل - يېزىقلىرىنى قوللىنىش بىلەن بىر ۋاقىتتا ، تېررىتورىيەلىك ئاپتونومىيەنى يولغا قويغان مىللەتنىڭ تىل - يېزىقىنى قوللىنىدۇ ، ئېھتىياجىغا قاراپ شۇ جايدا ئورتاق قوللىنىلىدىغان باشقا مىللەتلەر تىل - يېزىقىنى تەڭ قوللانسىمۇ بولىدۇ ؛ بىر قانچە خىل تىل - يېزىقنى تەڭ قوللىنىپ ۋەزىپە ئىجرا قىلغاندا تېررىتورىيەلىك ئاپتونومىيەنى يولغا قويغان مىللەتنىڭ تىل - يېزىقىنى ئاساس قىلسا بولىدۇ . [MTd<@  
cJ96{+  
3. ئورگان ، تەشكىلات ، كارخانا ، كەسپىي ئورۇنلار ئاپتونوم رايونلۇق ۋە يەرلىك يىغىن ئاچقاندا ، يىغىنغا قاتناشقانلارنىڭ ئەھۋالىغا قاراپ ، بىر خىل ياكى بىر نەچچە خىل تىل - يېزىقنى قوللىنىشى ، بولۇپمۇ يىغىندا تارقىتىدىغان ھۆججەت ، ماتېرىياللارنى مىللىيچە ، خەنزۇچە يېزىقتا تەييارلىشى لازىم . مۇھىم يىغىنلارنىڭ پىلاكاتىدا ئاز سانلىق مىللەت يېزىقى بىلەن خەنزۇ يېزىقىنى تەڭ قوللىنىشى كېرەك . i 
gpV4qDXV  
4. ئورگان ، تەشكىلات ، كارخانا ۋە كەسپىي ئورۇنلار ئوقۇغۇچى ، ئىشچى ، كادىر قوبۇل قىلغاندا ۋە تېخنىكا سىنىغان ، ئۇنۋان باھالىغان ، دەرىجە ئۆستۈرگەن چاغدا ، شۇ جايدا ئورتاق قوللىنىلىدىغان ئاز سانلىق مىللەت تىل - يېزىقى بىلەن خەنزۇ تىل - يېزىقىنى تەڭ قوللىنىشى ياكى ئايرىم - ئايرىم ھالدا قوللىنىشى كېرەك . دۆلەت ۋە ئاپتونوم رايون ئايرىم بەلگىلىمە چىقارغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا . u YU
Fxm  
y*i&p4Y*  
5. جەمئىيەتتە يېزىق قوللىنىشتا قېلىپلاشقان ، نىسبىتى ماسلاشقان ، كۆركەم ئىشلەنگەن ، تەرجىمىسى ۋە ئىملاسى توغرا بولغان ئاز سانلىق مىللەتلەر يېزىقى بىلەن خەنزۇ يېزىقىنى تەڭ قوللىنىشى كېرەك . 2Xt4Rqk$  
Dl;hOHvKk  
جەمئىيەتتە قوللىنىلىدىغان يېزىق ئاساسلىقى مۇنۇلارنى كۆرسىتىدۇ : ئورگان ، تەشكىلات ۋە كەسپىي ئورۇنلارنىڭ تامغىسى ، ۋىۋىسكىسى ، كىنىشكىسى ۋە ئورۇن نامى بېسىلغان كونۋېرتى ، ئالاقە قەغىزى ، ئاپتونوم رايون تەۋەسىدە يۇقىرىغا يوللىنىلىدىغان ، تۆۋەنگە تارقىتىلىدىغان تۈرلۈك ھۆججەت ، خەت - ئالاقە ، تارقىتىلىدىغان ئۆگىنىش ماتېرىيالى ۋە تەشۋىقات بۇيۇمى ( ئېھتىياجىغا قاراپ شۇ جايدا ئورتاق قوللىنىلىدىغان بىر خىل ياكى بىر نەچچە خىل يېزىق قوللىنىلسا بولىدۇ ) ؛ ئاممىۋى سورۇنلار ، جامائەت ئەسلىھەلىرى ھەمدە ئاممىۋى مۇلازىمەت ئورۇنلىرىنىڭ نام تاختىسى ، جامائەت پاراۋانلىقى ئېلانى ، چېگرا تاختىسى ، يول بەلگىسى ، قاتناش بەلگىسى ۋە ئاپتوموبىللارغا يېزىلغا ئورۇن نامى ، بىخەتەرلىك شوئارى ، ئاپتونوم رايوندا ئىشلەپچىقىرىلغان ھەمدە ئاپتونوم رايوندا سېتىلىدىغان مەھسۇلاتلارنىڭ نامى ، چۈشەندۈرۈشى قاتارلىقلار . B@,r8)D  
Lzh8-d=HQ  
ئاممىۋى سورۇن دېگەنلىك ئاممىنى ئوبيېكت قىلىپ ، سودا خاراكتېرلىك تىجارەت بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ياكى ئامما ئۈچۈن مۇلازىمەت قىلىدىغان سورۇنلارنىڭ ، يەنى ئاممىنىڭ خىزمەت قىلىش ، ئۆگىنىش قىلىش ، ئىقتىساد ، مەدەنىيەت ۋە ئىجتىمائىي ئالاقە تەنھەرىكەت پائالىيىتى بىلەن شۇغۇللىنىش ، كۆڭۈل ئېچىش ، ئېكىسكۇرسىيە قىلىش ، داۋالىنىش ، ساقلىق ساقلاش ، دەم ئېلىش ، ساياھەت قىلىش ۋە بىر قىسىم تۇرمۇش ئېھتىياجىنى قاندۇرۇش ئۈچۈن ئىشلىتىلىدىغان بارلىق ئاممىۋى ئىمارەت ، سورۇن ھەمدە ئۇنىڭ ئەسلىھەلىرىنىڭ ئومۇمىي نامىنى كۆرسىتىدۇ . مەسىلەن ، ئاممىۋى قاتناش قوراللىرى ۋە ئۇلارنىڭ ئاپتوبۇس ( ئايروپىلان ، پاراخوت ) كۈتۈش ئۆيى ، بېلەت سېتىش زالى ؛ داۋالاش ئاپپاراتلىرىنىڭ دىياگنوز كۈتۈمخانىسى ، داۋالىنىش رايونى ، كېسەلخانا رايونى ، كىنو - تىياتىرخانا ، تانسىخانىلار ، سىن قويۇش زالى ، ئويۇنخانىلار ؛ تۈرلۈك تەنتەربىيە مەيدان - سارايلىرى ، ؛ ساياھەت مەنزىرە رايونلىرى ؛ مەكتەپ ، كۇتۇپخانا ، قىرائەتخانا ، مۇزېي ، كۆرگەزمىخانا ، پەن - تېخنىكا سارىيى ، گۈزەل - سەنئەت يۇرتى ، ئارخىپخانا ، ياش - ئۆسمۈرلەر سارىيى ؛ خەلق مەيدانى ، باغچا ؛ سودا سارىيى ، تاللا بازىرى ، مېھمانخانا ، مېھمانساراي ، رېستورانلار ؛ تۈرلۈك تىجارەت زاللىرى ؛ دىنىي پائالىيەت سورۇنى قاتارلىقلار . E`IXBI  
Y=mr=]q  
6. ۋىۋىسكا ، تامغىلاردا قوللىنىلىدىغان يېزىقلارنى قېلىپلاشتۇرۇش ئۆلچىمى . HGQ 
 =z.j{%  
1) خەت رەڭگى ۋە ئۆلچىمى . ئادەت بويىچە ھەر دەرىجىلىك پارتكوم ئورگانلىرىنىڭ ۋىۋىسكىسىدىكى يېزىقنىڭ رەڭگى قىزىل بولىدۇ ، ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ، ھۆكۈمەت ، سىياسىي كېڭەش ، ئەدلىيە ئورگانلىرى ۋە تەشكىلات ، كەسپىي ئورۇن ۋىۋىسكىلىرىدىكى يېزىقنىڭ رەڭگى قارا بولىدۇ . مىللىيچە يېزىقنىڭ خەت شەكلى تېكست باسما شەكلىدە بولىدۇ ، خەنزۇچە يېزىقنىڭ خەت شەكلى سۇڭ ئۇسلۇبىدىكى خەت شەكلىدە بولىدۇ . ۋىۋىسكىدىكى يېزىق تامغىدىكى يېزىق بىلەن بىردەك بولۇشى كېرەك ، ۋىۋىسكىنىڭ ماتېرىيالى ، چوڭ - كىچىكلىكى ئىمارەتنىڭ ئەھۋالىغا قاراپ بېكىتىلىشى كېرەك . pHeG{<^  
:R;w 
2) يېزىقنىڭ تىزىلىش تەرتىپى . يۇقىرى - تۆۋەن شەكىلدە تىزغاندا : مىللىيچە يېزىق ئۈستىگە ، خەنزۇچە يېزىق ئاستىغا تىزىلىدۇ . چەت ئەل يېزىقى بارلىرىدا ، چەت ئەل يېزىقى خەنزۇ يېزىقىنىڭ ئاستىغا تىزىلىدۇ . RM2Ik_IH[l  
37U8<  
ئوڭ - سول شەكىلدە تىزغاندا : ئۇيغۇر ، قازاق ، قىرغىز يېزىقلىرى ئوڭ تەرەپكە ، خەنزۇ يېزىقى سول تەرەپكە تىزىلىدۇ ؛ چەت ئەل يېزىقى بارلىرىدا ، چەت ئەل يېزىقى خەنزۇ يېزىقىنىڭ سول تەرىپىگە تىزىلىدۇ . موڭغۇل ، شىبە يېزىقلىرى سول تەرەپكە ، خەنزۇ يېزىقى ئوڭ تەرەپكە تىزىلىدۇ ، چەت ئەل يېزىقى بارلىرىدا ، چەت ئەل يېزىقى خەنزۇ يېزىقىنىڭ ئوڭ تەرىپىگە تىزىلىدۇ . Oyl~j#h  

&`^(dO9  
دۈگىلەك تامغىلاردا مىللىيچە يېزىق سول تەرەپكە ، خەنزۇچە يېزىق ئوڭ تەرەپكە تىزىلىدۇ . V%,,Gmi U]  
RNT9M:w  
7. يېزىق تەرجىمە قىلىش ۋە تەكشۈرۈپ بېكىتىش . ئورگان ، تەشكىلات ۋە كارخانا ، كەسپىي ئورۇنلارنىڭ تامغا ، ۋىۋىسكا ، كىنىشكە ، كونۋېرت ، ئالاقە قەغىزى ۋە ئاممىۋى سورۇن ، جامائەت ئەسلىھەسى ، شۇنداقلا ئاممىۋى مۇلازىمەت ئىشلىرىدا قوللىنىلىدىغان ئاز سانلىق مىللەتلەر تىل - يېزىقى جەھەتتە شۇ جايدىكى تىل - يېزىق مەسئۇل تارماقلىرىدىن مەسلىھەت سوراش ، تەرجىمىسىنىڭ توغرىلىقىغا ، قېلىپلاشقان خەت ئىشلىتىشكە كاپالەتلىك قىلىش لازىم . V}E['fzBFV  
$S6(V}yh  
جايلار ۋە تارماقلار مىللىيچە ، خەنزۇچە تىل - يېزىقنى قېلىپلاشتۇرۇپ قوللىنىش خىزمىتىگە يۈكسەك ئەھمىيەت بېرىپ ، رەھبەرلىكنى كۈچەيتىپ ، ئۆگىنىش ۋە تەشۋىقاتنى ئەستايىدىل تەشكىللەپ ، قائىدە - تۈزۈمنى ئورنىتىپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈپ ، ئۆز جايى ، ئۆز تارمىقى ( ئورنى )نىڭ تىل - يېزىقنى ئىشلىتىش ئەھۋالىنى ۋاقتىدا تۈزىتىپ ، شىنجاڭنىڭ ھالقىما تەرەققىياتى ۋە ئەبەدىي ئەمىنلىكىنى ئىشقا ئاشۇرۇش ئۈچۈن ياخشى تىل - يېزىق مۇھىتى يارىتىشى لازىم . 0Wr<l%M)+  
k[Em~>m  
#7uH>\r  
VfnL-bDGV  
شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتى بەنگۇڭتىڭى 
&CG 94  
iJ>=!Q  
2011-يىل 3-ماي ql?w6qFs]  
uLdHE5vr  
1g;2e##)  
L$ T2 bul  
مەنبە : شىنجاڭ ئۇيغۇر ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتى ئاخباراتى ( 15-نومۇرلۇق )   ئىزدىنىش مۇنبىرى u(9pRr L