ياشلار ۋە ئىنگلىز تىلى
v\?l+-A? y up0=Y
o@ ئابدۇغوپۇر مۇھەممەد
Fdq5:v?k *&
R|0I{> ئوتتۇرا ئەسىرنىڭ باشلىرىدا بىزدە جاھان ئەھلىگە سىر تۇيۇلغان ئارىستوتىل ئەسەرلىرىگە بىرمۇ-بىر ئىزاھات بېرىپ پۈتۈن دۇنيانىڭ ئىلىم-پەن، پەلسەپە تەرەققىياتىغا كەڭرى يول ئېچىپ، ئىككىنچى ئارىستوتىل دەپ نام ئالغان فارابىدەك پەيلاسوپلىرىمىز ئۆتكەن ھەم مەھمۇد قەشقەرى، يۈسۈپ خاس ھاجىپلاردەك يىتۈك ئالىملىرىمىز ياشلىقىدىنلا ئىزدىنىپ ئۆز مىللىتى، خەلقىگە شەرەپ ئېلىپ كېلىش ئۈچۈن ئىزدەنگەن، تۈرلۈك ئىلىملارنى ۋە ھەر خىل تىللارنى ئۆگىنىپ شۇ ئارقىلىق ئۆز مىللىتى ۋە ئانا تىلىغا كەلگەن خىرىسلارنى يەڭگەن.
|oe wrK@1F9! تىل يول ۋە نەزەر دائىرىسىنى ئاچىدىغان مۇھىم قورال. بۇ خۇددى ئادەم باشقا بىرەيلەننى چۈشەنگەندىن كېيىن ئۆز ۋۇجۇدىدىكى ئارتۇقچىلىق ۋە كەمچىلىكلىرىنى تېخىمۇ بەكرەك ھېس قىلغىنىغا ئوخشاش بىر ئىش. تىل ئۆزىمىزنىڭ ھازىرقى ئەھۋالىمىز ۋە كەلگۈسى تەرەققىياتىمىز ھەققىدە ھەقىقىي ئويلىنىش پۇرسىتى بېرىدۇ. ياشلار ئەنە شۇ كەلگۈسى تەرەققىياتىمىزنىڭ ئۈمىدى. ياشلارنىڭ ۋۇجۇدىدىن يولۇقتۇرغان ھەر قانداق ئېسىل خىسلەت، بىزدە بىر خىل ئۈمىدۋارلىق تۇيغۇسنى ئويغىتىدۇ. بۇ خىسلەتلەرنىڭ بىرسى ھازىر ياشلار ئارىسىدا ھەر خىل تىللارنى ئۆگىنىش قىزغىنلىقىنىڭ ئەۋج ئېلىشىدۇر.
s~ o\ j/ YQD/vc~8G ھەر خىل تىللار ئۆز ئالاھىدىلىكىگە خاس ھالدا ئۆگەنگۈچىلىرىگە پىسخىك جەھەتتە بىلىم، مۇناسىۋەت تەرەپلەردىكى يېڭى يۈكسىلىشلىرىنى بەخىش ئەتمەكتە...بۇ تىللارنىڭ ئىچىدە ئۆگەنگۈچىلىرى ئەڭ كۆپ بولغان تىل ئىنگلىز تىلى.
9jNh%raG| FT J{ ئىنگلىز تىلىنى جۇڭگو ئائىلىسىنىڭ تەخمىنەن 30 پىرسەنتى ئۆگەنمەكتە. چۈنكى بۇ تىل دۇنياغا يۈزلىنىشنىڭ مۇھىم قەدىمى. دۇنيانىڭ جاھاننامە كۆزنىكى بولغان ئىنتېرنېتنىڭ ئاساسلىق ئۇچۇر توشۇغۇچى تىلىمۇ ئىنگلىز تىلى.
2k&Voa wqJl[~O$ ئىنگلىز تىلىنىڭ كومپيۇتېردىن باشقا دوختۇرلۇق، فىزىكا، خىمىيە ۋە باشقا سانائەت پەنلىرى بىلەنمۇ بىۋاستە چېتىشلىقى، نۇرغۇن كىشىلەرنىڭ ئۇنى ئىگىلىشىنى تەخىرسىزلەندۈرمەكتە....
wByTNA7 ]k+(0
qxG ئۇيغۇر ياشلىرى ئارىسىدا بۇ ھالەت كېيىنرەك ئومۇملاشقان بولسىمۇ تېزلا ئەۋجىگە چىقتى. قەدىمىي دىيار قەشقەرنى ئېلىپ ئېيتساق، ئوقۇتقۇچى ۋە زىيالىيلاردىنمۇ بەك تىجارەتچى ياشلارنىڭ تىل ئۆگىنىشكە تىرىشىپ كەتكەنلىكى كىشىنى ھەقىقەتەن سۆيۈندۈرىدۇ. لېكىن تىل ئۆگىنىش جەريانىدا گرامماتىكىلىق قانۇنىيەتلەرنى چۈشەنمەسلىك، تىل ئادىتى ۋە پىسخىكا جەھەتتىكى پەرق تۈپەيلىدىن ئۆگىنىشتە بەزى قىيىنچىلىقلار پەيدا بولماقتا...
7m?fv Ky &yOl}?u تىل ئۆگىنىش ئەمەلىيەتتە قوبۇل قىلىش ۋە چىقىرىش جەريانىدۇر. يەنى قوبۇل قىلىش جەريانىدا بىز ئاڭلايمىز ۋە ئوقۇيمىز. ئەگەر بۇ جەريان غەلبىلىك بېسىلسا بىزنىڭ يېزىش ۋە سۆزلەشتىن ئىبارەت چىقىرىش جەريانىمىزغا زور ياردىمى بولىدۇ. بۇ خۇددى كىچىك بالىلارنىڭ تىل ئۆگىنىشىدەك، يەنى چوڭلارنىڭ سۆزىنى ئاڭلاپ ئۇنى ئۆزىگە قوبۇل قىلىپ ئاندىن ئۇنى تەلەپپۇز قىلىپ چىقىرىشقا ئوخشايدۇ. شۇڭا تىل ئۆگىنىشتىكى بۇ قوبۇل قىلىش ۋە چىقىرىش مۇناسىۋىتىنى توغرا ھەل قىلمىغاندا، پەقەتلا ئوقۇپ، ئاڭلاپ چۈشىنەلەيدىغان، لېكىن سۆزلىيەلمەيدىغان ياكى ئەكىسچە ئازراق سۆزلىيەلىسىمۇ چوڭقۇرلىيالمايدىغان ئەھۋاللار كۆرىلىدۇ.
Q|2*V1"r<2 Ag8lI+
h تىل ئۆگىنىشتە، پايدىلىق ئامىللارنى قېزىپ چىقىشقىمۇ ماھىر بولۇش كېرەك. مەسىلەن، ئۇيغۇرتىلى ۋە ئىنگلىز تىلىدىكى ئوخشىشىپ كېتىدىغان سۆزلەر. ئەگەر ئىنگلىزچە يېڭى سۆزدىن ئوننى ئۆگەنسەك كېمىدا بىر-ئىككىسىنىڭ ئۇيغۇرچە سۆز بىلەن ئوخشاش چىقىشى ئىنگلىزچە ئۆگەنگۈچىلىرىمىزگە يات ئىش بولمىسا كېرەك. ئارىمىزدىكى ئىنگلىز تىلى ئۆگەنمىگەنلەرنىڭمۇ كاللىسىدا كەم دېگەندە نەچچە يۈز ئىنگلىزچە سۆزلەر ئۇيغۇرچە ئاتالغۇلار بىلەن ئارىلىشىپ ياتىدۇ. ئۇنى قېزىپ چىقساق ئىنگلىز تىلى ئۆگىنىشتىكى ئىشەنچىمىزنىڭ بىر دەرىجە ئاشقانلىقىنى ھېس قىلىمىز.
,wv> G]v C^,J 6;' بىر ئىنگلىز چاقچاق قىلىپ 600 ئىنگلىزچە سۆز بىلگەن ئادەم ئەنگىلىيىدە دېھقانچىلىق قىلالايدۇ دېگەنىكەن. ئەلۋەتتە، ئەنگىلىيىدە دېھقانچىلىق قىلىشنىڭ بىز ئۈچۈن ھاجىتى يوق. لېكىن بۇ يەردىكى گەپ، سۆزلۈكۈڭ ئاشقانسېرى سېنىڭ چۈشىنىش ۋە ئالاقە دائىرەڭ، قابىلىيىتىڭ ماس ھالدا كېڭىيىدۇ، ئاشىدۇ دېگەندىن ئىبارەت. تىل ئۆگىنىشتە ئىزچىللىققا سەل قاراشقا بولمايدۇ. چوقۇم كۈندە ئاز بولسۇن ياكى كۆپ بولسۇن مۇۋاپىق ۋاقىت ئاجرىتىش كېرەك. ئەتراپىمىزدا شۇ تىلنىڭ مۇھىتىنى بەرپا قىلىشىمىز كېرەك. يەنى ئۈنئالغۇدىن ئىنگلىزچە دېئالوگ، ناخشىلار ياڭراپ تۇرۇشى، داۋاملىق كۆرۈپ تۇرۇشىمىز ئۈچۈن كارىۋات بېشىدىكى كۆزىمىزگە چېلىقىپ تۇردىغان جايغا ئۆگىنىشكە تېگىشلىك خام سۆزلەر چاپلانغان بولۇشى، زۆرۈر تېپىلغاندا بىر ۋاراق قەغەزگە يېزىۋېلىپ بىكار ۋاقتىمىزدا يانچۇقىمىزدىن چىقىرىپ كۆرۈپ تۇرۇشىمىز، ئىنگلىزچە كورنېر، ئىنگلىزچە سۆزلىشىدىغان سورۇنلارغا قاتنىشىپ بېرىشىمىز لازىم.
A6 ?wn
بىر تىلشۇناسنىڭ «ئەگەر، مەن بىر تىلدىن پەقەت يۈز سۆزلا ئۆگىنىۋالسام، شۇ مىللەتنىڭ ئارىسىغا بېرىپ، ئۇلارنىڭ تىلدا سۆزلەشنى باشلىۋېتىمەن» دېگەن سۆزىدىن بەزىلەر غەلىتىلىك ھېس قىلىشى مۇمكىن. شۇنداق، يۈز سۆزنى ئۆگىنىش ھېچقانچە گەپ ئەمەس، ئۇنى ئۆگىنىشكە بىر قانچە كۈنلا كۇپايە. بىراق بىز بۇنىڭدىن ئۆگىنىشتىكى ئەڭ مۇھىم ئىش باشلاشقا، سۆزلىشىشكە جۈرئەت قىلىش، قورۇنماسلىق، كۆپ مەشىق قىلىش ئىكەنلىكىنى چۈشىنىۋالالايمىز. سۆزلىگەن ۋاقتىڭىزدا تەلەپپۇزىڭىزنىڭ خاتا چىقىپ كېتىشىدىن بەك ئەنسىرىمەڭ. خاتالىقىڭىزنى ھېس قىلىپ، تۈزىتىشكە ئەھمىيەت بەرسىڭىزلا توغرا تەلەپپۇزنى ئۆزلەشتۈرەلەيسىز. w"O;: `|n
[MKt\(
تىل ئۆگىنىشتە بۈيۈك غايىنىڭ بولۇشى مۇھىم. ئۆز ساپلىقىمىزنى ساقلىغان ئاساستا خەلقىمىز ئۈچۈن ھەقىقىي خىزمەت قىلىشنى كۆڭلىڭىزگە پۈكۈپ، ئۆگەنگەن تىلىڭىزنىڭ سىزنى غايە ئاسمىنىدا داۋاملىق پەرۋاز قىلدۇرۇپ، نىشانىڭىزغا تېزرەك يەتكۈزۈشىدىن ئۈمىدلەنگىلى بولىدۇ. ZU2D.Kf_:
,_=LV
«بۈگۈن»ژورنىلى2001-يىلى2-سان 'GO *6$/
VD =f 'D
بىر قىسىم ئىنگلىزچە سۈرەتلىك دەرسلەرنى بۇ ئادرىستىن كۆرۈڭ: http://www.koknur.net/list.asp?unid=2598
