تۇركىي تىللار دىۋانىدىكى پوقاق ئەپسانىسىنىڭ يەشمىسى

h|Teh-@A5  
'IqK M  
<دىۋان>دا خاتىرىلەنگەن <پوقاق ئەپسانىسى> رىۋايەتلىك ھەم ئەپسانىۋى ئامىللاردىن تەشكىل تاپقان. ئۇنىڭ پەيدا بولۇشى تارىختىكى مەلۇم بىر تارىخىي ۋەقەگە، تارىخى شەخىسكە باغلانغان. ئەپسانىنىڭ ئارقا كۆرۈنۈشىدە، ئىسلامىيەتتىن بۇرۇنقى ئىسلام دىنىنىڭ پەيغەمبىرى مۇھەممەد ئەلەيھىسسالامنىڭ كېيىنكى ساھابىلىرى بىلەن <كاپىر>تۈركىي قوۋملارنىڭ ئوتتۇرىسىدا بولۇپ ئۆتكەن بىر قېتىملىق ئۇرۇش ئەكىس ئەتتۈرۈلگەن: <بىزنىڭ بوۋىلىرىمىز ناھايىتى ئۈنلۈك كاپىرلار ئىكەن. تەڭرى ياراتقۇچى پەيغەمبىرىمىزنىڭ ساھابىلىرى ئۇلار بىلەن ئۇرۇشقاندا ئاتا -بوۋىلىرىمىز كىچىكلەپ چۇقان-سۈرەن سېلىپ باسقۇن ياساپتۇ. ئۇلارنىڭ بۇ چۇقان-سۈرەنلىرىدىن مۇسۇلمانلار ھودۇقۇپ كېتىپ، مەغلۇبىيەتكە يۈزلىنىپتۇ. بۇ خەۋەر خۇدا رازى بولغۇچى ئۆمەرگە يېتىپ بارغاندىن كېيىن، ئۆمەر ئۇلارنى قارغاپتۇ. شۇنىڭ بىلەن ئۇلارنىڭ بوغۇزىدا بىرخىل كېسەل پەيدا بوپتۇ ۋە ئەۋلادىغا مىراس بولۇپ قاپتۇ. ھازىر ئۇلارنىڭ ئارىسىدا ئۈنلۈك گەپ قىلالايدىغان ھېچقانداق ئادەم يوق >(2-توم416-بەت). 3z{5c  
O_%PBgcJr  
بۇنىڭدىن قارىغاندا بۇ ئىسلام تارىخىدىكى تۆت چاھاريارنىڭ بىرى بولغان ئۆمەر رەزىيەللاھۇ ئەنھۇ دەۋرىدىكى بىر قېتىملىق ئۇرۇشنى ئىپادىلىگەنلىكى نامايان بولىدۇ. بۇ ئەپسانىنىڭ رىۋايەتلىك تەركىبى. ئۆمەرنىڭ قارغىشى بىلەن ئۇلارنىڭ بوغۇزىدا پوقاقنىڭ پەيدا بولغانلىقى ئەپسانىۋى يۈكلىمە. چۈنكى، پوقاق يود كەملىكىدىن پەيدا بولىدىغان بىر خىل كېسەللىك بولۇپ، دىيارىمىزنىڭ قىسمەن جايلىرىدا پوقاق كېسىلىگە گېرىپتار بولغانلار ئاندا-ساندا ئۇچرايدۇ. ئازادلىقتىن ئىلگىرى داۋالاش ئەسلىھەلىرىنىڭ كەمچىللىكىدىن پوقاق كېسىلىگە گېرىپتاربولغانلارنىڭ پوقىقى مەھمۇد كاشغەرىي تەسۋىرلىگەندەك بەزىلىرىنىڭ ئۆزىنىڭ كۆكسىنى ۋە پۇتىنى كۆتىرەلمەيدىغان دەرىجىدە يوغىناپ كەتكەنلىرىمۇ بولغان. ئازادلىقتىن كېيىن بۇ كېسەلنىڭ سەۋەبى ئېنىقلىنىپ، پوقاق كېسىلى تۈپ يىلتىزىدىن داۋالاپ ساقايتىلدى. Sj=69>m]5  
2rE~V.)%  
مەھمۇد كاشغەرىي بۇ كېسەلنىڭ ھەرگىزمۇ قارغاشتىن بولمىغانلىقىنى، بەلكى ئۇنىڭ بىر خىل كېسەللىك ئىكەنلىكىنى، نەسىلدىن نەسىلگە مىراس قالىدىغانلىقىنى بىلگەن: <پوقاق بوغۇزنىڭ ئىككى يېنىدا، تېرە بىلەن گۆشنىڭ ئارىلىقىدا پەيدا بولىدىغان بىر خىل بەزسىمان گۆش، پەرغانە بىلەن شىخنى شەھرىدە مۇشۇنداق كېسەل تەگكەن كىشىلەر بار، پوقاق نەسىلدىن نەسىلگە ئۆتىدۇ> ، بۇ قاراش ئەلۋەتتە خېلى ئىلمىي ئاساسقا ئىگە چۈشەنچە ئىدى. DftGy:Ah3  
%o
_0M^3W  
نۆۋىتى كەلگەندە شۇنىمۇ كۆرسىتىپ ئۆتۈش ھاجەتكى، ئۆمەر بىلەن ئوتتۇرا ئاسىيا، غەربىي ئاسىيادا بولۇپ ئۆتكەن ئۇرۇشلارنىڭ قانداق بولغانلىقى تارىخىي مەسىلە، بۇنىڭدا بىزگە ئەڭ لازىملىق بىر ئۇچۇر بار، ئۇ بولىسمۇ، 7-ئەسىرلەردە بۇ زېمىندا <كاپىر >تۈركىي تىللىق خەلقلەرنىڭ ياشىغانلىقى ھەم ئۇلارنىڭ ئەرەب قۇشۇنلىرىنى مەغلۇب قىلغۇدەك خېلى قۇدرەتلىك كۈچ سۈپىتىدە ئەرەب قوشۇنلىرى بىلەن ئۇرۇشقانلىقىدىن ئىبارەت بىر ۋەقەلىكنىڭ كۆلەڭگىسى نامايان بولىدۇ. 6=`m   
\p =W4W/  
Yqz[sz5+m  
تېما يوللىغۇچى تەرىپىدىن قويۇلدى. KTAe~y  
http://kashgheri.blogbus.com/logs/52623742.html E?c{02fu  
gPhw.e""  

رىۋايەتلەر بىزنى يىراق تارىخىمىز دىن خەۋەردار قىلشتا ياخشى ئەھمىيەتكە ئىگە. ھەر بىر رىۋايەتلەرنىڭ مۇئەييەن ئاساسى بار دەپ قارايمەن.

مەھمۇد بۇۋاش توغرا ئېيتىپتۇ ...  نەدىمۇ ئاتا-ئانىنىڭ قارغىشىدىن باشقا قارغاشقا بىرەرسى بىرەر نەرسە بوپ كىتىپتۇ دەپ ئاڭلىمىدىمغۇ مەن ....  (( ئىتنىڭ قارغىشىغا پىت ئۆلمەپتۇ . )) دەيدىغان گىپىمىز بارغۇ بىزنىڭ .......

بۇرۇن ئاياللار كىچىك توي قىلىپ، كۆپ بالا تۇققاچقا ، شۇنداق پوقاق كىسەل بولۇپ قالىدىغان چىغى. مىنىڭ بىر چوڭ ئاپام بار ىدى. رەھمەتلىك،مىجەزى بەك ئىسىل، ھەتتا چۈمۈلىگىمۇ ئازار بەرمەيدىغان. بىر ئۆمۈر ئەرنىڭ ئائىلىسىدىكىلەرنىڭ خىزمىتىنى قىلىپ ئۆتكەن. پارالىچ قىيىن ئانىسىنى نەچچە ئون يىل باققان. يەنە ئېرىنىڭ نىرۋىسى ئاجىز سىڭلىسى ھەم ئۇنىڭ ئىككى بالىسىنىڭ ھالىدىن خەۋەر ئالاتتى. چوڭ ھويلىدا، بىر قازان ئاش ئەتسە، ھەممىسىگە تارقىتىپ ،ئۆزىگە قالمىسىمۇ، كۈلۈپ قويۇپلا بولدى قىلاتتى. چىرايى شۇنداق نۇرلۇق ئىدى. لىكىن شۇ .......... g<3>7&^  
كىيىن تۈگەپ كەتكەندە، يەتتە ياشتىن يەتمىش ياشقىچە ھەممىسى شۇنداق يىغلاپ كەتكەن. ھەتتا ھىلىقى نىرۋىسى ئاجىز قىيىن سىڭلىسىمۇ، ئۇنىڭ يەنە بىر نىرۋىسى ئاجىز ئوغلىمۇ « بىزگە ئەمدى كىم ئاش بىرەر » دەپ يىغلاپ كەتكەن. پەرىشتىدەك ئانىنىڭ دۇئاسىنى ئالغان باللىرى ئاللا يولىنى تۇتۇپ، تىجارەت ۋە باشقا ئىشلار شۇغۇللانغانتى. ھازىر ھەممىسى باي بولۇپ كەتتى. مەرھۇمنىڭ نامىدا، بۇرۇن چۈشكەن يىزىغا بىر مەسچىت سالدۇرۇپ بەردى. يەنە تۇرمۇشى نامرات تۇقانلارغا ئۆي سېلىپ بەردى. ھەي باشقىلارنىڭ ئاتا-ئانامنىڭ قىلغان -ئەتكىنى بار ئىكەن. شۇڭا يامان كۈنەە قالمىدىم دىگىنى بىكار ئەمەسكەن.

بىزنىڭ تەرەپتە خىلى بولىدىغان بۇ كىسەل،بۇ توغۇرلۇق نۇرغۇن قىزىقارلىق ئەپسانە رىۋايەتلەرمۇ بار تىخى،

يىپەك يولى ئەپەندىمنىڭ تىمىلرنى  كۆرمىگىلى  ئۇزۇن بوپتۇ .

تالاس ئۇرۇشىدا ، قارلۇق قەبىلىسى ئەرەپلەرگە بولۇشۇپ ، خائىنلىق قىلغاچقا،  تاڭ قوشۇنى مەغلۇپ بولغان . j}|6k6t  

مەھمۇد بۇۋاش توغرا ئېيتىپتۇ ...

زەپەر بۇرادەرنىڭ قارىشىغا قۇشۇلىمەن، ئەپسانە -رىۋايەت ئارقىلىق تارىخى خاتىرلەش تۈركى مىللەتلەرنىڭ بىر تۈرلۈك تارىخ ئەنئەنىسى دەپ قارايمەن

ئىشلىتىش

ئاپتور جاۋابىنى بويلاپ 2قەۋەت  qin^ar كە 2011-07-28 07:07 PMئەۋەتىلدى  : wnN@aO6g*  
مەھمۇد بۇۋاش توغرا ئېيتىپتۇ ...  نەدىمۇ ئاتا-ئانىنىڭ قارغىشىدىن باشقا قارغاشقا بىرەرسى بىرەر نەرسە بوپ كىتىپتۇ دەپ ئاڭلىمىدىمغۇ مەن ....  (( ئىتنىڭ قارغىشىغا پىت ئۆلمەپتۇ . )) دەيدىغان گىپىمىز بارغۇ بىزنىڭ ....... {>pB  

V :*GG+4  
قارا گەپ كىلىڭ !!ئۇلۇغ ساھابىلەر ئۇ!!!