بىر تۈرك دوستۇم بىلەن پاراڭلاشقاندىن كىيىنكى ئويلىرىم

توردا تۇنۇشقان بىر تۈرك دوستۇم بار ئىدى .ئۆزى شىۋىتسىيەدە تۇغۇلغان ،ھازىرمۇ شىۋىتسىيەدە خىزمەت قىلىدۇ ،ئاتا-ئانىسى بولسا تۇركىيەدە .مەن ئۇنىڭ بىلەن پاراڭلىشىش جەريانىدا ،ئۇنىڭ بىز ئۇيغۇرلارغا بولغان تۇنۇشىنىڭ خېلى چوڭقۇر ئىكەنلىكىنى ھېس قىلدىم ،ئۇ بىزنىڭ لەغمەن ،كاۋاپ قاتارلىق تائاملىرىمىزنى بىلىدىكەن .بىزنىڭمۇ تۈرك قەۋمىدىن ئىكەنلىكىمىزنى بىلىدىكەن .ئۇ كىلاسسىك مۇزىكىلارنى ياخشى كۆرىدىغانلىقىنى ئېيىتتى.ئۇ مەندىن : \s?OvqI:  
_دولقۇن تۇرسۇننى تۇنامسەن ؟_دەپ سورىدى .مەن ئۇ كىشىنىڭ ئۇيغۇر ئىكەنلىكىنى پەملىدىم،بىراق نىمە ئىش قىلىدىغان كىشى ئىكەنلىكىنى بىلمەيتىم.شۇڭا مەن قايتۇرۇپ سورىدىم: " 
—نىمە ئىشقىلىدىغان كىشى ئۇ ؟ I"Y d6M% ;  
_ناخشىچى . (rO_Vfaa  
_پولات تۇرسۇن نى دەمسىز ؟؟ياكى نۇرمۇھەممەت تۇرسۇنمۇ يا ؟؟دولقۇن تۇرسۇن دەپ ئاڭلاپ باقمىغانتىم.ئۇنداق ناخشىچىمىز يوق .
0}Rxe  
ئۇ ماڭا ناخشا ھۆججىتىنى ئەۋەتىپ بەردى .ئاڭلىسام راسلا ئۇيغۇركىشىكەن.دۇتتار بىلەن ئىيتقان ناخشىكەن.خوتەنلىكقۇ دەيمەن .2يىلنىڭ ئالدىدا پىلاستىنكا چىقاغانغۇ دەيمەن .ئەمەلىيەتتە ئۇ ناخشىلارنى بىز ئاڭلاپمۇ كەتمەيمىز.لىكىن  ئۇ تۈرك يىگىت ياختۇرىدىكەن . r@FdxsCnGM  
مەن ئۇنىڭدىن گېپىنى چۈشىنەلەمسىز دەپ سورىدىم ،ئۇ ئانچە-ئۇنچە چۈشىنىدىغانلىقىنى ئېيىتتى.مەن خۇددى ئۆزىمىزنىڭ يەرلىك ناخشىلىرىمىزنى ئۆزىمىز قەدىرلىيەلمىگەندەك ھېسياتقا كەلدىم.مەن يەنە ئۇنىڭغا تۈرك ناخشىچىلار ئېيتقان ئۇيغۇرچە ناخشىلارنى ئەۋەتىپ بەردىم.ئۇ ھەم ھەيران بولدى ،ھەم خوشال بولدى.بىز يەنە ئۇيغۇر-تۈرك تىلىدىكى ئوخشاشلىق ۋە پەرقلەرنى سۆزلەشتۇق.ئۇ مەندىن بىز ئۇيغۇرلار توغرىسىدا نۇرغۇن سوئاللارنى سورىدى.مەن كۆپىنچىسىگە ئەتراپلىق جاۋاب بەردىم .لىكىن  يەنە بەزى سوئاللار مىنى گاڭگىرىتىپ قويدى.شۇڭا مەن شۇ سوئاللارنى كۆپچىلىك بىلەن مۇنازىرىلىشىپ بېقىش مەقسىتىدە بۇ تېمىنى يوللىدىم . كۆپچىلىك بىلىدىغانلىرىڭلارنى ئايىمىغايسىلەر . LSb 3w/3M  
1.ئۇ مەندىن فامىلە قوللىنىشىمىز توغرىسىدا سورىدى.مەن بىزدە فامىلە ئۆززىمىزنىڭ دادىسىنىڭ ئىسمى ئىكەنلىكىنى ئېيتىپ بەردىم.ئۇلار بولسا قەدىمدىن تارتىپ بىرلا ئىسىمنى فامىلە قىلىپ قوللىنىدىكەن.ئۇ مەندىن "سىلەر قەدىمدىن تارتىپلا ئۆز داداڭلارنى ئىسمىنى فامىلە قىلىپ قوللىنىپ كەلگەنمۇ ياكى بۇرۇنلاردا بىزگە ئوخشاش بىر فامىلە قوللىنىپ،ھازىرقى كۈنلەرگە كەلگەندە داداڭلارنىڭ ئىسمىنى قوللىنىشقا ئۆزگىرىپ كەتكەنمۇ ؟"دەپ سورىدى.مەن تارىخىمىزغا ئائىت بىلىمىم كەمچىل بولۇش تۈپەيلى بۇ سوئالغا جاۋاب بېرەلمىدىم. k%E9r'Ac  
}HtP8F8!x  
مەنبە :ئۆزەم EJ{Z0R{{  

تۈرۈك لەرگىمۇ100يىل بولمىدى .ئاتاتۈرۈك ھوقوق بىشىغاچىققاندىن بىرى فامىلەقوللىنىۋاتىدۇ. ئېلگىرى بىز بىلەن ئوخشاشتى.

كىلاستىك ناخشىلارنى قوغداشتا ھەممىمىزنىڭ مەجبۇرىيتى بار.

ئىلگىرى پەمىلە ئورنىغا لەقەم ئىشلىتەتتى ،بىز تېخى پەمىلە قوللانمىدۇق. (ئاز ساندىكىلەرنى ھىساپقا ئالمىغاندا)

ئىنتايىن ھالقىلىق سورالغان سۇئال ئىكەن. M*c\=(  
يۈكسەل بىلوگىدىمۇ فامىلىگە ئائىت نۇرغۇن يازمىلار بار. http://www.yuksel.me Y#]Y$n  
ACyQsmqm:  
ئۆزەمنىڭ چۈشەنچىسىنى ئېيتسام، بىزنىڭ قۇمۇل تەرەپلەردە ھەممە ئادەمنىڭ قەدىمدىن تارتىپ ئىشلىتىپ كېلىۋاتقان «لەقەمىمىز» بار، مەسىلەن: بىزنى «تېرەچى» دەيدۇ، لېكىن بۇنى نوپۇسقا قوشمايمىز، پەقەت يۇرتتا شۇنداق ئاتىلىمىز. ئۇنىڭدىن باشقىمۇ فامىلىلىكلەر بار. KL5rF,DME  
جەنۇبى شىنجاڭدىكى ئۇيغۇرلاردا بۇنداق ئادەتلەر ئاساسەن يوقكەن، بەلكىم سىز شۇ يەرلىك بولسىڭىز، ئۇيغۇرلارنىڭ ئەزەلدىن فامىلە ئىشلىتىپ كەلگەنلىكىنى ئانچە بىلەلمىگەن بولۇشىڭىز مۇمكىن. ,nHz~Xi1t  

   فامىلە قوللۇنۇشقا قەدەم قانچە بالدۇر بىسىلسا  شۇنچە ياخشى .     LXXxwIBS  
بەلكىم پات ئارىدا فامىلە دولقۇنى كۆتۈرۈلىشى مۇمكىن ، شۇڭا فامىلىگە قىزىقىدىغان دوستلار ياخشىراق تەييارلىق قىلىڭ ، بۇ زۆرۈريەت ھەم ھەممىزنىڭ مەجبۇريىتى ...

ئىشلىتىش

ئىشلىتىدىغان قەۋەت5قەۋەتkoktashبىلەن2011-06-01 06:38 PMيوللانغان : %%Kg'{-:  
ئىنتايىن ھالقىلىق سورالغان سۇئال ئىكەن. X or ,}. w  
يۈكسەل بىلوگىدىمۇ فامىلىگە ئائىت نۇرغۇن يازمىلار بار. http://www.yuksel.me ~p A;j7*  
5HIpoj;\(  
جەنۇبى شىنجاڭدىكى ئۇيغۇرلاردا بۇنداق ئادەتلەر ئاساسەن يوقكەن، بەلكىم سىز شۇ يەرلىك بولسىڭىز، ئۇيغۇرلارنىڭ ئەزەلدىن فامىلە ئىشلىتىپ كەلگەنلىكىنى ئانچە بىلەلمىگەن بولۇشىڭىز مۇمكىن. _9@?Th&_e  
....... StDmJ]  

A{J1 n  
بۇ گەپ پۈتۈنلەي خاتا بولۇپ قاپتۇ . جەنۇبى شىنجاڭنىڭ خوتەن -قەشقەر ۋىلايەتلىرىنىڭ كۆپ قىسىم جايلىرىدا ھازىرمۇ جەمەت سۈرۈشتۈرىدۇ . بۇ جەمەت نامى فامىلە ياكى لەقەمگە تەڭداش . خوتەننىڭ كېرىيە ، بايىنغۇلىننىڭ چەرچەن ناھيىلىرىگە بارسىڭىز لەقەمسىز ئادەملەر ئاز .

بىزنىڭ يۇرتىمىزدا دادىمىزنىڭ ئىسمىنى فامىلە قىلىپ قوللىنىمىز .  

dostlar bizning familimiz uyhur bu yeni tarih bizge bergen .famile qettellerde uyhur familisi kollunux kopaidi.  

بىزنىڭ يۇرتتا لەقەم بارا-بارا يوقىلىشقا باشلىدى. بۇرۇن مۇشۇ لەقەم بىلەن قەيەرلىك قايسى جەمەتتىن ئىكەنلىكىنى بىلەتتىكەن. ھازىر بەزى قىرى ئادەملەر بىلىدۇ.

فامىلە-ئورتاق قانداشلىق مۇناسىۋىتىگە ئىگە بولغان پۈتۈن بىر جەمەت سېستىمىسىنىڭ ئومۇمى نامى ياكى نەسەب بەلگىسى بولۇپ ئۇ ‹جەمەت ئىسمى›ياكى‹ئائىلەئىسمى›دۇر. iq"ob8.  
           تارىخىي ماتىرىياللارغا قارىغاندا،ئۇيغۇرلار مىلادىيىدىن ئىلگىرىلا فامىلە قوللىنىشقا باشلىغان بولۇپ ئوغۇزنامىدە تىلغا ئېلىنغان ‹قارلۇق›،‹قىپچاق›،‹قالئاچ›،‹قانقا›قاتارلىق قەبىلە ناملىرىمۇ كېيىنچە شۇ قەبىلىلەرنىڭ فامىلىسى بولۇپ قالغان.ئۇنىڭدىن باشقا قەدىمكى ھونلار ئىشلەتكەن ‹تەڭرىقۇت›،تۈركلەر ئىشلەتكەن‹ئاشىنا›قاتارلىقلارمۇ،‹تېكىن›دېگەن دەرىجە - ئۇنۋان نامىمۇ فامىلە ئورنىدا ئىشلىتىلگەن. &?.n2+T+ =  
           ھازىر ئۇيغۇرلاردا ئاساسەن دادىسىنىڭ ياكى بوۋىسىنىڭ ئىسمىنى ،مەسىلەن،ئەھمەتجان قاسىمى، سەيپىدىن ئەزىزى ...ئاياللار ئېرىنىڭ فامىلىسىنى،مەسىلەن،ماھىنۇر قاسىم،ئايىم ئەزىزى،زۇمرەت ھۈسەنوف...فامىلە قىلىپ قوللىنىش شەكىللىرى بار. B_{HkQ.PW  
      ئۇيغۇرلاردا فامىلىگە ئوخشىشىپ كېتىدىغان يەنە بىر نام بولۇپ ،ئۇ بولسىمۇ لەقەم. YD&|1h  
     لەقەم كىشىلەرنىڭ بىرەر خۇسۇسىيىتىگە قاراپ، ھەزىل قىلىپ بېرىلگەن قوشۇمچە نام. لەقەم بىر ئادەمنىڭ مىجەز-خارەكتېرىنىڭ قانداقلىقى،نېمە ئىش بىلەن شۇغۇنلىنىدىغانلىقىنى بىلىشكە ياردەم بېرىدۇ.ئۇ ھەتتا بەزىدە بىرەر جەمەتنىڭ تارىخىي ئالاھىدىلىكىنى چۈشەندۈرۈپ ،فاملىنىڭ رولىنى ئۆتەپ كەلگەن ئەھۋاللارمۇ بار. ?y~TCqV  
   ئۇيغۇرلاردا لەقەم-كەسپىي لەقەم،مەسىلەن،كىگىزچى،باخشى...مىجەز-خارەكتېرگە مۇناسىۋەتلىك لەقەم،مەسىلەن،سەتەڭ،سوغۇق،شەيتان،بوران،قاشاڭ...فىزىئولوگىيىلىك لەقەملەر،مەسىلەن،تۆگە ،قوتاز،كاناي.... 10wvfRhng  
     بۇنىڭدىن باشقا يۇرت-مەھەللىلەرنىڭ نامى بىلەن ئاتايدىغان ئەھۋاللارمۇ مەۋجۇت.مەسىلەن،روزى ئاتۇش،مىجىت خوتەن... V0K16#}1gM  
     شۇنىمۇ ئەسكەرتىپ ئۆتۈش زۆرۈركى،ئۇيغۇرلاردا لەقەم بەكرەك ئومۇملاشقان بولۇپ،كۆپىنچە ھاللاردا فامىلىنىڭ رولىنى ئۆتەپ جەمەت سۈرۈشتە قىلىشتا مۇھىم رول ئويناپ كەلمەكتە.

كىم دەيدۇ جەنۇبى شىنجاڭدا لەقەم-فامىلە قوللۇنىدىغانلار يوق دەپ،بىزنىڭ مەھەللىدە ھەممە ئادەمنىڭ لەقىمى بار    بىزنىڭ ئاتا مىراس لەقىمىمىز‹ چۈجە›