ياۋۇزلۇق ۋە ساختا «خەلق مەنپەئەتى» n0gjcD HQ
lK7:q
o
«كىمدە-كىم جياخېنىڭ يۈزىنى قىلمايدىكەن ، شۇنىڭ ئەمىلىنى ئېلىپ تاشلايمەن» ، «كىمدە-كىم خىزمىتىمىزنىڭ يۈزىنى قىلمايدىكەن ، شۇنىڭ ئورنىنى قوزغايمەن» ، «كىمدە-كىم جياخېغا ئازراقلا تەسىر يەتكۈزىدىكەن ، مەن ئۇنىڭغا بىر ئۆمۈر تەسىر يەتكۈزىمەن» . مانا بۇ پۈتۈن مەملىكەتتىكى ئاخبارات ۋاستىلىرىدا قىزىق نۇقتا بوپقالغان خۇنەن ئۆلكىسى جياخې ناھىيىسىنىڭ ئۆي چېقىپ كۆچۈرۈشتىكى دەبدەبىلىك شۇئارى . )m3emMO 2
جياخې شۇنداق دېدى ، دېگىنىنى قىلدى . خەۋەرلەردىن قارىغاندا ، بىرقىسىم ئىشچى-خىزمەتچىلەر ئورۇق- تۇققانلىرىنى ئۆيىنى چېقىپ كۆچۈشكە قايىل قىلالماستىن ، ھەقىقەتەن مەنسەپ «تاجى»دىن ئايرىلغان ، «ئورنى ئالماشقان»، بەزىلىرى قايىل قىلىش خىزمىتىدىن ئۆزىنى قاچۇرۇمەن دەپ ئايالى بىلەن ئاجرىشىشقا مەجبۇر بولغان . قاراڭلار ، «بىر ئۆمۈر تەسىر كۆرسىتىش» نىڭ رولى قالتىس چوڭ ئىكەن – ھە ! Qxa Me8 (
«دېگىنىمىزنى قىلماي قويمايمىز پەقەت ... » ، بۇرۇن راستىنلا مۇشۇنداق بىر ناخشا بولىدىغان . جياخې ناھىيىسىنىڭ «دېگىنىنى قىلىشى» مۇ بىر خىل «لەۋزىدە تۇرغانلىق» . ئەمما ، بۇنداق «سۆزى بىلەن ھەرىكىتى بىردەك بولىدىغان» ياۋۇزلۇق ئالدىدا ، ھېلىقىدەك مەدھىيە ناخشىسىنى يەنە توۋلايدىغان ئادەم چىقارمۇ ؟ شۇ تاپتا ئۆزەم نەچچە مىڭ چاقىرىم يىراقلىقتا تۇرساممۇ ھەسرەت-نادامەتتە قالغان كىشىلەرنىڭ نالە-پەريادىنى ئاڭلىغاندەك بولدۇم . W`JI/
جياخې ناھىيىسىنىڭ «بىر ئۆمۈر تەسىر كۆرسىتىش» تەك رەزىل ۋاستە ئىشلىتىشىنى «ھاكىمىيەتنى خەلق ئۈچۈن يۈرگۈزۈش» دەپ ئۆزلىرىنى ئاقلىشى تەبىئى ھال . ئۇلارنىڭ نەزىرىدە ، پۇقرانىڭ ئۆيىنى چېقىش ئۆي-زىمىن سودىگەرلىرىنىڭ مەبلەغ سېلىشى ئۈچۈن يول ئاچقانلىق ، سودىگەرنىڭ سالىدىغىنى سودا سارىيى ، بۇ ناھىيە ئىقتىسادىنىڭ تەرەققىياتىغا پايدىلىق ، «جياخېنىڭ ئوبرازى» غا تېخىمۇ پايدىلىق . ئۇلارنىڭ تەرەققىيات ئۈچۈن بىر قىسىم «مىق ئائىلە»لەرنىڭ مەنپەئەتىنى قۇربان قىلىش خاتامىكەن ؟ - دەپ ئەزۋەيلىشى تۇرغانلا گەپ . X]2Ib '(
تارىختىن بېرىقى ئاز ساندىكى بىر قىسىم كىشىلەرنىڭ (بەزىدە گەپنى قىسقارتىش ئۈچۈن «ئىنتايىن ئازسانلىق كىشىلەر» دەپمۇ ئالىمىز) مەنپەئەتىنى خالىغان چاغدا كۆپ سانلىق كىشىلەر ئۈچۈن قۇربان قىلىۋەتسە بولىۋېرىدىغان، ئاز سانلىق كىشىلەرنىڭ «پۈتۈن ئۆمرى»نى كۆپ سانلىقلارنىڭ «بىر دەملىكى» ئۈچۈن قۇربان قىلىۋېتىدىغان ئايرىۋاشلاش ھەممىمىزگە تونۇشلۇق بىر كونا ھېساپ . بۇ خىل ئايرىۋاشلاشنىڭ مۇۋاپىقلىقلىقىنى ئىسپاتلاش ئۈچۈن ، ئۇرۇش يىللىرىدا دوڭ سۈنرۈي ، خۋاڭ جىگۋاڭدەك قەھرىمانلارغا قانچىلىك ئھېتىياجلىق ئىكەنلىكىمىز ھەممىگە ئايان . ئەمما ، تۇرمۇش جەڭگاھ ئەمەس ، نىمە ئۈچۈن ھەمىشە تۇرمۇشنى ئۇرۇش بىلەن زومۇ-زو سېلىشتۇرىمىز ؟ دوڭ سۈنرۈي ، خۋاڭ جىگۋاڭنىڭ جېنىنى سېلىپ بېرىش ھېسابىغا ئۆزىنىڭ ئەڭ سۆيۈملۈك ئادەم ئىكەنلىكىنى ئىپادىلىشى ، ئېھتىمال ئۇلارنىڭ ئۆزلىكىدىن كۆكرەك كېرىپ مەيدانغا چىققانلىقىدا بولىشى مۇمكىن . ناۋادا ئۇلارنىڭ ھەرىكىتى مەجبۇرلانغان ، «بىر ئۆمۈر تەسىر كۆرسىتىش» نىڭ تەھدىدىن بولغان بولسا ، ئۇنداقتا سىز «يۇقىرى» غا نېسبەتەن قانداق ھېسسىياتتا بولارسىز ؟ x=a#|]ngG
جياخې ناھىيىسىنىڭ ياۋۇزلارچە ئۆي چېقىپ كۆچۈرۈش مەسىلىسىنىڭ ئەجەللىك يېرى «خەلق مەنپەئەتى» نى خالىغانچە سۈيىئىستىمال قىلىپ ، بىر قىسىم كىشىلەرنىڭ تۇرمۇشىنى ئۆزى بىلگەنچە قۇربان قىلىۋەتكىنىدە . سۈيىئىستىمال قىلىنغان «خەلق مەنپەئەتى»نىڭ كەينىدىكى ئاتالمىش«جياخې ئوبرازى» ناھىيە ئامباللىرىنىڭ «سىياسىي نەتىجىسى» ھەمدە ئۆي-زىمىن سودىگىرى بىلەن بىرگە ئۆز ئارا نەپ ئېلىپ ، نەپ بېرىش مەسىلىسى خالاس . مانا بۇنىڭدىن بىز ياۋۇزلۇق بىلەن ئۆي چېقىپ كۆچۈرۈشنىڭ نەقەدەر رەزىل ۋاستە ئىكەنلىكىنى كۆرىۋالالايمىز . كىشىنى ئويغا سالىدىغىنى ، «ئەڭ كۆپ سانلىق كىشىلەرنىڭ مەنپەئەتى» نى دەپلا ياۋۇز ۋاستىلار بىلەن ئاز ساندىكى كىشىلەرنى قۇربان قىلىۋەتسەك بولامدۇ ؟ شۇنداق دېيىشكە بولىدۇكى ، دەل ئاشۇ «كۆپ سانلىق خالىغان چاغدا ئاز سانلىقنى قۇربانلىق قىلىۋېتىدىغان» مەنتىقە بىرخىل مەسىلە سۈپىتىدە ئېتىبارغا ئېلىنمايدىكەن ، ساختا «كۆپ سانلىق» ، ساختا «خەلق» بىر خىل مۇقەررەرلىك بولۇپ قالىدۇ . *0@Z+'M?
خۇنەن جياخې ناھىيىسىنىڭ بۇ خىل قوپال ھەرىكىتى ، ئۇلارنىڭ مەمۇرى ھوقۇقىدىن قىپيالىڭاچ ھالدا قالايمىقان پايدىلانغانلىقىنى ئاشكارىلاپ قويدى . ئاساسىقاتلاملاردا قوپال مەمۇرى پائالىيەتلەر ماڭدامدا بىر ئۇچراپ تۇرىدۇ . «ئېسىلىپ ئۆلىۋالىمەن دېسە ئارقاننى يېشىۋالمايدىغان ، ئوغا ئىچىمەن دېسە توسىمايدىغان» ، ئادىمىيلىكتىن ئېغىز ئاچقىلى بولمايدىغان شۇئارلارنى ھەممە يەرگە يېزىپ چاپلايدىغان ، خالىغىنىچە ئادەم تۇتۇپ ، ئادەم ئۇرىدىغان قانۇنغا خىلاپ مەمۇرىي ھەرىكەتلەر ئاشكارە يۈز بېرىپ تۇرىۋاتىدۇ . بىز ئاڭلاپ تۇرىۋاتقان تۆۋەندىكى دېھقانلارنىڭ ئېچىنىشلىق كەچۈرمىشلىرى ئاز ئەمەس . شەھەرلەردە مەمۇرىي ھوقۇقنى قالايمىقان ئىشلىتىش كۆپ ھاللاردا مەلۇم دەرىجىدە «مەدەنىي» تۈس ئالغان ، كىشىگە ناھايىتى «يوللۇق»تەك ، مېھرى - شەپقەت يەتكۈزىۋاتقاندەك تۇيغۇ بېرىدۇ . مەسىلەن ، مەجبۇرى ئۆي چېقىپ كۆچۈرۈشكە ھېچبولمىغاندا «مەمۇرىيەتنى قانۇن بويىچە يۈرگۈزۈش» دېگەن تون يېپىلغان بولىدۇ ؛ جاكارلاش ، سەپەرۋەرلىك ، ئىدىيىۋى خىزمەت ، «بالدۇر چاقسا مۇكاپات بېرىش» ، «ئەدلىيە ئورۇنلىرى جەڭگە ئاتلىنىش»دېگەنلەرنىڭ ھەممىسى يەنىلا ھېلىقى«تاقامىقى»نى يۇلۇپ تاشلاشتىن باشقا نەرسە ئەمەس . I4w``""c
يۈز بېرىۋاتقان بارلىق ۋەھشىلەرچە مەمۇرىيەت يۈرگۈزۈش ۋەقەلىرىدىن «خەلق مەنپەئەتى» دېگەن بۇ باھانىنىڭ ئوينايدىغان موھىم رولىنىڭ ، «ئاز سانلىق كىشىلەر» گە ھەر قانداق قۇربانلىق بېرىشىنى تەلەپ قىلىدىغانلىقىدىن باشقا نەرسە ئەمەسلىكىنى بىلدۈرىدۇ . مانا بۇ مەسىلىنىڭ تۈپ يىلتىزى . مۇبادا «خەلق مەنپەئەتى»يەنىلا بىر قىسىم كىشىلەرنى بەدەل تۆلەشكە خالىغانچە زورلىسا ، ئۇنداقتا مەمۇرىي ئىشلاردىكى قەبىھ قىلمىشلارنى تۈپ يىلتىزىدىن تۈزەشكە بولمايدۇ . .@+M6K*
]AM*9 !
H|aC(c
مەنبەئە : ليۇ خوڭبو قەلىمىدىكى بۇ فېليەتون « فېلياتونلاردىن تاللانما » ژۇرنىلىنىڭ 2004- يىل 8- سانىغا (ئالدىنقى يېرىم ئايلىق سان) بېسىلغان . B/K=\qmm
%La/E#
مىسرانىم تەرجىمە گۇرۇپپىسىدىن ئەركتېكىن تەرجىمىسى . كۆچۈرۈپ ئېلان قىلماڭ ! -L2 +4
MFO%F) 5
[ بۇ يازما OBRAZ تەرىپىدىن قايتا تەھرىرلەندى ]
