نۇتۇق قابىلىيىتىنىڭ دەرسخانا ئوقۇتۇشىدىكى رولى توغرىسىدا

ئوقۇتقۇچىلىقتىن ئىبارەت شەرەپلىك خىزمەت ئوقۇغۇچىلارغا پەن - مەدەنىيەت بىلىملىرىنى  يەتكۈزۈشتە بىزدە بەلگىلىك نۇتۇق قابىلىيىتى بولۇشنى تەلەپ قىلىدۇ. چۈنكى بىزنىڭ نۇتۇق قابىلىيىتىمىزنىڭ قايسى دەرىجىدە بولۇشى  دەرسخانا ئوقۇتۇشىنىڭ  ئۈنۈملۈك ئېلىپ بېرىلىش - بېرىلماسلىقىغا بىۋاسىتە تەسىر كۆرسىتىدۇ. پۈتكۈل دەرسخانا ئوقۇتۇشىدا نۇتۇقنىڭ رولىغا سەل قاراشقا بولمايدۇ. مەن تۆۋەندە نۇتۇق قابىلىيىتىنىڭ دەرسخانا ئوقۇتۇشىدا ئوينايدىغان رولى ھەققىدىكى كۆز قاراشلىرىمنى كەسىپداشلىرىم بىلەن ئورتاقلاشماقچىمەن. Pl
tju4.:C  
    1. نۇتۇق ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرسخانا ئىنتىزامىنى تەشكىللەشتە مۇھىم رول ئوينايدۇ. ئوقۇتقۇچىنىڭ دەرس سۆزلەش جەريانىدىكى نۇتۇق تەلەپپۇزىنىڭ قاراتمىلىقى، ئوقۇغۇچىلارنىڭ ئىنتىزامىنى تەشكىللەش رولىنى ئويناپ ھەم ئوقۇغۇچىلارنى تەبىئىي ھالدا تەشكىللەش ھەم دەرس مەزمۇنىنى ئەتراپلىق، ئوبدان يەتكۈزۈشتىن ئىبارەت قوش ئۈنۈمگە ئېرىشكىلى بولىدۇ. 9G+rxyWMW  
    2. نۇتۇق ئوقۇغۇچىلارنى دەرس مەزمۇنىغا باشلاپ كىرىشتە، ئۇلارنى دەرسكە جەلپ قىلىشتا مۇھىم رول ئوينايدۇ. ئوقۇتقۇچى دەرسخانىدىكى نۇتۇقىنىڭ سۈپىتى، نازۇك ھالقىلىرىغا ئەھمىيەت بېرىپ نۇتۇق ئۆزگىرىشى  ئارقىلىق ئوقۇغۇچىلارغا، ئۇلارنىڭ ئەمەلىي ئىقتىدارىنى يېتىلدۈرۈشكە ياردەم بېرەلەيدىغان، ئىگىلىۋېلىشى  ھەقىقەتەن زۆرۈر بولغان مۇھىم مەزمۇنلارنى ھېس قىلدۇرالىسا، ھەربىر ئېغىز گېپىدىن بىرخىل تەلەپچانلىق،  مەسئۇلىيەتچانلىق ئىپادىلەنسە، تەبىئىي ھالدا ئوقۇغۇچىلارنى جەلپ قىلغىلى بولىدۇ. d A{Jk  
    3. نۇتۇق ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرس مەزمۇنىنى ئىگىلىشىدە،  ئۆزلەشتۈرەلىشىدە مۇھىم رول ئوينايدۇ. بىزنىڭ دەرسخانا ئوقۇتۇشىدىكى بارلىق نىيىتىمىز ئوقۇغۇچىلارغا دەرس مەزمۇنىنى  ئىگىلىتىش، دەرس ئۆزلىشىشىگە كاپالەتلىك قىلىش،  بولۇپمۇ بىر ئاز بولسىمۇ ئۇلاردا ئۆزلىرى ئۈچۈن خىزمەت قىلدۇرالايدىغان مەلۇم بىلىم ئاساسى، ئىقتىدار، ئىرادە يېتىلدۈرۈش. شۇڭا دەرسخانىدىكى نۇتىقىمىزنىڭ تەلەپچانلىقى، جەلپ قىلىش كۈچىنىڭ كۈچلۈك بولۇشى ياكى بولماسلىقى، ئۇلارنىڭ ھەقىقىي يوسۇندا دەرس مەزمۇنىنى ئەمەلىيەتكە تەتبىقلانغان ھالدا ئىگىلىشىدە تۈتكىلىك رول ئوينايدۇ. ئەگەر نۇتىقىمىز  بىر خىل رىتىمدىلا بولىدىكەن، ئوقۇغۇچىلار ئاڭلىغانسېرى بىزارلىق ھېس قىلىپ، دەرس مەزمۇنىغا بېرىلىش ئۇياقتا تۇرسۇن باشقا خىياللار بىلەن بەنت بولىدىغان ئەھۋال كېلىپ چىقىدۇ. نۇتۇقنىڭ دەرسخانا ئىنتىزامىنى تەشكىللەش رولىدىنمۇ سۆز ئاچقىلى بولمايدۇ. ot#kU 8f  
    4. نۇتۇق ئوقۇتقۇچىنىڭ بىلىم ساپاسىنى ئەكىس ئەتتۈرۈپ بېرىشتە بەلگىلىك رول ئوينايدۇ. دەرسخانا ئوقۇتۇشىدا دەرس مەزمۇنىنى يەتكۈزۈش ئوقۇتقۇچىنىڭ مەلۇم نۇتۇق قابىلىيىتى ئارقىلىق ئەمەلگە ئاشىدىغان بولغاچقا، ئوقۇتقۇچىنىڭ نۇتىقى  راۋان بولسا دەرس مەزمۇنىنى بىرقەدەر رىتىملىق  يەتكۈزگىلى بولۇپلا قالماي، بارلىق ماھارەتنى ئىشقا سېلىپ ئوقۇتۇش ئېلىپ بېرىشقا ياخشى نۇتۇق شارائىتى ھازىرلىغىلى بولىدۇ. ئەگەر نۇتۇق راۋان،  جەلپكار بولمىسا، يەتمەكچى بولغان مەقسەتكە يېتىش قىيىنلىشىپ، بار بولغان بىلىملەرنىمۇ ئوقۇغۇچىلارنى رازى قىلارلىق دەرىجىدە يەتكۈزگىلى بولمايدۇ. FSs$ ] d;  
    5. نۇتۇق ئوقۇغۇچىلارغا سىياسىي ئىدىيىۋى تەربىيە ئېلىپ بېرىشتىمۇ مۇھىم رول ئوينايدۇ. نۇتۇقنىڭ قانداق بولۇشى دەرسخانا ئوقۇتۇش ئۈنۈمىگە تەسىر كۆرسەتكەنگە، ئوقۇتۇش ئۈنۈمىنى قولغا كەلتۈرۈشتە مۇھىم رول ئوينىغانغا ئوخشاشلا ئۇنىڭ سىياسىي ئىدىيىۋى تەربىيىنى ئوبدان ئېلىپ بېرىشتىمۇ مۇھىم رولى بار. سىنىپ مۇدىرى ياكى دەرس ئوقۇتقۇچىسى بولسۇن، ئۇنىڭ دەرسخانا ئوقۇتۇشى ۋە باشقا ۋاقىتلاردا سىياسىي ئىدىيىۋى تەربىيە بېرىشىدە نۇتۇقنىڭ راۋان، جەلپكارلىق، تەسىرلىك بولۇشى، تەربىيىنىڭ تەسىرى ۋە ئۈنۈمىنى كۈچەيتىش رولىنى  ئوينايدۇ. %0]b5u  
   6. نۇتۇق ئوقۇتقۇچىنىڭ مائارىپ ئىسلاھاتىنى چوڭقۇرلاشتۇرۇش، ساپا مائارىپىنى ئوڭۇشلۇق يولغا قويۇپ، ساپا مائارىپىنىڭ تەلىپىگە لايىق ياش ئەۋلادلارنى يېتىلدۈرۈپ چىقىشىدا مۇھىم رول ئوينايدۇ. ئەگەر ئوقۇتقۇچىدا نۇتۇق قابىلىيىتى بولسا، يېڭىچە ئوقۇتۇش ئۇسۇللىرى،  پىكىر يوللىرىنى ئۆزىنىڭ ئوقۇ - ئوقۇتۇش، تەلىم - تەربىيە جەريانىغا سىڭدۈرۈپ،  ئوقۇغۇچىلارنىڭ قىزىقىش دائىرىسى،  تۈرلۈك ساپا ئالاھىدىلىكلىرىنى چىقىش قىلغان ھالدا ئوقۇتۇش ئېلىپ بېرىپ،  ئۇلارنى ساپا مائارىپىنىڭ تەلىپىگە لايىق ساپالىق قۇرغۇچىلاردىن قىلىپ چىقىشقا پۇختا ئاساس سالغىلى بولىدۇ.    S=SncMO nE  
3>)BI(Wl  
       (چىرا ناھىيە چاقار يېزىلىق تولۇقسىز ئوتتۇرا مەكتەپتىن)  غوجىئابدۇللا غوجىئەخمەت y/hv H"f  
        شىنجاڭ مائارىپى گېزىتى 2009-يىلى 18-يانۋار سانى

         ~EWfEHf*BJ  
        ھەقىقەتەن نۇتۇق ئوقۇغۇچىلارنىڭ دەرسخانا ئىنتىزامىنى تەشكىللەشتە مۇھىم رول ئوينايدۇ..

ئاخىرىدىكى ئەسكەرتىشنى كۆرمىگەن بولسام،بىرەر مائارىپ نەشرىياتىغا تەۋسىيە قىلىدىكەنمەن

ئوقۇتقۇچىنىڭ سىنىپ ئىنتىزامىنى تەشكىللەش ئۇسۇلى ئىككى خىل بولىدۇ: ~%`EeJwT  
1. بىرى، ئوقۇتقۇچى ئوقۇتقۇچى دەرس ئىنتىزامىنى ساقلىمىغان ئوقۇغۇچىلارغا نىسبەتەن، ۋاقىراپ ھاقارەتلەش، سېلكىۋېتىش ھەتتا قول تەككۈزۈش قاتارلىق ئۇسۇللاردىن پايدىلىنىپ، ئوقۇغۇچىلارنى قورقۇتۇش قاتارلىق ئۇسۇللار ئارقىلىق دەرسخانا ئىنتىزامىنى  تەشكىللەش. بۇ خىل ئۇسۇلدا بەلكىم ئوقۇغۇچىلار سىزدىن قورقۇپ، ئىنتىزامنى ساقلىشى مۈمكىن، ئەمما سىزنى ھۆرمەتلىمەيدۇ. 9hy'DcSy,  
2. ياخشى بولغان نۇتۇق قابىلىيىتى، ئازادە ۋە دوستانە بولغان ئۈگىنىش مۇھىتى، قىزىقارلىق مىساللار ئارقىلىق ئەتراپلىق سۆزلەنگەن دەرسخانا كەيپىياتى ، ئوقۇغۇچىلارنى ئىختىيارسىز ھالدا ئۆزىگە جەلپ قىلىدۇ. ئوقۇغۇچىلار ئىختىيارسىز ھالدا دەرسلىك مەزمۇنىغا كىرىپ كېتىدۇ. بۇ خىل ئەھۋالدا ئوقۇتقۇچىنىڭ دەرسخانا ئىنتىزامىنى تەشكىللەشنىڭمۇ ھاجىتىمۇ بولمايدۇ. 29%=:*R$  
شۇڭلاشقا ، نۇتۇق قابىلىيىتى ئوقۇتۇش خىزمىتىدە ئالاھىدە مۇھىم ئورۇننى ئىگەللەيدۇ.

ئۇقۇتقۇچلار ئۇچۈن ئەھمىيىتى بار تىمىكەن .

بىر باشلانغۇچ مەكتەپ تىل - ئەدەبىيات ئوقۇتقۇچىلىرىغا نىسبەتەن ئوقۇغۇچىلارنىڭ نۇتۇق ۋە يېزىق ئىقتىدارىنى ئۆستۈرۈش ئىنتايىن مۇھىم مەمەسىلىلەرنىڭ  بىرى. نۇتۇق ئوقۇغۇچىلارنىڭ سۆزلەش ماھارىتىنىڭ يۇقىرىلىقىنى،  نۇتۇقنىڭ لوگىكىلىق باغلىنىشچانلىقىنىڭ يۇقىرىلىقى، تەسەۋۋۇرنىڭ چوڭقۇرلۇقى، تىلنىڭ راۋانلىقى، بەدىئىي ۋاسىتىلىرىنىڭ گۈزەللىكى،  جۈملىلەرنىڭ ئەۋرىشىم يۇقىرىلىقى،  ئىنكاسىنىڭ تېزلىقى بىلەن خاراكتېرلىنىدۇ.    يېزىق سەۋىيىسى بولسا خەت ئىملاسىنىڭ توغرا، گرامماتىكىلىق قائىدە، قانۇنىيەتلەرگە ئۇيغۇن، رەتلىك، چىرايلىق، ئۆلچەملىك بولۇشىنى كۆرسىتىدۇ. ئوقۇتۇش جەريانىدا يېزىق مەسىلىسى سەل قاراشقا بولمايدىغان ئامىللارنىڭ بىرى. چۈنكى يېزىق تىلىمىزنى ئىپادىلەيدىغان ھەم خاتىرىلەيدىغان ئالاھىدىلىككە ئىگە. ھازىرقى ئوقۇتۇش - ئوقۇش ئىشلىرىنىڭ ياخشى ئېلىپ بېرىلىشىدا يېزىق ئىنتايىن مۇھىم رول ئوينايدۇ. بولۇپمۇ باشلانغۇچ مەكتەپنىڭ 1 - يىللىقىدا ئوقۇتقۇچى يېزىقىنىڭ قانداق بولۇشى ئوقۇغۇچىنىڭ بىر ئۆمۈرلۈك يېزىقىنىڭ قانداق بولۇشى بىلەن بىۋاسىتە مۇناسىۋەتلىك. ناۋادا ئوقۇتقۇچىنىڭ يېزىقى چىرايلىق، رەتلىك، ئۆلچەملىك،  گرامماتىكىلىق قائىدە - قانۇنىيەتلەرگە ئۇيغۇن بولسا، ئوقۇغۇچىلارنىڭ خېتىمۇ ئوقۇتقۇچىنىڭ خېتىگە ئوخشاش بولىدۇ. دەرس ئاڭلاۋاتقان ئوقۇغۇچىلاردىمۇ دەرسكە بولغان قىزىقىش بىلىمگە بولغان ئىنتىلىش قوزغىلىدۇ - دە، دەرسكە يېڭىچە قىياپەت بىلەن بېرىلىدۇ. ئوقۇتقۇچىنىڭ يېزىقى مۇقەررەر ھالدا ئوقۇغۇچىغا تەسىر كۆرسىتىدۇ. چۈنكى ئوقۇغۇچى ئوقۇتقۇچىنىڭ خېتىنى ئۆزىگە ئۆرنەك قىلىدۇ. ئۆرنەك يېزىق خېتىنى ئوقۇتقۇچىنىڭ يېزىق شەكلىگە ئوخشىتىپ يېزىشنى ياخشى كۆرىدۇ. ئوقۇتقۇچىنىڭ يېزىقىنى شۇ ئوقۇتقۇچىنىڭ خىزمەت ئىپادىسى، كەسپكە بولغان پوزىتسىيىسى، مۇھەببىتى، مەسئۇلىيەتچانلىقىنى ئۆلچەشنىڭ ئۆلچىمى قىلىشقا بولىدۇ.    ئوقۇتقۇچىنىڭ نۇتۇق سەنئىتىنى ئېلىپ ئېيتساق  نۇتۇق سەنئىتى يۇقىرى تەسەۋۋۇرغا باي، ھېسسىياتچان،  بەدىئىي تىلغا پىششىق،  تىلى راۋان، ئىنكاسى تېز، ئوقۇتقۇچىلارنىڭ دەرسنى ئوقۇغۇچىلار قىزىقىپ تىڭشايدۇ. ئۆزىنىڭ نۇتىقىنى  ئوقۇتقۇچىنىڭ نۇتۇق سەنئىتى بىلەن بىرلەشتۈرۈپ ئۆزىگە ئۈلگە قىلىدۇ. نۇتۇق قابىلىيىتى يۇقىرى، تىلى گۈزەل، بىلىمى چوڭقۇر ئوقۇتقۇچىلارنىڭ ئوبرازىمۇ تەبىئىي ھالدا يۇقىرى بولىدۇ. نۇتۇق قابىلىيىتى يۇقىرى، خېتى چىرايلىق ئوقۇتقۇچى تەبىئىيكى، كەسىپچانلىقى يۇقىرى، بىلىمى چوڭقۇر، ئەتراپلىق، كەسپىنى قىزغىن سۆيىدىغان خاراكتېرگە ئىگە كېلىدۇ. بۇنداق ئالاھىدىلىككە ئىگە ئوقۇتقۇچى جەزمەن ئوقۇغۇچىلارنى ئۆزىگە جەلپ قىلالايدۇ.    شۇنداق مۇئەييەنلەشتۈرۈشكە بولىدۇكى، نۇتۇق سەنئىتى ياخشى، خېتى چىرايلىق، تىلى راۋان ھەم گۈزەل ئوقۇتقۇچىلارنىڭ دەرسىنىڭ ئۆزلىشىش نىسبىتى يۇقىرى بولىدۇ. ناۋادا ئوقۇتقۇچىنىڭ نۇتۇق سەۋىيىسى تۆۋەن، خەت ئىملاسى سەت بولسا  بۇنداق ئوقۇتقۇچىنىڭ ئوقۇتۇش ئۈنۈمى تۆۋەن بولىدۇ. بۇنى بىر قانۇنىيەت دېگىلى بولمىغاندىمۇ ئوقۇتقۇچىنىڭ نۇتۇق سەنئىتى بىلەن يېزىق خېتى ئوقۇتۇش ئۈنۈمىگە مۇقەررەر تەسىر كۆرسەتمەي قالمايدۇ. شۇڭا كەڭ ئوقۇتقۇچىلار ئۆزىگە قاتتىق تەلەپ قويۇپ، نۇتۇق ۋە يېزىق ئىقتىدارىنى تىرىشىپ يۇقىرى كۆتۈرۈشكە تېگىشلىك تۆھپە قوشۇش لازىم.

ئۇقۇتقۇچىلارنىڭغۇ نۇتۇق قابىيلىتىنى ئۇستۇرگەنغۇ ياخشى ئەمما ھازىر ئۇقۇغۇچىلارنىڭ نۇتۇق قابىليىتگە سەل قارلىۋاتىدۇ . ئۇقۇغۇچىلار دەرىسنى جىم ئۇلتۇرۇپ  ئاڭلىسالا ئىنتىزامدا ياخشى دەپ قارىلىدۇ . ئەسلى ئۇلارنىڭ دەرىسخانىدا جىقراق سۆزلىتىپ مىللەتنىڭ تىل قابىلىيتنى ئۆستۈردىغان گەپ ئىدى . شۇنداق بۇلغاندا ئۇلارمۇ تۇرمۇشتا باشقىلارنىڭ تىلنى قاتماي ساپ ئۇيغۇر تىلىدا پاراڭلىشىدىغان بۇلاتتى .

ئوقۇتۇش ۋە مائارىپقا دائىر ياخشى تىمىلارنى يوللاپسىز. nxQ}&n  
ئەجرىڭىز يەردە قالمايدۇ، داۋاملىق تېرىشىڭ.