ئورتاق يېزىق بولسۇن!ـــ(چاقىرىق!)

قاتارلىق لاتىن ھەرپلىرى بىلەن ئىپادە قىلىش خەلقئارادىكى كۆپ تىللاردا بىرقەدەر قېلىپلىشىپ بىرلىككە كەلگەن بولغاچقا، بۇ ھەرپلەر بىلەن يۇقىرىقى تاۋۇشلار ئىپادە قىلىندى. بۇنداق بولغاندا بىزنىڭ  لاتىن يېزىقىنى قوللىنىدىغان باشقا تىللارنى ئۆگىنىشىمىزگە، باشقىلارنىڭمۇ ئۇيغۇر تىلىنى ئۆگىنىشىگە مەلۇم  جەھەتتىن ياردىمى بولىدۇ. 7=gv4arRwt  
3) «چ» بىلەن «غ» تاۋۇشى ئۇيغۇر تىلىدا نىسبەتەن كۆپ قوللىنىدىغان تاۋۇش بولسىمۇ، «چ» تاۋۇشى ئۈچۈن «Ch,ch» قوشما ھەرپى، «غ» تاۋۇشى ئۈچۈن «Gh,gh‏» قوشما ھەرپى  ياسالدى. چۈنكى يېقىنقى يىللاردىن بۇيان كىشىلەر ئۇيغۇرچە تېكىستلەرنى لاتىنچە ھەرپلەر بىلەن ئىپادىلىگەندە، «چ» ۋە ‏«غ‏» تاۋۇشلرىنى «Ch,ch» ۋە ‏«Gh,gh‏» قوشما ھەرپى بىلەن ئىپادە قىلىشقا ئادەتلەندى. ئۇنىڭ ئۈستىگە خەلقئارادىمۇ يۇقىرىقى بەلگە بىلەن‏ بۇ ئىككى تاۋۇشنى ئىپادە قىلىۋاتىدۇ. شۇڭا بىز ئادەت كۈچىگە ھۆرمەت قىلغان ۋە خەلقئارا بىلەن بىردەكلىكنى ساقلىغان ئاساستا مۇشۇ قوشما ھەرپلەرنى تاللىدۇق. FJj#  
4) بۇ لايىھىدە ‏«ژ‏» ئۈزۈك تاۋۇش ھەرپى ئۈچۈن ‏«Zh,zh‏» قوشما ھەرپى ياسالدى. چۈنكى ‏«ژ‏» ئۇيغۇر يېزىقىدا ئىنتايىن ئاز ئىشلىتىلىدىغان ھەرپ بولغاچقا، ئۇنىڭغا قوشما ھەرپ ياسالسا، ئىملا ۋە تەلەپپۇزدا باشقا ھەرپلەر بىلەن توقۇنۇشمايدۇ. /Wqx@#  
5) ئۇيغۇر يېزىقىدىكى ‏«ئۆ، ئۈ، ئې‏» ھەرپلىرى ئۈچۈن لاتىن ھەرپلىرىنىڭ كېڭەيتىلگەن رايونىدىن ‏«Ëë, Üü, Öö» ھەرپلىرىنى تاللىدۇق. چۈنكى خەلقئارالىق ترانسكرىپسىيىدە ۋە باشقا بەزى يېزىقلاردا بۇ ھەرپلەر بىلەن  يۇقىرىقى تاۋۇشلارنى ئىپادىلەش ئادەت بولغان. eJm7}\/6`  

بۇ لايىھىدىن ئۆرنەك

  Yëqinda, bir zhurnaldin ëlimizning melum bir ölkiside yüz bergen ajayip tesirlik bir hëkayini oqup, ümidning adem üchün hemmidin muhim orunda turidighanliqini hës qilghandek boldum . NX5A{  
 Aldinqi esirning 70-yillirida ëlimizning melum ölkisidiki chet, taghliq bir bazarda bir dëhqan ghelite bir xil këselge giriptar bolup qaptu. Dëhqanning kësilige nahiye we bazardiki doxturlar hëch amal qilalmaptu. Chünki, ular ezeldin bundaq këselni uchritip baqmighaniken, shuning bilen dëhqan ölkilik dohturxanigha bëriptu. Doxturlar uning kësilini tekshürüp körgendin këyin intayin heyran qaptu. Chünki, uning kësili az uchraydighan kësellik iken. Uni chet’eldin import qilin’ghan bir xil dora bilenla dawalighili bolidiken, lëkin tüp yiltizidin yoqatqili bolmaydiken, uning üstige bu xil këselge giriptar bolghan kishi köp bolghanda aran bir yërim yilla yashiyalaydiken. Tëximu epsuslinarliq yëri, bu dëhqan ölkilik dohturhanigha ketkende, uning yurtida yene alteadem bu xil këselge giriptar bolghan iken. Ularning hemmisi ghurbetchilikte kün ötküzidiken, hetta ölkemerkizige bërishqa këtidighan yol kirasighimu chiqinalmaydiken. H^e0fm  
5cza0CriJ  
4. ئۇيغۇر يېزىقىدىكى ھەرپلەرنى لاتىن ھەرپلىرى بىلەن ئىپادىلەش لايىھىسىنىڭ قىسقىچە ئىملا قائىدىسى `Rc7*2I)l  
ئۇيغۇر يېزىقىدىكى ھەرپلەرنى لاتىن ھەرپلىرى بىلەن ئىپادىلەش لايىھىسىنىڭ ئىملاسىنى ھازىرقى ئۇيغۇر يېزىقىنىڭ ئىملا قائىدىسى بويىچە قوللىنىشقا ۋە قېلىپلاشتۇرۇشقا توغرا كېلىدۇ. مۇشۇ زۆرۈرىيەتتىن بۇ لايىھىنىڭمۇ قىسقىچە ئىملا قائىدىسى تۈزۈپ چىقىلدى. +[sZE X  
بۇ لايىھىنىڭ ئىملا قائىدىسى ئومۇمىي جەھەتتىن ھازىرقى ئۇيغۇر يېزىقىنىڭ ئىملا قائىدىسى بىلەن ئوخشاش. ئەمما ھازىرقى ئۇيغۇر يېزىقىنىڭ ھەرپلىرى، يېزىلىش يۆنىلىشى بىلەن لاتىن يېزىقىنىڭ ھەرپلىرى ۋە يېزىلىش يۆنىلىشى ئوخشاش بولمىغاچقا، ئۇيغۇر يېزىقىدا يېزىلغان تېكىستلەرنى بۇ لايىھە بىلەن ئىپادە قىلىشقا توغرا كەلگەندە (ياكى ئەكسىچە بولغاندا)، بەزىبىر ئىملا مەسىلىلىرىگە يولۇقۇشىمىز تەبىئىي. يۇقىرىقىدەك مەسىلىلەرنى توغرا بىر تەرەپ قىلىش ئۈچۈن بۇ قىسقىچە ئىملا قائىدىسى تۈزۈلۈپ، پەرقلىق نۇقتىلار كۆرسىتىلدى. }}VB#
 
بۇ لايىھىنىڭ ئىملا قائىدىسى بىلەن ھازىرقى ئۇيغۇر يېزىقىنىڭ ئىملا قائىدىسى ئوتتۇرىسىدىكى پەرقلىنىدىغان نۇقتىلار تۆۋەندىكىچە: VZJ[h{ 6  
c T!L+zg  
1) سۆز تەركىبىدە ئالدىنقى بوغۇم ئۈزۈك تاۋۇش بىلەن ئاياغلىشىپ، كېيىنكى بوغۇم سوزۇق تاۋۇش بىلەن باشلانغان بولسا، بۇنداق بوغۇملارنى ئالدىنقى بوغۇمدىن ئايرىش ئۈچۈن ئالدىنقى ئۈزۈك تاۋۇشنىڭ ئوڭ تەرەپ يۇقىرىسىغا بوغۇم ئايرىش بەلگىسى«’» قويۇلىدۇ. TBz Oz:k  
مەسىلەن: # XD-a  
tash'eynek, tel'et, qel'e, sen'et, ün'alghu, kir'alghu, yen'en, chang'en... qPc"A!-i  
2) سۆز تەركىبىدە ئىككى بوغۇمغا تەۋە بولغان «n» بىلەن «n»، «g» بىلەن «gh» ۋە «z» بىلەن «h» ھەرپلىرى قاتار كېلىپ قالغاندا، بۇلارنى بىر-بىرىدىن ئايرىش ئۈچۈن ئالدىنقى بوغۇمدىكى «n» ۋە «z» تاۋۇشلىرىنىڭ ئوڭ تەرەپ يۇقىرى قىسمىغا بوغۇم ئايرىش بەلگىسى «’» قويۇلىدۇ.   u* 
مەسىلەن: %qM3IVPK)q  

ten'ge, kün'ge, ögen'gen, qilin'ghan, qamchilan'ghan  ez'her,mez'hep, Öz'hal...... 0uf'6 

2eOde(K+  
"F*'UfOwrZ  
3) جۈملىنىڭ باش ھەرپى چوڭ ھەرپ بىلەن يېزىلىدۇ. (v\Cv)OS  
مەسىلەن: -cjwa-9 ~  
(1)Misir tarixida ular‏» sikoslar‏ «dep atilidu .................................... r="wd  
Ariyanlarning bundaq zor türkümde köchüshini zadi nëme keltürüp chiqardi? |Ki\Q3O1  
(2) Jem'iyette xilmuxil kesp mewjut, muhimi kespni toghra tallash. zlh}8Es  
4) كىشى ئىسىملىرى، يەر-جاي ناملىرى، ھەر خىل ماركا، مەھسۇلات ناملىرى، لوزۇنكا، ماۋزۇ، ئىدارە-ئورگان، تەشكىلات ناملىرى قاتارلىقلارنى بۇ لايىھە بىلەن يېزىشقا توغرا كەلسە، بۇ سۆزلەرنىڭ باش ھەرپى چوڭ ھەرپ بىلەن يېزىلىدۇ ياكى ھەممە ھەرپلىرىنى چوڭ ھەرپ بىلەن يازسىمۇ بولىدۇ. %mhnd):  
باش ھەرپى چوڭ يېزىلغانلىرى: |$r|DX1[  
Yüsüp Xas Hajip, Shinjang Uyghur Aptonom Rayoni, Birleshken Döletler Teshkilati, Mehmud Kashigheri Tughulghanliqining Ming Yilliqini Tebriklesh Yighini, Shinjang Xelq Neshriyati Daa2.*  
ھەممە ھەرپلىرى چوڭ يېزىلغانلىرى: EcA@bZ0  
    YÜSÜP XAS HAJIP, SHINJANG UYGHUR APTONOM RAYONI, BIRLESHKEN DÖLETLER TESHKILATI,MEHMUD KASHIGHERI TUGHULGHANLIQINING MING YILLIQINI TEBRIKLESH YIGHINI, SHINJANG XELQ NESHRIYATI... sW":~=H  
5) ھەرپ بويىچە قىسقارتىلغان سۆزلەر چوڭ ھەرپ بىلەن ئۇلاپ يېزىلىدۇ. v@43%`"Gj  
مەسىلەن: V01-n{~G  
SM---santimëtir, BDT----- Birleshken Döletler Teshkilati x+}6qfc$9k  
JXI---Jamaet Hewpsizlik Idarisi,  SHUAR--- Shinjang Uyghur Aptonom Rayoni L`yyn/2>  
6) بوغۇم بويىچە قىسقارتىلغان سۆزلەرنىڭ بىرىنچى ھەرپى چوڭ ھەرپ بىلەن يېزىلىدۇ. HR85!S`  
مەسىلەن: kq[*q-:"x  
Obkom--- Oblastliq Komitët, Partkom---- Partiye Komitëti xud  
7) پاراگراف بەلگىسى ساندىن كېيىن يېزىلىدۇ. پاراگراف بەلگىسىدىن كېيىن چېكىت قويۇلىدۇ. 9HOdtpQOV  
مەسىلەن: !s;+6Sy  
1§.           2§.           3§.        4§.         5§.         6§.          7§. (;o,t?:d  
8) تىنىش بەلگىلىرىدىن سوئال بەلگىسى «?»، پەش «,»، چېكىتلىك پەش «;» لەر بۇ لايىھىنىڭ يۆنىلىشى بويىچە قوللىنىلىدۇ. Hnwir!=7  

GM6Y`iU  
5. بۇ لايىھىدىكى ھەرپلەرنىڭ كۇنۇپكا تاختىسىغا جايلىشىشى u-zl-?Ne  
بۇ لايىھىدىكى ئىنگلىزچە كۇنۇپكا تاختىسىدا بولمىغان «ئۆ، ئۈ، ئې» (Ü, Ö Ë,) قاتارلىق ئۈچ ھەرپنىڭ كۇنۇپكىدىكى ئورنى ۋە كىرگۈزۈش ئۇسۇلى تۆۋەندىكىچە: g?ID}E~<  
ئىنگلىزچىنىڭ خەلقئارالىق كىرگۈزۈش ئۇسۇلى (English international key board layout, 美国英语__国际) نى قاچىلاپ،تاللىغاندىن كېيىن «ئۆ، ئۈ، ئې» (Ë,Ü,Ö) ھەرپلىرىنى تۆۋەندىكى بىرىكمە كۇنۇپكىلارنى بېسىش ئارقىلىق چىقىرالايسىز. W@w#A]  
Shift+"+U &|7pu=  
Shift+"+E r"OVu~ND  
Shift+"+O DfFsCTu  
w!7f*  
6. ئۇيغۇر يېزىقىدىكى تېكىستلەر بىلەن لاتىن ھەرپلىرى ئارقىلىق ئىپادىلەنگەن تېكىستلەرنى بىر-بىرىگە ئايلاندۇرۇش يۇمشاق ماتېرىيالى 2G8f4vsC[  
بۇ يۇمشاق ماتېرىيال ئۇيغۇر يېزىقىدا يېزىلغان تېكىستلەرنى لاتىن ھەرپلىرى بىلەن ئىپادە قىلىشتا ياكى لاتىن ھەرپلىرى ئاساسىدىكى بۇ لايىھە بىلەن يېزىلغان تېكىستلەرنى ئۇيغۇر يېزىقىغا ئاپتوماتىك ئايلاندۇرۇشتا ئىشلىتىلىدۇ. بۇ يۇمشاق  ماتېرىيال تېكىستلەرنىڭ مەيلى قايسى خىل ھەرپلەر بىلەن ئىپادە قىلىنىشىدىن قەتئىينەزەر ئىملانىڭ توغرا، تىنىش بەلگىلىرىنىڭ جايىدا قويۇلۇشىنى تەلەپ قىلىدۇ. شۇنداق بولغاندىلا بىر-بىرىگە ئايلاندۇرۇلغان تېكىستنىڭ توغرىلىقىغا كاپالەتلىك قىلغىلى بولىدۇ. jb8v3L  
qZlb?b"  
T~UKWAKX}  
[font=]مۇشۇنىڭغا مۇناسىۋەتلىك يەنە بىر مۇھىم تېما :ئۇيغۇر كومپىيوتىر ئىلمىي جەمئىتى =$UDa`}D  
http://ukij.org/html/index.html 08&DP^NS  
*P&ZE   
8Letpygm  
DG&14c>g  
^1M:wXr  
مەنبە: oJw~g[  
http://www.xjyw.gov.cn/Web/Article.aspx?ArticleID=1088 bNR}Mk]?  
r#wMd9])  
s.]7c CY  
q bb:)>  
$Ml/=\EHOg  
l?v-9l M  
306C_M\$  
E~]8>U?V  
"BZ6G`  
]Qe;+p9vU  

بۇ يېزىقنى قۇللانساق ئۇزبېكچە،تۈركمەنچە، ئازاربەيجانچە، تۈركچە يېزىقلاردىكى ئەسەرلەرنى ئۇقۇپ چۈشەنگىلى ۋە ئۇلار بىلەن مەدەنيەت ئالماشتۇرۇشتا مۇھىم رۇل ئۇينايدۇ.

مەن قوللايمەن....بەك ياخشى بوپتۇ.....

بولدى تالاشمايلى ، ساپ ئۇيغۇرچە يەنى ئەرەپ يېزىقلىرى ئاساسىدىكى ئۇيغۇر يېزىقىنى قوللايدىغان تازا ئىغار بىر توردا سۆزلىشىش ئەسۋابى لازىم ھە بىزگە ، كومپىيوتىر موتەخەسىسلىرى خەلىق سىلەرگە مۇختاج ، جىددىي مۇھتاج بولماقتا جۇمۇ . MUz.-YRt  
skype, msn , qq , face book.... دىگەنلەرنىڭ ئالاھىدىلىكىنى يۇغۇرغىلى بولماسما ؟؟  خەق تالىشىپ بىزنىڭ سىستىمىلىرىمىزنى سىتىۋالسا ، ئانا تىلنىڭ ئىناۋىتى خەلقارادا ئاشار بولا ھە........  خەلق كۈتىۋاتىدۇ دەيمەن

قوللايمەن .تىل بىرلىكى -دىل بىرلىكى

بىزلەرئۈچۇن ئىزدىنىپ ،بىزلەر ئۈچۇن تەر تۆككىنىڭلارغا رەھمەت !ئەجرىڭلار يەردە قالمىغاي!           

ماۋۇ تىمىنى نادىرلاپ قويساق بوپتىكەن. مەن پۈتۈن كۈچۈم بىلەن قوللايمەن. n x4:n@J  
ئارىمىزدا شۇنچىلىك جاھىل،ھورۇن،تەرسا ئادەملەر باركى ، يا پاناھ،مۇشۇلارنىڭ دەستىدىن "ئۇيۇشماق،ئىناق بولماق" دىگەن مەنانى ئۆزىگە مىللەت نامى قىلغان ئۇيغۇرلارنىڭ ئۇيغۇر لاتىن يېزىقى تا بۈگۈنگىچە بىرلىككە كەلمىدى،ئەمەلىيەتتە بۇ ھېچقانچە بىر تەس ئىش ئەمەس ئىدى،مۇشۇ ئىشنىمۇ بىر باشقا ئېلىپ چىقالمىدۇق،بەك ئەپسۇسلاندىم،32 تال تاۋۇشنى 32 ھەرپ بىلەن ئىپادىلەش نىمىدىگەن ياخشى ھە.... xnP@h  
................. SG\6qE~  
مەن قوللايمەن،ھەم دوستلىرىمغا تەۋسىيە قىلىمەن، Rax]svc  
ئەسكەرتىش : بۇ ھەرگىزمۇ ئەرەپ يېزىقى ئاساسىدىكى ئۇيغۇر كونا يېزىقىنى لاتىن يېزىقىغا ئۆزگەرتىمىز دىگەنلىك ئەمەس،خەنزۇتىلى پىنيىن ھەرپلىرى بويىچە ئەمەس،ئۆلچەملىك لاتىن يېزىقىدا ئانا تىلىمىزنى ئىپادىلەيلى دىگەنلىك، خەنزۇتىلىدا "ق،غ،ھ،ژ " فونىمىلىرى يوق، بىز مۇشۇ ھەرپلەرنى "ك،گ،خ،ج" ھەرپلىرىدىن پەرقلەندۈرۈپ،مۇستەقىل ھەرپ بىلەن ئىپادىلەيلى دىگەنلىك. sE^ee2]OI@  
شۇڭا بارلىق ئىلىم سۆيەر،مىللەت سۆيەر قېرىنداشلىرىمىزنىڭ ئۆلچەملىك ئۇيغۇر لاتىن يېزىقىنى ئومۇملاشتۇرۇشقا كۈچ چىقىرىشىنى ئۈمىد قىلىمىز!!!

بەك ياخشى بوپتۇ.....

بۇغۇ بىر تەرەپتىن ئېيىتقاندا ياخشى . لېكىن ئىھتىياج بولغاندا بازار بۇلىدۇ،بازار بولغاندا تەرەققىيات بۇلىدۇ.ئەگەر بىز بۇنى ئىشلىتىپ ھازىرقى ئۇيغۇر يېزىقىمىزغا بولغان ئىھتىياج ئازلايدۇ،بۇ ئۇيغۇر يېزىقىنىڭ تور دۇنياسىدىكى تەرەققىياتىغا پايدىسىز.ھامان بىر كۈنى ئالاقىلشىش قۇراللىرىدا ساپ ئۇيغۇرچە خەت يازالايدىغانلىقىمىزغا ئىشىنىمەن.

ئەسسالامۇ ئەلەيكۇم: J zFR9DEt  
ۋىندۇۋۇسنىڭ سىستىمىسى بولسا بولمامدىكەن ئەزىز قىرىندىشىم؟

قوللايمەن،شۇنداق قىلساق بەك ياخشى بۇلاتتى......   

ۋاي بەك ياخشى بولاپ تۇ نۇرغۇن تىل يىزىق لارنى ئاسان ئۇگىنىش ئۇلگىسى بولغىدەك