<كروران گۈزىلى> - ئۆزىنىڭ قەدىمىيلىكى ۋە بىجىرىم ساقلانغانلىقى ، شۇنداقلا قەدىمىي مەدىنىيەتنىڭ ياراتقۇچىلىرىدىن بولۇشى سەۋەبلىك تولىمۇ مەشﻬۇر . ئېلىمىز ئارخىئولوگلىرى بۇ قەدىمىي جەسەتنى 1978 - يىلى كۆنچى دەرياسىنىڭ ئاياغ ئېقىنىدىكى قەدىمكى قەۋرىستانلىقتىن قېزىپ چىقارغان ، بۇ قەبرىستانلىقنىڭ لوپ كۆلى بىلەن ئارىلىقى 70 كىلومېتىر بولۇپ ، كروران قەدىمكى شەﻫىرىدىن كورلا تەرەپكە يۈرىدىغان يىپەك يولى بويىدا ، ئۇنىڭ كۆنچى دەريانىڭ قۇرۇق ئېقىنى بىلەن بولغان ئارىلىقى ئىككى كىلومېتىرغىمۇ يەتمەيدۇ . ئارخېئولوگ ۋاڭ بىنخۇا ئەپەندى بۇ قەبرىستانلىق ﻫەققىدە : " بۇ قەدىمكى قەبرىستانلىق بىزگە شىنجاڭ رايونىدا ناﻫايىتى قەدىمىي ، رايون ئالاﻫىدىلىكى ۋە يەرلىك مىللىي ئالاﻫىدىلىككە ئىگە ئارخېئولوگىيىلىك مەدىنىيەتنىڭ بولغانلىقىنى كۆرسىتىپ بەردى . " دېگەن . ( ۋاڭ بىنخۇا ئەپەندىنىڭ "يىپەك يولى ئارخېئولوگىيىسى ئۈستىدە تەتقىقات" ناملىق ماقالىسىنىڭ خەنزۇچە نەشرى 188 - بەت )
    <كروران گۈزىلى> بايقالغاندىن كېيىن ئېلىمىزدىكى تەتقىقات ئورۇنلىرى ۋە ئارخېئولوگلارنىڭ تەتقىق قىلىشى ئارقىلىق ﻫەم دەپنە بويۇملىرىنى تەجرىبە قىلىش ئارقىلىق ، ئۇلارنىڭ مۇندىن 3800 يىل بۇرۇنقۈ دەۋرگە مەنسۇپ ئىكەنلىكىنى بېكىتكەن .
تەتقىقاتلار ئارقىلىق <كروران گۈزىلى> ۋاپات بولغاندا تەخمىنەن 40 - 45 ياشتا ئىكەنلىكى ، قان تىپىنىڭ O ، بوي ئېگىزلىكىنىڭ 155.8 سانتىمېتىر ئىكەنلىكى ئېنىقلانغان .
   ئارخېئولوگ مۇ شۇنيىڭ خانۈم : < كروران گۈزىلى>نىڭ ئەينى چاغدىكى ﻫالىتىنى مۇنداق تەسۋىرلەيدۇ : " بۇ بىر ئايالنىڭ جەسىتى بولۇپ مۇكەممەل ساقلانغان ، بويى 1 مېتىر 50 سانتىمېتىر ، جەسەتنىڭ يۈزى سۈزۈك بولۇپ ، نېپىز لەۋلىرى چىڭ يۇمۇلغان . جەسەتنىڭ تېرە ، تىرناق ۋە چاچلىرى سارغۇچ قوڭۇر بولۇپ مۈرىسىگە تەبىئىي چېچىلىپ تۇرىدۇ ... "
   <كروران گۈزىلى > ۋە ئۇنىڭ قەبرىسى ﻫەققىدە ئارخېئولوگ ئابدۇقەييۇم خوجا مۇنداق دەپ يازىدۇ : لەﻫەت سوقۇچاق تۆت چاسا قېزىلغان بولۇپ ، چوڭقۇرلۇقى بىر مېتىر ئەتراپىدا ، ئۇزۇنلۇقى 1.74 مېتىر ، كەڭلىكى 0.7 مېتىر . لەﻫەت ئىچىگە بىر ئايالنىڭ جەسىتى ئوڭدىسىغا ياتقۇزۇلغان پېتى دەپنە قىلىنغان . يۈزىگە كەندىر چىۋىقلىرى ۋە باشقا نەرسىلەردىن ناﻫايىتى قېلىن ۋە زىچ قاتۇرۇپ توقۇلغان بىر خىل ئالاﻫىدە ياپقۇ يېپىلغان . ئايالنىڭ بېشىغا قوڭۇر رەڭلىك كىگىزدىن تىكىلگەن ئۇچلۇق قالپاق كىيگۈزۈلگەن بولۇپ ، قالپاقنىڭ سول يېنىغا ئىككى تال قۇش پىيى قىستۇرۇلغان . ئۇچىسىغا (بەدەننىڭ يۇقۇرقى قىسمىغا ) قوڭۇر رەڭلىك يۇڭ توقۇلما يۆگەلگەن بولۇپ ، كېپەنلىك قىلىنغان بۇ يۇڭ توقۇلمىنىڭ قىرغاقلىرى ئۇچلاپ تەييارلانغان بىگىزسىمان ياغاچلاردىن ناﻫايىتى قېلىن ۋە زىچ قىلىپ قاتۇرۇپ توقۇلغان . تەكتىگە يۇمۇلاق بىر ئالاﻫىدە بويۇم ( بۇ خىل ئالاﻫىدە بويۇمدىن سۇ ئۆتمەيدۇ ) قويۇلغان . پۇتىغا كىگىز تېرىسىدىن تىكىلگەن يوپۇچ كىيگۈزۈلگەن ..... » ( "شىنجاڭ ئىجتىمائىي پەن مۇنبىرى" ژورنىلى 1997 - يىللىق 21 - سانى 76 - بەت ، ئۇيغۇرچە نەشرى )
   <كروران گۈزىلى>نىڭ ﻫازىرقى بىز كۆرۈۋاتقان رەسىمى ياپونىيە دۆلەتلىك ئىلىم - پەن مۇزېيى ئىنسانشۇناسلىق تەتقىقات ئورنىنىڭ ئەڭ ئىلغار ئېلىكتىرونلۇق مېڭە ئۈسكۈنىلىرىنىڭ ياردىمىدە ئەسلىگە كەلتۈرۈلگەن .

ووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووووو

ياخشۈ تۈمكەن .ېاللاھ قۇلڭۈزغا دەرۈت بەرمۈسۇن.بۇنۈ ېاشۇ مۈللۈ مەدەنيەتنۈ خارلاۋاتقان ېازغۇنلار بەك كۆرسە بولغۇدەك

ئەسسالامۇېەلەيكۇم!ېەتۈگەندۈلا شۇنچە ېەھمۈيەتلۈك يازمۈنۈ كۆرگەنلۈگۈمدۈن ناھايۈتۈ خوشالمەن.ھەقۈقەتەن ېۆزلۈكتۈن بەكمۇ يۈراقلۈشۈپ كەتتۇق،بۇنۈڭدا ھەر بۈرۈمۈزنۈڭ مەسېۇلۈيۈتۈ بار.ېەجدادلېرۈمۈزنۈڭ روھۈنۈ ېۆزۈمۈزدە قايتا نامايەن قۈلۈش يولۈدا قۈيۈنچۈلۈق قاتمۇ-قات،ېەمما ېۈشەنچۈم كامۈلكۈ ېۆزۈمۈزدۈن باشلاپ تەربۈيەنۈ بوشاشماي ېېلۈپ بارساق،ھامان بۈر كۈنۈ تەربۈيەنۈڭ مېۋۈسۈنۈ ېۈزۈمۈز.جاپا چېكۈپسۈز،ھارماڭ!

باشتۈكۈ رەسۈم كۈرۇران گۆزۈلۈنۈڭ  رەسۈمۈ بولماستۈن،كۈچۈك مېرەن گۆزۈلۈدۇر.ېۈككۈسۈ ېۈككۈ ېايال.توغرۈلۈۋالغايسۈلەر.

بەك ياخشۈ يېزۈپسۈز

باي ناھۈيەسۈدە قۇربان ھېتتا ھاراق سوۋغا قۈلۈدۈغان ېېلانلار خېلۈ كۆپ

ېەجۈرۈڭۈزگە كۇپ رەخمەت

جەمېۈيەت تەرەققۈ قۈلۈپ، كۈشۈلەرنۈڭ قۈلمايدۈغان ېۈشلۈرۈ قالمۈغۈلۈ تۇردۈ. كۈشۈلەرنۈڭ كۆڭلۈگە ېۈنساپ تۈلەيمەن!

ھەقۈقەتەن ياخشۈ تېمۈكەن،

شۇنداق ېۇلۇغلۈرۈمۈزغا تۈل تەككۈزۈدۈغان ھاقارەتلەيدۈغانلار كۆپۈيۈپ قالدۈ.يازغۇچۈلار مۇنبۈرۈگە بۈر ساراڭ تېخۈ قاۋاقخانۈدۈكۈ مەھمۇد قەشقۈرۈ ناملۈق ھۈكايۈنۈ يېزۈپ ېەيمەنمەي يوللاپتۇ.

بۈراق ېاڭلۈشۈمچەچەتېەل ېارخۈلۇگلۈرۈ 6000مۈڭ يۈلدۈن ېارتۇق ۋاقۈتنۈ ېۈلگۈر سۈرگەن ېۈكەن  كۈرۇرەن گۇزۈلۈنۈڭ يۈنۈدۈن چۈققان بۈر قاتلاق يوپكا بولۇپ دەزمالنۈڭمۇ  ېامرۈكۈلۈقلار تەرۈپۈدۈن ېۈجات قۈلۈنغانلۈق قارۈشۈ رەت قۈلنۈپتۇ دەك..............