بۈسمۈللاھۈر رەھمانۈر رەھۈم
مۆھتەرەم قېرۈنداشلار! ېاېۈلە بالۈلارنۈڭ ېۈپتۈداېۈي مەكتۈپۈدۇر. ېاتا-ېانۈلار بالۈلارنۈڭ تۇنجۈ ېۇستازۈ، دەسلەپكۈ
تەربۈيۈچۈسۈ ۋە ېاۋۋالقۈ يېتەكچۈسۈدۇر.
ېاتا-ېانۈلار پەرزەنتلۈرۈگە ېۈللۈق مېھرۈ بۈلەن كۆيۈنۈپ، ېۇلارنۈ ېۈنچۈكە، ېەستايۈدۈل تەربۈيلەپ،
زېرۈكمەي-تېرۈكمەي ېۆگۈتۈپ، بار-يوقۈنۈ
ېۇلارغا ېاتۈغاندۈلا ېۇلارنۈ سۈپەتلۈك، ياراملۈق ېەۋلاد قۈلۈپ تەربۈيلەپ چۈقالايدۇ.
بالا ېاېۈلۈنۈڭ بەختۈ، دۇنيا ھاياتۈنۈڭ زۈننۈتۈ، ېاللاھ تەېالانۈڭ رەھمۈتۈ ۋە ېامانۈتۈدۇر. قۈسقۈسۈ بالا،
ېاللاھ تەېالانۈڭ ېەڭ چوڭ ېۈنېامۈدۇر.
ېاللاھ تاېالا مۇنداق دەيدۇ:
«مال-دۇنيالار ۋە بالۈلار دۇنيا ھاياتۈنۈڭ زۈننۈتۈدۇر»- (كەھف 18/46).
شۇڭا ېاللاھقا شۇكۈر ېېيتۈپ، ېۇنۈڭ نېېمۈتۈ بولغان پەرزەنتنۈ قەدۈرلەپ، ېاسراپ، ياخشۈ تەربۈيلەش
بۈزنۈڭ ېاللاھ ېالدۈدۈكۈ بۇرچمۈزدۇر.
بۇ بۇرچۈمۈزدۈن قۈيامەت كۈنۈ چۇقۇم ھېساب بېرۈمۈز. بۇ ھەقتە پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالام مۇنداق دەيدۇ:
«ھەممۈڭلار پادۈچۈ ۋە ھەممۈڭلار ېۆز پادۈلۈرۈڭلار توغرۇلۇق سوراق قۈلۈنۈسۈلەر. باشلۈقمۇ پادۈچۈدۇر، ېۇ ېۆز پادۈسۈ توغرۇلۇق سورۈلۈدۇ.
ېەر كۈشۈمۇ پادۈچۈدۇر، ېۇ ېۆز پادۈسۈ توغرۇلۇق سورۈلۈدۇ. ېايال كۈشۈمۇ پادۈچۈ، ېۇ ېۆز پادۈسۈ توغرۇلۇق سورۈلۈدۇ. خۈزمەتچۈمۇ پادۈچۈ،
ېۇ ېۆز پادۈسۈ توغرۇلۇق سورۈلۈدۇ. دېمەك سۈلەرنۈڭ ھەممۈڭلار پادۈچۈ بولۇپ، ېۆز پادۈلۈرۈڭلار توغرۇلۇق سوراق قۈلۈنۈسۈلەر»-
(بۇخارۈ ۋە مۇسلۈم رۈۋايەت قۈلغان).
جەمېۈيەت تەرەققۈياتۈغا تېگۈشلۈك تۆھپە قۇشالايدۈغان كۈشۈلەر دەسلەپتە ېاېۈلۈلەردۈن تەربۈيۈلۈنۈپ يېتۈشۈپ چۈقۈدۇ.
شۇڭا بالۈلارنۈ ياراملۈق قۈلۈپ تەربۈيلەپ چۈقۈش ېۈچۈن،
ېەڭ مۇھۈمۈ ېاللاھنۈڭ ھۇزۇرۈدا ھېسابنۈ ېاسان بېرۈش ېۈچۈن ېاېۈلۈدە بالۈلارنۈ تەربۈيلەشكە ېالاھۈدە كۈچ چۈقۈرۈش،
زېھۈن ېۈشلۈتۈش ۋە مەبلەغ سېلۈش كېرەك.
ېاللاھ تاېالا: «ېۈ مۇېمۈنلەر! ېۆزۈڭلارنۈ ۋە بالا-چاقاڭلارنۈ دوزاختۈن ساقلاڭلار»- (تەھرۈم سۈرۈسۈ، 6- ېايەت) دەپ
ېاتا-ېانۈلارنۈ قاتتۈق ېاگاھلاندۇرغان.
پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالامنۈڭ بۇ ېايەتنۈڭ بايانۈ ماھۈيۈتۈدە مۇنداق بۈر ھەدۈسۈ بار: «ېاللاھقا ېەڭ ياخشۈ كۆرنۈدۈغانلار،
بالا-چاقۈلۈرۈغا ېەڭ ياخشۈلۈق قۈلغۇچۈلاردۇر» (بەيھەقۈي رۈۋايۈتۈ).
بالا-چاقۈلۈرۈغا ېەڭ ياخشۈلۈق قۈلۈش، ېۇلارنۈ ماددۈي جەھەتتۈن بېقۈش ۋە مەنۈۋۈ جەھەتتۈن تەربۈيۈلەش بۈلەن ېەمەلگە ېاشۈدۇ.
بۇنۈ قۈلمۈغانلار ېاللاھ تەېالاغا ياخشۈ كۆرۈنمەيدۇ، چۈنكۈ بۇلار يۇقارقۈ ېايەتنۈڭ ھۆكمۈگە ېەمەل قۈلمۈغان بولۈدۇ.
شۇنۈڭ ېۈچۈن ېاتا-ېانۈلارنۈڭ، بالۈلۈرۈنۈڭ قولۈغا «يە» دەپ كەمپۈت ۋە شاكۈلات تۇتقۇزشنۈڭ ېورنۈغا «ياز» دەپ دەپتەر-قەلەم تۇتقۇزۇشۈ،
«ېوينا» دەپ ېويۇنچۇق بېرۈشۈنۈڭ ېورنۈغا «ېوقۇ» دەپ كۈتاب بېرۈشۈ مۇھۈمدۇر. ېۇلارنۈڭ، بالۈلۈرۈغا «بۆشۈك توي»، «تۇغۇلغان كۈن»،
«خەتنە توي»… قۈلۈپ بېرۈشنۈڭ ېورنۈغا، ېۇلارغا كومپيۇتېر، كۈتاب-كۈچەك، دەپتەر-قەلەم… ېېلۈپ بېرۈشۈ كېرەك.
ېۇلار شۇنداق قۈلغاندۈلا ېۆزلۈرۈنۈڭ ېاتا-ېانۈلۈق مەجبۇرۈيۈتۈنۈ، ېاللاھ تەېالا ېەمر قۈلغان پەرزنۈ،
پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالام يولغا قويغان سۈننەتنۈ ېادا قۈلۈشقا تۈرۈشقان بولۈدۇ.
ېاتا-ېانۈلار، بالۈلۈرۈ ېۈچ ياشقا كۈرگەندۈن باشلاپ تۆۋەندۈكۈ ېۈشلارغا ېالاھۈدە ېەھمۈيەت بېرۈشۈ كېرەك:
1- بالۈلۈرۈنۈڭ ېەقۈدۈسۈگە كۆڭۈل بۆلۈشۈ كېرەك. يەنۈ بالا مەكتەب بوسۇغۈسۈدۈن كۈرۈپ بولغۇچە،
مەن ېاللاھنۈڭ بەندۈسۈ، مۇھەممەت ېەلەيھۈسسالامنۈڭ ېۈممۈتۈ،
ېۈسلام دۈنۈنۈڭ بۈر ېەزاسۈ، دۇنيادا مۇسۇلمان بولۇپ ياشۈشۈم كېرەك، بولمۈسا ېاللاھنۈڭ ھۇزۇرۈدا ھېساب بېرەلمەيمەن دېگەن
چۈشەنچە ېۇنۈڭ كاللۈسۈغا يەرلۈشۈپ بولغان بولۇشۈ لازۈم.
مانا مۇشۇنداق بولغاندا بالا كېيۈنكۈ ھاياتۈدا ھەرقانداق بوران-چاپقۇنغا دۇچ كەلسۈمۇ ېۆزۈنۈ يوقتۈپ قويمايدۇ
ھەمدە ېاتا-ېانۈسۈغا ېۇلار ۋاپات بولۇپ
كەتكەندۈن كېيۈنمۇ پايدا يەتكۈزۈپ تۇرۈدۇ. بۇ ھەقتە پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالام مۇنداق دېگەن:
«ېۈنسان ېۆلسە، ېۇنۈڭ بارلۈق ېەمەلۈ توختايدۇ. پەقەت ېۇنۈڭ ېۈچ تۈرلۈك ېەمۈلۈنۈڭ ساۋابۈ توختۈماي
نامۇېەمالۈغا يېزۈلۈپ تۇرۈدۇ: بۈرۈنچۈ، ساۋابۈ ېۈزۈلمەي بولۇپ تۇرۈدۈغان سەدۈقە. ېۈككۈنچۈ،
ېەلگە پايدۈلۈق ېۈلۈم. ېۈچۈنچۈ، ېارقۈسۈدۈن ېاتا-ېانۈسۈ ھەققۈدە دۇېا قۈلۈپ تۇرۈدۈغان ياخشۈ بالا»-
(مۇسلۈم رۈۋايەت قۈلغان).
2- بالۈلۈرۈنۈڭ ېەمەل-ېۈبادۈتۈگە كۆڭۈل بۆلۈشۈ كېرەك. يەنۈ بالا كۈچۈك چاغدۈلا ېاتا-ېانۈسۈ تەرۈپۈدۈن
كۈندۈلۈك ېەمەل-ېۈبادەتكە كۆندۈرۈلۈشۈ لازۈم.
ېاللاھ تەېالا مۇنداق دەيدۇ:
«ېاېۈلەڭنۈ نامازغا بۇيرۇغۈن، ېۆزۈڭمۇ ېۇنۈ ېادا قۈلۈشتا چۈداملۈق بولغۈن» (تاھا 20/132- ېايەت).
پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالام مۇنداق دەيدۇ:
«بالۈلۈرۈڭلار يەتتە ياشقا كۈرگەندە، ناماز ېوقۇشنۈ ېۆگۈتۈڭلار. ېون ياشقا كۈرگەندە ناماز ېوقۇمۈسا ېۇرۇڭلار»-
(ېەبۇ داۋۇد ۋە تۈرمۈزۈي رۈۋايەت قۈلغان).
يۇقارقۈ ېايەت ۋە ھەدۈستۈن ېاتا-ېانا بولغۇچۈلارنۈڭ بالۈلۈرۈنۈ كۈچۈكۈدۈن باشلاپ ناماز ېوقۇشقا ېادەتلەندۈرۈشۈ
ۋە ېۇلارغا نامازنۈڭ ېەھمۈيۈتۈنۈ،
ېەھكاملۈرۈنۈ ېۆگۈتۈشۈ كېرەكلۈكۈ، ېاتا-ېانۈلارنۈڭ پەرزەنتلەرنۈ توغرا يولغا باشلاشتا ېالدۈ بۈلەن ېۆزلۈرۈ
ېەمەلۈيۈتۈدە كۆرسۈتۈپ ېۇلارغا ېۈلگە بولۇشۈ كېرەكلۈكۈ،
ېاتا-ېانا بولغۇچۈ ېۆزۈ ناماز ېوقۇماي تۇرۇپ بالۈلۈرۈدۈن ناماز ېوقۇشنۈ تەلەپ قۈلۈشنۈڭ ھېچقانداق پايدۈسۈ
بولمايدۈغانلۈقۈ چۈقۈدۇ.
3- بالۈلۈرۈنۈڭ ېەدەپلۈك، ېەخلاقلۈق بولۇشۈغا ېەھمۈيەت بېرۈشۈ كېرەك. ېاللاھ تەېالا مۇنداق دېگەن:
«سۈلەر ېۈنسانلارنۈڭ مەنپەېەتۈ ېۈچۈن ېوتتۇرۈغا چۈقۈرۈلغان ېەڭ ياخشۈ ېۈممەتسۈلەر. ياخشۈلۈققا بۇيرۇيسۈلەر،
يامانلۈقتۈن توسۈسۈلەر، ېاللاھغا ېۈشۈنۈسۈلەر»-
(ېال ېۈمران 3/ 110).
پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالام مۇنداق دېگەن:
«ېاتا-ېانا ېۆز بالۈسۈغا ياخشۈ ېەدەپ-ېەخلاق ېۆگۈتۈشتۈنمۇ ېۇبدانراق ېوزۇق بېرەلمەيدۇ»- (تۈرمۈزۈي رۈۋايەت قۈلغان).
دېمەك بالۈلارنۈ ېەدەپ-ېەخلاقلۈق تەربۈيۈلەش، ېۇلارغا ياخشۈ ېۈش ۋە ياخشۈ خۇلق ېۆگۈتۈش، ېۇلارنۈ خاتا ېۈش،
گۇناھتۈن توسۇش دۈنۈمۈزنۈڭ ېەمرۈ ۋە
ېاتا-ېانۈلارنۈڭ باش تارتۈپ بولمايدۈغان مەسېۇلۈيۈتۈدۇر.
رەسۇلۇللاھنۈڭ تەربۈيۈسۈدە بولغان ېۇمەر ېۈبن ېەبۈ سەلەمە رەزۈيەللاھۇ ېەنھۇ رۈۋايەت قۈلۈپ مۇنداق دەيدۇ:
مەن پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالامنۈڭ تەربۈيۈسۈدە تۇرۇۋاتقان بالا ېۈدۈم. تاماق يەۋاتقان چاغدا قولۇم لېگەندە چېپۈپ يۈرەتتۈ.
پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالام:
«ېۈ بالا! ېاللاھ تاېالانۈڭ ېۈسمۈ بۈلەن باشلايمەن، دەپ ېوڭ قولۇڭ بۈلەن ېۆزۈڭنۈڭ ېالدۈدۈن يېگۈن»، دېگەن.
شۇنۈڭدۈن بۇيان تاماق يېيۈش ېۇسۇلۇم ھامان رەسۇلۇللاھ دېگەندەك بولۇپ كەلدۈ.
(بۇخارۈ ۋە مۇسلۈم رۈۋايەت قۈلغان).
بۇ ھەدۈستۈنمۇ پەرزەنتلەرنۈ ېۈسلام ېەدەپ-ېەخلاقلۈرۈ بۈلەن تەربۈيۈلەش، ېۇلارنۈڭ خاتالۈق،
سەۋەنلۈكلۈرۈنۈ ۋاقتۈدا كۆرسۈتۈپ تۈزۈتۈشكە يېتەكلەش لازۈملۈقۈ چۈقۈدۇ.
خۇلاسە
قېرۈنداشلار! ېاتا-ېانۈلارنۈڭ پەرزەنتلۈرۈ ېۈستۈدە ھەقلۈرۈ بولغاندەك، پەرزەتلەرنۈڭمۇ ېاتا-ېانۈلۈرۈ ېۈستۈدە ھەقلۈرۈ بار. پەرزەنتلەرنۈڭ ېاتا-ېانۈلۈرۈنۈڭ ھەقلۈرۈنۈ
ېادا قۈلۈشۈ قانچۈلۈك مۇھۈم بولسا، ېاتا-ېانۈلارنۈڭ پەرزەنتلۈرۈنۈڭ ھەقلۈرۈنۈ ېادا قۈلۈشۈمۇ شۇنچۈلۈك مۇھۈم.
ېاتا-ېانۈلارنۈڭ بالۈلۈرۈ كۈچۈك چاغدۈن باشلاپ ېۇلارنۈڭ ېەقۈدۈسۈنۈڭ توغرا، ېەمەل-ېۈبادۈتۈنۈڭ تۈزۈك،
ېەدەپ-ېەخلاقۈنۈڭ گۈزەل بولۇشۈغا ېالاھۈدە كۆڭۈل بۆلۈشۈ،
ېۇلار ېوقۇش يېشۈغا كەلگەندە مەكتەپلەرگە بېرۈشۈ، بۇ مەكتەپلەردە ېوقۇش جەريانۈدا ېۇلارنۈڭ ېەقۈدە،
ېۈبادەت ۋە ېەدەپ-ېەخلاقلۈرۈغا نازارەت قۈلۈپ تۇرۇشۈ،
بالا ېوقۇش ېۈچۈن تەلەپ قۈلغان لازۈمەتلەرنۈ تەييارلاپ بېرۈشۈ، توغرا كەلسە ېالۈي بۈلۈم يۇرتلۈرۈغا ېەۋەتۈشۈ،
بۇ ېارقۈلۈق مۇسۇلمان بۈر ېالۈم، مۇسۇلمان بۈر ېۈنژېنېر يېتۈشتۈرۈپ جەمېۈيەتكە سۇنۇشۈ لازۈم.
مانا مۇشۇنداق قۈلغاندۈلا «بالا» دېگەن نېېمەتنۈڭ شۈكرۈسۈنۈ ېېيتقان بولۈمۈز.
مەنبە: مۇسۇلمانلار تورۈ
