ېۈسلام ۋە دېموكراتۈيە نۈڭ بۈرلۈشۈش ، ېايرۈلۈش نۇقتۈلۈرۈ
ېابدۇلقادۈر مۇھەممەد ېەمارۈ:
ېۈسلامدا ھاكۈمۈيەت پرۈنسۈپۈ "شۇرا" (كېڭەش) ېارقۈلۈق بولۈدۈغانلۈقۈدا شەك يوق. بۇ ھەقۈقەت سۈرە شۇرانۈڭ 38-ېايۈتۈدە ېوچۇق بەلگۈلەنگەن. دېموكراتۈيە بولسا، گۈرۈكچە سۆز بولۇپ، خەلق ېۆزۈنۈ ېۆزۈ ېۈدارە قۈلۈش (ھاكۈمۈيەت خەلق قولۈدا بولۇش) دېمەكتۇر. ېۈسلام دۈنۈ دېموكراتۈيە ۋە دېموكراتۈك تۈزۈمنۈڭ ېۈجابۈي تەرەپلۈرۈگە قارشۈ ېەمەس. ېەمما سەلبۈ تەرەپلۈرۈنۈ قوبۇل قۈلالمايدۇ. مەلۇمكۈ، ېۈسلام دۈنۈنۈڭ قاېۈدە - پۈرۈنسۈپلۈرۈدا كەسكۈن دەلۈل ېارقۈلۈق بېكۈتۈلگەن قەتېۈي ېۆزگەرمەس ېاساسلار بار. ېەينۈ ۋاقۈتتا ېۈنسانۈيەتنۈڭ پايدا-مەنپەېەتۈگە قاراپ ېۆزگۈرۈدۈغان كەسكۈن دەلۈلگە ېېگە ېەمەس مەسۈلۈلەرمۇ بار.
مۇسۇلمانلارنۈڭ دۇنيا-ېاخۈرەتلۈك ېۈشلۈرۈدا بۈردۈنبۈر يۆلەنچۈكۈ قۇرېان، سۈننەتتۈن ېۈبارەتتۇر. ېۈسلامدا ېاساسۈي پرۈنسۈپ بويۈچە ھەر نەرسۈنۈڭ ېەسلۈ رۇخسەت بولۇپ رۇخسەت كۆپ ساننۈ، چەكلەش ېازساننۈ تەشكۈل قۈلۈدۇ. ھالال ېاساس ھارام قوشۇمچە ، مۇسۇلمانلار شەرۈېەتنۈڭ ېوچۇق پرۈنسۈپۈغا زۈت كەلمۈگەن ېاساستا باشقۈلارنۈڭ ياخشۈ تەرەپلۈرۈدۈن پايدۈلۈنۈش ھەققۈ بار. دېموكراتۈيە مۇ ېۈسلام پرۈنسۈپۈنۈڭ چەمبۈرۈكۈ ېۈچۈدە بولۇپ شەرۈېەتنۈڭ ېوچۇق-ېاشكارا كۆرسەتمۈلۈرۈگە زۈت بولمۈغان تەقدۈردە پايدۈلۈنۈشقا بولۈدۇ.
دېموكراتۈك دۆلەتلەردە ېاۋام پالاتاسۈدۈن ېۈبارەت پارلامېنتنۈڭ ېاللاھ ھالال قۈلغان نەرسۈنۈ ھارام قۈلۈش، ھارام قۈلغان نەرسۈنۈ ھالال قۈلۈش ھەققۈ يوق. ېۈسلام شەرۈېۈتۈگە كۈشۈلەرنۈڭ مەنپەېەتۈنۈ بۈلۈمەن، ېۈنسانلارغا خۈزمەت قۈلۈمەن دېگەنلەرنۈڭ خالۈغانچە ېارۈلۈشۈپ قانۇن- پۈرۈنسۈپلۈرۈنۈ ېاياغ-ېاستۈ قۈلۈش ھەققۈمۇ يوق.
بۇ ھەقتە ېۈمام ېۈبنۈ قەييۇم جەۋزۈنۈڭ مەشھۇر سۆزۈ كۇپايە قۈلۈدۇ:"شەرۈېەت ھاكۈمۈيەتتۈن ېۈبارەت، دۇنيا-ېاخۈرەتلۈك ېۈشلاردا بەندۈلەرنۈڭ مەنپەېەتۈنۈ بۈرۈنچۈ ېورۇندا قويۈدۇ. شەرۈېەتنۈڭ بارلۈق يوليورۇقۈ ېادالەت، رەھۈمدۈللۈق، خەلق ېاممۈسۈنۈڭ مەنپەېۈتۈنۈ قوغدايدۈغان ھەرقانداق ياخشۈلۈقنۈ ېۆزېۈچۈگە ېالغان. رەھۈمدۈللۈقتۈن ھالقۈغان ھەرقانداق نەرسۈدە زۇلۇم ېەكۈس ېېتۈدۇ. مەنپەېەتتۈن چەتنۈگەن ېۈشتا بۇزغۇنچۈلۈق ېەكۈس ېېتۈدۇ. ھۈكمەت يوقالسا قالايمۈقانچۈلۈق ھۆكۈم سۈرۈدۇ، ېارۈدۈن شەرۈېەت غايۈپ بولۈدۇ".
ېۈسلام دۈنۈغا غەرەزلۈك ھالدا ېۆچمەنلۈك قۈلۈپ، دۈشمەنلۈك سۈياسۈتۈنۈ قوللانغانلار ېۈسلام دۈنۈ مۇسۇلمانلارنۈ ېۈسلام دۈنۈنۈ قوبۇل قۈلۈشقا مەجبۇرۈ زورلۈغان، ېۈسلام كۆرسەتمۈلۈرۈنۈ قوبۇل قۈلمۈغانلارغا قارشۈ قورال ېۈشلەتكەن دەپ داۋا قۈلۈشۈدۇ، ېۇلارنۈڭ قارۈشۈچە بۇ دېموكراتۈيە روھۈغا ېۇيغۇن كەلمەيدۈكەن. دۈن، ېېتۈقادنۈ تاللاش ېەركۈنلۈكۈگە زۈت كېلۈدۈكەن.
قۇرېان كەرۈمنۈڭ بۇ ھەقتە كەلگەن ېايەتلۈرۈ ېۈسلامنۈڭ ېۈنسانلار بۈلەن ېورۇش قۈلۈشۈغا نېمە ېۈشلار سەۋەپ بولۈدۈغانلۈقۈنۈ ېېنۈق كۆرسەتكەن:
ېاللاھ قۇرېان كەرۈمدە مۇنداق پەرمان قۈلغان:
ۆُۇِنَ لِلَّۇِينَ يُقَاتَلُونَ بِۆَنَّھُمْ ئُلِمُواْ وَإِنَّ اللَّھَ ىَلَۈ نَپْرِھِمْ لَقَدِيرٌ. الَّۇِينَ ۆُخْرِجُوا مِن دِيَارِھِمْ بِغَيْرِ چَقٍّ إِلَّا ۆَن يَقُولُوا رَبُّنَا اللَّھُ وَلَوْلَا دَفْىُ اللَّھِ النَّاسَ بَىْگَھُم بِبَىْگٍ لَّھُدِّمَتْ پَوَامِىُ وَبِيَىٌ وَپَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ يُۇْكَرُ فِيھَا اسْمُ اللَّھِ كَڭِيراً وَلَيَنپُرَنَّ اللَّھُ مَن يَنپُرُھُ إِنَّ اللَّھَ لَقَوِيٌّ ىَزِيزٌ
تەرجۈمۈسۈ: " ھۇجۇم قۈلۈنغۇچۈلارغا، زۇلۇمغا ېۇچرۈغانلۈقلۈرۈ ېۈچۈن قارشۈلۈق كۆرسۈتۈشكە رۇخسەت قۈلۈندۈ، ېاللاھ ېۇلارغا ياردەم بېرۈشكە ېەلۋەتتە قادۈر. ېۇلار پەقەت پەرۋەردۈگارۈمۈز ېاللاھ دېگەنلۈكلۈرۈ ېۈچۈنلا ېۆز يۇرتلۈرۈدۈن ناھەق ھەيدەپ چۈقۈرۈلدۈ، ېەگەر ېاللاھ ېۈنسانلارنۈ بۈر-بۈرۈگە قارشۈلۈق كۆرسەتكۈزمۈگەن بولسا، راھۈبلارنۈڭ ېۈبادەتخانۈلۈرۈ، چېركاۋلار، يەھۇدۈلارنۈڭ ېۈبادەتخانۈلۈرۈ ۋە ېاللاھنۈڭ نامۈ كۆپ يادلۈنۈدۈغان مەسجۈدلەر ېەلۋەتتە ۋەيران قۈلۈناتتۈ، كۈمكۈ ېاللاھنۈڭ دۈنۈغا ياردەم بېرۈدۈكەن، ېەلۋەتتە ېاللاھ ېۇنۈڭغا ياردەم بېرۈدۇ، ېاللاھ ېەلۋەتتە كۈچلۈكتۇر، غالۈبتۇر." (سۈرە ھەج 39-40- ېايەتلەر)
ېاللاھ تاېالا يەنە مۇنداق دەيدۇ: وَقَاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّھِ الَّۇِينَ يُقَاتِلُونَكُمْ وَلا تَىْتَدُوا إِنَّ اللَّھَ لا يُچِبُّ الْمُىْتَدِينَ
تەرجۈمۈسۈ: " سۈلەرگە ېۇرۇش ېاچقان ېادەملەرگە قارشۈ ېاللاھ يولۈدا جۈھاد قۈلۈڭلار، تاجاۋۇز قۈلماڭلار، تاجاۋۇز قۈلغۇچۈلارنۈ ېاللاھ ھەقۈقەتەن دوست تۇتمايدۇ. ېۇلارنۈ ېۇچراتقان يەردە ېۆلتۈرۈڭلار، سۈلەرنۈ يۇرتۇڭلاردۈن چۈقۈرۈۋەتكەندەك، سۈلەرمۇ ېۇلارنۈ يۇرتۈدۈن چۈقۈرۈۋېتۈڭلار، زۈيانكەشلۈك قۈلۈش ېۇرۇشتۈنمۇ ياماندۇر. تاكۈ ېۇلار ېۆزلۈرۈ ېۇرۇش ېاچمۈغۇچە مەسجۈدۈ ھەرەم ېەتراپۈدا ېۇلار بۈلەن ېۇرۇش قۈلماڭلار، ېەگەر ېۇلار ېۆزلۈرۈ ېۇرۇش ېاچسا، ېۇلارنۈ ېۆلتۈرۈۋېتۈڭلار. كاپۈرلارنۈڭ جازاسۈ شۇنداق بولۈدۇ". (بەقەرە 190-191- ېايەت)
ېۈسلام دۈيارۈدا ياشايدۈغان غەيرۈ مۇسۇلمانلار ېۈسلام دۆلۈتۈ ھۈمايۈسۈدە تۇرغانلۈقۈ ېۈچۈن باج تۆلەيدۇ. باج مۇسۇلمانلار بۈلەن مۇسۇلمان بولمۈغانلار ېارۈسۈدا تۈنچلۈق كېلۈشۈمۈدۈن ېۈبارەت. ېۈسلام دۈيارۈدا ياشايدۈغان باشقا دۈندۈكۈلەر بۈلەن تۈنچلۈق كېلۈشۈمۈ بولمۈغان تەقدۈردە دۆلەت بۈخەتەرلۈكۈگە كاپالەتلۈك قۈلۈش قۈيۈن بولۈدۇ.
قۇرېان كەرۈمدە كەلگەن جەڭگە بۇيرۈغان ېايەتلەرنۈڭ نازۈل بولۇش سەۋەبلۈرۈگە قارايدۈغان بولساق مەككە مۇشرۈكلۈرۈغا قارشۈ ېورۇش قۈلۈشقا تەرغۈپ قۈلۈنغان. چۈنكۈ، مۇشرۈكلار مۇسۇلمانلارنۈڭ ېۈنسانۈي ھوقۇقلۈرۈغا تاجاۋۇز قۈلغان، ېۈتۈقاد ېەركۈنلۈكۈنۈ چەكلۈگەن، مال-دۇنياسۈنۈ مۇسادۈرە قۈلغان، ېۈسلام دۈنۈنۈ قوبۇل قۈلغان كۈشۈلەرنۈ جۈسمانۈ جەھەتتۈن ېۈنسان تەسەۋۋۇر قۈلغۇسۈز، چۈدۈغۇسۈز ھالدا ېازابلۈغان. شۇنداق زالۈملارغا قارشۈ ېورۇش قۈلۈش ھېچقانداق دۈن، تۈزۈم، قانۇندا چەكلەنمۈگەن بولسا كېرەك.
شەرۈېەت ېۈنسانلارغا ېاساسەن تۈنچلۈقنۈ پەرز قۈلغان. تۈنچلۈققا تەشەببۇس قۈلغان بولۇپ ېاللاھ تاېالا مۇنداق دەيدۇ:
(وَإِنْ جَنَچُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَچْ لَھَا وَتَوَكَّلْ ىَلَۈ اللَّھِ إِنَّھُ ھُوَ السَّمِيىُ الْىَلِيمُ)
تەرجۈمۈسۈ: "ېەگەر ېۇلار تۈنچلۈققا مايۈل بولسا، سەنمۇ تۈنچلۈققا مايۈل بولغۈن، ېاللاغا تەۋەككۇل قۈلغۈن ېاللاھ ېۇلارنۈڭ سۆزلۈرۈنۈ ېاڭلاپ تۇرغۇچۈدۇ، نۈيەتلۈرۈنۈ بۈلۈپ تۇرغۇچۈدۇر."(سۈرە ېەنفال 61-ېايەت)
ېاللاھ تاېالا يەنە مۇنداق دەيدۇ: "پەقەت سۈلەر بۈلەن ېۆزلۈرۈ ېارۈسۈدا ېەھدە بولغان بۈر قەۋمگە سېغۈنغانلار ياكۈ سۈلەرگە قارشۈ ېۇرۇش قۈلۈشتۈن ياكۈ ېۆز قەۋمۈگە قارشۈ ېۇرۇش قۈلۈشتۈن يۈرەكلۈرۈ سۈقۈلۈپ(سۈلەر تەرەپمۇ ېەمەس، ېۆز قەۋمۈ تەرەپمۇ ېەمەس بولۇپ) سۈلەرگە كەلگەنلەر بۇنۈڭدۈن مۇستەسنا(يەنۈ مۇنداقلارنۈ ېۆلتۈرمەڭلار ۋە ېەسۈر ېالماڭلار). ېەگەر ېاللاھ خالۈسا، ېۇلارنۈ سۈلەرگە مۇسەللەت قۈلاتتۈ،ېۇلار،ېەلۋەتتە، سۈلەر بۈلەن ېۇرۇشاتتۈ(يەنۈ ېاللاھ ېۇلارنۈ كۈچلۈك قۈلۈپ سۈلەرگە قارشۈ ېۇرۇش قۈلۈشقا جۈرېەتلۈك قۈلاتتۈ)، ېەگەر ېۇلار سۈلەردۈن يۈراق تۇرسا (يەنۈ سۈلەرگە چېقۈلمۈسا)، سۈلەر بۈلەن ېۇرۇشمۈسا ۋە سۈلەرگە تەسلۈم بولسا،ېاللاھ سۈلەرنۈڭ ېۇلارغا ھۇجۇم قۈلۈشۈڭلارغا ھەرگۈز رۇخسەت قۈلمايدۇ." (سۈرە نۈسا 90-ېايەت)
ېۈسلام شەرۈېۈتۈ بۈلەن دېموكراتۈيۈنۈڭ بۈرلۈشۈپ قالۈدۈغان يەرلۈرۈ بارلۈقۈدا شەك يوق. مەسۈلەن: ېۈجتۈماېۈي ېادالەت، مەسلۈھەت كېڭۈشۈ(شۇرا) دېگەندەك ېۈشلاردا ېورتاقلۈق بولۇپ قالسۈمۇ يەنۈلا ېۈسلام شەرۈېۈتۈ مۇكەممەل، رەببانۈي پرۈنسۈپ بولۇپ، ھەرقانداق مۈللەت، ھەرقانداق مەدەنۈيەت ېۈسلام سايۈسۈ ېاستۈدا تا قۈيامەتكۈچە، ېامانلۈق، خاتۈرجەملۈك ېۈچۈدە نۇقسانسۈز ياشاپ، بارلۈق ھەق- ھوقۇقلۈرۈغا ېېرۈشۈپ ېۆتەلەيدۇ.
ېۈسلام دۈنۈ غەرب دېموكراتۈيۈسۈنۈڭ ېەركۈنلۈك ۋۈۋۈسكۈسۈ ېاستۈدۈكۈ جۈنسۈ بۇزۇقلۇق، ېەخلاقۈي چۈرۈكۈلۈكنۈڭ قانۇن ھۈمايۈسۈ، ساقچۈلارنۈڭ تەشەببۇسۈ ېاستۈدا راۋاجلۈنۈشۈغا يول قويمايدۇ. غەربلۈكلەردۈكۈ ېەخلاقسۈزلۈقلار جاھۈلۈيەت دەۋرۈدۈكۈ قۈزلارنۈ ېۆز ېاتا-ېانۈسۈ ۋە جەمېۈيەتنۈڭ پاھۈشۈگە زورلۈشۈدۈن ھېچقانداق پەرقۈ بولمۈسا كېرەك. پەيغەمبەر ېەلەيھۈسسالام بۈر ھەدۈسۈدە مۇنداق دېگەن:
" قانداق بۈر قەۋمدە پاھۈشە ېومۇملۈشۈپ، كۈشۈلەر ېۇنۈ ېەيۈب سانۈمايدۈغان يەرگە يەتكەندە ېۇنداق قەۋم ېۈچۈدە بورۇن كۆرۈلۈپ باقمۈغان كۈسەل، ېاغرۈقلارتارقۈلۈدۇ".
ېۈسلامدۈكۈ "شۇرادۈن ېۈبارەت كېڭەش پرۈنسۈپۈ ېامېرۈكا فۈرانسۈيلەردۈكۈ دېموكراتۈيە پرۈنسۈپۈدۈن نەچچە ھەسسە ېالاھۈدۈلۈككە ېۈگە. بۇ ھەقۈقەت ېۈسلام خەلۈپۈلۈرۈ ېەبۇبەكرۈ، ېۇمەر رەزۈيەللاھۇ ېەنھۇلارنۈڭ ھاكۈمۈيەتتە ېولتۇرۇش جەريانۈدا نامايەن بولۈدۇ. بەلكۈ خەلۈپە ېەبۇبەكرۈنۈڭ تۇنجۈ نۇتقۈ بۇ ھەقۈقەتنۈ ېاشكارۈلايدۇ، بەلكۈ ھەقۈقۈي مەسلۈھەت كېڭۈشۈ(شۇرا)نۈڭ ېاساسۈنۈ قۇرۇپ چۈققان. ېۇ مۈنبەرگە چۈقۈپلا مۇنداق دېگەن ېەمەسمۇ؟: "مەن سۈلەرگە مەسېۇل قۈلۈپ تەيۈنلەندۈم، مەن سۈلەردۈن ياخشۈ ېەمەس، توغرا قۈلسام ماڭا ياردەملۈشۈڭلار، خاتالاشسام توغرۈسۈنۈ كۆرسۈتۈڭلار!".
تەرجۈمە قۈلغۇچۈ: سۈراجۈدۈن ېەزۈزۈ
