(داۋامۈ)
8.ېاتا-ېانۈلارنۈڭ ېۈقدۈسادۈ ېېڭۈ
ېاتا-ېانۈلار بولسا ېاېۈلۈدۈكۈ ېاسالۈق ېەزالار بۇلۇپ،ېۇلار قۇرامۈغا يەتمۈگەن پەرزەنتۈلۈرۈنۈ بېقۈشتۈن ېۈبارەت مەسېۇليەتنۈ ېۈستۈگە ېالغان كۈشۈلەر بۇلۇپ ھۈساپلۈنۈدۇ.شۇنۈڭ ېۈچۈن ېۇلاردا چۇقۇم ېۈقدۈسادۈ كاللا بۇلۇشۈ كېرەك.بۇنداق ېۈقدۈسادېۈ كاللۈغا ېۈگە كۈشۈلەر تۈرۈشچانلۈق بۈلەن ېۈشلەپ،ېۈزۈنۈپ پەرزەنتۈلۈرۈنۈ كۈشۈنۈڭ ېالدۈدا يەرگە قارۈتۈپ قويماي بېقۈپ قاتارغا قۇشۇدۇ.بۇنداق قاتارغا قۇشۇش (بېقۈش) چۇقۇم ېاتا-ېانۈنۈڭ ھالال قان-تەر بېدۈلۈگە كەلگەن ېۈقدۈسات بۈلەن كاپالەتلۈنۈشۈ كېرەك.بۇنداق بولمۈغاندا بۈز بېقۈۋاتقان پەرزەنتۈلەردە ېۈقدۈسادۈ ېاڭ يۈتۈلسۈمۇ ،لۈكۈن بۇ ېۈقدۈسادۈ ېاڭ توغرا بولمۈغان رەۋۈشتە يۈتۈلگەن ساختا ېۈقدۈسادۈ ېاڭ بۇلۇپ،ېۇنداق ېۈقدۈسادۈ ېاڭ كاتۇگۇرۈيۈسۈنۈڭ يۈتەكچۈلۈگۈدە ېۆسكەن پەرزەنتۈلەر جۈسمانۈ ۋە روھۈ جەھەتتۈن زەيۈپلۈشۈپ،كەلگۇسۈ خار بۇلۇپ قالۈدۇ.
ېۈقدۈسادۈ ېاڭ دۈگەندە كۈشۈلەرنۈڭ ېۈقدۈساتنۈ يارتۈش ۋە ېۇنۈ باشقۇرۇش ېېڭۈغا قارتۈلغان بۇلۇپ،بۇ كۈشۈلەردۈن چاققان،چۈۋەر،ېەقۈللۈق بۇلۇپ،بازا ېەھۋۈلۈ ۋە مۇناسۈۋەتلۈك مەسۈلۈلەرنۈ ېانالۈز قۈلالايدۈغان،توغرا ھۈكۈم چۈقۈرالايدۈغان بۇلۇشنۈ تەلەپ قۈلۈدۇ.ېاتا-ېانۈلار (مەيلۈ ېۇلار قانداق كەسۈپ بۈلەن شۇغۇللۈنۈشتۈن قەتتېۈ نەزەر،بازار ېەھۋالۈنۈ ېۈگەنلەپ تۇرۇشقا ماھۈر بۇلۇشۈ لازۈم.بۇنداق بولغاندا قۈينۈلۈپ قۈلغان ېوقەتنۈ بازارغا سالغاندا كۈشۈلەرنۈڭ ېالداپ كۈتۈشۈدۈن ساقلۈنۈپ،ېەمگۈگۈنۈڭ ھەققۈنۈ تۇلۇق ېالالايدۇ.بۈر نەرسە ېېلۈشقا تۈگۈشلۈك بولسۈمۇ ېۇنۈڭ ېۈپۈنۈ قۈلۈپ،نەرقۈدە ېالالايدۇ.
ېۈقدۈساتنۈ يارتۈش ېۈنتايۈن كۆپ يوللار بۈلەن ېەمەلگە ېاشۈدۇ.مەرگەزلۈك ېۈپادۈلۈگەندە تۈۋەندۈكۈ ېۈككۈ چوڭ نوقتۈغا يۈغۈنچاقلاش مۇمكۈن.بۈرسۈ ھالال يول بۈلەن ېۈقدۈسات يارتۈش،يانا بۈرسۈ بولسا ھارامدۈن ېۈقدۈسات تارتۈشتۈن ېۈبارەت.
ھەقۈقۈ ېۈقدۈسادۈ ېاڭغا ېۈگە كۈشۈلەرنۈڭ ياراتقان قۈممۈتتۈ ھەرگۈزمۇ ھارامدۈن(قانۇنسۈز) بولمايدۇ.بەلكۈ ېۇلار ھالال كۈچۈ،ېەقۈل-پاراسۈتۈ ېارقۈلۈق ېۈقدۈسات يارتۈدۇ.بۇنداق كۈشۈلەر پەرزەنتۈلۈرگۈمۇ توغرا يولدا مېڭۈشنۈڭ خاسۈيۈتۈنۈ ھەقۈقۈ تۈردە ېۈگۈتۈدۇ.بۈز ېۈقدۈسادۈ قاراشتا چۇقۇم ېەقۈل-پاراسەت ېارقۈلۈق(بۈلۈم،پەن-مەدۈنۈيەت)ېارقۈلۈق قۈممەت يارتۈشقا ماھۈر بۇلۈشۈمۈز،ھەم پەرزەنتۈلەرنۈمۇ تەربۈلەشكە ېەھمۈيەت بۈرۈپ،پەرزەنتۈلەرنۈڭ ېەتراپلۈق تەربۈلۈنۈشكە كاپالەتلۈك قۈلۈش كېرەك.
قابۇسنامۈنۈڭ14-بابۈدا‹‹ېەي ېوغۇل،مال-مۈلۈك بايلۈق ھاسۈل قۈلۈشقا تۈرشۈ،لۈكۈن مال-مۈلۈكلەر ھالال توغرا يوللار بۈلەن بولۈشۈ لازۈم›› دۈگەن بايانلارنۈ ېۇچرۈتۈمۈز.بۇنۈڭدۈنمۇ شۇنۈ كۆرۋېلۈش تەس ېەمەسكۈ ېۈقدۈساتنۈ ھالال كۈچ قۇدرۈتۈمۈز ،ېەقلۈمۈزگە تايۈنۈپ تاپقاندۈلا ېاندۈن ېۇ بۈزنۈڭ ھەقۈقۈ بايلۈغۈمۈز بولۈدۇېۇنۈڭ ېەكسۈچە بولسا بۇ بايلۈق ېادەمنۈڭ دۈشمۈنۈ ھۈساپلۈنۈدۇ.
ېاېۈلۈدە ېۈقدۈساتچۈل بۇلۇشنۈ قاتتۈق تەلەپ قۇيۇش ېۈقدۈسادۈ ېاڭنۈڭ يۇقۈرۈ باسقۇچۈ بۇلۇپ،بۇ شۇ جەمەتنۈڭ كۈيۈنكۈ تەقدۈرۈنۈ يۇرۇق قۈلۈدۈغان بۈردۈن-بۈر يول.‹‹قابۇسنامە››دە ‹‹ېەگەر ېۆيۈڭگە 10تەڭگە كۈرۈم بولدۈغان بولسا،سەن 9سۈنۈ خۈراجەت قۈلۈپ،بۈرسۈنۈ تەجەپ سەرمايەڭگە قۇشۇپ قوي،شۇنداق قۈلساڭ ھۈچقاچان مۇھتاچ بولمايسەن...››دۈگەن دۈگەن مەشھۇر ھۈكۈمنۈ ېۇچرۈتۈمۈز.بۇنۈڭدۈن ېۈقدۈساتچۈل بۇلۇشنۈڭ نەقەدەر ېۇلۇغلۇغۈنۈ ھۈس قۈلالايمۈز.بۈز بۇنداق ھۈسياتنۈ چۇقۇم ېاقلۈ بۈلۈش دەرجۈسۈگە كۈتۈرۈپ،ېۇنۈ ېەمۈليەتتۈن ېۆتكۈزۈش ېۈچۈن تۈرشۈشۈمۈز لازۈم.ھەرقانداق بۈلۈش ېەمۈليەتكە ېايلانغاندۈلا ھەقۈقەتكە ېايلۈنۈپ سېسۈتمۈلۈشۈدۇ.
ېاتا-ېانۈلارنۈڭ ېۈقدۈسادۈ ېېڭۈ ھالال بولسا پەرزەنتۈلۈرنۈڭ ېۈقدۈسادۈ ېېڭۈمۇ تەرەن بۇلۇدۇ.ېۇلاردا ېۈقدۈسادۈ ېاڭ بۈلەن بۈرگە شۇنۈڭغا مۇناسۈپ ېەخلاقۈ-پەزۈلەت يۈتۈلۈدۇ.چۈنكۈ ېەخلاق ېۈستۈقۇرۇلمۈغا تەۋە بۇلۇپ،ېۇ ېۈقدۈسادۈ بازۈسنۈڭ ېۈستۈگە قۇرۇلغان بۇلۇدۇ.مۇشۇ نوقتۈدۈن قارۈغاندا ھالال ېەمگە بەدۈلۈگە كەلگەن ېۈقدۈسات،گۈزەل ېەخلاق يارۈتۈپ،ېاېۈلۈمۈزنۈ يۈمۈرۈلماس بۈر جەمەتكە ېايلاندۇرۇدۇ.
ھارامدۈن ېۈقتۈسات جۇغلاش(ېوقەت قۈلۈش) پەرزەنتۈلەرنۈڭ ېاېۈلۈدۈكۈ ېۈسۈپ يۈتۈلۈشتە تۇلۈمۇ خەتەرلۈك بۈر مەسۈلە بۇلۇپ.ېاتا-ېانۈدۈن باللۈرۈغا ېاشۇنداق يامان ېۈشلار مۈراس بۇلۇپ قالۈدۇ.
يارمۇھەممەت تاھۈر تۇغلۇق تۈزگەن‹‹مۇقەددەس نۈسھەت ۋە ۋەسۈيەتلەر››دۈگگن كۈتاپتا(293-بەت)‹‹ېەي مۆمۈنلەر،بۈر-بۈرۈڭلارنۈڭ ماللۈرۈنۈ(ېوغۇرلۇق،خۈيانەت قۈلۈش،بۇلاش،جازانەخورلۇق،قۈمار ېويناش،قاتارلۈق)ناھەق يول بۈلەن يۈۋالماڭلار،ېۈككۈ تەرەپ رازۈ بۇلۇشۇپ قۈلۈشقان سودا-سېتۈق ېارقۈلۈق ېۈرۈشكەن نەرسە بۇنۈڭدۈن مۇستەسنا››دۈگەن قۇرلارنۈ ېۇچرۈتۈمۈز.بۇنۈڭدۈمۇ بۈزگە ھالال يول بۈلەن ېۈقدۈسات توپلاشنۈڭ زۈرۈرلۈگۈ،ھارام يوللار بۈلەن تاپقان ېۈقدۈساتنۈڭ ھاراملۈغۈنۈ بۈشارەت قۈلۈپ كۈشۈلەرنۈ ياخشۈ يولغا دالالەت قۈلغان.
بۈر ېاېۈلەدە ېاتۈسۈ،ېانۈسۈ ېوغرۈ بولسا يامان يولدۈن قايتۈمۈسا شۇ ېويدە چوڭ بولغان بالۈلارمۇ ېاتا-ېانۈسۈ دوراپ ېوغرۈ بولۇپ،يامان يوللاردا يۇرۇيدۈغان داشقال بولڭدۇ.بۇ قۈل سۈغماس ھەقۈقەت چۈنكۈ كۈچۈكۈ بالۈنۈ سۈز قانداق تەربۈلۈسۈڭۈز ېۇ شۇنداق ېادەم بۇلۇپ يۈتۈلۈپ چۈقۈدۇ.تەربۈيەنۈڭ قۇدرۈتۈگە سەل قاراش ېەڭ زور بۈمەنۈلۈكتۇر.
بۈزنۈڭ ېاتا-ېانۈلۈرۈمۈزدا ېۈقدۈسادۈ ېاڭ ېاساسەن پۇل چۈشەنچۈسۈ بۈلەن باغلۈنۈپ،ېۈلۈم-ھۈنەر چۈشەنچۈسۈدۈن ېايرۈلۈپ قالغان.بۈزدۈكۈ بۇلۇپمۇ دۈخانلۈرۈمۈزدۈكۈ ېۈقدۈسات ېېڭۈ پۇلدۈن ېۈبارەت بۇ ېالماشتۇرۇش ۋاستۈسۈ بۈلەن توختاپ ،مەدۈنۈيەت چۈشەنچۈسۈ بۈلەن بۈرلەشتۇرۈلمۈگەن بۇ ھال بۈزدۈكۈ ېۈقدۈسادۈ ېاڭنۈڭ نەقەدەر تۈۋەن دەرجۈدۈكۈ ېۈقدۈسادۈ ېاڭ ېۈكەنلۈگۈنۈ ېۈسپاتلاپ تۇرۇدۇ.
مەسۈلەن :سۈز چارۋا بېقۈپ باي بولغان بايلارنۈڭ ېۈيۈگە كۈرسۈڭۈز ېۆيدە چارۋا ماللار بۈلەن ېادەمنۈڭ تۇرمۇشۈنۈڭ ياشاش دەرجۈسۈنۈڭ ېايرۈلمۈغانلۈغۈنۈ ېەپسۇزلانغان ھالدا كۈرەلەيسۈز.بۇنداق ېادەم بۈلەن چارۋا بۈرگە ياشاش بولسا بۈزنۈڭ ېۈقدۈسادۈ ېېڭۈمۈزنۈڭ مەدۈنۈيەت ېېڭۈمۈز بۈلەن ېورگانۈك بۈرلۈشەلمۈگەنلۈكۈنۈڭ مەسېۇلۈدۇر.
بۈز ېۈقدۈسادۈ ېېڭۈمۈزنۈ مەدۈنۈيەت بۈلۈش ېېڭۈ بۈلەن بۈرلەشتۈرۈپ،مەدۈنۈيۈتۈمۈزنۈ تېخۈمۇ كۆپ ېۈقدۈسات يارتۈشقا سەرۈپ قۈلۈشۈمۈز لازۈم.بۈزنۈڭ ېاېۈلۈمۈزدە ېۈقدۈسات بۈلەن مەدۈنۈيەتنۈڭ بۈر بۈرگە ېۈتۈشۈشۈ راۋان بولسا بۈز تەربۈلۈگەن پەرزەنتۈلەرنۈڭ ېەخلاقلۈق،مەدۈنۈيەتلۈك توغرا بولغان ېۈگۈلۈك يارتۈش ېۇسۇلۈغا باي كۈشۈلەردۈن بۇلۇپ چۈقۈشۈدا گۇمان يوق.
بۇ مەسۈلۈدە ‹‹ېەدەپنامە››دە مۇنداق بايانلار قۇملۈلەرنۈ ېۇچرۈتۈمۈز.
-‹‹دۇنيادا ېۈككۈ نەرسە باركۈ،ېۇلار بۈر-بۈردۈن ياخشۈدۇر.مەسۈلەن:ھۈنەر مول بۈلۈمدۈن،ياخشۈ ېۈش ياخشۈ سوزدۈن ېەۋزەل››
بۇنۈ قانداق چۈشۈنۈش كېرەك.بۈز يەنۈلا ېەدەپنامۈنۈ ۋاراقلاپ باقايلۈ:ېۇنۈڭدا‹‹ھەر كۈمنۈڭ ھۈنۈرۈ بولمۈسا ېۇ قۇرۇق تام بۈلەن ېوخشاش،ھەر كۈمنۈڭ سۆزۈ چۈرايلۈق بولسۈمۇېۈشۈ يامان بولسا ېۇ پايدۈسۈز شامالغا ېوخشايدۇ››.(يۇقارقۈ كۈتاپ4-بەت)
بۈز بۇ مەزمۇنلارنۈ تەھلۈل قۈلدۈغان بولساق مۇنداق ۈۇلاسۈگە ېۈرشەلەيمۈز.سۈز بۈلۈمنۈ قانچە كۆپ ېۈگەنلۈشۈڭۈزدۈن قەتتۈ نەزەرسۈز بۈلۈمۈنۈڭزنۈ ېۈشلەتمۈسۈڭۈز ،ېەمۈليەت بۈلەن بۈرلەشتۈرمۈسۈڭۈز(ھۈنەرگە ېايلاندۇرالمۈسۈڭۈز بۇنداق بۈلۈمنۈڭ ېۆزۈڭۈزگە ۋە باشقۈلارغا پايدۈسۈ تەگمەيدۇ،شۇنۈڭ ېۈچۈن سۈز بۈلۈمنۈ ېەمۈليەتكە(ھۈنەرگە ېايلاندۇرۈشۈڭۈز زۈرۈر.
قۇرۇق گەپ،دەپدۈبۈلۈك گەپلەرنۈ قۈلۈش،بۈر قېتۈم ېەمۈلۈ ېۈش قۈلغانغا باراۋەر ېەمەس،ياخشۈ سۆزلەرنۈ قۈلۈپ،ېۇنۈ ېەمۈليەتتە كۆرسەتمۈسۈڭۈز ېۇنداق سۆزلەر ېادەمنۈ قايمۇقتۇرۇپ قۇيۇدۇ.شۇنۈڭ ېۈچۈن ېۈلۈم-بۈلۈم،ېەدەپ-ېەخلاق قاتارلۈقلارنۈ ېەمۈليەتكە ېايلاندۇرغاندۈلا كۈشۈلەرگە نەپ بېرەلەيدۇ.بۇ خۇلاسۈدۈن ېەمۈليەتكە ېايلۈنالۈغان نەرسۈلەرنۈڭلا ھەقۈقە ېەمۈليەت بۇلۇپ،كۈشۈلەرگە ېەمۈلۈ نەپ بېرۈدۈغانلۈغۈنۈ كۈرۈۋالالايمۈز.
ېاتا-ېانۈلار ېۈقدۈسادۈ جەھەتتۈن ېەڭ بۈچارە ھالەتكە چۈشۈپ قالسۈمۇ لۈكۈن باشقۈلاردۈن تەمە قۈلماسلۈق،ېۈزۈ ېۈزدۈن كېرەك.يارمۇھەممەت تاھۈر تۇغلۇقنۈڭ‹‹مۇقەددەس نەسۈھەت ۋە ۋەسۈيەتلەر››دۈگەن ېەسۈرۈدە‹‹..بۈراۋنۈڭ نېنۈغا باغلۈنۈپ،شۇ نان تەمەسۈدە سۆھبەت قۇرما،تەمادا يۈگۈنۈڭ بۈر جەسەتتۇركۈ سەن بۈر چۈۋۈندۇرسەن،ېادەم باقۈلارنۈڭ ېېشۈغا ېۈگۈنۈپ قالسا،ېۇنۈڭ مۈننۈتۈ ھامان بېشۈغا توقماق بۇلۇپ تۈگۈپ تۇرۇدۇ››(يۇقارقۈ كۈتاپ251-بەت)
يۇقارقۈلاردۈن شۇنۈ كۈرۈشكە بولۇدۈكۈ تۈمە قۈلۈش ھارام،ېەڭ زور پەزۈلەتسۈزلۈك بۇلۇپ تۈمەخۈر ېادەمدە ېېقۈل ېۈشلۈتۈش مۇمكۈنچۈلۈك بولمايدۇ،ېۇ ېاللاقاچان باشقۈلارنۈڭ قۇلۈغا قاراپ قالغان كۈشۈلەر بۇلۇپ بۇنداق كۈشۈلەر ېار نۇمۇسنۈ بۈلمەيدۇ.بۇنداق ېاېۈلۈدە چوڭ بولغان پەرزەنتۈلەر يەنە بۈر ېەۋلات تەمەخورلاردۈن بۇلۇپ قالۈدۇ خالاس.شۇنۈڭ ېۈچۈن ېاتا-ېانۈلار ‹‹كۇچۇڭنۈ خار قۈل،ېۆزۈڭنۈ خار قۈلما››دۈگەن ېۇلۇغ ھۈكۈمەتنۈڭ كۆرسەتمۈسۈ بۈلەن ېۈش قۈلۈپ،پەرزەنتۈلۈرۈنۈ ياراملۈق تەربۈلەپ چۈقۈشۈ كېرەك.
قۈسقۈسۈ ېاتا-ېانۈلار ېۈقدۈسادۈ ېاڭ بۈلان مەدۈنيەت قارۈشۈمۈزنۈ ېورگانۈك بۈرلەشتۈرۈپ،گۈزەل پەزۈلەت يارتۈش ېۈچۈن تۈرشۈشۈ ھەرگۈزمۇ پاسسۈقلۈق بۈلەن ياشاشتەك ھارام،توغرا بولمۈغان ياشاش ېۇسۇلۈنۈ تاللۈۋالماسلۈق كېرەك.
9.پەرزەنتۈلەر باراۋەرلۈگۈ
ېاتا-ېانۈلار پەرزەنتۈلۈرگە باراۋەر مۇېامۈلۈ قۈلۈشنۈ ېۈزۈنۈڭ مەڭگۈلۈك قەرزۈ دەپ قارۈشۈ لازۈم.پەرزەنتلەرگە باراۋەر مۇېامۈلە قۈلۈش تۈگۈ-تەكتۈن ېېلۈپ ېېيتقاندا شۇ جەمەتنۈڭ مەڭگۈلۈك ېەمۈنلۈكۈنۈڭ ېاساسۈ بۇلۇپ ھۈساپلۈنۈدۇ.بۇنداق ېۈتۈپقلۈق ېۇيۇل تاشتەك ېۇيۇشۇشچانلۈقنۈ كەلتۈرۈپ چۈقۈرۈپ،جەمەت ېەزالۈرۈنۈڭ باراۋەرلۈك تۇيغۇسۈنۈ يۇقۈرۈ كۈتۈرۈپ،ېۆز جەمەتۈگە سادۈق بۇلۇدۇ.
بۇنداق باراۋەرلۈك نۈسپۈي مۇقۇملۈققا ېۈگە بۇلۇشۈ كېرەك.بۇ دۈگەنلۈك پەرزەنتۈلەرنۈڭ ېۈقدۈسادۈ ھەمكارلۈق ېاساسۈدۈكۈ پەرزەنتۈلەرنۈڭ مال-مۈلۈكۈنۈڭ مۇمۇقۇم بۇلۇشۈغا قارتۈلغان.
ېەگەردە بارلۈق پەرزەنتۈلەرنۈڭ مال-مۈلۈكۈ ېاتۈنۈڭ باشقۇرۇشتا بۇلۇپ،مۇستۈقۈللۈقا ېۈگە بولالمۈسا چۇقۇمكۈ پەرزەنتۈلەر ېۈچۈدە ېالا كۈڭۈللۈك،گۇمانخۇرلۇق،ېۈشەنمەسلۈك ېۈللەتلۈرۈ باش كۈتۈرۈپ قالۈدۇدە،جان كۈيدۈرۈپ ېۈشلەشنۈڭ ېورنۈغا ھۈلۈگەرلۈك ېالمۈشۈپ،‹‹كۆرمەستە ېوقەت قۈلۈش››ھەركەتلۈرۈ كۈرۈلۈدۇ.ېاتا-ېانۈنۈ ۈۇدا چاقۈرۈپ ېېلۈپ كەتكەندۈن كۈيۈن پەرزەنتۈلەر ېارۈسۈدا مال-مۈلۈك تالۈشۈپ،جۈدەل-ماجرا تۈگۈمەيدۇ-دە،ېۈناقسۈزلۈق ېۇرۇقۈ ېۇزاق مەزگۈل داۋاملۈشۈدۇ.
شۇنۈڭ ېۈچۈن ېاتا-ېانا بولغۇچۈ بۇ مەسۈلۈگە جۈددۈي قاراپ ېاېۈلە ېۈقدۈسادۈنۈ ياخشۈ باشقۇرۇش بۈلەن يەنە بۈلەك چۈققان ېاېۈلەر(تارماق ېاېۈلەر)پەرزەنتۈ قۇرغان ېاېۈلەرنۈڭ مۈلۈكۈنۈڭ پەرزەنتۈلەرنۈڭ ېۈزۈنۈڭ باشقۇرۇشۈدا بولغۈنۈ مۇۋاپۈق.بۇنداق بولغاندا چوڭ ېۆينۈ مەرگەز قۈلۈپ،تارماق ېاېۈلۈلەرنۈڭ گۈلۈنۈشۈنۈمۇ ېۈشقا ېاشۇرغۈلۈ بولۈدۇ..
ېاتا-ېانۈلار پەرزەنتۈگە باراۋەر مۇېامۈلە قۈلۈشتا چۇقۇم،قۈز-ېوغۇل،ېاجۈز-ېۇرۇق،ېۆز-ېۈگەي دەپ مۇېامۈلە قۈلۈشتۈن ساقلۈنۈشۈ،ھەممۈسۈگە ېاتا-ېانۈلۈق مۈھرۈنۈ ېوخشاش ېاتا قۈلۈشۈ،ېوخشاش كۈيۈنۈشۈ،قۇلۈدا يوق،ېاجۈز،مېيۈپ پەرزەنتۈلۈرۈ بولغۈنۈدا ېۇنۈڭغا ېۈقدۈسادۈ جەھەتتۈن بەكرەك يەردەم قۈلۈشۈ،بۇنداق يەردەمنۈ باشقا پەرزەنتۈلەر ېالدۈدا ېۇچۇق دەپ قۈلۈشۈ،خۇپۈيانە قۈلماسلۈغۈ لازۈم.
بۈر پەزۈلەتلۈك ېاېۈلە توغرۈسۈدا مۇنداق بايانلارنۈ ېۇچرۈتۈمۈز نۇرمەھەممەت تاھۈر تۇغلۇقنۈڭ قۇرېان ۋە ھەدۈسلەردۈكۈ كۈشلۈك مۇناسۈۋەتكە ېاېۈت بايانلار دۈگەن ‹‹مۇقەددەس نۈسۈھەت ۋە ۋەسۈيەتلەر ›› كۈتاۋۈنۈڭ بۈر بولۈگۈدە مۇنداق بايانلارنۈ ېۇچرۈتۈمۈز.‹‹جەننەت ېانۈلارنۈڭ ېايۈغۈ ېاستۈدا.ياخشۈلۈق قۈلماقچۈ بولساڭ ېاناڭغا،داداڭغا،ېاچا-سۈڭۈللۈرۈڭغا،ېاكا-ېۇكۈلۈرۈڭۈغا ۋە يېقۈن بولغان كۈشۈلۈرۈڭگە قۈل.بۇ ېۈشلار زۈرۈر بۇرۇچ،ېۈزۈلمەسلۈكۈ كېرەك بولغان قېرۈداشلۈقتۇر››
قېرۈداشلۈقنۈڭ ېۈزۈلمەسلۈكۈگە كاپالەتلۈك قۈلالايدۈغان بۈردۈن-بۈر نەرسە قېرۈداشلۈق ېوترۈسۈدۈكۈ باراۋەرلۈك،ېاتا-ېانۈلارنۈڭ بۇ جەھەتتۈكۈ پەزۈلۈتۈدۈن ېۈبارەت،ېاتا-ېانۈلار پەرزەنتۈلەرگە ېالا-كۈڭۈللۈك قۈلسا بەزۈ پەرزەنتۈلەرنۈڭ نەزۈرۈدۈن چۈشۈپ كۈتۈشۈ،ېۈزۈ كۈيۈنۈۋاتقان پەرزەنتۈنۈڭمۇ كۇيۈنۇشۈ ساختا بۇلۇشۈ مۇمكۈن.چۈنكۈ ،ېۇ ېاتۈسۈنۈڭ خارلۈنۈۋاتقان پەرزەنتۈنۈڭ قېرۈندۈشۈ،كۈنلەرنۈڭ بۈردە ېاتا-ېانۈلارنۈڭ پۇزۇتسۈيەسۈنۈڭ ېۆزگۈرۈپ قېلۈشۈدۈن ېېتۈيات قۈلۈدۇ ھەم ېەركۈلۈتۈلگەن بۇ پەرزەن بۇزۇپ چېچۈشتۈن خالۈ بولالمايدۇ.
‹‹ېۈلۈمگە دالالەت››دۈگەن ېەسەردە فۇزېيۈيجۈ‹‹بۈر ېاېۈلۈدۈكۈ قېرۈداشلارنۈڭ ېۈناق ېۆتۈشۈ نۈگۈزدۈن ېالغاندا بۈر جەمەت قېرۈداشلار بۇلۇپ،بۈر ېاتا-بۈر ېانۈدۈن بولغانلارنۈڭ چۈقۈشۈپ ېۆتۈشكە داېۈر ېەدەپ-ېەخلاق ھەقۈقۈتۈدۈن بولغان››دەپ ېاتا-ېانۈلاردا يۈكسەك ېەخلاقۈ-پەزۈلەت بولغاندۈلا قېۈنداشلار ېوترۈسۈدۈكۈ ېۈناقلۈق،باراۋەرلۈك بولدۈغانلۈغۈنۈ ېوترۈغا قويسا يەنە باراۋەرلۈك نوقتۈسۈدا توختۈلۇپ،‹‹...ېادەم بۈلەن ېادەم باپباراۋەر دۈمەي تۇرالمايمۈز،بۈز بۇ يەردە دۈگەن باراۋەرلۈك رۈياللۈقتۈكۈ باراۋەرلۈك ېەمەس،ھۇقۇقتۈكۈ باراۋەرلۈك...››دۈگەن ھۈكۈمنۈ ېوترۈغا قۇيۇدۇ.(يۇقارقۈ كۈتاپ15-،16-بەتلەر)
بۈز يۇقارقۈ ھۈكۈمدۈن ېادەمنۈڭ مال مۇلۇك جەھەتتۈكۈ پەرقنۈڭ داۋاملۈق مەۋجۇت بۇلۇپ تۇردۈغانلۈغۈ،ياشاش ھۇقۇقۈ جەھەتتۈن پەرۈق بولماسلۈغۈنۈڭ لازۈملۈغۈنۈ چۈشۈنۈۋېلۈشقا بولۈدۇ.ېاېۈلۈدۈمۇ پەرزەنتۈلەرنۈڭ ېادۈمۈلۈك(ياشاش)ھۇقۇقۈغا ھەقۈقۈ كاپالەتلۈك قۈلۈنسۈلا پەرزەنتۈلەر ېوترۈسۈدۈكۈ باراۋەرلۈك ېۈشقا ېاشقان بۇلۇدۇ.
ېاتا-ېانۈلار يەنە مۈراس تەقسۈم قۈلغاندا ېادۈل-باراۋەر بۇلۇپ،ېۈزۈدۈن كۈيۈن قالغان پەرزەنتۈلەرنۈڭ داېۈم ېۆم ېۈتۈشكە شارايۈت ھازۈرلاپ بۈرۈشۈ كېرەك.جەمەت خاتۈرجەم بولسا ېۈشلۈرۈ يۇرۇشۇپ،ېۇلار داۋاملۈق تەرەققۈ قۈلالايدۇ.
10.چۇڭ پەرزەنتۈنۈڭ ېاېۈلۈگە كۆرسۈتۈدۈغان تەسۈرۈ
چوڭ پەرزەنتۈنۈڭ پەزۈلەتلۈك بۇلۇش بولماسلۈغۈ ېاېۈلۈدۈكۈ كۈيۈكۈ پەرزەنتۈنۈڭ قانداق بۇلۇپ چۈقۈشۈ بۈلەن زۈچ مۇناسۈۋەتلۈك مۇھۈم مەسۈلە،شۇنۈڭ ېۈچۈن ېاتا-ېانۈلار تۇنجۈ پەرزەنتۈنۈ پەزۈلەتلۈك قۈلۈپ تەربۈلەپ چۈقۈشقا ېەھمۈيەت بۈرۈپ،كۈيۈنكۈلۈرنۈڭ ېاكۈسۈ ياكۈ ېاچۈسۈدۈن ېۈگۈنۈشكە شارايۈت ھازۈرلاپ بۈرۈشۈ كېرەك.
ېۈككۈنچۈ بۈر نوقتۈدۈن قارۈغاندۈمۇ چوڭ پەرزەنت بۇلۇپمۇ چوڭ ېوغۇل كۈيۈنكۈ چاغلاردا كۈچۈكلۈرۈگە بۈۋاتە باشچۈلۈق قۈلۈدۇ،ېۇنۈڭدا بەلگۈلۈك ېۈجدۈماېۈ بۈلۈم،بەلگۈلۈك ېۈجداماېۈ مۇناسۈۋەتلەرنۈ بۈر تەرەپ قۈلدۈغان قابۇليەت بولمۈسا ېۇ باشقۈلارغا باشچۈلۈق قۈلۈپ ېۇلارنۈڭ كۈيۈنكۈ تەقدۈرۈنۈ كۆرسۈتۈپ بېرەلمەيدۇ.
بۈز نۇرغۇن ېۈبرەتلۈك مەسۈلۈلەرگە يۇلۇققانمۈز.مەسۈلەن:بۈر ېاېۈلۈدە چوڭ ېوغۇل ياكۈ قۈزنۈڭ پەزۈلۈتۈدە مەسۈلە كۈرۈلسە كۈچۈكلۈردۈمۇ ېوخشاش ېەھۋال تەكرارلانغان.بۇنداق بۇلۇشتۈكۈ ېاساسلۈق سەۋەپ كۈچۈكلۈرۈ چوڭ پەرزەنتۈلەر بۈلەن داۋاملۈق بۈرگە بولغانلۈغۈ ېۈچۈن كۈچۈكلۈرۈگە تەبۈېۈ تەسۈر قۈلۈپ،كۈچۈكلۈردۈمۇ ېوخشاش ېۈللەتنۈ پەيدا قۈلغان.
يانا دۈققەت قۈلۈشقا ېەرزۈيدۈغان بۈر مەسۈلە شۇكۈ چوڭ پەرزەنتۈلەر مەكتەپتە ياخشۈ ېۇقۇسا كۈچۈكلۈرۈمۇ مۇناسۈپ ھالدا ياخشۈ ېۇقۇيدۈغان ېەھۋاللار بۈزگە يۇلۇقۇپ تۇرۇدۇ.بۇنۈڭدۈنمۇ چوڭ پەرزەنتۈنۈ ھەر جەھەتتۈن تەربۈلەپ،ياخشۈ بۈر پەزۈلەت ېۈگۈسۈ قۈلۈپ يۈتۈشتۈرۈپ چۈقۈش ،باشقا پەرزەنتۈلەرنۈ ياخشۈ خۇلۇق بۈلەن تەربۈلەشتە بېسۈلغان ېەڭ مۇھۈم قەدەملەرنۈڭ بۈرسۈ بۇلۇپ ھۈساپلۈنۈدۇ.
يۇقارقۈلاردۈن قارۈغاندا چوڭ پەرزەنتۈنۈ تۈۋەنكۈ جەھەتلەردۈن ياخشۈ تەربۈلەپ،ېۇنۈڭ ېەخلاقۈ پەزۈلۈتۈنۈ يۈتۈشتۈرۈشكە ېاساس سېلۈش لازۈم.
ېاېۈلۈدە قاتتۈق تەلەپ قۇيۇش بۈلەن كۈيۈنۈشنۈ بۈرلەشتۈرۈپ،ېۇنۈ ېاېۈلە گۈزەل ېەخلاقۈغا رۈېايە قۈلۈقا ېادەتلەندۈرۈش.
جەمۈيەتنۈڭ ېۈچۈكۈ مۇناسۈۋەتلۈرۈ ۋە مۈللۈتۈمۈزنۈڭ ېۆرپە-ېادەتلۈرۈنۈ بۈلدۈرش.
ېۈلۈم-ھۈكمەت بۈلەن تەربۈلەش،ېۈگەنگەن نەرسۈنۈ ېۈشلۈتۈشقا شارايۈت ھازۈرلاپ بۈرۈش.
ېۇلارنۈ مۇستۈقۈل ېۈش قۈلۈشقا يۈتەكلەش،مەسۈلۈلەرگە مۇستۈقۈل باھا بېرەلەيدۈغان قابۇليەتنۈ يۈتۈشتۈرۈش.
باشقۈلارغا كۈيۈنۈش،يەردەم بۈرۈش،باشقۈلارنۈڭ دەردۈگە دەرمان بۇلۇشقا ماھۈر بۇلۇشقا يۈتەكلەش.
ھارامزەدۈلۈك،قۈزۈل كۆزلۈك ،پاسسۈقلۈقتۈن نېرۈ تۈرۈش،ھەق-ناھەق قارشۈنۈ يۈتۈلدۈرۈپ،رەزۈللۈكتۈن نەپرەتلۈنۈدۈغان جاسارەتنۈ يۈتۈلدۈرش.
مەسېۇل بولۇش تۇيغۇسۈنۈ كۈچەيتۈپ،ېادۈمۈلۈكنۈ نامايەن قۈلالايدۈغان بۇلۇپ،ھارامدۈن نېرۈ تۇرۇشتەك ېېتۈقاتۈنۈ تۈكلەش
يۇقارقۈدەك پەزۈلەتكە ېۈگە بولغان پەرزەنتۈمۈز كەلگۈسۈدە باشقا قېرۈداشلۈرۈنۈ تەربۈلەشتەك ېېغۈر مەسېۇليەتنۈ ېۈستۈگە ېېلۈپ.ېۆز قەمەتۈ ۋە مۈللۈتۈگە شان شەرەپ كەلتۈرەلەيدۇ.
خاتۈمە
مەن خاتۈمە ېورنۈدا يارمۇھەممەت تاھۈر تۇغلۇقنۈڭ‹‹يۈسۈپ خاس ھاقۈپنۈڭ ېاېۈلە تەربۈيەسۈ››دۈگەن ېەسۈرۈدۈكۈ پەرزەنتۈلەرنۈ ېاتا-ېانۈلارنۈڭ ېۆز قۇلۈدا بېقۈشنۈڭ،تەربۈلەشنۈڭ بەزۈ شەرتلۈرۈ دۈگەن قۈسۈمنۈ ېۆزلەشتۈرۈپ ھۇزۇرۇڭلارغا سۇنۇشنۈ لايۈق كۆردۈم.
ېاتا-ېانۈلار پەرزەنتۈلۈرنۈ باشقۈلارنۈڭ بېقۈشۈغا تاشلاپ بەرمەي ېۆز قۇلۈدا بېقۈشۈ،بالۈلارنۈڭ ساغلام ېۈسۈپ يۈتۈلۈشتە ېۈنتايۈن مۇھۈم ېەھمۈيەتكە ېۈگە.ېاتا-ېانۈلار پەرزەنتۈلۈرنۈ ياخشۈ تەربۈلەشتە ېۈزۈدۈكۈ ېەخلاقۈ-پەزۈلەتنۈ دەڭسەپ كۈرۈشۈ،ھۈزۈدۈكۈ بەزۈ تۈزۈتۈشكە تۈگۈشلۈك ېۈللەتلەرنۈ تۈەۈتۈش ېۈچۈن تۈرشۈشۈ لازۈم.
ېاتا-ېانۈلار ېۈزۈنۈڭ قۇلدۈن كېلدۈغان ېۈشلارنۈ ېۈزۈ قۈلۈپ،پەرزەنتۈنۈڭ ياشاش ھۇقۇقۈنۈ ھەقۈقۈ كاپالەتكۈ ېۈگە قۈلۈش لازۈم.
1.ېۈمكانۈيەتنۈڭ بېرۈچە ېانۈلار پەرزەنتۈلۈرنۈ ېۈزۈ ېۈمۈتۈپ چوڭ قۈلۈشۈ لازۈم.بۇ دۈننۈڭ جەھەتتە پەرزەنتۈنۈڭ ېانۈدۈكۈ ھەققۈ بولسا،پەننۈ جەھەتتۈن قارۈغاندا ېانۈنۈڭ سۈتۈدۈكۈ ېادەم بېدۈنۈڭ جەۋھۈرۈ بولسا،باشقا سۈرلەردە نامايەن بولدۈغەنۈ ھايۋاننۈڭ قېنۈ ېاساسۈدۈكۈ جەۋھەردۇر.بۇ ېۈككۈسۈ ېوترۈسۈدا پەرۈق ناھايتۈ چوڭ.
ېەگەر ېانۈنۈڭ بالۈنۈ تەربۈلەش ېۈختۈدارۈ بولمۈسا يۈسۈپ خاس ھاجۈپنۈڭ 4505-بۈيۈتۈدۈكۈ بۇيۇچە قۈلۈشقا ېەھمۈيەت بۈرۈش لازۈم
ېېرۈغ،ياخشۈنۈ ېال ېۈنۈكە(ېۈنۈك ېانا)قۈلۈپ،
ېوغۇل قۈز ېۆسەر پاك ۋە ساغلام بۇلۇپ.
2.بالانۈ ېانا چۇقۇم ېۈككۈ يۈل ېۈمۈتۈكە كاپالەتلۈك قۈلۈشۈ لازۈم.
بۇنداق قۈلۈش بالۈلارنۈڭ ھەم ېانۈلارنۈڭ جۈسمانۈ جەھەتتۈن ساغلام ېۈسۈپ يۈتۈلۈشكە پايدۈق.بۇنداق قۈلغاندا ېاتا-ېانا بۈلەن پەرزەنتلەر ېوترۈسۈدا مۈھرۈ مۇھابەتمۇ كۈچلۈك بۇلۇدۇ.
3.پەرزەنتلۈرۈ بۈلەن بۈللە تۇرۇدۈغان مۇۋاپۈق ۋاقۈتقا كاپالەتلۈك قۈلۈش لازۈم.بۇنداق قۈلغان پەرزەنتۈلەرنۈ چۈشۈنۈشكە پايدۈسۈ چوڭ بۇلۇدۇ.
ھۈكايەت:
پادۈشا ېەلشۈر ناۋاھۈدۈن سوراپتۇ:
-مۈنۈڭ ېېيتۈمنۈڭ قايسۈ نەسۈلدۈن ېۈكەنلۈگۈنۈ بۈلەمسۈز.
-ېېتۈڭۈز سۈيۈر نەسۈلدۈن
-ېاتمۇ سۈيۈر نەسۈلدۈن بولامدۇ دەپ ېاچۈققلۈنۈپتۇ پادۈشاھ
-ېۇنداقتا مۇشۇ ېاتنۈ باققان ېاتباقارنۈ چاقۈرۈپ سوراپ باقايلۈ دەپتۇ ېەلشۈر ناۋايۈ
-بۇلۇدۇ دەپتۇ پادۈشاھ،ھەم شۇ ھامان ېاتباقارنۈ چاقۈرتۈپ سوراپتۇ
-بۇ ېاتنۈ قانداق باققان.
-بۇ ېاتنۈڭ ېانۈسۈ ېۆلۈپ كۈتۈپ،سۈيۈرغا ېەمدۈرۈپ باققان
پادۈشا بۇ جاۋاپنۈ ېاڭلاپ،
-سۈز قانداق بۈلدۈڭۈز دەپ ېەلشۈر ناۋاېۈدۈن سوراپتۇ،-ېېتۈڭۈز سۇ كۈچۈپ قۈرغاققا چۈققاندا سۈيۈرلاردەك پۇتلۈرۈنۈ ېارقۈغا قارۈتۈپ سۈلكۈيدۈكەن دەپ جاۋاپ بۈرۈپتۇ
...
(تۈگۈدۈ)
