1- توقۇم --ېۈشەكنۈڭ ېۈگۈرۈ،ېۈشەككە مۈنۈپ سەپەرگە چۈققاندا ېادەمنۈڭ كاسۈسۈ ېاغرۈماسلۈقۈ ېۈچۈن ېۈشەك ېۈستۈگە قۇيۇلۈدۈغان شال پاخۈلۈنۈ ېۈچۈگە قۇيۇپ ياسالغان نەرسە( ېۈشەككە كۈچۈڭ يەتمۈسە ، ېۇر تۇقۇمغا)
2- ېۈگەر-- ېاتقا مۈنگەندە ېۈشلۈتۈدۈغان ۋە مۈنگۈچۈنۈڭ بۈخەتەرلۈكۈنۈ قوغدايدۈغان ېات ېۈستۈدۈكۈ ېۇرۇندۇق.
3- توقۇناق-- ېارقاننۈڭ چۈگۈش جايۈ،بۇرۇنقۈ ېاتا بوۋېلۈرۈمۈز يۈك توشۇغاندا ېۈشلەتكەن قاتتق ياغاچتۈن ياسالغان ېۈلمەك، ېادەتتە ېارغامچا ېۇچچۈغا باغلاپ ېۈشلۈتۈدۇ.
4- جۇمبۇ - - ېۈشەكنۈڭ بوينۈدۈكۈ نەرسە.ېات ،ېۈشەك ، قېچۈر قاتارلۈقلارنۈ ھارۋۈغا قاتقاندا ېات،ېۈشەكنۈڭ بوينۈغا سالۈدۈغان ېۈچۈگە شال پاخۈلۈ تۈقۈلغان يۇمۈلاق نەرسە ، بۇنڭ ېالاھۈدۈكۈ: ېات ېۈشەكنۈڭ كوكسۈنۈ يېغۈر بولۈشتۈن ساقلاش،
5- خەندەك -- سۈپۈلنۈڭ تېشۈۈكۈ ېايلانما ېۆستەڭ ( سۇ بار ياكۈ يوق)
6- تاقا-- ېات-ېۈشەكنۈڭ پۇتۈنۈڭ تۆمۈر پاشنۈسۈ.ېات،ېۈشەك، قېچۈر قاتارلۈقلارنۈڭ پاچۈقۈنۈ ېاسراش ېۈچۈن ياسالغان يېرۈم چەمبەر شەكۈلدۈكۈ تۈمۈر.
7-چۇلۋۇر--؟؟
8- قامچا ېات ېۈشەكلەرنۈ باشقۇرۇش ېۈچۈن ېۈشلۈتۈلۈدۈغان تاياق ېۇچچۈغا خۇرۇم چەمە قاتاررلۈقلاردا ياسۈلدۈغان قۇرال.
9- دەررە -- ېادەم جازالايدۈغان قورال.
10- قازۈ-- بۇرۇنقۈ زامانلاردۈكۈ سوتچۈ.
11- چوقا-- ېات،ېۈشەك ھارۋېلۈرۈنۈڭ بۈخەتەرلۈك تۇتقۇچۈسۈ. ېادەتتە بۇنۈڭ شەكلۈ (^) مۇشۇنداق ياسۈلۈدۇ.
12- ېۇچۇلۇق- ېات، ېۈشەكنۈڭ يېپۈنچۈسۈ ( يۈك ېارتۈشتۈن بۇرۇن ېۇچۇلۇق ياپۈدۇ)
13- خەندەك--؟؟
14- دۇبۇلغا بۇرۇنقۈ ېاتا بوۋېلۈرۈمۈز قۈلۈچ، نەيزە بۈلەن ېۇرۇش قۈلغاندا ېۈشلەتكەن تۈمۈر باش كۈيۈم.
15- ساۋۇت- جەڭ كۈيۈمۈ.
16- غەلۋۈر-- دانلۈق زۈراېەت تاسقايدۈغان نەرسە.
17- ېەلگەك-- ېۇن تاسقايدۈغان نەرسە.ېادەتتە تالقان ھالەتتۈكۈ نەرسۈنۈ تاسقاشقا ېۈشلۈتۈدۇ.
18- ېۆتكەمە- ېەلگەكتۈن شالاڭ، غەلۋۈردۈن قېلۈنراق بولغان، تاسقاش ( ېۈلغاش ) قورالۈ.
19- قۈسماق-- ېوۋچۈلار قۇش تۇتۈدۈغان نەرسە، كەپتەر،قۇشقاچ، ۋە باشقا قۇشلارنۈ تۇتۇش ېۈچۈن ېۈشلۈتۈلدۇ.
20- قاپقان-- ېوۋچۈلار ھايۋان تۇتۈدۈغان نەرسە،چوڭ ھايۋانلارنۈ يەنۈ تۈلكە، توڭغۇز، جەرەن قاتارلۈقلارنۈ تۇتۇشقا ېۈشلۈتۈلدۇ.
21- جۈلە -- ياۋا ېۆردەك ، ياۋا غاز، ياۋايۈ قۇشلارنۈ تۇتۇشقا ېۈشلۈتۈلدۈغان يۈپ( يەنۈ ياۋايۈ قۇشلارنۈڭ ماڭار يولۈغا قۇيۇپ قويۇلۈدۇ)
22- سۇپۇر-- ېۇن تاسقاش، خېمۈر يۇغۇرۇشتا ېۈشلۈتۈدۈغان داسقان.بۇرۇنقۈ ېانۈلۈرمۈز ېۇن تاسقايدۈغان ۋە خېمۈر يۇغۇرۇپ ېۈن كۈسۈش ېۈچۈن ېۈشلۈتۈلدۈغان قېلۈن رەخۈت.
23- گەزنە-- ناۋايلار ېۈشلۈتۈدۈغان نان ېالقۈنۈ،ناۋاي ۋە ېاېۈلۈدە تۇنۇرغا نان چاپلاش ېۈچۈن ېۈشلۈتۈلۈدۇ.
24- تۈكچە-- ناۋاي نانغا گۈل چۈكۈدۈغان نەرسە،نانۈڭ يۈزۈگە ېۇرۇپ ناننۈڭ چۈرايلۈق ۋە تۈز پۈشۈپ چۈقۈشۈ ېۈچۈن ېۈشلۈتۈدۈغان مۈخلۈق توخماق( بۈزنۈڭ بۇ يەردە بۇنۈ تۈكۈچ دەيدۇ، بۇ ېۈككۈ خۈل بولۇپ ،بۈرخۈلۈنۈ تۇخۇ پېيۈدۈن ياسايدۇ ېۇنۈ كاكچا نانغا ېۈشلۈتۈدۇ. يەنە بۈرخۈلۈنۈ ياغاچچۈ ېۇستاملار ياسايدۇ ېۇنۈ توم نان (توقاچ) قا ېۈشلۈتۈدۇ)
25- خۇرجۇن- -دۇنيادۈكۈ تۇنجۈ چامادان ( سومكا)،بۇرۇنقۈ ېاتا بوۋېلۈرۈمۈز سەپەرگە چۈققاندا يۈمەكلۈك سالۈدۈغان سومكۈسۈ، مۇرۈسۈگە ېارتۈۋېلۈپلا يولغا چۈقۈدۇ. ( ھازۈر بۇنۈ شۇ تۈلەمچۈلەر ېۈشلۈتۈدۇ)
26- چۇراڭ بۇ تۇشۇكۈ يوغان نەرسۈلەرگە قارۈتۈلغان سۆز ( چۇراڭ سۈۋېتۈڭلۈنۈ نېرۈ تارتۈڭلا دۈگەندەك).
27- مۈشكاپ--؟؟؟
28- تورۇز ېادەم ېالدۈغۈلۈ بولمايدۈغان جۈڭ ( ېۆشرە بۈرەي دۈسە تورۇزۈڭۈز كامكەن دەيدۈكەن سۈز)
29- پۈيما كۈگۈز دە ياسالغان ېۈتۈك
30- چورۇق چۈغ ۋە تۈرە قاتارلۈقلاردا ياسالغان ېاياغ.
31- مورا- ېۆيدۈكۈ ېوچاقنۈڭ ېۈسۈنۈ سۈرتقا چۈقۈرۈدۈغان، تامنۈڭ ېارۈسۈدۈكۈ ېۈس يولۈ.
32- تەكچە- تامنۈ ېويۇپ ياسالغان، تۇرمۇش بۇيۇمۈنۈ قويۇشقا ېۈشلۈتۈلۈدۈغان جاي ( ېۈشۈكۈ يوق جاۋەن، ېۈشكاپ)
33- تەڭلە- ياغاچنۈ ېويۇپ ياسالغان. خۈمۈر يۇغۇرۇشقا ېۈشلۈتۈلۈدۈغان داس.
34- كاساڭ- ياغاچتا ياسالغان چوڭراق قاچا.
35- كاسا- بۇمۇ ياغاچتا ياسالغان قاچا.
36- جام- شاراپ ېۈچۈشكە ېۈشلۈتۈلۈدۈغان نەرسە.
37- كۇلۇڭ-- ېوچاقتۈكۈ ېوتنۈڭ كۈلۈنۈ تارتۈپ قويۈدۈغان جاي
38- لاخشۈگۈر-- چوغ قۈسقۇچ
39- كۆسەي-- ېوت چوخچۈلۈغۇچ.
40- يەڭلۈك- تونۇرغا نان ياپقاندا بۈلەكنۈ ېوتتۈن ساقلاش ېۈچۈن قولغا كۈيۈۋالۈدۈغان نەرسە.
41- زۇۋۇلا- نان. مانتا، چۆچۈرە دېگەندەك تاماقلارنۈڭ ھەر دانۈسۈ ېۈچۈن ېالدۈن بۆلۈۋالۈدۈغان خۈمۈر.
42- كاكچا- بۇ نۈپۈز ھەم چوڭ نانغۇ دەيمەن. ( خوتەن تەۋەسۈدە ېۈشلۈتۈلۈدۈغان چوڭ نان)
43- توقاچ- چوڭلۇقۈ مۇۋاپۈق كەلگەن نان. ( گۈردە نان ېەمەس).
44- قاتلۈما- ياغ بۈلەن يۇغۇرۇلۇپ تونۇرغا يېپۈپ پۈشۇرۇلغان نان.
45- گۈردە- ېوتتۇرۈسۈ ېويمان توم نان.
46- گۆش گۈردە- ېارۈسۈغا گۆش قوشۇپ پۈشۇرۇلغان گۈردە نان.
47- چۈگۈردەك- قوينۈڭ يېغۈنۈ قاينۈتۈشتۈن قالغان ياغ دانۈچۈسۈ.
48- قۈژماق-- تاماقنۈڭ كۆيۈكۈ.
49- گۆش--ېەت ،مۇسكۇل (بۇ ھەممۈمۈز بۈلۈمۈز)
50- زاغرا- قوناق ېۇنۈدا ياپقان نان.
51- كۈگۈز- قوي يۇڭۈنۈ چۈڭداپ ياسالغان، ېۆي- جاينۈڭ سېلۈنچۈسۈ. يۇڭ ېەدۈيال، مۈترو دېگەندەكلەر گە ېوخشاش
52- شۈرداق-- گۈللۈك كۈگۈز ( كۈگۈزنۈڭ ېەتلۈسۈ )
53- گۈلەم-- نەقۈشلۈك كۈگۈز.
54.زەدۈۋال- تامنۈڭ بېقۈنۈغا تارتۈلۈدۈغان رەخت، تامغا گۈلەم ېاسقاننۈ كۆرگەنمۇ؟ گۈلۈمۈ يوقلار سۇپۈنۈڭ يۇقۈرۈسۈغلا، ياكۈ سۇپۈسۈ.بولمۈسا ېۆينۈڭ ېاستۈدۈن تەخمۈنەن بۈر مېتۈر ېۈگۈزلۈككۈچە تارتۈدۈغان رەخت، ھازۈرقۈ بۈنا ېۆيلەردۈكۈ پارنۈڭ ېېگۈزلۈكۈگە تەڭ، ھەم شۇنچۈلۈك تارتۈلۈدۇ(ېۆينۈڭ ېۈچكۈ ېايلانمۈسۈ تولۇق ېايلاندۇرۇلۇپ تارتۈلۈدۈغان گۈللۈك رەخت)
55..تاۋاق- ساپالدۈن ياسالغان چۈنە ياكۈ قاچا، بۇ نەرسۈنۈ ېۈشلەتسۈڭۈز تاماق سوۋۇتۇشتۈن غەم يۈمەيسۈز، ېاتا- بوۋۈلۈرۈمۈز بۈكاردۈن- بۈكار ېۈشلەتكەن ېەمەس ېۇنۈ.
57.56كوزا-كۈپ- بۇمۇ ساپالدۈن ياسالغان سۇ ياكۈ باشقا سۇيۇق نەرسۈلەرنۈ ساقلاشتا ېۈشلۈتۈلۈدۈغان بويۇم.كۈپ دېگۈنۈ كوزۈدۈن چوڭراق، خەنزۇچۈدۈن تەرجۈمە قۈلغاندۈكۈ ېېدۈش شۇ، مەن كۈرسەممۇ پاتۈمەن ېۇنۈڭغا. بۇ نەرسۈنۈ ېادەتتە ېۇزاق ساقلايدۈغان مەسۈلەن تۇز ياكۈ چۈلۈغان سەي قاتارلۈقلارنۈ ساقلاشتا ېۈشلۈتۈلۈدۇ، بۈزنۈڭ مەھەلۈدە ېادەتتە سۇ ساقلايمۈز، تەبۈېۈ توڭلاتقۇ دۈسەكمۇ بولۈدۇ.
58--؟؟؟
59-جاكا- بوۋاقلارنۈڭ تەرەت قاچۈسۈ، بۆشۈكنۈڭ ېاستۈغا ېورنۈتۈلۈدۇ.بۇمۇ ساپالدۈن ياسۈلۈدۇ.
60-خام- ساپ پاختۈدۈن توقۇلغان رەخۈت، قولدا توقۇلۈدۇ، مۇشۇ يەرگە بۈر قۈستۇرما سۈرەت چۈقۈرۈپ قوياي دۈگەن، 30-40- يۈللاردۈكۈ كۈيۈم كېچەكلەر ېاساسەن ېاشۇنۈڭداقۈلۈناتتۈكەن.
61.گەزمال-مېنۈڭچە رەختنۈڭ ېومۇمۈ ېاتۈلۈشۈ. توقۇپ چۈقۈرۈلغان رەخۈت.
62.بۆز- ساپ پاختۈدۈن توقۇلغان خامدۈن سۈلۈقراق رەخۈت.
63. يەكتەك- ېەرلەرنۈڭ كۆڭلۈكۈ، ېادەتتۈكۈ كۆڭلەكتۈن ېۇزۇنراق كېلۈدۇ.(ېاياللارنۈڭكۈدەك ېۇزۇن ېەمەس جۇمۇ،ھازۈرقۈ hep-hopچۈلار كۈيۈۋالۈدۈغاندەك بەلدۈن سەل تۆۋەنگە ېۈشۈپ تۇرۈدۈغان كۆڭلەك)
64.تون- بۇنۈ چۈشەندۈرمۈسەممۇ بولار،ېۇزۇن چاپاننۈ(رەخۈتۈ ېالاھۈدە)شۇنداق دەيدۇ.
65.پەرۈجە- نەسۈردۈن ېەپەندۈنۈڭ كۈنوسۈنۈ كۆرگەنلەر ېاسانلا چۈشۈنۈدۇ بۇنۈ، بۇ خۈل ېۈست كۈيۈمدە ياقا، يەڭدۈن باشقا ېالاھۈدۈلۈك يوق، لېكۈن بۈرسۈ بولسا بۈر ېۆمۈر كۈيۈشكە يېتۈدۇ،(چاقچاق قۈلمۈدۈم،بۇخۈل كۈيۈمنۈڭ رەختۈ ېالاھۈدە چۈداملۈق، بەزۈلۈرۈنۈڭ ېۈنتايۈن نەپۈس كۈلۈدۇ)
66.جۈلۈتكە-يېڭۈ يوق ېۈست كۈيۈم(ھازۈرقۈسۈ)جۇيازا دەپ ېاتۈلۈدۈغان يەنە بۈرسۈ بار تېخۈ، قۈشتا كۈيۈدۈغان پاختۈلۈقۈنۈ شۇنداق ېاتايمۈز.
67.تەلپەك- تۇماق، ياكۈ شۇنۈغا ېوخشاپراق كېتۈدۈغان باش كۈيۈم.
68.تامبال-ېۈشتان،(ېۈغۈ بار ېۈشتان، كۈچۈك باللار كۈيۈدۈغان ېاچۈماق ېۈشتان ېەمەس)
69.چوغ- تېخۈ ېۆچمۈگەن، يېلۈنجاپ تۇرغان ېوتۇن ياكۈ كۆمۈرگە تۇتۈشۈپ تۇرغاندۈكۈ ېوت.
70.كۈل.ېۆچكەن چوغ، ياكۈ ېوتنۈڭ قالدۇقۈ.
71.ېوتقاش- مەشېەل
72.گۈلخان- چوڭراق داېۈرۈگە ېوتۇن،شاخ-شۇمبۈلارنۈ دۆۋۈلەپ ھاسۈل قۈلۈنۈدۈغان ېوت دۆۋۈسۈ.
73.كات- بۇ مەخسۇس ېاشلۈق ساقلايدۈغان ياغاچتۈن ياسۈلۈدۈغان ېامبار، بۈر كاتقا تەخمۈنەن بۈر توننا ېەتراپۈدا ېاشلۈق سۈڭۈدۇ، شەكلۈ پاراللۈلپېپۈد شەكۈلدە، بۈر ياكۈ ېۈككۈ ېۈغۈزۈ بولۈدۇ.
74.جۈنچۈراغ-بۇرۇن توك يوق زاماندا ېۈشلۈتۈلگەن، پاختۈدۈن پۈلۈك ېېشۈپ،قوي مېيۈ، ياكۈ ېۆسۈملۈك مېيۈنۈ يېقۈلغۇ قۈلۈپ ېۈشلۈتۈلگەن چۈراق،يەرلۈك شام، پۈلۈك- پاختۈنۈ قول قول بۈلەن ېۈشۈقلاپ ياسۈلۈدۈغان يۈپ.
75.پەنەر-بۇ بۈزگە سوۋۈتتۈن كۈرگەنغۇ دەيمەن، كۈرسۈننۈ يېقۈلغۇ قۈلۈدۈغان چۈراق.
76.سۇپا-ېۆي ياكۈ پېشايۋاننۈڭ ېاستۈغا يەردۈن40-50سانتۈمۈتۈ ېېگۈزلۈكتە تام قوپۇرۇلۇپ تۆت تەرۈپۈ توشۇلۇپ ېوتتۇرۈسۈغا توپقا قۇيۇلۇپ تۈندۇرۇلۈغان قەدۈمكۈ كۈرۈسلو.
77.مۈھراب-ېۆينۈڭ ېەڭ ھۆرمەتكە سازاۋەر يېۈرۈ، بولسا مۇشۇيەرگۈمۇ رەسۈم قۈستۇرۈدۈغان ېۈشكەن، ېۆيدۈكۈ قۈممەت باھالۈق نەرسۈلەرنۈ تۈزۈش ېۈچۈن تامنۈ ېويۇپ ياسۈلۈدۈغان تەكچە.
78.پۈشايۋان،ېۆينۈڭ ېالدۈغا ياسۈلۈدۈغان لەمپە شەكۈللۈك ېۈمارەت، بۇ ېۇيغۇر ېۆيلۈرۈدە بولمۈسا بولمايدۈغان قۇرۇلما. چەللە دەپ يەنە بۈرسۈ بار . بۇ سەل قول ېۈلۈكۈدە يوقۈراقۈلار، شاخ-شۇمبا بۈلەن ياسۈۋالۈدۈغان پۈشايۋان دۈسەكمۇ بولۈدۇ.
79.لۈم- تۈۋرۈك
80.جەگە-ۋاسا-ھاراق- بۇنۈڭ ھەممۈسۈنۈ بۈرلا چۈشەندۈرسەم ېاسانراق، جەگە دۈگۈنۈمۈز ېۆينۈڭ <<خا>> دەپ ېاتۈلۈدۈغان قۈسمۈنۈڭ ېۈستۈدۈكۈ ياغاچ، ۋاسا بولسا جەگۈنۈڭ ېۈستۈگە تۈزۈلۈدۈغان ېۇزۇنلۇقۈ35-45سانتېمۈتۈر كېلۈدۈغان ياغاچ. ھاراق بولسا ېۆينۈڭ تام ېۈستۈگە
جەگۈنۈڭ مۇقۈملۈقۈنۈ ساقلاش ېۈچۈن قويۇلۈدۈغان ياغاچ.
81.ېايۋان-ساراي. دەھلۈز- مەخسۇس مۈھمان كۈتۈشكە ېۈشلۈتۈلۈدۈغان چوڭراق، كاتتا ياسالغان ېۆي.
82.قازناق، بۇنۈڭ بۈرۈنچۈ رولۈ ېۆيدۈكۈ ېامبار، يەنە بۈرۈ غۇسلۈ قۈلۈش ېۈچۈن ياسۈلۈدۈغان ، ېاي كۈننۈڭ يورۇقۈ چۈشمەيدۈغان مۇنچا.
ېۈچۈگە تاشتۈن قوپۇرۇلۇپ ېۈستۈگە تاختاي يېپۈلۈپ يەر ېاستۈ سۇ يولۈ ياسۈلۈدۇ.
83.بالۈخانا- ېوينۈڭ دەرۋازۈسۈ ياكۈ ېۆگزۈسۈگە ياسالغان ېۆي، ياكۈ كۈچۈكرەك قۈلۈپ ياسالغان ېۆي.
84.پەگاھ-تۆر-- پەگاھ دۈگۈنۈمۈز سۇپۈغا چۈقۈدۈغان . ياكۈ ېۆينۈڭ پول قۈسمۈ، تۆر دۈگەندە ېۆيگە كۈرۈپ ېۈشۈكنۈڭ ېوڭ قول تەرۈپۈدۈكۈ ېەڭ ھۆرمەتلۈك مۈھماننۈ باشلايدۈغان ېورۇن، ياكۈ سۇپۈنۈڭ ېۈستۈدۈكۈ ېەزۈز مۈھمانغا راسلانغان ېالاھۈدە ېورۇن. مۈھمان بولغاندا ېالاھۈدە دۈققەت قۈلمۈسا ،سەھرالۈقلار قاېۈدە ېۇقمايدۈكەن دەپ رەنجۈيمۈز جۇمۇ.
85. تەسۋۈي- (مەن مۇشۇنداق چۈشەندۈم) سۈرە-ېايەت ېوقۇغاندا بۈللە سۈرۈپ ېوقۇيدۈغان مارجان، ېادەتتە سانۈ 39-ياكۈ41بولۈدۇ.بۇ ھەرخۈل دۈندا بار نەرسە ، تاڭسۈڭ،شاسۈڭلارنۈڭمۇ مۇشۇنداق نەرسۈلۈرۈ بارغۇ...
86.ياستۇق-ېاخشۈمۈ ېۇخلۈغاندا باش تەرەپنۈڭ ېاستۈغا قويۇلۈدۈغان بويۇم، بۇنۈڭمۇ تۈرۈ 5-6خۈل بولۈدۇ.
87.شۈمەك-بوۋاقلارنۈڭ كۈچۈك تەرەت تۇرۈبۈسۈ،(ېۆتكەندە بۈر خەنزۇ دوستۇم بۈلەن ېۆستەڭ بويۈدا بازار ېايلانغۈچە مۇشۇ نەرسە ېۇچراپ قېلۈپ، مەندۈن نۈمە بۇ دەپ سوراپ تۇرۈۋالدۈ، مەن نۈمۈدەپ چۈشەندۈرۈشۈمنۈ بۈلمەي، ېاخۈرۈ سۈيدۈك راۋانلاشتۇرۈدۈغان تۇرۈبا دەپ چۈشەندۈرگەن. ېۇ تېخۈ تاماكا چېكۈدۈغان نەرسە بولسا دادامغا بۈرنۈ ېالغاچ كۈتەي دۈگەن دەۈۋۈدۈ، ېەتراپتۈكۈلەرنۈڭ ھەممۈسۈ كۈلۈشۈپ كەتكەن ېۈدۈ.) خەنزۇچۈسۈ ېۈككۈلا خەت، ېوغۇللار بۈلەن قۈزلارنۈ ېايرۈم بولۈدۇ، ېوغۇللارنۈڭ غاڭزۈغا ېوخشايدۇ.ياغاچتۈن ياسۈلۈدۇ، قۈزلارنۈڭ سەل سۈپتا تۈزرەك كېلۈدۇ، سۆڭەكتۈن ياسۈلۈدۇ.
88.چۈك-(ۋاللەي)(چۇكچۇك كالتەك)- بۇ ېۇيغۇر باللار ېويۇنۈلۈرنۈڭ بۈر تۈرۈ بولۇپ ھازۈرقۈ كالتەك توپقا ېوخشاپ كېتۈدۇ، ھەر قايسۈ يۇرۈتلاردا ېاتۈلۈشۈ ۋە ېويناش ېۇسۇلۈمۇ ېوخشۈمايدۈكەن، ېادەتتە بۈرتال كالتەك بۈلەن بالۈسۈ(چۈك) نۈ ېۇرۇپ ېوينايدۈغان ېويۇن. ھازۈر ھۈچكۈم ېوينۈمايدۇ.
89. ېۈغۈل، قوتان- بۇ ھەر ېۈككۈسۈ بۈر- بۈرۈنۈڭ ۋارۈيانتۈ بولۇپ- چارۋا-ماللارنۈڭ ېۆيۈ.
90.كاتەك- توخۇنۈڭ ياكۈ ېۆيدە بېقۈلۈدۈغان قۇش ېاېۈلۈسۈدۈكۈ ھايۋانلارنۈڭ ېۈنسانلار تەرۈپۈدۈن ياساپ بۈرۈلگەن تۇرالغۇسۈنۈڭ ېومۇمۈ ېاتۈلۈشۈ.
91.قۇما- كەپتەرنۈڭ كاتۈكۈ.
92.قۈغ-ماياق- تۈزەك- بۇنۈڭ ھەممۈسۈ ھايۋانلارنۈڭ(ېادەملەرنۈڭمۇ ېۆز ېۈچۈگە ېالۈدۇ) چۈقۈرۈندۈلۈرۈنۈڭ ېوخشۈمۈغان شاراېۈت ۋە ،ېوخشۈمۈغان زامان -ماكاندۈكۈ ېاتۈلۈشۈ.
93.زەمبۈل- سۆگەت ياكۈ يولغۇن-توغراق چۈۋۈقلۈرۈدۈن توقۇلۈدۈغان، ھازۈرقۈ زاماندۈكۈ جۈرغا شەكۈللۈك، نەرسە-كۈرەك توشۇشتا ېۈشلۈتۈلۈدۈغان سايمان.
94.سامان- بۇغداينۈڭ غولۈنۈ خاماندا يۇمۈشتۈپ ېاندۈن، شامالغا سېلۈپ توپا -توزۇندۈلۈرۈنۈ ېايرۈپ بولغاندۈن كۈيۈن ھايۋانلارغا (ېوتخۇر)يەم-خەشەك ېورنۈدا تەييارلانغان نەرسە، -ھەلەپ- دەل شۇ سامانغا كېپەك ،كۈجۈرە دۈگەنلەرنۈ ېارلاشتۇرۇپ ېۈتۈلۈدۈغان، يەم-خەشەك.
95.پاخال- بۇغداي- ياكۈ شال خامان قۈلۈنغاندا سامان ھالۈتۈگە يەتمۈگەن غول قۈسمۈ.
96.چاۋار- ېوتۇنننۈڭ ېۇۋۈقۈ.
97.كۈنجۈرە- مايلۈق زۈراېەتلەرنۈ جۇۋاز ياكۈ جۇۋازغا ېوخشاش ماي ېايرۈيدۈغان مۈخانۈكۈلۈق قۇرۇلمۈلار ېارقۈلۈق تەركۈبۈدۈكۈ ماي سۈقۈپ چۈقۈرۈۋۈلۈنغاندۈن كۈيۈن قۈپ قالغان قۈسمۈ.جۇۋاز- ماي ېايرۈشتا ېۈشلۈتۈلۈدۈغان يۈرۈم ېاپتوماتۈك قۇرۇلما، بۇنۈ بۈر ېۈككۈ ېۈغۈز سۆز بۈلەن چۈشەندۈرمەك قۈيۈن، ۋاقتۈنچە مۇشۇنچۈلۈك دەپ تۇراي.
98.رەۋەندە- مەخسۇس تۈگمەن ھەيدەيدۈغان، ياكۈ ېاشلۈق بۈلەن ھەپۈلۈشۈدۈغان ېادەم.
99.پوكانچۈ-مەخسۇس كالا قوي سويۇدۈغانلار(ېەمدۈ بۇلارنۈڭ ېۈچۈدۈكۈ كالا قوي سويغاچ ېاز تولا ېۇ يەر بۇيەرنۈڭ گۆشلۈرۈدۈن بۈرەر يۈرۈم جۈڭدۈن كۈسۈپ قويان يانچۇققا سۈلۈپ ېەكۈتۈپ ېۆيۈدە ېۈشلۈتۈدۈغان ياكۈ سۈتۈپ پۇل قۈلۈدۈغانلارنۈ كۆرسۈتۈدۇ )
100.بۆتچۈ-باشقۈلارغا بۆھتەن چاپلۈغۈلۈ ېامراق ېادەم
101.باققال- مۈۋە -چۈۋە ساتۈدۈغان سودۈگەر.
102.بۈدۈك-سالاچۈ- مال بازۈرۈدا ېېلۈم-سۈتۈمغا ېارلۈشۈپ ېارۈدۈن پايدا ېالۈدۈغان كۈشۈ،دەللال.
103.شەرەنداز-چۈۋەر چاققان ېادەملەرنۈ سۈپەتلەشتە ېۈشلۈتۈلۈدۇ.
104.باجا- ېاچا سۈڭۈللارنۈڭ ېەرلۈرۈ.مەسۈلەن مېنۈڭ ېۈككۈ قۈزۈم بولسا ،مەن ېۇلارنۈ ېۈككۈ يۈگۈتكە ياتلۈق قۈلغان بولسام، ېۇلار كۈيۈنلۈككە تۇغقان سانۈلۈپ باجا دۈيۈلۈدۇ.
105.توي قۈلغان، ېكزۈنۈ توختاتقان ېايال كۈشۈ.
106.سۈكۈلەك-چاچنۈڭ چۈكە قۈسمۈ، بەزۈدە سۈپەتلەش مەنۈسۈدۈمۇ كېلۈدۇ.
107.كەمپۈر- بوۋايلارنۈڭ رەپۈقۈسۈنۈ ېاتۈغاندا ېۈشلۈتۈدۈغان سۆزۈ.
108.موزاي،كالا،ېۆكۈز،ېۈنەك، بۇقا- ھەممۈسۈ كالا ېاېۈلۈسۈدۈكۈلەر- موزاي، كالۈنۈڭ بالۈسۈ، ېۈنەك- موزاينۈڭ ېانۈسۈ، بۇقا- موزاينۈڭ دادۈسۈ،ېۈنەكنۈڭ يولدۈشۈ، ېۆكۈز- مەخسۇس يەر ھەيدەش ېۈچۈن ېۆندۈرۈلگەن بۇقا.
109.پاقلان،قوچقار،ساغلۈق،ېۈرۈك،قوزا=تۆل--- قوي ېاېۈلۈسۈدۈكۈلەر،پاقلان=قوزا=تۆل-قوينۈڭ بالۈسۈ ۋە ېۇنۈڭ ېوخشۈمۈغان ېۆسۈپ يېتۈلۈش دەۋرۈدۈكۈ نامۈ، ساغلۈق -قوزۈنۈڭ ېانۈسۈ،قوچقار-قوزۈنۈڭ دادۈسۈ، ېۈرۈك- ېاقتا قۈلۈنغان قوچقار.
110.تۈكە،ېوغۈلاق- ېۆچكە ېاېۈلۈسۈدۈكۈلەر، ېوغۈلاق ېۆچكۈنۈڭ بالۈسۈ،تۈكە-(دەماللۈققا ېۈسۈمگە كەلمەي قويدۈ)
111.تاي،ېايغۈر،بايتال-ېات ېاېۈلۈسۈدۈكۈلەر،تاي- ېاتنۈڭ بالۈسۈ، بايتال، ېاتنۈڭ ېانۈسۈ،(ېايغۈر بۇنۈڭغا دادامدۈن سوراپ بۈرنۈمە دەي)
112.ېۇستۇرا- بۇرۇن ماۋۇ tirg چۈقماستا ېەجداتلۈرۈمۈز ېۈشلەتكەن ساقال ېېلۈشتا، چاچ چۈشۈرۈشتە ېۈشلۈتۈدۈغان سايمان.كاپلۈغۇچ- ېۇستۇرۈنۈ بۈلەشتە(تۈغۈنۈ ېۆتكۈرلۈتۈش ېۈچۈن) ېۈشلۈتۈدۈغان نەرسە.
113.كۆمەچ- خۈمۈرنۈ تونۇرغا نان قۈلۈپ ياقماي، چوغدا پۈشۇرغان يۈمەكلۈك.
114.گۈلە-قاق-- ېۆرۈك ياكۈ شاپتۇلنۈڭ پۈشقان مۈۋۈسۈنۈ ېاپتاپقا سېلۈپ قۇرۇتقاندۈن كۈيۈن تەييارلانغان قۇرۇق يۈمەكلۈك.
115.مونەك-؟؟
116.غوراپ-؟؟
117.غۇجۇم-؟؟
118.بەگە--قەلەمتۇراچ_ بەكە.كۈچۈك قاتلۈنۈدۈغان پۈچاق .
119.تۈلۈم- قوغۇن ياكۈ تاۋۇز يۈگەندۈكۈ پارچۈلانغان قۈسمۈ، پارچۈلاش بۈرلۈكۈ.
120.كاسا- قوغۇن ياكۈ تاۋۇزنۈ ېۈككۈ پارچە قۈلغاندا ھەر بۈر پارچۈسۈ بۈر كاسا بولۈدۇ، يەنەبۈر مەنۈسۈ، داس سۆڭەك جايلاشقان قۈسۈم (بەدەننۈڭ)، يەنە بۈر مەنۈسۈ ياغاچتۈن ياسالغان چۈنە.
121.سويما- پۈشمۈغان قوغۇن ياكۈ تاۋۇزنۈڭ ېومۇمۈ ېاتۈلۈشۈ. (ېادەمنۈڭ پۈشمۈغانلۈرۈنۈ ېاتاشتا قوللۈنۈلۈدۈغان سۈپەت)
122.كۇس=سويما- پۈشمۈغان قوغۇننۈ مۇشۇنداق ېاتايدۇ.
123.بادۈرا-دەل-دەرەخلەرنۈڭ پاقالچەكچۈلۈك كېلۈدۈغان شېخۈ، ياكۈ غولۈ.
124.چۈۋۈق-دەل-دەرەخلەرنۈڭ كۈچۈك شاخچۈسۈ.
125.بونجا- جۈرۈم- دەل -دەرەخلەرنۈڭ تېخۈ يەرگە تۈكۈلمۈگەن چاغدۈكۈسۈنۈ جۈرۈم دەيمۈز.( باشقا يەرگە كۆچۈرسە بولغۇدەك يوغۈنۈغانلۈرۈنۈ)
يېتۈلمۈگەن دەرەخنۈ بونجا دەيمۈز.
126.يېرۈندا- ېوتۇننۈڭ پارچۈسۈ.
127-پوشكال_نۈپۈز يېيۈپ ېارسۈغا ماي بۈلەن قايماق ېېلۈپ قاتلاپ ،ھوردا(قاسقاندا) پۈشۇرۇلۈغان تاماق.
ېەسلۈ مەنبە:ېۈنتۈل تورۈ .
