بىر ۋاقىتتا مەن قارمايدىن شەھرىمىزگە دەرس ئۆتۈش ئۈچۈن كەلگەن ئوقۇتقۇچى بىلەن پاراڭلىشىپ قالدىم  ئۇ ئوقۇتقۇچى بىزنىڭ قارامايدىمۇ شەكىلۋازلىق بەك ئىغىر .يىقىنڭياقى قۇش تىل يولغا قۇيۇلغاندىن كيىن بالىلار غا خەنزۇچە ئوقۇتۇشنى كۈچەپ ئىلىپ بىرىۋاتىمىز .ئويغۇررچە تۈۋەن يىللقتا ئۆتۈلمەيتى،لىكىن كىين يەنىلا ئۆتىدىغان يولغاكىرۋالغانلىغىنى ئىيتتى. مەن ئۇ ئوقۇتقۇچىغا بىزنىڭ ئۈرۈمچىدە(تەڭرىتاغ رايۇنىدا)مىللى سىنىپلاردا 60دىن 70 كىچە ئوقۇغۇچى بولۇپ بالىلىرىمىز ھەر ھالدا ئانا تىل دەرسى ئاڭلىيالايدۇ دىدىم .لىكىن باللىرىمز يا ئانا تىلغا يا خەنزۇچىغا راۋان ئەمەس .ئەبجەش .ئەگەر  يۇقىرىدىن سۈپەت تەكشۈرۈشكە كەلسە بالىلارغا ئىمتىھان جاۋابىنى دەپ بىرىپ نەتىجىنى يۇقىرى چىقىرىمىز .قۇش تىل كۆرەك دەرسى بولسا خەنزۇچە سەۋيىسى ياخشى بالىلارنى يىغىپ خەنزۇچە سەۋيىسى ئالاھىدە ياخشى ئوقۇتقۇچى دەرس ئۆتۈپ ياخشى كۆرۈندۇق .ئەمليەتتەھەقىقى  خەنزۇچە ،ماتىماتكىدىن ئىمتىھان ئالسا  بىر سىنىپتا بىر ياكى ئىككىسى ئۆتىدۇ.تەتىل تاپشۇرۇقىنى    %  90پىرسەنتتىن يۇقىرى ئوقۇغۇچى ئىشلىيەلمەي كىلىدۇ. بۇنى يۇقىردىكى بىزنىڭ رەھبەرلەر ئوبدان بىلىدۇ . مەن بۇيىل مەكتىتكى بىر ئوتتۇرا مەكتەپنىڭ قۇش تىل سىنىپدا تەبي پەن ئىمتھاندا ئىككىدىن ئۈچكىچە ئوقۇغۇچىنىڭ ئۆتكەنلىگىنى ئۆز قۇلىقىم بىلەن ئاڭلىدىم. بۇنداق ئەملىي مىساللار بەك كۆپ.ئۈرۈمچىدە ئۇزۇن تۇرغانلار بالامنى ئەبجەش قىلىپ مىڭىسنى ئوماچ قىلغۇچە خەنزۇچىغا بىرىمەن دەيدىغانلار بەك كۆپ.

بىزنىڭ مەكتىۋىمىز    2004-يىل بىرلەشۈرۈلگەنىڭياقى بىر قىتىممۇ ئۇيغۇرچە پائاليەت قىلىپ باقمىدى. يىڭى بىرلەشكەندە كوممۇنىزىم ناخشىسنى ئۇيغۇرچە ئىيتاتتى كىيىن سنىپلار ئارا مۇسابىقە دەپ بۇ ناخشىنى خەنزۇچە ئىيتىدىغان بوپكەتتى.ئشقىلىپ ئۇيغۇرچىنىڭ ئورنىنى خەنزۇچە تامامەن ئىلىپ بولدى.بىزنىڭ مەكتىۋىمىزدە 2000دەك ئوقۇغۇچى بار .ئۈرۈمچى شەھىردىكى چوڭ مەكتەپلەرنىڭ بىرى.بىزنىڭ  مىللەت ئوقۇتقۇچى -ئوقۇغۇچىلىرى 80  پىرسەنتتىن كۆپ.بىزنىڭ باشلىىقنىڭ گىپى بىر تىيىن ھەي بولدى سۆزلىمەي........

ئۈرۈمچىدىكى باشلانغۇچ مەكتەپلەر ئوقۇتۇشى توغرىسىدا بىر ئاز توختىلاي،مەن بولسام تەڭرىتاغ رايۇنىدىكى باشلانغۇچنىڭ ماتىماتىكا ئوقۇتقۇچىسى .مەكتەپلىرىمىزدە قوشتىل ئوقۇتۇش چىڭ تۇتىلىدۇ، لىكىن شەكىلۋازلىق ئىغىر. بىز يۇقىرىدىن سۈپەت تەكشۈرۈش ئىمتىھانى ئالىدۇ دىسە ، ئىمتىھاننى راسىت ھەقىقى ئالالمىدۇق. يۇقىرىدىن ،بالىلارنىڭ سەۋيىسى يۇقىرىكەن دەپ ،قۇشتىل ئوقۇتۇش تەلىپىنى بالداقمۇ بالداق يۇقىرلاتتى. ئاخىرى ئۆز پۇتىمىزغا ئۆزىمىز پالتا چاپتۇق. ئەمىليەتتە بىچارە بالىلارغا ئۇۋال بولغاچقا يا ئۇيغۇرچە يا خەنسۇچە پىششىق ئىگەللىيەلمىدى.مائارىپىزدىكى ئاجىزلىق بارغانسىرى گەۋدىلەندى.ياش 40ياشقا بارمايلا، بىر قىسىم ئوقۇتقۇچىلار مەكتەپتە بىكارچىغا ئايلاندى. نىمە ئۈچۈن دىگەندە ئۇلار قوشتىل ئوقۇتۇش ھۆددىسىدىن چىقالمىدى.ئاددىيسى مۇشۇ قىتىمقى ئۈرۈمچى شەھىرى بۇيىچە، باشلانغۇچ مەكتەپلەرنىڭ ئوقۇش پۈتتۈرۈش( ماتىماتىكا ،خەنسۇچە )ئىمتىھاندا مەكتىۋىمىزدىكى 209 نەپەر ئوقۇغۇچىدىن، ماتىماتكىدا 35، خەنسۇچىدا 90نەپەر ئوقۇغۇچىلا لاياقەتىلىك بولدى .يۇقارقىلار دىن شۇنى كۆرۋىلىشقا بۇلىدىكى،بۇنىڭ سەۋەبى بىزنىڭ مائارىمىز ئۈچۈن ھەقىقى سۆزلەيدىغان كىشىلەر بەكلا ئازكەن.بىزنىڭ مائارىپىمىزدىكى ساقلانغان مەسىللەر بىزنىڭ ھەل قىلىشىمزنى كۆتۈپ تۇرۇپتۇ. بىز يەنە داۋاملىق سۈكۈت ئىچىدە تۇرامدۇق؟

بىز مىللەتكە يۈز كىلەلىگىدەك ئىش قىلساق دىلىمىز يۇرۇق بۇلىدۇ. ئانا تىلدا بولسىمۇ بىر نەرسە بىلدۈرەيلى .ھازىر قوش تىلىنى خەنزۇچە تىل بىلەن ئوقۇتۇش ئىلىپ بېرىش دەپ خاتا چۈشىنىۋالغانلار كۆپ سالماقنى ئىگەللەيدىكەن .بولۇپمۇ جەنۇبى شىنجاڭدا.بالىلارنىڭ ئاساسىنىڭ ئاجىزلىقى ھەقىقەتەن كىشىنى ئويلاندۇرىدۇ. بەزى ئاتا-ئانىلار تېخى بالىمىزنى ئۇيغۇرچىغا بەرسەك كەلگۈسىدە مەدىكارلىققىمۇ يارىمايدۇ دەيدىغان قاراش شەكىللىنىپتۇ.بۇ قىسمەنلىك بولسىمۇ ئاتا-ئانىلار نىمە ئۈچۈن بىزنىڭ ئوقۇتۇشىمىزدىن نارازى.مەن ئۈرۈمچىدە باشلانغۇچ مەكتەپتە ماتىماتىكا ئوقۇتۇشى بىلەن شوغۇللىنمەن. بالىلارنىڭ ئۆگىنىشى ھەرھالدا چىڭ تۇتىلىدۇ.بىزمۇ كۈچەيمىز.  يۇقىردىن قوش تىل ئوقۇتۇشنىڭ تەلەپلىرىنى بىزگە يەتكۈزۈلۈپلا تۇرىدۇ. لىكىن سۈپەت يوق. سۈپەت تەكشۈرۈش دەيدۇ. ساختىلىق ،شەكىلۋازلىق كۆپ . نىمە ئۈچۈن ؟مەكتەپلەرنى رەتكە تېزىدۇ ،شۇڭلاشقا .بۇ يەردە ئاتا-ئانىلار بىزنىڭ خىزمەتلىرىمىزگە ھەر ھالدا ئازراق بولسىمۇ ماسلىشىدۇ.بىز شۇنىڭغا خۇش.  مەركىزىمىز بولغان ئۈرۈمچى شەھىردە  بولۇپمۇ ئۇيغۇر مەكتەپلەرنىڭ ئوقۇتۇشىدا يېڭىلىق ،ئىسلاھات ، ئادىل سۆزلەيدىغان تەتقىقاتچىلار كەمچىل بۇلۇشى نىمىدىن دىرەك بىرىدۇ؟ بۇنىڭ ئۈچۈن ئەملىي  ئىشلەيدىغان ،سۆزلەيدىغان كىشىلەر زادى چىقماسمۇ؟ مەركەزدە ئىشلار بۇنداق تۇرسا تۆۋەندە قانداق بۇلاتتى.....