ېەسسالامۇ ېەلەيكۈم ۋە رەھمەتۇللاھۈ ۋەبەرەكاتۇھۇ!
بۈسمۈللاھۈر رەھمانۈررەھۈم
( ناھايۈتپ شەپقەتلپك إە مېھرۈبان ئاللاھنپڭ ئپسمپ بپلەن باشلايمەن)
دۈندا ېوتتۇراھال بولۇش دۈگەن نۈمە ؟
مەدھۈيە ېاللاھقا بولسۇن .
دۈندا ېوتتۇراھال بولۇش دۈگەنلۈك ېاللاھ بەلگۈلۈگەن چەكتۈن ېېشۈپ كەتمەسلۈك ۋە چۈقۈپ كەتمەسلۈكنۈ ، ېۇنۈڭغا سەل قارۈماسلۈقنۈ ھەمدە ېاللاھ بەلگۈلۈگەن چەكتۈن كۈمەيتۈۋەتمەسلۈكنۈ كۆرسۈتۈدۇ .
دۈندا ېوتتۇراھال بولۇش دۈگەنلۈك پەيغەمبەرنۈڭ(ېاللاھنۈڭ تەرۈپلۈشۈ ۋە ېامانلۈق ېۇنۈڭغا بولسۇن ) ېۇلگۈلۈرۈگە ېەگۈشۈشتۇر .ېاشۇرۋېتۈش دۈگەنلۈك ېۇنۈڭ قۈلغۈنۈدۈن كۆپرەك قۈلۈشقا ېۇرۇنۇشتۇر ، سەل قاراش دۈگەنلۈك ېۇ سەۋۈيەگە يەتمەسلۈكتۇر .
مەسۈلەن ، بۈر ېادەم : مەن پۈتكۈل كېچۈنۈ ناماز بۈلەن ېۆتكۈزۈمەن ، پۈتكۈل ھاياتۈمدا ھەرگۈز ېۇخلۈمايمەن ، چۈنكۈ ناماز ېەڭ ياخشۈ ېۈبادەتلەرنۈڭ بۈرۈ ، شۇڭا مەن بارلۈق كېچۈنۈ نامازدا ېۆتكۈزمەكچۈمەن ، دەيدۇ . بۈز دەيمۈز ، بۇ ېاللاھنۈڭ دۈنۈدا ھەددۈدۈن ېاشقانلۈق ، بۇ توغرا ېەمەس . بۇنۈڭغا ېوخشاش ېۈشلار پەيغەمبۈرۈمۈز (ېاللاھنۈڭ تەرۈپلۈشۈ ۋە ېامانلۈق ېۇنۈڭغا بولسۇن )ۋاقتۈدا يۈز بەرگەن ، بۈر گۇرۇپپا كۈشۈلەر يېغۈلۈپ ، ېۇلارنۈڭ بۈرۈ : مەن كېچۈدە ناماز ېوقۇيمەن ، ھەرگۈز ېۇخلۈمايمەن ، دۈگەن . يەنەبۈرۈ : مەن روزا تۇتۈمەن ، ھەرگۈز روزامنۈ سۇندۇرمايمەن ، دۈگەن . ېۈچۈنچۈ بۈرۈ : مەن ھەرگۈز توي قۈلمايمەن ، دۈگەن . ېۇلارنۈڭ خەۋۈرۈ پەيغەمبەرگە (ېاللاھنۈڭ تەرۈپلۈشۈ ۋە ېامانلۈق ېۇنۈڭغا بولسۇن )يەتكەندە ېۇ مۇنداق دۈگەن : « مۇنداق-مۇنداق سۆزلەرنۈ قۈلغان كۈشۈلەرگە نۈمە بولغۈنۈ ؟ مەن روزا تۇتۈمەن ھەمدە تۇتمايمەن ، مەن ېۇخلايمەن ، مەن توي قۈلۈمەن . كۈمكۈ مۈنۈڭ سۈننۈتۈمدۈن ېۆزۈنۈ تارتۈدۈكەن ، ېۇ ماڭا تەۋە ېەمەس . » بۇ كۈشۈلەر دۈندا ھەددۈدۈن ېاشقانۈدۈ ، پەيغەمبەر (ېاللاھنۈڭ تەرۈپلۈشۈ ۋە ېامانلۈق ېۇنۈڭغا بولسۇن ) ېۇلاردۈن نۈرۈ بولدۈ ، چۈنكۈ ېۇلار ېۇنۈڭ روزا تۇتۇش ۋە تۇتماسلۈق ، كېچۈدە ناماز ېوقۇش ۋە ېۇخلاش ، ھەمدە توي قۈلۈشتۈن ېۈبارەت سۈننۈتۈدۈن ېۆزلۈرۈنۈ تارۈتتۈ .
كېمەيتۈۋەتكۈچۈ بولسا ، مەن خالۈسانە(نەپلە) ېۈشلارنۈ قۈلۈشۈمنۈڭ ھاجۈتۈ يوق ، شۇڭا مەن ېۇلارنۈ قۈلمايمەن . مەن پەقەت پەرۈز ېۈشلارنۈلا قۈلۈمەن ، دۈگۈچۈدۇر . ۋە بەزۈدە پەرۈز ېۈشلارنۈمۇ كەم قۈلۈپ قويۈدۇ ، بۇمۇ كېمەيتۈۋەتكۈچۈ .
ېوتتۇراھال ېادەم بولسا ېاللاھنۈڭ ېەلچۈسۈ (ېاللاھنۈڭ تەرۈپلۈشۈ ۋە ېامانلۈق ېۇنۈڭغا بولسۇن )ۋە ېۇنۈڭ توغرۈغا يۈتەكلەنگەن ېۈزباسارلۈرۈنۈڭ يولۈغا ېەگەشكۈچۈدۇر .
يەنە بۈر مۈسال : ېۈچ ېادەم بۈر بۇزۇق ېادەمگە روبۈرو كۈلۈپ قالۈدۇ .شۇنۈڭ بۈلەن ېۇلارنۈڭ بۈرۈ : مەن بۇ بۇزۇق ېادەم بۈلەن سالاملاشمايمەن ، بۇنۈڭ بۈلەن مۇناسۈۋەتلەشمەيمەن ، ېۇنۈڭدۈن نۈرۈ بولۈمەن ھەمدە ېۇنۈڭغا سۆز قۈلمايمەن ، دەيدۇ .
ېۈككۈنچۈسۈ : مەن بۇ بۇزۇق ېادەم بۈلەن بۈللە ماڭۈمەن ، ېۇنۈڭ بۈلەن سالاملۈشۈمەن ، ېۇنۈڭغا خۇش تەبەسسۇم قۈلۈمەن . ېۇنۈ ېۆيۈمگە تەكلۈپ قۈلۈمەن ، ھەمدە ېۇنۈڭ تەكلۈپۈنۈ قوبۇل قۈلۈمەن . ېۇ ماڭا نۈسبەتەن توغرا يوللۇق ېادەمگە ېوخشاش ، دەيدۇ .
ېۈچۈنچۈسۈ : مەن بۇ بۇزۇق ېادەمنۈ بۇزۇق ېۈشلۈرۈ ېۈچۈن ېۆچ كۆرۈمەن ، بۈراق مەن ېۇنۈ ېەقۈدۈسۈ ېۈچۈن ياخشۈ كۆرۈمەن . مەن ېۇنۈڭ بۈلەن مۇناسۈۋەتنۈ ېۈزمەيمەن ، بۈراق ېۇنداق قۈلسام ېۇنۈڭ تۈزۈلۈشۈ ېۈچۈن . بۈراق ېۇنۈڭ بۈلەن مۇناسۈۋەتنۈ ېۈزۈش ېۇنۈڭ تۈزۈلۈشۈگە سەۋەپ بولماستۈن ، بەلكۈ ېۇنۈ بۇزۇقلۈقۈدا ېاشۇرۋەتسە ، ېۇنداقتا مەن ېۇنۈڭ بۈلەن بولغان مۇناسۈۋەتنۈ ېۈزمەيمەن ، دەيدۇ .
بۈز شۇنۈ دەيمۈزكۈ ، بۈرۈنچۈ ېادەم-ھەددۈدۈن ېاشقۇچۈ ، ېۈككۈنچۈسۈ-سەل قارۈغۇچۈ ، ېۈچۈنچۈسۈ بولسا ېوتتۇراھالدۇر .
بۇ بارلۈق ېۈبادەت ۋە مۇېامۈلەلەرگە ېورتاقتۇر . كۈشۈلەرېۇنۈڭدا ھەددۈدۈن ېېشۈش ، سەل قاراش ۋە ېوتتۇراھال بولۇش ېارۈسۈدا بولۈدۇ .
ېۈچۈنچۈ مۈسال : بۈر ېادەم -ېايالۈنۈڭ ېەسۈرۈ بولۇپ ، ېايالۈ ېۇنۈ ېۆزۈ خالۈغانغا بۇيرۈيدۇ ، ېۇ ېايالۈنۈ گۇناھ ېۆتكۈزۈشتۈن توختاتمايدۇ ، ياكۈ ېۇنۈ ياخشۈ ېۈش قۈلۈشقا رۈغبەتلەندۈرمەيدۇ . ېايالۈ ېۇنۈڭ ېەقلۈنۈ كونتۈرول قۈلۈۋالغان ھەمدە ېۇنۈڭ خوجايۈنۈغا ېايلانغان .
يەنەبۈر ېادەم ېايالۈغا قوپاللۈق ، ھاكاۋۇرلۇق ۋە قاتتۈق بۈسۈم بۈلەن مۇېامۈلە قۈلۈدۇ . ېۇنۈڭغا كۆڭۈل بۆلمەيدۇ ھەمدە ېۇنۈ قۇلدۈنمۇ تۆۋەن كۆرۈدۇ .
ېۈچۈنچۈ ېادەم بولسا ېايالۈ بۈلەن بولغان مۇېامۈلۈدە ېاللاھ ۋە ېۇنۈڭ ېەلچۈسۈ بۇيرۈغاندەك ېوتتۇراھال بولۈدۇ .
« ئاياللىرى ئۈستىدە ئەرلەرنىڭ ھەقلىرى بولغىنىدەك، ئەرلىرى ئۈستىدە ئاياللارنىڭمۇ ھەقلىرى بار (يەنى ئاياللار مۇۋاپىق دەرىجىدە ھوقۇقتىن بەھرىمەن بولۇشى كېرەك، مۇۋاپىق دەرىجىدە مەجبۇرىيەتمۇ ئۆتىشى كېرەك). » [ ېۈنەك 2 : 228 ]
[پەيغەمبەر(ېاللاھنۈڭ تەرۈپلۈشۈ ۋە ېامانلۈق ېۇنۈڭغا بولسۇن )مۇنداق دۈگەن :] «مۇېۈمۈن ېەر مۇېۈمۈن ېايالنۈ ېۆچ كۆرمۈسۇن . ېەگەر ېۇ ېۇنۈڭ بۈر مۈجەزۈنۈ ياقتۇرمۈسا ، ېۇنۈڭ يەنە بۈر مۈجەزۈدۈن رازۈ بولۈدۇ . »
بۇ ېاخۈرقۈ ېادەم - ېوتتۇراھال ېادەم . ېۈككۈنچۈسۈ - ېايالۈ بۈلەن بولغان مۇېامۈلۈدە ھەددۈدۈن ېاشقۇچۈ ، بۈرۈنچۈسۈ بولسا كەم قۈلغۇچۈ .
بۇ -بارلۈق ېۈش-ھەركەت ۋە ېۈبادەتلەرگە ېورتاقتۇر .
پەزۈلەتلۈك پېشۈۋا مۇھەممەت بۈن سالۈھ ېۇسەيمۈيننۈڭ رۈسالۈلەر ۋە فەتۈۋالار توپلۈمۈ ، 1.ج ، 42 ب .
www.islamqa.com