نارات بۇرادەر ؟
سۇركۇلۇش كۇچنىڭ يۆنىلىشنى قاياققا داپ ئويلاسىز؟ پىقىراۋاتقان نۇر پىقىرغۇچى تۆۋەنگە سىيرىلغاندا ئۇ تۆۋەنگە بولغان ئىغىرلىق كۇچىنىڭ تەسىرگە ھەم يۇقىرغا قارتا بولغان سۇركىلىش كۇچىگە ئۇچرايدىغۇ بۇ ئىككسنىڭ يۆنىلشى قارمۇ قارشىغۇ ؟
سزچە سۇركۇلۇش كۇچى بۇ يانتۇ قىيشقا قانداق تەسىر قىلار؟
مەنمۇ بۇنى بۇرۇن مەركەزدىن قاشما ھەركەتنىڭ ئىغىشى دەپ چۇشەندۇرگەن ئىدىم . بىراق قاسىمكام رەت قىلىۋەتكەن يەنە بىر تەھلىل قىلپ باقايلى ؟
مەن بۇ قىيشنى ئىغىرلىق كۇچ بىلەن مەركەزمە ئىنتىلمە كۇچنىڭ يىغندى كۇچنىڭ تەسىردىن پەيدا بولغان دەپ قارغان ئىدىم .
يەنى مۇنداق :
مەن چۇشەنچەمنى دەپ باقاي:
29- تئورمىدا يۇقىردىن تۆۋەنگە چۇشكەن قۇرۇلمىنى يۇقىردىن تۆۋەنگە پىقىراپ چۇشىۋاتقان شار دەپ پەرەز قىلايلى ؟ بۇنداق دېگەندە كۇچنى تەسەۋۇر قلىلشقا ئوڭاي بولىدۇ. يوقىردىن تۆۋەنگە پىقىراپ چۇشۋاتقان شارچە ماھىيەتتىن قۇرۇلما بىلەن ئوخشاش بولۇپ ھاۋانىڭ قارشىلىق كۇچى ھەم بىرنوللى ئىفكتى سەۋەبىدىن قېيىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۇچۇن قاسىمكام ئۇنى ۋاكۇم قۇرۇلىمنىڭ ئىچگە ئالغان ، مەنچە ئەگەر بىز ئىگىز بىر جايدىن بىر شارچىنى پقىرتىپ تاشلىساقمۇ ئۇ، 29- تىئورما بويىچە ئاغىدۇ، ئۇندىن باشقا جوزا يۇزىدە پىقىراۋتقان پىقىرغۇچنى تازا پىقىراۋاتقاندا جوزىنى تەكشى، ئاستا كۆتۇرسەك پقىرغۇچنىڭ تۆۋەنگە سىيرلىپ چۇشۇش جەريانىدا ئايلنىش يۆنلىشگە ئاغقانلىقىنى كۆرىمىز ، يولدا دۇگىلەپ كىتىپ بارغان چاقتىمۇ مۇشۇنداق ئېغىش بار ، ئەمەليەتتە مۇشۇلارنىڭ ھەممىسدە 29- تېئورمىدىكى ئېغىش مەۋجۇد بولۇپ بۇلار 29- تىئورمىنىڭ تۇرمۇشمىزدىكى ئېنىق بولغان مىساللىردۇر.
بىز يۇقىردىن تۆۋەنگە پىقىراپ چۇشۋاتقان شارچنىڭ كۇچكە ئۇچىراش شەكلىنى تەھلىل قلىپ باقايلى :
شارچە پىقىرغان ئىكەن ئەلۋەتتە كۇچكە ئوچىرايدۇ، يەنى جىسىمنى ئايلىنىشقا مەجبۇرلىغان كۇچكە ئۇچىرايدۇ . ئۇنىڭدىن باشقا بۇ جسىم ئېغىرلىق كۇچنىڭ تەسىرگە ئۇچىرايدۇ، ھاۋانىڭ سۇركلىش كۇچنى نەزەرگە ئالماي تۇرىمىز ،
مەن شارچىنىڭ پىقىرشىغا سەۋەب بولغان كۇچنى يەنە ئككىگە بۆلىمەن بىرى شارچنىڭ مەركىزگە قارتا بولغان مەركەزگە ئىنتىلمە كۇچ ، يەنى بىرى شارچنىڭ ئايلىنىش يۆنىلىشنى بويلىغان رادىئوسقا ھەم مەركەزگە ئىنتىلمە كۇچكە تىك يۆنىلشتە بولغان كۇچتۇر.
ئەمدى بىز نيۇتۇننىڭ بىرنجى قانۇنى بويىچە ئالدىغا كېتىپ بارغان جىسم ئالدىغا يۆنەلگەن بىرخىل ئىنىرتسىيگە ئىگە دەپ قارايمىز ، ئەلۋەتتە بۇ ئىنىرتسىينىڭ مەنبە كۇچى شۇ جىسىمنى ئالغا ئتتىرۋاتقان كۇشتۇر ئىنرتسىينىڭ يۆنلىشمۇ ھەم كۇشنىڭ يۆنلىشى بىلەن بىردەك ، ئۇنداقتا پىقىراپ چۇشىۋاتقان جىسمنىڭ ئايلنىش يۆنلىشىگە ئىغىشى قايسى كۇش سەۋەبىدىن ؟
بۇنىڭدا ئېغىشنىڭ يۆنلىشى ھەم يىغندى كۇچنى تەھلىل قىلغاندا مەنچە بۇ ئىغىش يېغندى كۇچنىڭ تەسىردىندۇر ، يەنى جىسىمنى تۇز يۆنىلىش بويىچە ھەركەت قىلىدۇرۋاتقان كۇچ بىلەن شارنىڭ ئايلانما ھەركەت قىلدۇرۋاتقان كۇچنىڭ يىغندى كۇچىدۇر . نىيتۇننىڭ 1- قانۇنى بويىچە بىر يولدا يۇگرەپ كتىپ بارغان ئادەمنىڭ، جددى توختىغاندا ئالدىغا قارتا يۆنەلگەن بىر خىل ئىنىرتسىيسى بار دەپ قارايمىز ؟ بۇ يەردىكى ئىنرتسىينىڭ مەنبە كۇچى دەل ئادەمنى ئالدىغا ماڭدۇرۋاتقان كۇچتۇر ؟ كىتىپ بارغان ماشىندىكى ئىنىرتسىينىڭ كۇچىنى سۇرۇشتۇرسەك؟ بۇ ئىنىرتسىلىك كۇچ ماھىيەتتە دەل شۇ ماشىننى ئالدىغا ئتتىرىپ ماڭغۇزغان كۇچتۇر. نىيتۇن جسىملاردا شۇنداق ئىنرتسىيەنى بايقىدى ، قاسمكام بولسا ئەگرى سىزىقلقق ھەركەتتىكى ئنىرتسىيەنى بايقىدى ، بىز ئۇنداقتا قاسىمكامنىڭ ئىنرتسيسدىكى مەنبە كۇچنى تېپىپ باقايلى ؟ ئەگرى سىزىقلق ھەركەتتە ئىنرتسىيە راسلا بار ئۇنداقتا بۇنىڭ مەنبە كۇچچۇ ئۇ قايسى كۇچ ؟ قاسىمكامنىڭ 29- تىئورمىنى تەجىربە ئارقلىق ئىسپاتلىشدىن كيىن بىز بۇنىڭدكى كۇچنى تەھلىل قىلپ باقساق بولىدۇ.
بۇ مۇنداق كۇچنىڭ يىغنىدى كۇچىدۇر يەنى ئالدى بىلەن شارچىنى ئايلاندۇرغان يىغىندى كۇچنىڭ يەنى مەركەزمە ئىنتىلمە كۇچ بىلەن ئۇنىغا تىك بولغان كۇچنىڭ يىغندى كۇچىنى ئاندىن بۇ كۇچ بىلەن شارچىنى گورزۇنتال ھەركەت قىلدۇرۋاتقان كۇچنىڭ يىغىندى كۇچىنى تاپساق بۇ دەل ئىغىشنى شەكللەندۇرگەن مەنبە كۇچىدۇر.
ئۇنىڭ رەسىمى :
قاسىمكام سىزغان رەسىم بىلەن ئوخشاش بولىدۇ ؟
[ بۇ يازمىنى281151976 2012-04-26 23:42قايتا تەھرىرلى ]
