شىرە ئۈستىدە پىقىراپ ئۇيۇپ قالغان نۇر(پىقىرىغۇچ)نى شىرەنىڭ بىر تەرىپىنى تەكشى كۆتۆرۆپ يانتۇ تەكشىلىك ھاسىل قىلىپ سىرىلدۇرساق نۇر(پىقىرىغۇچ) ئۈز ئۇقىدا ئايلىنىش يۈنۈلۈشى تەرەپكە قاراپ ئاغىدۇ.نۇرنى ئايلىنىش ئوقى تەرەپكە ئاغدۇرۇۋاتقان سەۋەپلەر نىمە؟،ئەستايىدىل ئويلۇشۇپ،مۇھاكىمە قىلىپ باقساق. ئىلگىرى مەن بۇ تەجىرىبىنى پەقەت 29-تىئورمىنى چۈشەندۈرۈش ئەھمىيىتىگىلا ئىگە كۈرسەتمىلىك تەجىربە،ئۇنى 29-تىئورمىنىڭ تەجىرىبە ئىسپاتى قىلىشقا بولمايدۇ دەپ ئويلاپتىكەنمەن،ئەمدى بۇنداق خىيالنىڭ تەكشۈرۇش،تەتقىق قىلىش ئۈتكىلىدىن ئۈتمىگەنلىگىنى ھىس قىلدىم.بەلكىم بۇ 29-تىئورمىنىڭ تەجىرىبە ئىسپاتى بولۇپ قىلىشىمۇ مۈمكىن ياكى بۇنىڭدىن تېخى ئويلۇشۇلمىغان بىرەر نەتىجە كىلىپ چىقىشى مۈمكىن،تورداشلار ئەستايىدىل مۇھاكىمە قىلىپ باقساق،مىنىڭچە بۇئېغىشتا بېرنوللى ئىففىكىتىنىڭ تەسىرى ھەل قىلغۇچ ئامىل ئەمەس.بۇ مەسىلىنى بىز نۇرنىڭ ئېغىش يۈنۈلۈشى تەرەپتىن مۇناسىپ ھاۋا بىسىمى پەيدا قىلىش ئارقىلىق ھەل قىلالايمىز.«تۈگىگە مىنىۋىلىپ تۈگە ئىزدەش»تەك ئىش بولۇپ قىلىۋاتامدىكىن دەيمەن.

2012.4.26
http://www.kayinat.com/bbs/forum.php?mod=viewthread&tid=9781&page=1&extra=#pid29377

ئۇنداق ئەمەس،تۈۋەنگە سىرىلىش جەريانىدا تۆز سىزىق بويىچە سىرىلماي،ئۆزئوقىدا ئايلىنىش يۆنۆلىشى تەرەپكە ئېغىپ سىرىلىدۇ.ئۇيدە نۇر(پىقىرىغۇچ)بولسا سىناپ كۆرسەڭلار بولىدۇ.

    بۇ يەردىىكى مەسىلە شۇنداق ئىغىشنىڭ مەۋجۇدلۇقى ھەم بۇنى نىيۇتۇننىڭ دىمىگەنلىكى بولسا كىرەك ؟
قاسىمكام بۇنى كۇچ بىلەن چۇشەندۇرۇپ بىقىڭلار دىگەن . بۇ يەردە مۇشۇنداق چۇشەندۇرگىلى بولىدۇ ، بۇ تۇزسىزىقلىق ئىغىشنىڭ دۋامى ياكى بۇنىڭ ھەقىقى قىممتى بارمۇ؟
__________________________
شىرەدە ئىشلەنگەن تەجرىبىنىڭ سانلىق قىممىتى يوق،چۈنكى بىز بۇتەجىربىگە ئەستايىدىل مۇئامىلە قىلمىغان.ئەندى ئويلىسام توغرا قىلمىغاندەك قىلىمىز.لىكىن ئالىمجانلانلا ئىشلىگەن تەجىربىنىڭ سانلىق قىممەتلىرى بار،تۆۋەندىكى تېما شۇ:


                    

 بۇ ھادىسىنى ھازىرقى«كۆچ»ئۇقۇمى بىلەن چۈشەندۇرگىلى بولمايدۇ.«كۈچ»نىڭ ئېنىقلىمىسىنى تولۇقلاشقا توغراكىلىدۇ.مىنىڭ بۇ تېمىدا يەتمەكچى بولغان مەقسىدىم،شىرە ئۈستىدە ئىلىپ بىرىلغان بۇ تەجىربىنى 29-تىئورمىنىڭ ئىسپاتى دەپ قاراشقا بولامدۇ-بولمامدۇ دىگەن نۇقتىنى ئېنىقلاش.

قاسىمكا بۇنى كۇچ بىلەن چۇشەندۇرگىلى بولسۇن بولمىسۇن 29- تىئورما يىڭى قىيشنى ئوتتۇرغا قويغان بولىۋىرەر
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

ئەلۋەتتە،شۇنداق،مەن بىز ئۇيلاشمىغان،بىرەر«كىلاسسىك»سەۋەپ بارمۇ دىمەكچى.بۇنداق سەۋەپ زادىلا تىپىلمىسا(بىر يىلنىڭ ياغى تاپالمىدۇق)1.ئىنىرىتسىيە قانۇنى(نىيوتۇننىڭ بىرىنجى قانۇنى)نى بۇخىل ئېغىشنىمۇ ئۈزئىچىگە ئالىدىغان قىلىپ قايتا تولۇقلاپ بايان قىلىشقا توغرا كىلىدۇ.2.ئېينىشتېيىننىڭ«ماكان ئەگرىلىگى»قاتتىق خىرىسقا يولۇقىدۇ.بۇ ئالەمشۇمۇل بىر ئىش.

  كۇچ بىلەن ئىنىرتسىيە ئككىسى مۇستەقىل ئىككى نەرسىمۇ؟
شۇنداق دەپ قارغاندا29- تېئورمىنى  كۇچ بىلەن چۇشەندۇرگىلى بولسا 29- تىئورما ئاغدۇرلۇپ قالىدۇ. چۇنكى نىيۇتۇن ئىنرتسىيەنى  جىسىمنىڭ تىنچ ھەم تۇز سىزىقلىق ھەركەت ھالىتىنى ساقلاش خۇسۇسىيتى دەپ ئۇنى كۇچ بىلەن مۇناسىۋەتسىز مۇستەقىل ۋاريانىت سۇپتىدە ئوتتۇرغا قويغان.
قاسىمكامنىڭ دىگەن 29- تئورمىدىكى ئىغىشنى كۇچ بىلەن چۇشەندۇرگىلى بولسا  ئۇ  ئەگرى ھالەتنى ساقلاشتىكى ساپ ئىغىش بولماي بەلكى كۇچ تەسرنىڭ نەتىجىسى بولىدۇ. نەتىجىدە ئۇ ئىنىرتىسيە بولماي قالىدۇ.
بىراق نىيۇتۇن تۇز سىزىقلىق جىسملاردا تۇز ھالەتتىكى ئىغىشنىڭ بولىدىغانلىقى ئىتقان ئىكەن ، ئۇنداقتا ئەگرى سىزقلىق چەمبەرسىمان ھەركەت قىلىۋاتقان جىسملاردا ئەگرى ھەركىنى ساقلاش خۇسۇسىيتى نىمىشكە بولمىغىداك؟ بۇ دال قاسىمكام ئوتتۇرغا قويغان ئىش مەنچمۇ شۇنداق ئىغش بار دەپ قارايمەن .
ـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
بۇ ھادىسىنى مىنىڭچە ئەنئەنىۋى«كۆچ-ئۆزئاراتەسىر» ئۇقۇمىنىڭ ئېنىقلىمىسىنى مۇشۇنداق ھادىسىلەرنىمۇ ئۆز ئىچىگە ئالىدىغان قىلىپ ئۆزگەرىتكەندىن كىيىنلا چۈشەندۈرگىلى بولىدۇ.ئۇنداق قىلمىغاندا1-قانۇن(ئىنىرىتسىيە قانۇنى)ئارقىلىق بۇنداق ھادىسىنى چۈشەندۈرۈش ئىمكانىيىتى يوق.

قاسىمكا مەن ئاۋۇ پىقرغۇچنىڭ ئىغىشنى سىز ئەگرى سىزىلىق ھەركەتتكى ئىغش دېدڭىز مەن يۇقىردا كۆرسىتىلگەندەك كۇچ ئارقىلق ئۇنىڭ سەۋەبىنى ئىتقان ئىدىم ئۇنىڭ نەرى خاتا ؟ مەنمۇ بىلدىم ئازراق سۆزلەپ بىرىڭە؟
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
«ئىنىرىتسىيىلىك كۆچ»دىگەن ئۇقۇمنى ئەكىرىش ئارقىلىق بۇنى چۈشەندۈرگىلى بولىدۇ.لىكىن بۇھالدا ئوخشاشلا«كۆچ»نىڭ ئېنىقلىمىسىغا ئۇزگەرتىش كىرگۇزۇش كىرەك.