ئۇقۇتقۇچى بىلەن ئۇقۇغۇچنىڭ مۇنازىرىسىبىر ئىلاﻫقا ئىشەنمەيدىغان پەلسەپە پروفېسسورى دەرس ۋاقتىدا ئىلىم-پەندىكى بىر مەسىلە يەنى ﻫەممىگە قادىرخۇدا توغرىسىدا توختالدى.ئۇ بىر يېڭى كەلگەن ئوقۇغۇچىنى تۇرغۇزۇپ سورىدى... پروفىسسور: سەن خۇداغا ئىشىنىسەن،شۇنداقمۇ؟ ئوقۇغۇچى: مۇتلەق ئىشىنىمەن،ئەپەندى. پروفېسسور:خۇدا ياخشىمۇ؟ ئوقۇغۇچى:شۇنداق. پروفېسسور:خۇدا ﻫەممىگە قادىرمۇ؟ ئوقۇغۇچى:شۇنداق. پروفېسسور:مېنىڭ ئىنىم گەرچە خۇدادىن ئۆزىنى پاناﻫىدا ساقلاشنى تىلىگەن بولسىمۇ،راك كېسىلى بىلەن ئۆلۈپ كەتتى.بىزنىڭ كۆپىنچىمىز كېسەل كىشىلەرگە ياردەم قىلىمىز، لېكىن خۇدا ياردەم قىلمايدۇ.شۇنداق تۇرۇقلۇق خۇدا قانداقمۇ ياخشى بولسۇن،-ﻫە؟ (ئوقۇغۇچى جىم تۇراتتى.) پروفېسسور:جاۋاب بېرەلمەيسەن، بېرەلەمسەن،-يا؟ يەنە كېلەيلى، يىگىت. خۇدا ياخشىمۇ؟ ئوقۇغۇچى: شۇنداق. پروفېسسور:شەيتان ياخشىمۇ؟ ئوقۇغۇچى:ياق. پروفېسسور:شەيتان نەدىن كەلگەن؟ ئوقۇغۇچى:خۇدا ياراتقان. پروفېسسور:توغرا، ئوغلۇم دەپ باقە،دۇنيادا ئىبلىس مەۋجۇتمۇ؟ ئوقۇغۇچى: مەۋجۇت. پروفېسسور:ئىبلىس ﻫەممە يەردە بار،شۇنداق ئەمەسمۇ؟ خۇدا ﻫەممىنى قىلالايدۇ،توغرىمۇ؟ ئوقۇغۇچى: شۇنداق. پروفېسسور:ئىبلىسنى كىم ياراتقان؟ (ئوقۇغۇچى جاۋاب بېرەلمىدى.) پروفېسسور:دۇنيادا كېسەللىك،ئۆچمەنلىك،سەتلىك قاتارلىق قورقۇنچلىق نەرسىلەر مەۋجۇت،شۇند
اقمۇ؟ ئوقۇغۇچى:شۇنداق،ئەپەندى. پروفېسسور:ئۇلارنى كىم ياراتقان؟ (ئوقۇغۇچى جاۋاب بەرمىدى.) پروفېسسور:ئالىملار ئادەمنىڭ پەرقلەندۈرىدىغان ۋە كۈزىتىدىغان بەش سەزگۈسى بارلىقىنى ئىسپاتلىدى، ماڭا دېگىنە ئوغلۇم،سەن خۇدانى كۆرۈپ باققانمۇ؟ ئوقۇغۇچى:ياق ،ئەپەندى. پروفېسسور:دېگىنە، خۇدانىڭ سۆزىنى ئاڭلاپ باققانمۇ؟ ئوقۇغۇچى: ياق ،ئەپەندى. پروفېسسور:سەن خۇدانى ﻫېس قىلىپ باققانمۇ؟تېتىپ باققانمۇ؟پۇراپ باققانمۇ؟ سەندە خۇداغا بولغان سېزىم چۈشەنچىسى بولۇپ باققانمۇ؟ ئوقۇغۇچى: ياق ،ئەپەندى.بولۇپ باقمىغان. پروفېسسور:ئۇنداقتا سەن يەنە خۇداغا ئىشىنەمسەن؟ ئوقۇغۇچى:ﻫەئە. پروفېسسور:تەجرىبە،سىناق ۋە ئىسپاتلارغا ئاساسەن،ئىلىم-پەن خۇدانى مەۋجۇت ئەمەس دەپ قارايدۇ،ئۇنىڭغانىمە دەيسەن ئوغلۇم؟ ئوقۇغۇچى:ﻫېچنىمە،مەندە پەقەتلا ئېتىقاد بار. پروفېسسور:شۇنداق،ئېتىقاد.مانا بۇ ئىلىم-پەندىكى بىر مەسىلە. ئوقۇغۇچى: پروفېسسور،دۇنيادا ئىسسىقلىققا ئوخشاش بىر نەرسە مەۋجۇتمۇ؟ پروفېسسور:شۇنداق. ئوقۇغۇچى: دۇنياداسوغۇققا ئوخشاش بىر نەرسە مەۋجۇتمۇ؟ پروفېسسور: شۇنداق. ئوقۇغۇچى:ياق،ئەپەندى.ئۇنداق ئەمەس. (نۇتۇق زالى سۆز تېمىسىنىڭ ئۆزگىرىشىگە ئەگىشىپ جىمجىتلىققا چۆكۈپتۇ.) ئوقۇغۇچى:بىزدە كۆپ ئىسسىق،دەرىجىدىن تاشقىرى ئىسسىق،بەك ئىسسىق،نورمال ئىسسىق،بىر ئاز ئىسسىق،ئىسسىق يوق دېگەندەك نۇرغۇن ئىسسىقلىق بار. ئەمما بىزدە سوغۇق دەيدىغان نەرسە يوق.بىز نۆلدىن تۆۋەن 458 گرادۇسنى ئىسسىقلىق يوق دەيمىز،لېكىن ئۇنىڭدىن نېرىسىنى دېيەلمەيمىز.دۇنيادا سوغۇق دەيدىغان نەرسە مەۋجۇت ئەمەس. سوغۇق پەقەتلا ئىسسىقلىقنىڭ يوق ئىكەنلىكىنى سۈپەتلەش ئۈچۈن قوللىنىلغان تولۇقلىما سۆز. بىز سوغۇقنى ئۆلچىيەلمەيمىز. ئىسسىقلىق بولسا ئېنىرگىيە، سوغۇق ئىسسىقنىڭ قارىمۇقارشىسى بولماستىن، بەلكى ئىسسقنىڭ تولۇقلىمىسى. (نۇتۇق زالى يىڭنە چۈشسە ئاڭلىغۇدەك دەرىجىدە جىمجىتلىققا چۆمۈپتۇ.) ئوقۇغۇچى:قاراڭغۇلۇققا قانداق قارايسىز،پروفېسسور؟ دۇنياداقاراڭغۇلۇققا ئوخشاش بىر نەرسە مەۋجۇتمۇ؟ پروفېسسور:ﻫەئە،ئەگەر قاراڭغۇلۇق مەۋجۇت بولمىسا، ئۇنداقتا كېچىدىكى نېمە؟ ئوقۇغۇچى:سىز يەنە خاتالاشتىڭىز،ئەپەندى. قاراڭغۇلۇق بولسا بىر نەرسىنىڭ تولۇقلىمىسى.بىزدە تۆۋەن يورۇقلۇق،نورمال يورۇقلۇق،كۈچلۈك يورۇقلۇق، دەرىجىدىن تاشقىرى يورۇقلۇق...قاتارلىقلار بار. لېكىن يورۇقلۇق بولمىسا ،ئاندىن ئۇنى قاراڭغۇلۇق دەپ ئاتايمىز،شۇنداق ئەمەسمۇ؟ ئەمەلىيەتتە قاراڭغۇلۇق مەۋجۇت ئەمەس، ئەگەر مەۋجۇت بولسا ئۇنى تېخىمۇ قاراڭغۇ قىلىشقا بولىدۇ،قىلالامسىز؟ پروفېسسور: شۇنداق قىلىپ سېنىڭ دېمەكچى بولغىنىڭ نېمە ، يىگىت؟ ئوقۇغۇچى:ئەپەندى مېنىڭ دېمەكچى بولغىنىم،سىزنىڭ پەلسەپىۋى يەكۈنىڭىز ئىشەنچلىك ئەمەس. پروفېسسور: ئىشەنچلىك ئەمەس؟ قانداق چۈشەندۈرەلەيسەن؟ ئوقۇغۇچى:ئەپەندى،سىز يەكۈننىڭ قارىمۇقارشىلىقى ئۈستىدە توختىلىۋاتىسىز.ﻫاياتلىق ۋە ئۆلۈم،ياخشى خۇدا ۋە ئەسكى خۇدا ئۈستىدە تالىشىۋاتىسىز.سىز خۇدا ئۇقۇمىنى مەلۇم چەكلىك نەرسىگە، بىز ئۆلچىيەلەيدىغان نەرسىگە ئوخشىتىۋاتىسىز. ئەپەندى،ئىلىم-پەن ﻫەتتا تەپەككۇرنى چۈشەندۈرۈپ بېرەلمەيۋاتىدۇ.ئىلىم-پەن ئېلكتر ۋە ماگنىتنى ئىشلىتىۋاتىدۇ،لېكىن كۆرۈپ باققىنى يوق،ﻫەتتا بىرەرىنىمۇ تولۇق چۈشىنىپ كېتەلمىدى.ئۆلۈمنى ﻫاياتلىقنىڭ قارىمۇقارشىسى دەپ قاراش ئۆلۈمنىڭ مۇستەقىل مەۋجۇت بولۇپ تۇرالمايدىغانلىقىدىن ئىبارەت ﻫەقىقەتكە سەل قارىغانلىق.ئۆلۈم ﻫاياتلىقنىڭ قارىمۇقارشىسى ئەمەس،بەلكى تولۇقلىمىسى.قېنى دەپ بېقىڭا،پرفېسسور،سىز ئوقۇغۇچىلىرىڭىزغا ئۇلارنىڭ مايمۇندىن ئۆزگەرگەنلىكىنى ئۆگىتەمسىز؟ پروفېسسور:ئەگەر سەن تەبىئىي تەدرىجىي تەرەققىيات جەريانىنى دەۋاتقان بولساڭ،ئەلۋەتتە شۇنداق،مەن شۇنداق ئۆگىتىمەن. ئوقۇغۇچى:سىز ئۆز كۆزىڭىز بىلەن تەدرىجىي تەرەققىيات جەريانىنى كۆزىتىپ باققانمۇ؟ (پروفېسسور كۈلۈمسىرەپ بېشىنى چايقىدى،ئۇ مۇنازىرىنىڭ قاياققا كېتىۋاتقانلىقىنى چۈشىنىشكە باشلىدى.) ئوقۇغۇچى:ﻫېچكىم تەدرىجىي تەرەققىيات جەريانىنى كۆرۈپ باقمىغان،ﻫەتتا ئۇنىڭ داۋاملىشىپ كېتىۋاتقانلىقىنى ئىسپاتلاپ بېرەلمەيدۇ،سىز ئۆزىڭىزنىڭ قارىشىنى ئۈگەتمەمسىز ئەپەندى؟سىز ئالىم ئەمەس ،بەلكى بىر دىن تارقاتقۇچىمۇ؟ (زال ئىچىنى غۇلغۇلا قاپلاپ كەتتى) ئوقۇغۇچى:بۇ يەردە پروفېسسورنىڭ مېڭىسىنى كۆرۈپ باققانلار بارمۇ؟ (پاراققىدە كۈلكە ئاۋازى كۆتۈرۈلدى.) ئوقۇغۇچى: بۇ يەردە پروفېسسورنىڭ مېڭىسىنى ئاڭلاپ باققانلار،ﻫېس قىلىپ باققانلار،تۇتۇپ ياكى پۇراپ باققانلار بارمۇ؟..... قارىغاندا ﻫېچكىم قىلىپ باقماپتۇ.شۇڭا تەجرىبە،سىناق ۋە ئىسپاتلارغا ئاساسەن سىزنىڭ مېڭىڭىز يوق ئەپەندى.شۇنداق تۇرۇقلۇق،بىز قانداقمۇ سىزنىڭ لېكسىيىڭىزگە ئىشىنىمىز ، ئەپەندى؟ (زال جىمجىتلىققا چۆمدى، پروفېسسورئوقۇغۇچىغا تىكىلىپ قارىدى،ئۇنىڭ يۈزلىرى تاتىرىپ كەتكەنىدى.) پروفېسسور:مېنىڭچە سەن ئۇلارنىڭ ﻫەممىسىنى ئېتىقاد بىلەن باغلىۋالدىڭ،ئوغلۇم. ئوقۇغۇچى:ئۇ شۇنداق ئەپەندى.ئىنسان بىلەن خۇدا ئوتتۇرسىدىكى باغلىنىش بولسا ئېتىقاد، ئۇ ﻫەممىنى ﻫەرىكەتلەندۈرۈپ تۇرىدۇ ۋە داۋاملاشتۇرىدۇ.
سىز بۇ يىگىتنىڭ كىملىكىنى بىلەمسىز؟
