ئۇيغۇرلارنىڭ كىيىم كىيىش ئادەتلىرى.
ئاياللار دۇنيانىڭ كۆركى -زىننىتى. ھاياتنىڭ تەمى-لەززىتى.بۇ دۇنيادىكى بەخىتنىڭ مىغىزى.ئاياللار ئايالچە كىيىم بىلەن زىننەتلەنسەئۆزلىرىنىڭ نازۇك لاتاپىتى ،ھۆسنى -جامالى،ھايا-ئىپپىتى،ئەخلاق -پەزىلىتىنى تىخىمۇ جەۋلان قىلىدۇ.بىزنىڭ نۇرغۇن تەقۋادار قىز ئاياللىرىمىز ئەۋرەتلىرىنى سەترى قىلىدىغان،چىرايلىق كۆرۈنىدىغان،يارىشىملىق تەقۋا كىيىملىرىنى كىيىپ يۈرىيدۇ.بۇلار گويا ئەرشتىكى پەرىشتىلەر ئىنسانلار ئارىسىدا يۈرگەندەك شۇنداق ئالىپتە،يىقىملىق ،سۆيۈملۈك كۆرىنىدۇ.يەنە بىر قىسىم قىز-ئاياللار ئۇلارنى قالاق ،خۇراپىدەپ ياراتمايدۇ.ئۆزلىرى بولسا چەتئەل مەدەنىيىتىنى قارىغۇلارچە دوراپ، چەتئەل كىيىملىرىنى كىيىۋىلىپ،كىيىم كىيىشتە،ياسىنىشتا بەسلىشىپ كىيىملىرىنى كۆز-كۆز قىلىشىدۇ.ئەسلى گۈزەللىك روھتا ،قەلىبدە ئىدى،ھازىرقى بىر قىسمىلار گۈزەللىكنى كىيىمدىن،زىبۇ-زىننەتتىن،گىرىمخانىدىن ئىزدىشىدۇ.
يالىڭاچلىقتا مايمۇننى ئۈلگە قىلغان،ھاياسىزلىقتا شەيتانغا ساۋاق بىرىدىغان بىر قىسىم قىز-ئاياللارنىڭ تۇرمۇش ئادىتىدىن قانداق ئاقىۋەتكە قالغانلىقىنى بىر كۆرۈپ باقايلى؛غەرىپ مەدەنىيىتىنىڭ بايراقدارى بولغان ئامرىكىدا ھەر 6مىنۇتتا بىر قىتىم ئاياللارغا پوخۇرلۇق قىلىش ،ھەر 8سائەتتە باسقۇنچىلىق قىلىش،ھەر 24 سائەتتەبىر قىتىم قاتىللىق قىلىش دىلوسى يۈز بىرىپ تۇرىدىكەن.مانا بۇ يالىڭاچلىنىپ مۇنبەرگە چىققان ھاياسىزلىقتا چىكىدىن ئاشقان ئاياللارنىڭ پاجىئەسى.مەملىكەت بويىچە تەكشۈرۈلگەن سانلىق مەلۇماتتىن قاتىغاندا ئوغۇل سىتودىنىتلارنىڭ نىگاھتىن ئىلگىرىكى جىنسسىي قىلمىشىغا قوشۇلىدىغىنى 70 پىرسەتنى،قىز سىتودىنىتلارنىڭ 60 پىرسەتنى ئىگەللىگەن.تولۇق ئوتتۇرا مەكتەپتىكىلەرنىڭ 15.5 پىرسەت بولغان.جەمىيەتتە ئەڭ مۇقەددەس كەسىپ ،ئادەم تەربىيلەيدىغان مەرىپەت ئوچۇقى بولغان ئالىي مەكتەپلەردىكى بىر قىسىم سىتودىنىتلارنىڭ ھالى شۇ بولسا، ئوقۇشسىز، كەسىپسىز، ئىچىپ -چىكىشنى كەسىپ قىلىۋالغان كوچا ياشلىرىمىزنىڭ نىمە ئىشلارنى قىلىپ يۈرگنىنى تەسەۋۋۇر قىلالايمىز.ياشلاردىكى بۇ خىل روھى بۇلغىنىشنى جەمىيەتتە راھەت-پاراغەت، ئەيىش- ئىشرەتكە بىرىلىش،ھەررەڭ- سەررەڭ ياسىنىپ،يىرىم يالىڭاچلىنىپ،ئىشرەتخانا،بەزمىخىنا،تانسىخانا،دىسكوخانا،توخانىلاردىن لەززەت ۋە ھۇزۇر ئىلىشنى بەخىت سانايدىغان چاكىنا تۇرمۇش ئىستىلىنى كەلتۈرۈپ چىقارغان.بۇ خىل قەبىھ تۇرمۇش ئۇسۇلى قاباھەتلىك روھى پاجىئەدۇر.
بەزى قىز ئاياللىرىمىز ھەتتا ئىككى،ئۈچ سەبىگە ئانا بولغۇچىلارمۇ ئۇيغۇر قىز ئاياللارنىڭ تاجى ھىساپلىنىدىغان سۇمبۇل چاچلىرىنى بۇزۇپ،ھەرخىل رەڭدە بويۇتۇپ ،ئاللىكىملەر بىلەن ئويناپ ،شەيتان ئۈچۈن بەزمە قىلىپ ،شەيتاننى كۈلدۈرتۇپ ،مۇسۇلماننى يىغلىتىپ، ھالال -ھارامنىڭ ،ياخشى -ياماننىڭ پەرقىنى بىلمىسە،ھايا -ئىپپاتنى ،ئۆرۈپ ئادەتنى،ئىسلام دىنىنى دەپسەندە قىلىشىغا ئاتا-ئانا بولغۇچىلارمۇ كۆرمەس،بىلمەس بولىۋىلىپ،بەخۇدۈك يۈرسەك ،بۇ ئەۋلات ئىلگىرىكى ئەجداتقا يەتمەسلىك پاجىئەسى بىزگە خىرىس قىلىدۇ،ئەلۋەتتە. ھەزەر ئەيلەڭ،ئاگاڭ بولۇڭ.
ھازىر بىا قىسىم ئوغۇل -ئەرلىرىمىز تاپتىن چىقىپ ،چىشلىرى ساپساق بولسىمۇ ئىغىزلىرىنى ئالتۇن چىشقا تولدۇرۇپ،قوللىرىغا يوغان ئالتۇن ئۈزۈك سىلىپ، قۇلىقىغا ھالقا،بوينىغا زەنجىر ئىسىۋالىدىغان بولۇشتى. ئىستىمالدىكى بۇخىل چەكتىن ئاشقان ھەشەمەتخۇرلۇق، ئىسراپخۇرلۇق،قارىغۇلارچە دوراش، ئاڭسىزلارچەئەگىشىش روھى جەھەتتىن ئىزىش ۋە روھىيىتىمىزدە يۈز بەرگەن چوڭ پاجىئە.بۇ ھالەت ئاز سانلىق ئوغۇل ئەرلەرنىڭ ئوغۇل بالىلىق خاراكتىرىنىڭ زەيىپانىلاشقانلىقىنى كۆرسىتىدۇ.
ئەرلەر ئاياللاردەك ،ئاياللار ئەرلەردەك كىيىنىۋالماسلىقى كىرەك.ئەرلەر ئەركەكتەك كىيىم كىيىپ ئوغۇل بالىلىق شەرپى،ئىززەت-غۇرۇنىنى ساقلىغىنى ياخشى.ئەرلەردەك كىيىم كىيگەندە،يىگىتلىرىمىزنىڭ قامىتىدىكى كۈچ -قۇۋۋەتنى،باتۇرلىقىنى،غەيرەت-جاسارەتلىكىنى،قەيسەر- غەيۇرلىقىنى بەھەيۋەت كۆرسىتىدۇ.قىز -ئاياللىرىمىز ئۆزىنى تونۇماي قىزلىق نازاكىتى،ھايا -ئىپپىتىنى قەدىرلىمەي،ئوغۇللاردەك كىيىنىپ ھەم ياسىنىۋىلىپ،چەتئەللەرنىڭ كىيىنىشىنى،شالغۇت مەدەنىيىتىنى قارىغۇلارچە دوراپ ئۈگىنىپ،كۈندۈزلىرى كوچىدا،سەيلىگاھتا،كىچىلىرى تانسىخانا،مەيخانا،بەزمىخانا........لاردا باش گىلدىڭلىتىپ يۈرسە،قايسى جىنىس،قايسى مىللەت،قايسى دىندىن ئىكەنلىكىەنى بىلگىلى بولمايدۇ. بۇخىل روھى بۇلغىنىش قىز -ئوغۇللارنىڭ چەتئەل ئۇسۇللىرى،كىيىنىش،يۈرۈش تۇرۇش ئادەلىرىنى قارا قۇيۇق ئۆگەنگەنلىكى نادانلىقتىن بولىۋاتىدۇ.چەتئەل مەدەنىيىتىنى قارىغۇلارچە دوراش ئاڭقاۋلىقتۇر،ئەڭ ساددا نادانلىقتۇر. مىللەت بىر قەۋمىنىڭ تەبىئىي بىرلىك توپى بولۇپ، بۇ قەۋمنىڭ تەرەققىي قىلىپ گۈللىنىشى ،ئاجىزلىشىپ يوقىلىشىمۇ مۇمكىن. شۇڭا قىز-ئاياللىرىمىز ئۆز زىممىسىدىكى ۋەزىپىسىنى ،جەمىيەتتىكى بۇرجىنى ،مەسئۇلىيىتىنى، ئائىلىدىكى رولى ۋەزىپىسىنى تونۇپ ئۆزىنى ئۆزىقەدىرلىشى كىرەك.ئايال تۈزەلسە ئائىلە تۈزىلىدۇ،جەمىيەت تۈزىلىدۇ، ئەۋلات تۈزىلىدۇ، مىللەت تەرەققىي قىلىدۇ،دۆلەت كۈچىيىدۇ.ئايال تاپتىن چىقسا،ھەممە-ھەممە بۇزىلىدۇ.ياخشى ئانىلار ئائىلىنىڭ رەھبىرى ،قۇرغۇچىسى،پەرزەتنىڭ ئۇستازى،ھىماتچىسى، ئەرلەرنىڭ ياردەمچىسى، تەربىيىچىسى.مۇشۇ مەنىدىن قارىغاندا ،ئانىلار پۈتۈن دۇنيا، دۇنيا ئانىلارنىڭ قولىدا،مىللەتنىڭ ئۈمۈدى ئانىلاردا،ئانىلارنىڭ قانداق بولۇشى ئائىلىنىڭ، بالىلارنىڭ تەقدىرى، خاراكتىرى، كەلگۈسىگە ھەل قىلغۇچ تەسىر كۆرسىتىدۇ. ئەجدادلار 'ئالا ئىنىكنىڭ بالىسى چار قۇيرۇق''چاقى بۇزۇلسا تانىسى، بالىسى بۇزۇلسا ئانىسى؛دىگن ئەقلىيەنى قالدۇرغان.
مىللىتىمىزنىڭ كەلگۈسى ھەر بىر شەخسنىڭ تىرىشچانلىقىدىن ئايرىلالمايدۇ.
مەنبە؛جۇڭگۇ مۇسۇلمانلار ژورنىلى
