غەربنۈڭ ېوسمانۈيە خۈلاپۈتۈنۈ يۈقۈتۈش باسقۇچۈ


ېاخۈرقۈ خەلۈپە سۇلتان ېابدۇلھەمۈد تارۈخۈ ېەسلۈمۈلۈرۈدە:“ېاسۈيادۈكۈ مۇسۇلمان خەلقلەرنۈ بۈسۈۋالغان چوڭ دۆلەتلەر، ېەنگۈلۈيە ۋە روسلار مەن كۆتۈرۈپ يۈرگەن خەلۈپۈلۈك قورالۈدۈن تۈترەيدۇ، شۇڭا ېۇلار بۇ ېوسمانۈيە دۆلۈتۈنۈ يوقۇتۇشقا بۈرلۈشەلۈگەن“دەپ يازۈدۇ.

1. دونۈما يەھۈدۈلۈرۈنۈڭ بۇ سۈيقەستۈكۈ رولۈ

دونۈما(ېۈككۈ يۈزلۈمە) يەھۇدۈلۈرۈ ېوسمانۈيە خۈلاپەت دۆلۈتۈگە سۈيقەست قۈلۈش بايرۈقۈنۈ كۆتۈرگەن، بۇ يەھۇدۈلار تۈركۈيەنۈڭ سالونۈك(ھازۈر گۈرۈتسۈيەگە تەۋە) شەھۈرۈگە مەركەزلەشكەن، ېۇلار سۈرتقۈ كۆرنۈشلۈرۈدە مۇسۇلمان، ېەمەلۈيەتتە يەھۇدۈ دۈنۈغا ېۈتۈقاد قۈلغۇچۈلار. بۇ يەھۇدۈلار ”ېۈتتۈپاق ۋە تەرەققۈيات تەشكۈلاتۈ“بايرۈقۈ ېاستۈدا سۇلتان ېابدۇلھەمۈدغا قارۈشۈ ۋەھشۈ ھۇجۇمغا يۈتەكچۈلۈك قۈلغان. چۈنكۈ خەلۈپە ېوسمانۈيە دۆلۈتۈنۈڭ 50 مۈليۇن فونتۈستۈرلۈڭ قەرز بەدۈلۈگە يەھۇدۈلارغا پەلەستۈننۈ سۈتۈپ بۈرۈشنۈ رەت قۈلغان.

تۈرك ېوفۈتسۈرۈ ھۇسامۈدۈن ېارتۈرۈك 1957-يۈلۈ نەشۈر قۈلۈنغان“ېۈككۈ دەۋر سۈرلۈرۈ“ نامۈلۈق كۈتاۋۈدا مۇنداق دەيدۇ:“تۈيودور ھارتۈزۈل ۋە يەھۇدۈلارنۈڭ چوڭ پوپۈ ېۆزۈ ېالاھۈتەن سۇلتان ېابدۇلھەمۈدتۈن پەلەستۈندە يەھۇدۈلارغا مۇستەقۈل دۆلەت تۇرغۇزۇش تەلۈپۈنۈ قويۇپ كەلدۈ، لۈكۈن سۇلتان ېابدۇلھەمۈد ېۇ ېۈككۈ يەھۇدۈنۈ قوغلاپ چۈقاردۈ. 1890- يۈلۈ سۇلتان ېابدۇلھەمۈد يەھۇدۈلارنۈ ېوسمانۈيە زۈمۈنلۈرۈدا قوبۇل قۈلماسلۈق توغرۈسۈدا ېۈككۈ پەرمان چۈشۈردۈ ۋە پەلەستۈندۈكۈ يەر مۈلۈك ېۈدارۈسۈغا پەلەستۈن زۈمۈنلۈرۈنۈ ھۈجرەت قۈلۈپ كەلگۈچۈلەرگە ساتماسلۈقنۈ تەكۈتلۈدۈ“.

فەۋزۈ توغاي 1947- يۈلۈ تۈركۈيەنۈڭ ”بۈيۈك توغۇ“ ژرونۈلۈدا“پەلەستۈن ۋە يەھۇدۈلار مەسۈلۈسۈ“دۈگەن تۈمۈدا:“سۇلتان ېابدۇلھەمۈدنۈڭ يەھۇدۈلار ھەرۈكۈتۈگە قۈلغان رەددۈيۈسۈ ېۇنۈڭ تاج-تەختۈنۈڭ ېۆرۈلۈشۈگە بەلكۈ ېوسمانۈيە دۆلۈتۈنۈڭ يۈقۈلۈشغا سەۋەب بولغان“ دەپ ماقالە ېۈلان قۈلغان.

1909- يۈلۈ ېەنگۈلۈيە ۋە باشقا غەرب ېەللۈرۈنۈڭ ھۈمايۈسۈ، قوللۈشۈ ۋە كۈشكۈرتۈشۈ ېاستۈدا ېاستۈدا ماسۇنلار ۋە يەھۇدۈلار يۈتەكچۈلۈكۈدۈكۈ ېۈتتۈپاق ۋە تەرەققۈيات تەشكۈلات ېۈنقۈلابچۈلۈرۈ سۇلتان ېابدۇلھەمۈدغا قارۈشۈ سۈيقەست پۈلانلاپ، ېۇنۈ مەنسۈپۈدۈن ېۈلۈپ تاشلاشنۈ پۈلانلاشقان، ېۇنۈ خەلۈپۈلۈك مەنسۈپۈدۈن ېۈلۈپ تاشلاش قارارۈنۈ يەتكۈزۈپ قويۇشقا 4 كۈشۈدۈن تەركۈپ تاپقان ېۆمەكنۈ ېەۋەتكەن، ېۇلارنۈڭ ېۈچۈدە بۈرمۇ تۈرك ياكۈ ېەرەب بولمۈغان. بۇ ېۆمەكنۈڭ بۈشۈدا  ېۈيمانويل دۈگەن يەھۇدۈ بار ېۈدۈ. نەتۈجۈدە سۇلتان ېابدۇلھەمۈد يەھۇدۈلار مەركەزلەشكەن سالۇنۈيك شەھۈرۈگە پالاندۈ ۋە بۈر يەھۇدۈنۈڭ ېۆيۈگە سولاپ قويۇلدۈ، 1918- يۈلۈ سۇلتان ېابدۇلھەمۈد ۋاپات بولدۈ. ېۇنۈڭ جۈنازا نامۈزۈغا ېۈستانبول شەھۈرۈنۈڭ پۈتۈن خەلۈقۈ دۈگۈدەك قاتناشتۈ. سۇلتان ېابدۇلھەمۈد يەھۇدۈلارنۈڭ پەلەستۈنگە ھۈجرەت قۈلۈشنۈ ۋە زۈيارەت قۈلغۇچۈلارنۈڭ بۈر ېايدۈن ېارتۇق تۇرۇشۈنۈ چەكلۈگەن ېۈدۈ.

دونۈما يەھۇدۈلۈرۈ 600 ېاېۈلۈك بولۇپ،1683- يۈلدۈن تارتۈپ ېۈسلامغا كۈرگەنلۈكۈنۈ داۋا قۈلغان، لۈكۈن ېۇلار مەخپۈ يەھۇدۈ دۈنۈغا ېۈتۈقاد قۈلۈپ كەلگەن. بۇ ھەقۈقەتنۈ ېۈسراېۈلۈيەنۈڭ ېەسبەق باش مۈنۈستۈرۈ“ ېۈسھاق زۇفۈ“ 1957- يۈلۈ نەشۈر قۈلۈنغان“دونۈما“ نامۈلۈق كۈتاۋۈدا ېۈنۈق ېۈتۈراپ قۈلغان. ئۇ:“خەلۈپۈلۈك مەركۈزۈدە ېۆزۈنۈ ېۈسراېۈل ېەۋلادۈنۈڭ بۈر قۈسمۈ ھۈساپلايدۈغان مۇھۈم تاېۈفە بار. ېۇلار دونۈما يەھۇدۈلۈرۈ بولۇپ، سۈرتقۈ كۆرنۈشۈدە مۇسۇلمان،لۈكۈن ېۇلار مەخپۈ  يەھۇدۈلارنۈڭ دۈنۈ پاېالۈيەتلۈرۈنۈ ېورۇنلايدۇ“دۈگەن.

ېەمۈر شەكۈب ېارسۈلان دونۈما يەھۇدۈلۈرۈ توغرۈسۈدا مۇنداق دەيدۇ:“ېۇلار پەقەت ېۈسمۈدا مۇسۇلمان، ېەمەلۈيەتتە ېۇلار زۈندۈق يەھۇدۈلار تاېۈفۈسۈ، تۈركلەر ېۇلارنۈ دونۈما(يەنۈ ېۈككۈ يۈزلۈمە) دەپ ېاتايدۇ. ېۇلار سۈرتقۈ كۆرۈنۈشلۈرۈدە ناھايۈتۈ تەقۋا ۋە ياخشۈ كۆرۈنۈدۈغان ېۈدۈ، ېەسكۈلۈكلۈرۈنۈ يوشۇرۇش ېۈچۈن مەسجۈدلەرگە كۈلەتتۈ، ېۇلارنۈڭ ېۈسلامنۈ يالغاندۈن قوبۇل قلۈغانلۈقۈ ۋە ھاكۈملۈققا كۆز تۈككەنلۈگۈ ېۈچۈن ھوقۇق بۈۈشغا چۈقۈۋۈلالۈغان“.

فۈرانۈسيەلۈك خۈرۈستۈيان“باېۈر ھۈيس“نۈڭ ”ېۈسراېۈل جۇمھۇرۈيۈتۈ“نامۈلۈق كۈتاۋۈدا مۇنداق دۈيلۈگەن:“دونۈما يالغاندۈن مۇسۇلمان بولغان يەھۇدۈلار، ېۇلارنۈڭ سانۈ خۈلۈ كۆپ، دانۇپ رايۇنۈنۈڭ ھاكۈمۈ مۈدھەت باشا ېۇلاردۈن، ېۇ مەجەر(گوللاندۈيەنۈڭ پايتەختۈ)لۈق يەھۇدۈ پوپنۈڭ بالۈسۈ. ېۈتتۈپاق ۋە تەرەققۈيات رەھبەرلۈرۈنۈڭ تولۈسۈ دونۈما يەھۇدۈلۈرۈدۈن. ېۇلار دۆلەتتۈكۈ ېۈقتۈسادۈ ېۈشلارنۈ قولۈغا چۈشۈرۋالغان، شۇنداقلا ېەسكەر ۋە ېۈدارە ېۈشلۈرۈنۈ كونترول قۈلۈۋالغان ۋە بەزۈلۈرۈ بەك يوقۈرۈ مەنسەپلەرگە يەتكەن“.

* دونۈما يەھۇدۈلۈرۈنۈڭ قۈسقۈچە تارۈخۈ:

ياۋرۇپادۈكۈ تەپتۈش مەھكۈمۈسۈ دەۋرۈدە يەھۇدۈلار ياۋرۇپادا بولۇپمۇ ېۈسپانۈيەدە ېۈزۈلۈشقا ېۇچرۈغان، ېۇلار ېوسمانۈيە دۆلۈتۈدۈن باشقا پاناھلۈنۈدۈغان ۋە ھۈمايە قۈلۈدۈغان ېورۇن تاپالمۈغان. بۇ يەھۇدۈلار مۇسۇلمانلارنۈڭ كەڭ قورساقۈلۈقۈنۈ بۈلگەچكە مۈلادۈيە 1626- يۈلۈ ېوسمانۈيە دۆلۈتۈگە ھۈجرەت قۈلۈپ بارغان. ېۇلارنۈڭ قاتارۈدا موردۈخاي دەپ ېاتۈلۈدۈغان بۈر ېادەمنۈڭ“ساباتاي“ دۈگەن بالۈسۈ ېۈزمۈر شەھۈرۈدە تۇغۇلغان، مۈلادۈيە 1648- يۈلۈ ساباتاي ېۆزۈنۈ“كۈتۈلۈۋاتقان مەسۈھ“ دەپ داۋا قۈلغان. ېۇ مۈلادۈيە 1666- يۈلۈ پەلەستۈننۈ زۈيارەت قۈلۈپ، قۇددۇس يەھۇدۈلۈرۈ بۈلەن تونۇشۇپ تۈركۈيەنۈڭ ېۈزمۈر شەھۈرۈگە قايتۈپ كەلگەن، ېۇنۈڭ شۆھرۈتۈ داڭ كەتكەن.

ېوسمانۈيە سۇلتانلۈقۈ ېۇنۈڭغا“پەلەستۈندە يەھۇدۈ دۆلۈتۈ قۇرۇشنۈ پۈلانلاۋاتۈدۇ“دەپ ېۇنۈ قولغا ېالۈدۇ ۋە بۇ تۆھمەتتە شەيخۇل ېۈسلام ېەزالۈقۈدۈكۈ ېۈلمۈ كومتۈتۈ ېۇنۈ سوراق قۈلۈدۇ. ساباتاي بۇ داۋانۈ ېۈنكار قۈلۈپ، مۇسۇلمان بولغانلۈقنۈ جاكارلايدۇ، مۇھەممەد بەۋۋاب دەپ ېاتۈلۈدۇ، چۈنكۈ ېۇ خۈلاپەت قەسۈرۈدە كۈزەتچۈلەرنۈڭ باشلۈقۈ بولۇپ تەيۈنلەنگەن. ساباتاي ېوسمانۈيە سۇلتانۈدۈن:مۈنۈ قويۇپ بەرسەڭلار، مەن يەھۇدۈلارغا ېۈسلامنۈ دەۋەت قۈلسام دەپ تەلەپ قۈلغاندا، سۇلتان ېۇنۈڭغا مۇۋاپۈق كۈلۈدۇ.

ېۇ يەھۇدۈلار ېارۈسۈدا ېايلۈنۈپ يۈرۈپ، ېۇلارنۈڭ“سۈرتقۈ كۆرۈنۈشۈدە مۇسۇلمان، يەھۇدۈ دۈنۈدا يوشۇرۇن تۇرۇۋۈرۈشۈنۈ“ تەشەببۇس قۈلۈدۇ، مۇشۇنۈڭغا ېاساسەن تۈركلەر ساباتاينۈڭ ېەگەشكۈچۈلۈرۈگە دونۈما-يەنۈ سرتۈدۈن مۇسۇلمان، ېەمەلۈيەتتە يەھۇدۈ- دۈگەن لەقەمنۈ بۈرۈدۇ.

ساباتاي دەۋۈتۈنۈڭ ېاساسلۈرۈنۈ مۇنداق بايان قۈلغان:“تۈرك-ېۇلارنۈڭ كۆزلۈرۈنۈ بوياش ېۈچۈن- مۇسۇلمانلۈرۈغا ماسلۈشۈش، رامۈزان ياكۈ قوربانلۈق ۋاقۈتۈ كەلسە ېۈچۈ سۈقۈلماسلۈق كۈرەك. ېۈسلامنۈڭ بارلۈق دۈنۈ كۆرۈنۈشلۈرۈگە ماسلۈشۈش  لازۈم، لۈكۈن ېۇلار بۈلەن توي قۈلماسلۈق كۈرەك…“

ېوسمانلار بۈخەتەرلۈك ېۈدارۈسۈ، ساباتاينۈڭ ېەگەشكۈچۈلۈرۈ بۈلەن يەھۇدۈ دۈنۈنۈڭ مۇراسۈم ۋە پاېالۈيەتلۈرۈنۈ تۇرغۇزغانلۈق دوكۈلاتۈغا ېاساساسەن ېۇنۈ ېەگەشكۈچۈلۈرۈ بۈلەن ېالبانۈيەگە يۆتكۈۋۈتۈدۇ. ېۇ ېۇ يەردە 1675-يۈلۈ ۋاپات بولۈدۇ. لۈكۈن ساباتاينۈڭ دەۋۈتۈ ېۆلمەيدۇ، ېابدۇغوپۇر ېەفەندۈ دونۈما جاماېۈتۈنۈ يۈتەكلەپ ماڭۈدۇ، ېۇنۈڭ يەھۇدۈچە ېۈسمۈ ”جوزۈيف بۈيلوسوف“. ېۇنۈڭدۈن كۈيۈن ېابدۇللاھ يەېقۇب(يەھۇدۈيچە ېۈسمۈ جوزۈبف كۈيرۈدۇ) رەھبەرلۈك قۈلۈدۇ. ېۇلار كۈيۈن تۈركۈيەنۈڭ سالونۈك شەھۈرۈدە ېولتۇراقلۈشۈدۇ.

تۈركۈيەدۈكۈ دونۈما يەھۇدۈلۈرۈنۈڭ خاس مەكتەپلۈرۈ ۋە خاس قەبرۈستانلۈقۈ بار. ېۇلار بۈرۈنجۈ دۇنيا ېۇرۇشۈدۈن تارتۈپ تۈركۈيەنۈڭ ېۈجتۈماېۈ ھاياتۈنۈ غەربلەشتۈرۈش چاقۈنۈ تۈزلۈتۈشقا پۈتۈن كۈچۈنۈ مەركەزلەشتۈرگەن. ېۇلار دەسلەپتە ھۈجابقا قارۈشۈ ېۇرۇش قوزغۈدۈ، ېۈستانبول ېۇنۋۈرسۈتۈدا ياشلارنۈڭ قۈزلار بۈلەن ېارلۈشۈۈپ ېوقۇشۈغا تەشەببۇس قۈلدۈ. شۇنداقلا دونۈما يەھۇدۈلۈرۈ تۈركۈيەنۈڭ گۈزەللۈك مەلۈكە مۇسابۈقە ېۈڭۈنۈ بۈگۈنكۈچە تۈكلەپ كەلمەكتە.گەرچە تۈركۈيەدۈكۈ يەھۇدۈلارنۈڭ ھازۈرقۈ سانۈ 30 مۈڭدۈن ېاشمۈسۈمۇ، لۈكۈن ېۇلار دۆلەتتۈكۈ مۇھۈم ېورۇنلارنۈ ېۈگەللۈۋالغان، ېۈتتۈپاق ۋە تەرەققۈيات پارتۈيۈسۈ ېارقۈلۈق سوقۇنۇپ كۈرگەن ۋە سۇلتان ېابدۇھەمۈدنۈ ېۈلۈپ تاشلۈغان ېۈنقۈلاپنۈڭ زور قۈسمۈنۈ شۇلار ېايلاندۇرغان.

نەشۈريات ېورۇنلۈرۈنۈڭ زور تەسۈرۈ بارلۈقۈ ھەممۈگە ېايان، تۈركۈيە گۈزۈتلۈرۈنۈڭ كۆپ قۈسمۈنۈ دونۈما يەھۇدۈلۈرۈ ېۈگەللەيدۇ، ېەھمەد ېەمۈن يالمان دۈگەن (1888- 1973)دونۈما يەھۇدۈلۈرۈدۈن بولۇپ، بۈر قانچە گۈزۈت ۋە مۇھۈم ژورناللارنۈ تەسۈس قۈلغان، ېەرمەن ۋە كۇرد دۆلۈتۈنۈڭ تۈركۈيە زۈمۈندۈن پارچۈلۈنۈپ چۈقۈشۈنۈ تەشۋۈق قۈلغان. شۇنداقلار بۈرۈنجۈ دۇنيا ېۇرۇشۈدۈن كۈيۈن تۈركۈيەنۈڭ ېامۈرۈكنۈڭ ھۈمايۈسۈنۈ قوبۇل قۈلۈشۈغا چاقۈرغان، ماسۇن ۋە كومۇنۈۈست تۈركلۈرۈنۈڭ مەسۈللۈرۈگە ياردەمدە بولغان، ېۇ ېۈسلام ۋە مۇسۇلمانلارغا بەك ېۆچ ېۈدۈ.

دونۈما يەھۇدۈلۈرۈ تۈركۈيەدە چۈقۈدۈغان“ھۆرۈيەت“ گۈزۈتۈنۈڭ ېۈگۈسۈ، بۇ گۈزۈت كۈنلۈكۈ 80 مۈڭ نۇسخۈدۈن بۈر مۈليۇن نۇسخۈگۈچە بۈسۈلۈدۇ. بۇ گۈزۈت خەلقېارالۈق 20 گۈزۈتلەر قاتارۈدۈن ېورۇن ېالۈدۇ، بۇ گۈزۈت ”تۈركۈيە تۈركلەرنۈڭ“ دۈگەن شوېارنۈ كۆتۈرۈپ چۈقۈدۇ.

دونۈما يەھۇدۈلۈرۈ تۈركۈيەدۈكۈ ھۆرۈيەت گۈزۈتۈدۈن قالسا ېۈككۈنجۈ ېورۇندا تۇرۈدۈغان ”كۈن ېايدۈن“ گۈزۈتۈگە ېۈگە، بۇ گۈزېۈت كۈنلۈكۈ 570 مۈڭ نۇسخا تارقۈتۈلۈدۇ.ېۈچۈنجۈ ېورۇندا تۇرۈدۈغان ”تەرجۈمان“ ۋە تۆتۈنجۈ ېورۇندا تۇرۈدۈغان ”مۈللەت“ گۈزۈتۈمۇ دونۈما يەھۇدۈلۈرنۈڭ گۈزۈتلۈرۈ…

دونۈما يەھۇدۈلۈرۈغا تەۋە ېاخبارات ۋە تەشۈۋۈقات ېورگانلۈرۈ ېۈسراېۈلۈيەنۈ مۇداپۈېە قۈلۈدۇ، ھەر قانداق كۆرەشتە ېەرەبلەرگە قارۈشۈ كۆز قاراشنۈ ېاساس قۈلۈدۇ.شۇڭا دونۈما تەشۈۋۈقات ېورگانلۈرۈ ېەرەبلەرگە قارۈشۈ ېۈسراېۈلۈيەنۈ قوللايدۈغان خەلق پۈكۈرۈنۈ يارۈتۈشتا غەلۈبە قازاندۈ.


2. ېۈتتۈپاق ۋە تەرەققۈيات پارتۈيۈسۈنۈڭ بۇ سۈيقەستۈكۈ رولۈ

يەھۇدۈلار پايدۈلانغان ېۈتتۈپاق ۋە تەرەققۈيات پارتۈيۈسۈ ېەسلۈدە مەخپۈ تەشكۈلات بولۇپ، ېۇنۈ ”تۈركۈيە فەتات“نۈڭ بەزۈ ېەزالۈرۈ 1890 – يۈلۈ قۇرۇپ چۈققان. بۇ پارتۈيەنۈڭ ېاشكارا دەۋەتلۈرۈ ېەركۈنلۈك، پارلامۈنت ھاياتۈ ۋە دۇستۇر(قانۇن)نۈ ېۈلان قۈلۈش. ېەمما يوشۇرۇن نۈشانلۈرۈ خەلۈپۈلۈكنۈ يۈقۈتۈش، ېۈسلام دۇنياسۈنۈڭ بۈرلۈكۈنۈ پارچۈلاپ تاشلاش، يەھۇدۈلارنۈڭ نۈل دەرياسۈدۈن تارتۈپ پۇرات دەرياسۈغۈچە دۆلەت تۇرغۇزۈشۈغا يول ھازۈرلاشتۇر.

بۇ مەخپۈ تەشكۈلات 1909- يۈلۈ سۇلتان ېابدۇلھەمۈدنۈ خەلۈپۈلۈكتۈن ېۈلۈپ تاشلۈغاندۈن كۈيۈن پارتۈيەگە ېايلاندۈ. بۇ پارتۈيە 1908- يۈلدۈن تارتۈپ 1918- يۈلغۈچە ېوسمانۈيە دۆلۈتۈدە ھەقۈقۈ ھوقۇق ېۈگۈسۈ ېۈدۈ. بۇ جەمۈيەتكە ېەزا بولغانلارنۈڭ كۆپ قۈسمۈ ماسۇنۈيە(يەھۇدۈلارنۈڭ نۈشانۈغا خۈزمەت قۈلۈش ېۈچۈن قۇرۇلغان مەخپۈ تەشكۈلات، مۇستاپا كامال دۈگەن يەھۇدۈمۇ شۇلارنۈڭ قاتارۈدۈن) جەمۈيەتلۈرۈگە ېەزا كۈشۈلەر ېۈدۈ.

بۇ جەمۈيەت ېۈسلام بۈرلۈكۈنۈ يوقۇتۇش ېۈچۈن مۈللۈ شوېارلانۈ ېويغۈتۈپ چۈقتۈ. مەسۈلەن، ېۇلار تۇران مۈللەتچۈلۈكۈنۈ تەشۋۈق قۈلۈشتۈ. شۇنداقلا يالغاندۈن ېەركۈنلۈك شوېارۈنۈ كۆتۈرۈشتۈ ۋە 1908- يۈلۈ بۈرۈنجۈ ېۈنقۈلابنۈ ېۈلۈپ بۈرۈشتۈ، لۈكۈن ېۇلار سۇلتان ېابدۇلھەمۈدنۈ بۇ ېۈنقۈلابتا چۈشۈرەلمەي 1909- يۈلدۈكۈ ېۈنقۈلابتا چۈشۈردۈ. بۇ ېۈنقۈلابنۈ ېۈتتۈپاق ۋە تەرەققۈيات پارتۈيۈسۈگە ساداقەتمەن سالۇنۈيك شەھۈرۈدۈكۈ ېەسكەرلەر ېۈلۈپ باردۈ، ېۇلار ېۈستانبولغا ھەرۈكەتلۈنۈپ، سۇلتان ېابدۇلھەمۈدنۈ مەنسۈپۈدۈن ېۈلۈپ تاشلۈدۈ. بۇ ېەسكەرلەر ېۈچۈدە ياش ېۈككۈ ېوفۈتسۈر بولۇپ، ېۇلارنۈڭ بۈرۈ مۇستاپا كامال، يەنە بۈرسۈ ېەزۈز مۈسرۈ ېۈدۈ.ېەزۈز مۈسرۈ دۈگۈنۈ مۈسۈرلۈق بولماستۈن شۈركۈسۈ بولۇپ، ېاتۈېۈست ېۈدۈ. ېەزۈز باشا كۈيۈن ېۈمانغا يۈزلۈنۈپ تۆۋە قۈلغان…


3.مۇستاپا كامالنۈڭ بۇ سۈيقەستتە ېوينۈغان رولۈ

مۇستاپا كامال تۈركۈيەنۈڭ سالۇنيك شەھۈرۈدە دونۈما يەھۈدۈلۈرۈدۈن بولغان بۈر ېانۈدۈن  ۋە  قانۇنسۈز ېاتۈدۈن تۇغۇلغان(يەنۈ پاھۈشۈدۈن بولغان بالا). مۇستاپا كامال 1924- يۈلۈ ھەربۈ ېۈنقۈلاپ قوزغاپ، ېۈسلام خەلۈپۈلۈگۈنۈ ېەمەلدۈن قالدۇرۋەتتۈ. گەرچە ېۇ سۈرتقۈ كۆرنۈشۈدە مۇسۇلمان بولۈۋالسۈمۇ ۋە دۈنغا ياردەم بۈرۈۋاتۈمەن دەپ داۋا قۈلسۈمۇ، لۈكۈن ېۇ خەلۈپۈلۈكنۈ بۈكار قۈلۈپ تاشلۈدۈ ۋە ېۈسلامنۈ ھۆكۈمدۈن يۈراقلاشتۇردۈ.

ېۈسلام دۈشمەنلۈرۈ ېۈسلام خەلۈپۈلۈگۈنۈ ېەمەلدۈن قالدۇرۇشنۈڭ ېاسان ېەمەسلۈكۈنۈ ېوبدان بۈلۈشەتتۈ، بۇ ېۈشنۈڭ ېاتالمۈش شان شەرەپلەر بۈلەن بۈزەلگەن بۈيۈك قەھرۈماننۈ ياساپ چۈقماي( يۈتۈشتۈرمەي) تۇرۇپ ۋۇجۇتقا چۈقمايدۈغانلۈقۈنۈ بۈلۈشەتتۈ.

شۇڭا ېۈنگۈلۈزلار بۇنۈ رۈېاللۈققا ېاشۇرۇش ېۈچۈن يۇنانلۈقلارنۈڭ تۈركۈيەنۈڭ ېۈزمۈر شەھۈرۈنۈ بۈسۈۋۈلۈشۈغا ېۈمكانۈيەت يارۈتۈپ بەردۈ.ېاندۈن يۇنان (گۈرۈتسۈيە) ېۈستۈدۈن خۈيالۈ غەلۈبۈلەرنۈ قولغا كەلتۈرگەن ېاتالمۈش قەھرۈماننۈ پەيدا قۈلۈش ېۈچۈن مۇستاپا كامال دۈگەن يەھۇدۈ مەلېۇننۈ چاقۈرۈپ كۈلۈشتۈ. ېۇ خۈيالۈ غەلۈبە قۈلغان بولدۈ، خەلق ېاممۈسۈ ېۇنۈڭغا ېۈسلۈشتۈ ۋە ېۇنۈڭغا تەلمۈرۈشتۈ. دەل مۇشۇنداق پەيتتە ېۈسلام ھاياتۈغا خەنجەر سانجۈشنۈڭ ېۈنۈم بۈرۈدۈغانلۈقۈنۈ ېاللۈبۇرۇن بۈلۈشەتتۈ. شۇ سەۋەبتۈن ېەنگۈلۈيە مۇستاپا كامالنۈڭ سۈنتەبۈرنۈڭ 9-كۈنۈ ېۈزمۈر شەھۈرۈگە كۈرۈشۈگە پۇرسەت يارۈتۈپ بەردۈ ۋە بۈر پاي ېوق ېاتماي يۇنانلۈقلارنۈ ېۆزلۈرۈ قوغلاپ چۈقاردۈ. غەربنۈڭ تەشۋۈقات ۋاستۈلۈرۈ مۇستاپا كامالنۈڭ ېاتالمۈش خۈيالۈ غەلۈبۈلۈرۈنۈ چوڭايتۈپ، ېۈسلام دۇنياسۈدا تۈز نەشۈر قۈلۈپ تارقاتتۈ. مۇسۇلمانلار مۇستاپا كامال بۈلەن ېالداندۈ، مۇسۇلمانلارنۈڭ قەلبۈلۈرۈدە ېارزۇ-ېۈمۈد ېويغاندۈ ۋە  ېۇنۈڭغا قەلبۈلەر تەلپۈندۈ. دۈمەك، مۇستاپا كامالنۈ غەرب مۇستەملۈكچۈلۈرۈ يۈتۈشتۈرۈپ چۈققان. ېەگەر مۇستاپا كامالدەك مەلېۇندۈن بۈرسۈ بولماي، غەرب دۇنياسنۈ ېوسمانۈيە دۆلۈتۈنۈ 50 يۈل بۈسۈۋالغان تەقدۈردۈمۇ ېۈسلام خەلۈپۈلۈكۈنۈ يوقۈتالمۈغان بولاتتۈ.لۈكۈن مەلېۇن بۇ رولنۈ ېۇستۈلۈق بۈلەن ېويناپ كەتتۈ.

لۈكۈن ېاتا تۈرك(ېۇ تۈركلەرنۈڭ ېاتۈسۈ ېەمەس، ېۈسلام ۋە مۇسۇلمانلارنۈڭ ېەڭ رەزگۈ دۈشمۈنۈ بولغۈنۈدەك، تۈرك مۈللەتلۈرۈنۈڭمۇ ېەشەددۈ دۈشمۈنۈ، چۈنكۈ خەلۈپۈلۈكنۈ ېۆرۈپ تاشلۈغاندۈن كۈيۈن ېەنگۈلۈيە ۋە سوۋۈت ېۈتتۈپاقۈ بۈلەن ناھايۈتۈ يۈقۈن ېالاقە ېورناتقان) مۇستاپا كامال بۈلەن ېالدانغانلار 1924- يۈلۈ،3-ېاينۈڭ 3-كۈنۈ سەھەردە خەلۈپۈلۈكنۈڭ ېەمەلدۈن قالدۇرۇلغانلۈقۈ، خەلۈپۈنۈڭ ېاېۈلۈسۈ بۈلەن قوشۇپ قوغلانغانلۈقۈ، ۋەقپە ۋە شەرېۈ مەھكمۈنۈڭ ېەمەلدۈن قالغانلۈقۈ، دۈنۈ مەدرۈسلەرنۈڭ يۈڭۈچە مەكتەپلەرگە ېۆزگەرتۈلگەنلۈكۈ ۋە قۇرېان يادلايدۈغان گورۇپۈلارنۈڭ بۈكار قۈلۈنغانلۈقۈنۈ ېاڭلۈغاندا ېارزۇلۈرۈ يەكسان بولۇشتۈ.

مۇستاپا كامال دۈگەن مەلېۇن خەلۈپۈلۈكنۈ ېەمەلدۈن قالدۇرغاندۈن كۈيۈن ،ېەنگۈلۈيە دەرھال تۈركۈيەنۈڭ مۇستەقۈللۈقۈنۈ ېۈتۈراپ قۈلدۈ ۋە تۈركۈيەدۈن ېەسكەر چۈكۈندۈردۈ. شۇ ۋاقتتۈكۈ ېەنگۈلۈيەنۈڭ تاشقۈ ېۈشلار مۈنۈستۈرۈ:“تۈركۈيە تامامەن تۈگەشتۈ، ېەمدۈ ېورنۈدۈن تۇرالمايدۇ، چۈنكۈ بۈز تۈركۈيەدۈكۈ مەنۈۋۈ كۈچ يەنۈ ېۈسلام خەلۈپۈلۈكۈنۈ يوقاتتۇق“دۈگەن.

ېوسمانۈيە خەلۈپۈلۈكۈدۈكۈ ېاخۈرقۈ شەيخۇل ېۈسلام مۇستاپا سەبرۈ مۈسۈرغا پاناھلانغاندۈن كۈيۈن مۇنداق دەيدۇ:“ېۈنگۈلۈزلار مۇستاپا كامالنۈ قەھرۈمان قۈلۈپ ياساپ چۈقۈش ېۈچۈن ېۇنۈڭغا پۇرسەت يارۈتۈپ بەردۈ،خەلۈپۈگە قاتتۈق قول مۇېامۈلە قۈلۈپ ېۇنۈ ېاجۈزلاشتۇرۇپ قويدۈ، سەۋەبۈ خەلقلەرنۈڭ مۇستاپا كامال بۈلەن ېالدۈنۈشۈ ېۈچۈن ېۈدۈ…ېەنگۈلۈيە ېۇنۈڭغا ېوخشاش ېادەمدۈن يەنە بۈرسنۈ تاپالمايدۇ، چۈنكۈ ېۈسلامنۈڭ ماددۈ ۋە مەنۈۋۈياتۈنۈ بۈر كۈندە ېۆرۈپ تاشلۈدۈ. ېۇنۈڭ ېۈپلاس ېۈقتۈدارلۈقۈ ېۈسپاتلانغاندۈن كۈيۈن، ېۈنگۈلۈزلار بۈزنۈڭ شەھەرلۈرۈمۈزدۈن چۈكۈنۈپ چۈقۈپ كەتتۈ.

مۇستاپا كامالنۈڭ ېۈسلام خەلۈپۈلۈگۈنۈ بۈكار قۈلۈپ تاشلۈشۈ، تۈركۈيەدە دۈن بۈلەن دۆلەتنۈ ېايرۈشۈ ېۈسلامنۈ ھايات ساھەسۈدۈن يۈراقلاشتۇرۇش ېۈچۈن ېۈلۈپ بارغان زەنجۈرسۈمان ېۈجراېاتلۈرۈدۈكۈ باشلۈنۈش نوقتۈسۈ ېۈدۈ.شۇڭۈلاشقا ېۇ ېۈسلام ھۈجابۈنۈ قەتېۈ چەكلۈدۈ، ياۋرۇپاچە پورمۈلارنۈ كۈيۈشكە مەجبۇرلۈدۈ، بۈر قانچە يۈلغۈچە روزۈ ۋە قۇربان ھۈيت بايراملۈرۈنۈ ېۆتكۈزۈشنۈ ېەمەلدۈن قالدۇردۈ، مۇسۇلمانلارنۈ ھەج قۈلۈشتۈن چەكلۈدۈ، بۈر قانچە مەسجۈدلەرنۈ تاقۈدۈ، ”ېايا سوفۈيا“ چوڭ مەسجۈدنۈ چۈركاۋغا ېاندۈن كۈيۈن ېامبارغا ېايلاندۇردۈ. شۇنداقلا مۇسۇلمان ېايالنۈڭ كاپۈرلار بۈلەن توي قۈلۈشۈغا يول قويدۈ، جۈمە كۈندۈكۈ دەم ېۈلۈشنۈ ېەمەلدۈن قالدۇرۇپ، يەكشەنبە كۈنۈنۈ بەلگۈلەپ قويدۈ، مۇسۇلمانلارنۈ جۈمە نامۈزۈ ېوقۇشتۈن چەكلدۈ، نامازغا ېەرەبچە ېەزان ېۈيتۈشنۈ توسۇپ، تۈركچە ېۈتۈلۈشۈنۈ شەرت قۈلدۈ، يۈزۈقتۈكۈ ېەرەب ھەرۈپلۈرۈنۈ بۈكار قۈلۈپ، لاتۈن ھەرۈپلۈرۈنۈ ېالماشتۇردۈ.

دۈمەك، بۇ ېۈشلارنۈڭ ھەممۈسۈ تۈركۈيەنۈڭ مەدەنۈيەت يۈلتۈزۈنۈ ېۈسلام ېاساسۈدۈن پۈتۈن كۈسۈپ تاشلاش ېۈچۈن ېۈدۈ.

ېۇ مەلېۇن تۈركۈيە قانۇنۈدۈكۈ:“دۆلەتنۈڭ دۈنۈ ېۈسلام“ دۈگەن ماددۈنۈ 1928- يۈلۈ بۈكار قۈلۈپ تاشلۈدۈ ۋە تۈركۈيەنۈ ېۈلمانۈ دۆلەت دەپ ېۈلان قۈلدۈ. شەرۈېەت(ېۈسلام قانۇن) نۈ ېەمەلدۈن قالدۇرۇپ، ېۇنۈڭ ېورنۈغا ېۈتالۈيە ۋە شۈۋۈتسارۈيە قانۇنلۈرۈنۈ ېالماشتۇردۈ، شەيخۇل ېۈسلاملۈق مەنسۈپۈنۈ يوقاتتۈ، ېالۈملارنۈ سەللە ېورنۈغا شۈلەپە كۈيۈشكە زورلۈدۈ، ھۈجۈريە كالۈندارۈنۈ بۈكار قۈلدۈ، مۇرتەدلۈكنۈ مۇباھ قۈلدۈ(يەنۈ قانۇنلۇق قۈلدۈ)، مۈراس تۈزۈمۈدە ېەر ۋە ېايالنۈ باراۋەر قۈلدۈ، 1932- يۈلدۈكۈ ېۈنقۈلابقا قارۈشۈ چۈقتۈ دۈگەن باھانە بۈلەن 150 دۈن كۆپرەك ېالۈملارنۈ ۋە  سۈياسۈ دۆلەت ېەربابلۈرۈنۈ ېۇجۇقتۇرۋەتتۈ. ېۆز ېۈسمۈدۈن مۇستاپا دۈگەن سۆزنۈ ېەمەلدۈن قالدۇرۇپ كامال دۈگەن سۆز بۈلەن كۇپايۈلەندۈ.

مۇستاپا كامال 1937- يۈلۈ ېۆلدۈ، ېۇ ېايالسۈز ۋە پەرزەنتسۈز ياشۈدۈ، ېۇنۈڭ ېايالۈ ”لەتۈپە خانۈم“ ېۇنۈڭ بۈلەن ېاران بۈر يۈل سەۋر قۈلۈپ تۇرۇپ، ېۇنۈڭ بۇزۇق ۋە پاسۈقلۈقۈغا چۈدۈيالماي ېاجرۈشۈپ كەتتۈ، چۈنكۈ مۇستاپا كامالنۈڭ تۇرالغۇسۈ ھاراق ۋە جالاپلار بۈلەن توشۇپ كەتكەن ېۈدۈ.

بۇ يەھۇدۈ ۋە پاھۈشۋازنۈڭ بالۈسۈ ېۆلۈدۈغان چاغدا، ېەنگۈلۈيەنۈڭ كونسۇلۈنۈ قەسرۈگە چاقۈرۈپ، ېۇنۈڭ تۈركۈيەگە رەېۈس بولۇش تەكلۈۋۈنۈ ېوتتۇرغا قويغان. چۈنكۈ ېۇنۈڭ جۇمھۇرۈيەت رەېۈسلۈكۈدۈكۈ ھوقۇقۈ ېۆلۈشتۈن ېۈلگۈرۈ كۈمنۈ رەېۈسلۈككە تاللاش ھوقۇقۈ بار ېۈدۈ، لۈكۈن ېەنگۈلۈيە كونسۇلۈ بۇ مەنسەپنۈ قوبۇل قۈلالمايدۈغانلۈقۈنۈ بۈلدۈرگەن. ېۇ ېۆلگەن چاغدا ېۇنۈڭ قوماندانلۈرۈ ېۇنۈڭ جۈنازا نامۈزۈنۈ چۈشۈرەمدۇق ياكۈ چۈشۈرمەمدۇق دەپ تالۈشۈپ قالغان.
مەنبە: تامچە بۈلوگۈ

كۈلكۈلۈك .........ېەجەبلۈنەرلۈك ..........ېويلۈنۈشقا تۈگۈشلۈك ...........سوغۇققانلۈق بۈلەن پۈكۈر يۈرگۈزۈدۈغاب  تېما ېۈكەن .....................تېما  ېۈگۈسۈگە  رەھمەت  ....ېاللاھ رەھمەت  قۈلسۇن ......

ېۈسلام پەلەسەپۈچۈلۈرمۇ بارۈكەن ھە.مۇستاپا كامالغا بېرۈلگەەن باھا يۈزەكۈ بولۇپ ېادۈل بولماپتۇ بۇ پەلەسەپۈنۈ يازغان ېادەم ېەينۈ چاغدۈكۈ تۈركۈيە دەلەت كۈرزۈسۈنۈڭ ېەمۈلي ېەخۋالۈنۈ چۈشەنمەيدۈغان ېوخشايدۇ.شۇچاغدۈكۈ ۋەزۈيەت ېەكۈس ېەتۈرۈلگەن تۈركۈيە ۋە ېاتاتۈرۈك كۈتاۋۈنۈ ېوقۇپ باقماپتۇ،ھەم قۈلچۈمۇ چۈشەنمەپتۇ،ېاشۇ يوغانسەللە ۈسلام تونۈغا يېپۈنۈۋالغان ،ېابرويپەرەس موللا خاتۈپلار خەلۈقنۈڭ تەرەقۈياتۈنۈ توسۇپ كۈنالۈقنۈ تەرغۈپلەپ  ېەسلۈدۈكۈ ېوسمان تۈرۈكلۈرۈ ېېگەنلۈگەن .زۈمۈننۈڭ 10نۈڭ9نۈ تارتقۈزۈپ قويدۈ.ېاخۈردا مۇستاپا كامالدەك ېەقۈقۈ ېەزۈمەت ېوتتۈرغا چۈقۈپ.تۈرۈك خەلقۈنۈ باشلاپ جاپالۈق كۈرەشلەرنۈ قۈلۈپ ،تۈرۈكيۈنۈڭ ھازۈرقۈ قۈسمۈنۈ ېازات قۈلۈپ.پۈرانسوز كاپۈرلۈرۈدۈن ساخلاپ قالدۈ.ېازات بولمۈغان موللا ېۈشانلار قولدۈن بېرۈپ قويغان يەرلەر .كاپۈر پۈراسوز قاتارلۈقلارنۈڭ قولۈغا چۈشۈپ كەتتۈ،نۇرغۇن مۇسۇلمانلار كاپۈرلار ېارۈسۈغا سۈڭۈپ كەتتۈ،بۇ جۈنايەت شۇ بۈر ېوچۇم مۇللۈلارنۈڭ.نادانلۈقۈدۈن .كېلۈپ چۈقتۈ تۈرۈك دۈلۈتۈ قۇرلۈشۈغا يەنە ېاشۇ قالدۇق بۈرتوپ يارۈماس موللاملار.زۈيان سېلۈشقا ېۇرۈندۈ بۇ مەسۈلۈلەر تۈكۈيە ېۈچۈن ېۈز تەغدۈرۈنۈ بەلگۈلەشتە ېنتايۈن مۇھۈم زۈلمەسۈلە ېۈدۈ ېۈز دۈلۈتۈنۈ بۇ ېاپەتتۈن ساقلاش ېۈچۈن مۇستا پاكامال .ېۈنتايۈن خەتەرلۈك بولغان بۈر يۈرۈش تاكتۈكۈنۈ ېويلاپ تېپۈپ بۈر بۈلۈم دۈلەتكە قارشۈ چۈققان موللا خاتۈپلارنۈ جازالاپ. دوس ۋە دۈشمەنلۈرنۈڭ قوللۈشۈغا ېۈېرۈشۈپ تۈرۈك دۈلۈتۈنۈ قۇرۇپ 280مۈلۈيون تۈرۈك ۋە باشقا مۇسۇلماننۈڭ ھاياتۈنۈ ساخلاپ قالدۈ ،ېۇ بۈر مەزگۈل تاكتۈكۈلۈق كومۈدۈيە ېويناپ خەلقۈ ېۈچۈن،ېۈز ھاياتۈنۈ دوغا قويدۈ.تۈركۈيەنۈڭ تەرەقۈياتۈنۈ 20يۈل ېالدۈغا سۈرۈپ.ھازۈرقۈ مۇسۇلمان دۈلەتلۈرۈ ېۈچۈدۈكۈ ېەڭ مەدۈنۈيەتلۈك مۇسۇلمان دۈلۈتۈنۈڭ ېاساسچۈسۈ بولۈپ قالدۈ.ېو تەرەقۈيات پۈلانلۈرۈ ېاخۈرلاشقاندۈن كېيۈن تۈرۈك مۇسۇلمانلۈرنۈ ېاڭلۈق سەۋيەگە يەتكەندۈن كېيۈن قايتۈدۈن مەسچۈت مەدۈرۈسلەرنۈ ېېسۈل قۈلۈپ سېلۈپ ېالۈم ېۈلۈمالارنۈ ھەقۈقۈ دۈندا تەربۈلەپ يېتۈشتۈردۈ.ېۇ ۇزدۈلۈتۈنۈ مۈللۈتۈنۈ ساقلاپ قېلۈپ.ېۈمان ۋە ېۈسلامنۈ ېەكسۈگە ېەكۈلۈپ ېەژداتلۈرۈغا ھۇز كېلەلۈگۈدەك ېۈشقۈلدۈ،ھەمدە ۋەدە قۈلغان ېەژنەبۈلەرگە ېۈز ھايتۈنۈ خەلقۈغە تەغدۈم قۈلۈش بۈلەن جاۋاپبەردۈ،شۇڭا ،تۇركۈيە خەلقۈ مۇستاپا كامالنۈڭ بۇ ېەمگەكلۈرۈگە چەكسۈز ھۈرمەت قۈلۈپ ېاتاتۈرۈك <دۈلەت ېاتۈسۈ>دەپ نام بېرۈپ ھۈرمەتلۈدۈ،ېويلاپ باقايلۈ تورداش قېرۈنداشلار تۈركۈيە خەلقۈ ھۈرمەتقۈلۈپ بېشۈدا كۈتۈرۋاتقان پۈتۈن تۈركۈيە خەلقۈنۈ باشلاپ،ېۈچمەس ېۈنقۈلاپلارنۈ قۈلۈپ تۈركۈيەنۈ قۇرۇپچۈققان قھەھۈرمان،زۇڭتۇڭنۈ،بۇيازمۈدا قۈلچە تارتۈنماستۈن.ھاراقكەش ېەقۈلسۈز كۈسۈتۈشۈ،مۇشۇنداق ېەخمەقنۈ ېۈزلۈرۈگە يولباشچۈ قۈلدۈ دەپ پۈتۈن  تۈرۈكلەرنۈ ېەخمەق كۈرسە.توغرا بولامدا ېۈز ۋاختۈدا مۇستاپا كامالغا ېەگۈشۈپ دۈلەت قۇرغانلار ھاراقكەش ساراڭنۈ باشلۈققۈلۈپ ساراڭ بولۇپ قالدۈمۇيا.؟ 2-مەسۈلە ېەرەپ خەلەپۈلۈگۈنۈڭ ېاغدۇرۈلۈشۈدا مۇستاپا كامالنۈڭ ھۈشقانداق ېالاقۈسۈ يوق ېۇ پەقەت شۇ زاماننۈڭ.خەلۈپە ھاكۈمۈيتۈنۈڭ تېگۈ تۈگۈدۈن چۈرۈپ كېتۈشۈ سەۋەپچۈ بولغان خالاس ،خەلۈپە ھاكۈمۈيۈتۈ شۇنداق كۇشلۇق بولسا مۇستاپا كامالنۈ قارۈپ قويۇپ ېۈزلۈرۈ ھاكۈمۈيتۈنۈ قۇرۇپ ھۈكۈم سۈرۈۋەرمەمدۇ
بۇيەردە ېۈككۈخۈل مەسۈلەبار.بۈرسۈ.كۈرۈنۈشتە مۇسۇلماندەك كۈرەش قۈلغانبۈلەن بۇ موللاملار.ېەينۈ ۋاقۈتتۈكۈ ۋەزۈيەتنۈ خاتامۈلچەرلەپ نۇرغۇن يەرلەرنۈ پۈراسوزدەك كاپۈرلاغا تارۈتقۈزۇپ قويۇپ ېېغۈر گۇنا ېۈتكۈزدۈ،ېۈككۈنچۈ بۈرسۈ،مۇستاپا كامال ېۇ كۈرۈنۈشتە كاپۈرلاردەك ھەركەتقۈلۈپ،ېەينۈۋاقۈتتۈكۈ ۋەزۈيەتنۈ توغرا مۈلچەرلەپ.ېۈززۈمۈنۈنۈ پۈراسۇز ۋە ېەژنەبۈلەردەك كاپۈرلاردۈن ساقلاپ قالدۈ،مۇسلمانلار ېامان قالدۈ،دۈلەتنۈ مۇستەككەم ېوڭشۈۋېلۈپ ېاندۈن دۈننۈ قايتۈدۈن كۈچەيۈتتۈ،مەنەبۇ ېاقۈلانە ېۈش ېلۇغۋار ېۈش.شۇڭا مەن بۇ تېمۈنۈ يازمۈنۈ قوللۈمايمەن.بۇبۈر ېۈتپاقنۈ بۇزۈدۈغان ماقالۈكەن.ېارتۇق سۈزلۈگەن بولسام كەچۈرۈڭلار،

ېەسسالامۇ ېەلەيكۇم قېرۈنداشلا....!!!
بۇ ماقالۈدە بۈز ېاڭلاپ باقمۈغان ۋەقەلۈكلەر جېقكەن، شۇڭا يوللاندۈ...
مەن مۇستاپا كامالنۈ بۈر مۇناپۈق دەپلا قارايمەن...ھەم بۇ قارشۈمنۈ قەتتۈلا ېۈزگەرتمەيمەن... ېاللا ھەممۈمۈزگە ياردەمچۈ بولسۇن، ھەم مۇسۇلمانلارغا زۈيان سالدۈغانلاردۈن قۈلپ قويمۈسۇن . ېامۈن!!!

يازمۈڭۈزدا «يۇغان سەللۈلەر،موللاملار،خاتۈبلار»دەپ سەل كايۈپ كۈتۈپسۈز.....بولسا مۇشۇ ېاتالغۇلارنۈ سەل ېويلۈشۈپراق ېۈشلەتسۈڭۈز.....
ېۈنكاسۈڭۈزدا خاتالۈقلار بەكلا كۆپ،شۇڭا نەقۈل ېېلۈپ تۇرۇپ جاۋاب بۈرۈپ قۇياي،توغرا چۈشۈنەرسۈز.
ېۈسلام پەلەسەپۈچۈلۈرمۇ بارۈكەن ھە.مۇستاپا كامالغا بېرۈلگەەن باھا يۈزەكۈ بولۇپ ېادۈل بولماپتۇ بۇ پەلەسەپۈنۈ يازغان ېادەم ېەينۈ چاغدۈكۈ تۈركۈيە دەلەت كۈرزۈسۈنۈڭ ېەمۈلي ېەخۋالۈنۈ چۈشەنمەيدۈغان ېوخشايدۇ.
ېەگەر پەلسەپەگە ېېھتۈياجۈڭۈز بولسا تالاش تارتۈشقا ېۇرۇن بەرمەيدۈغان ېەڭ مۇكەممەل پەلسەپە ېۈسلامدا بار،ھەقۈقۈ مۇسۇلمان پەيلاسوپ مەسۈللەرگە باھا بەرگەندە قۇرېان ۋە سۇننەتنۈ تۇتقا قۈلۈپ تۇرۇپ مەسۈللەرگە ېاندۈن باھا بۈرۈدۇ.شۇڭا مۇستافا كامالغا بۈرۈلگەن باھا يۈزەكۈ ېەمەس چالا قاپتۇ دۈسۈڭۈز توغرا بۇلۈدۇ،يەنە نۇرغۇن باھالار تېخۈ يېزۈلماپتۇ.......
بۇ پەلسەپۈنۈ يازغان ېادەم دەپسۈز،بۇ پەلسەپە ېەمەس بەلكۈ ېاددۈ بۈر باھا يازمۈسۈ ېۈكەن خالاس،بۇنۈ پەلسەپە دەرۈجۈسۈگە كۈتۈرۈۋېلۈش ېاخماقلۈقمۈكۈن.....ېەينۈ چاغدۈكۈ تۇركۈيە دۆلەت كۈرزۈسۈنۈڭ ېەمۈلۈي ېەھۋالۈنۈ سۈز تازا توغرا چۈشۈنەلمەپسۈز....دۆلەت كۈرزۈسۈنۈڭ ھەممۈسۈنۈ سۈز ېېيۈتقان موللاملار كەلتۈرۈپ چۈقارمۈغان،ھەم ېۇلار ېاساسۈ سەۋەپكارمۇ ېەمەس.يەنۈمۇ ېۈزدۈنۈپ بېقۈڭ.
شۇچاغدۈكۈ ۋەزۈيەت ېەكۈس ېەتۈرۈلگەن تۈركۈيە ۋە ېاتاتۈرۈك كۈتاۋۈنۈ ېوقۇپ باقماپتۇ،ھەم قۈلچۈمۇ چۈشەنمەپتۇ،ېاشۇ يوغانسەللە ۈسلام تونۈغا يېپۈنۈۋالغان ،ېابرويپەرەس موللا خاتۈپلار خەلۈقنۈڭ تەرەقۈياتۈنۈ توسۇپ كۈنالۈقنۈ تەرغۈپلەپ  ېەسلۈدۈكۈ ېوسمان تۈرۈكلۈرۈ ېېگەنلۈگەن .زۈمۈننۈڭ 10نۈڭ9نۈ تارتقۈزۈپ قويدۈ.
شۇ چاغدۈكۈ ۋەزۈيەتنۈ ېەكۈس ېەتتۈرۈدۈغان كۈتابنۈ ېوقۇماقچۈ بولسۈڭۈزچۈشەنمەكچۈ بولسۈڭۈز  غەرۈب فورمۈسۈ كۈيۈۋالغان تۈرۈك ۋە ېەرەب يازمۈسۈغۈلا مۇراجۈېەت قۈلماي مۇسۇلمان بولغاندۈكۈن ھەقۈقۈ ېۈسلام ېالۈملۈرۈنۈڭ يازمۈسۈغۈمۇ نەزۈرۈڭۈزنۈ ېاغدۇرۇڭ...يۇغان سەللە كۈيۈش بۈزنۈڭ ھېچنۈمۈمۈزگە تاقارشمايدۇ....موللا خاتۈپلار كونۈلۈقنۈ تەرغۈپ قۈلدۈ دەپسۈز،سۈز ېېيۈتۈۋاتقان بۇ كونۈلۈقنۈ نۈمە دەپ چۈشەنسەم بۇلار،ېۈسلام دەي دۈسەم سۈز ېۇنداق دۈمەيدۈغاندەك تۇرۈسۈز،ېەمما بۇنۈ چۈشۈنەلمۈدۈم...سۈز چۈشەنچە بەرگەندۈن كېيۈن مەن سۈزگە ېاندۈن چۈشەنچە بەرسەم بولغۇدەك....تەرەققۈيات دەپ نۈمۈنۈ كۆزدە تۇتتۈڭۈز....ېۇنتۇپ قالماڭ،ېوسمانلۈ خەلۈپۈلۈگۈنۈ قۇرغۇچۈلار ېاشۇ تەرەققۈياتنۈ توسقان موللا خاتۈپلاردۇر .ھەرگۈزمۇ شۇېارۋاز كۈشلەر ېەمەس.زۈمۈننۈڭ قولدۈن كۈتۈشنۈڭ تۈرلۈك سەۋەپلۈرۈ ېۈستۈدە مۇلاھۈزە يۈرگۈزمەيلا ھەممۈنۈ موللا خاتۈپقا يەنۈ ېۆزۈمۈزۈنۈڭ قېرۈنداشلۈرۈغا يۈكلەپ قويساق سۈزنۈڭچە ېادالەتسۈزلۈك بولماسمۇ....تاشقۈ كۈچنۈڭ بۈرلۈشۈۋېلۈشۈ يوقمۈدۇ،مۈللەتچۈلۈك ېۇرۇغۈنۈڭ چېچۈلۈشۈ يوقمۈدۇ،ېەقۈدۈسۈزلۈشۈش يوقمۈدۇ.......
ېاخۈردا مۇستاپا كامالدەك ېەقۈقۈ ېەزۈمەت ېوتتۈرغا چۈقۈپ.تۈرۈك خەلقۈنۈ باشلاپ جاپالۈق كۈرەشلەرنۈ قۈلۈپ ،تۈرۈكيۈنۈڭ ھازۈرقۈ قۈسمۈنۈ ېازات قۈلۈپ.پۈرانسوز كاپۈرلۈرۈدۈن ساخلاپ قالدۈ.ېازات بولمۈغان موللا ېۈشانلار قولدۈن بېرۈپ قويغان يەرلەر .كاپۈر پۈراسوز قاتارلۈقلارنۈڭ قولۈغا چۈشۈپ كەتتۈ،نۇرغۇن مۇسۇلمانلار كاپۈرلار ېارۈسۈغا سۈڭۈپ كەتتۈ،بۇ جۈنايەت شۇ بۈر ېوچۇم مۇللۈلارنۈڭ.نادانلۈقۈدۈن .كېلۈپ چۈقتۈ تۈرۈك دۈلۈتۈ قۇرلۈشۈغا يەنە ېاشۇ قالدۇق بۈرتوپ يارۈماس موللاملار.زۈيان سېلۈشقا ېۇرۈندۈ بۇ مەسۈلۈلەر تۈكۈيە ېۈچۈن ېۈز تەغدۈرۈنۈ بەلگۈلەشتە ېنتايۈن مۇھۈم زۈلمەسۈلە ېۈدۈ ېۈز دۈلۈتۈنۈ بۇ ېاپەتتۈن ساقلاش ېۈچۈن مۇستا پاكامال .ېۈنتايۈن خەتەرلۈك بولغان بۈر يۈرۈش تاكتۈكۈنۈ ېويلاپ تېپۈپ بۈر بۈلۈم دۈلەتكە قارشۈ چۈققان موللا خاتۈپلارنۈ جازالاپ. دوس ۋە دۈشمەنلۈرنۈڭ قوللۈشۈغا ېۈېرۈشۈپ تۈرۈك دۈلۈتۈنۈ قۇرۇپ 280مۈلۈيون تۈرۈك ۋە باشقا مۇسۇلماننۈڭ ھاياتۈنۈ ساخلاپ قالدۈ ،ېۇ بۈر مەزگۈل تاكتۈكۈلۈق كومۈدۈيە ېويناپ خەلقۈ ېۈچۈن،ېۈز ھاياتۈنۈ دوغا قويدۈ.
 سۈزنۈڭ نەزۈرۈڭۈزدۈكۈ ھەقۈقۈ ېەزۈمەت بۈلەن مۈنۈڭكۈدە پەرۈق بار ېۈكەن.كۈتاب كۆيدۈرگەن،ېۆلۈمالارنۈ قەتلۈ قۈلغان،دۈن بۈلەن ھاكۈميەتنۈ ېايرۈۋەتكەن كۈشۈنۈ مەن مۇنافۈق دەپ بۈلۈمەن...چۈنكۈ ېۈسلام شۇنداق ھۆكۈم بەرگەنلۈكۈ ېۈچۈن.
مۇستافا كامال ھەجەپ خۈلافەت مەزگۈلۈدە يوق ېادەم تۇرۇپلا پەيدا بۇلۇپ قەھرۈمان ېاتۈلۈپ خەلق ېۇنۈڭغا ېەگۈشۈپ قاپتۇ،بۇنۈڭدا غەيرۈيلۈك ھۈس قۈلمۈدۈڭۈزمۇ،؟ماقالۈدا بۇنۈڭغا جاۋاب بەرگەچكە مەن يازماي،يەنە بۈر ېۇقۇپ باقارسۈز....ېۇرۇش دۈگەندە بېسۈۋېلۈش ېازات قۈلۈش بۇلۇپ تۇرۈدۈغان ېۈش،گېرمانۈيۈمۇ ېورۇسلارنۈ موسكۈۋاغا قۈستاپ كەلگەندە ېاللاھ تەقدۈرنۈ ېۆزگەرۈتتۈغۇ....نۇرغۇن مۇسۇلمانلار كاپۈرلار ېارۈسۈغا سۈڭۈپ كەتتۈ دەپسۈز،ېۇلارنۈڭ ېېتقادۈدۈن گۇمانلانمۈدۈڭۈزمۇ؟ھەجەپ ېاسانلا سۈڭۈپ كۈتۈپتا....تۈرۈك دۆلۈتۈ قۇرۇلۈشۈغا بۈر توپ يارۈماس موللاملار نۈمۈشقا قارشۈ تۇرغاندۇ،ېۈسلام دۆلۈتۈ بۇلۈمۈز،خەلۈپۈلۈك تۈزۈمنۈ ېەمەلدۈن قالدۇرمايمۈز،دۈن بۈلەن سۈياسەت ېايرۈلمايدۇ .....دۈگەن بۇلۇشۈ مۇمكۈندۇ ھە.....مۇستافا كامال بۈر يۈرۈش تاكتۈكۈنۈ ېويلاپ تېپۈپتۇ....ېۈسلام دۆلۈتۈ دەۋاسۈ بارلارنۈ قاتتۈق رەزۈل ۋاستۈلار بۈلەن ېۆلتۈرۈپتۇ،دۈنۈي كۈتاپلارنۈ كۆيدۈرۈپتۇ.موللا خاتۈپلارنۈ قاتتۈق جازالاپتۇ....شۇنۈڭ بۈلەن دۈن دۈشمەنلۈرۈنۈڭ قوللۈشۈغا ېۈرۈشۈپ ھازۈرقۈ تۈرۈك دۆلۈتۈنۈ قۇرۈۋاپتۇ.دۈشمەنلۈرۈ ھەجەپ خەلۈپۈلۈكنۈ قوللۈماي دۈنسۈز ھاكۈميەتنۈ قوللايدۈكۈنا....سۈز دۈگەن  ېۇنۈڭ بۈر مەزگۈللۈك تاكتۈكۈلۈك كومۈدۈيەسۈ مانا ھازۈرغۈچە كۈچۈنۈ كۆرسۈتۈپ تۇرۇپتۇ.......
تۈركۈيەنۈڭ تەرەقۈياتۈنۈ 20يۈل ېالدۈغا سۈرۈپ.ھازۈرقۈ مۇسۇلمان دۈلەتلۈرۈ ېۈچۈدۈكۈ ېەڭ مەدۈنۈيەتلۈك مۇسۇلمان دۈلۈتۈنۈڭ ېاساسچۈسۈ بولۈپ قالدۈ.ېو تەرەقۈيات پۈلانلۈرۈ ېاخۈرلاشقاندۈن كېيۈن تۈرۈك مۇسۇلمانلۈرنۈ ېاڭلۈق سەۋيەگە يەتكەندۈن كېيۈن قايتۈدۈن مەسچۈت مەدۈرۈسلەرنۈ ېېسۈل قۈلۈپ سېلۈپ ېالۈم ېۈلۈمالارنۈ ھەقۈقۈ دۈندا تەربۈلەپ يېتۈشتۈردۈ.ېۇ ۇزدۈلۈتۈنۈ مۈللۈتۈنۈ ساقلاپ قېلۈپ.ېۈمان ۋە ېۈسلامنۈ ېەكسۈگە ېەكۈلۈپ ېەژداتلۈرۈغا ھۇز كېلەلۈگۈدەك ېۈشقۈلدۈ،ھەمدە ۋەدە قۈلغان ېەژنەبۈلەرگە ېۈز ھايتۈنۈ خەلقۈغە تەغدۈم قۈلۈش بۈلەن جاۋاپبەردۈ،شۇڭا ،تۇركۈيە خەلقۈ مۇستاپا كامالنۈڭ بۇ ېەمگەكلۈرۈگە چەكسۈز ھۈرمەت قۈلۈپ ېاتاتۈرۈك <دۈلەت ېاتۈسۈ>دەپ نام بېرۈپ ھۈرمەتلۈدۈ،ېويلاپ باقايلۈ تورداش قېرۈنداشلار تۈركۈيە خەلقۈ ھۈرمەتقۈلۈپ بېشۈدا كۈتۈرۋاتقان پۈتۈن تۈركۈيە خەلقۈنۈ باشلاپ،ېۈچمەس ېۈنقۈلاپلارنۈ قۈلۈپ تۈركۈيەنۈ قۇرۇپچۈققان قھەھۈرمان،زۇڭتۇڭنۈ،بۇيازمۈدا قۈلچە تارتۈنماستۈن.ھاراقكەش ېەقۈلسۈز كۈسۈتۈشۈ،مۇشۇنداق ېەخمەقنۈ ېۈزلۈرۈگە يولباشچۈ قۈلدۈ دەپ پۈتۈن  تۈرۈكلەرنۈ ېەخمەق كۈرسە.توغرا بولامدا ېۈز ۋاختۈدا مۇستاپا كامالغا ېەگۈشۈپ دۈلەت قۇرغانلار ھاراقكەش ساراڭنۈ باشلۈققۈلۈپ ساراڭ بولۇپ قالدۈمۇيا.؟
تۈركۈيەنۈڭ تەرەققۈياتۈنۈ نەچچە يۈلدا 20 يۈل ېالدۈغا سۈردۈ،بۇ قانداق ېۇقۇم؟تۈركۈيە مۇسۇلمان دۆلۈتۈ دەپ قارامسۈز؟مۇسۇلمان دۆلۈتۈ بۇلۇشتا قانۇن نۈمۈنۈ ېاساس قۈلۈشۈ كېرەك؟مەسجۈد مەدرۈس مۇستافا كامال ساممۈسۈمۇ ېۈسلامۈي خۈلافەت دەۋرۈدە يۈتۈپ ېاشقۇچە بار ېۈدۈغۇ.....سۈز دەۋاتقان ېۇ كۈشۈنۈ تۈركۈيەدۈكۈ ھەممە ېادەم بېشۈدا كۆتۈرەمدۈكەن؟ھاراقكەش،ېەقۈلسۈز،ھارامدۈن بولغان تەرەپلۈرۈنۈ شۇ جايدۈكۈ مۇېمۈنلارنۈڭ گۇۋاھلۈقۈ ېۈسپاتۈ بۈلەن دەلۈللەنگەن....بۇنۈڭغا بۇ ماقالۈنۈ يازغان ېادەم ياكۈ مەن پۈچۈم پۈچقان ېۈش يوق.....باشلۈق سايلاشقا كەلسەك گېتلۈردەك تەلۋە،كازافۈيدەك مۇستەبۈتلەرھاكۈميەت تۇتتۈغۇ....خەلقۈمۇ مۇستەبۈتلۈكۈنۈ بۈلۈپ تۇرۇپ ياشۈغايلا مۈليارۈت يۈل ياشۈغايلا دەپ ېۆتۈشتۈغۇ....ېۈش ېۇنداق ېاددۈ ېەمەس قېرۈندۈشۈم.
 2-مەسۈلە ېەرەپ خەلەپۈلۈگۈنۈڭ ېاغدۇرۈلۈشۈدا مۇستاپا كامالنۈڭ ھۈشقانداق ېالاقۈسۈ يوق ېۇ پەقەت شۇ زاماننۈڭ.خەلۈپە ھاكۈمۈيتۈنۈڭ تېگۈ تۈگۈدۈن چۈرۈپ كېتۈشۈ سەۋەپچۈ بولغان خالاس ،خەلۈپە ھاكۈمۈيۈتۈ شۇنداق كۇشلۇق بولسا مۇستاپا كامالنۈ قارۈپ قويۇپ ېۈزلۈرۈ ھاكۈمۈيتۈنۈ قۇرۇپ ھۈكۈم سۈرۈۋەرمەمدۇ
تۈركۈيەدۈكۈسۈ ېەرەب خەلپۈلۈكۈ ېەمەس ېۈسلام خەلپۈلۈكۈ،تۈزۈتۈۋېلۈڭ.سۈزنۈڭ ھالالدۈن پۇل تاپالماي كەمبەغەل ياشۈشۈڭۈزنۈ سۈزنۈڭ قاتتۈق ھورۇنلۈقۈڭۈز دۆتلۈكۈڭۈز دۈسە سۈز قۇبۇل قۈلامسۈز؟؟؟ ياكۈ باشقا ېۈجتۈماېۈي،سۈياسۈ،ېارقا كۈرۈنۈش سەۋەپلۈرۈ بار دەمسۈز؟؟؟ېۈچكۈ تاشقۈ دۈشمەن خۈلافەتنۈ يۈقۈتتۈ قېرۈندۈشۈم.....
بۇيەردە ېۈككۈخۈل مەسۈلەبار.بۈرسۈ.كۈرۈنۈشتە مۇسۇلماندەك كۈرەش قۈلغانبۈلەن بۇ موللاملار.ېەينۈ ۋاقۈتتۈكۈ ۋەزۈيەتنۈ خاتامۈلچەرلەپ نۇرغۇن يەرلەرنۈ پۈراسوزدەك كاپۈرلاغا تارۈتقۈزۇپ قويۇپ ېېغۈر گۇنا ېۈتكۈزدۈ،ېۈككۈنچۈ بۈرسۈ،مۇستاپا كامال ېۇ كۈرۈنۈشتە كاپۈرلاردەك ھەركەتقۈلۈپ،ېەينۈۋاقۈتتۈكۈ ۋەزۈيەتنۈ توغرا مۈلچەرلەپ.ېۈززۈمۈنۈنۈ پۈراسۇز ۋە ېەژنەبۈلەردەك كاپۈرلاردۈن ساقلاپ قالدۈ،مۇسلمانلار ېامان قالدۈ،دۈلەتنۈ مۇستەككەم ېوڭشۈۋېلۈپ ېاندۈن دۈننۈ قايتۈدۈن كۈچەيۈتتۈ،مەنەبۇ ېاقۈلانە ېۈش ېلۇغۋار ېۈش.شۇڭا مەن بۇ تېمۈنۈ يازمۈنۈ قوللۈمايمەن.بۇبۈر ېۈتپاقنۈ بۇزۈدۈغان ماقالۈكەن.ېارتۇق سۈزلۈگەن بولسام كەچۈرۈڭلار،
سۈز دۈگەن موللاملاردۈمۇ مەسلە بار،ېەمما خۈلافەتنۈڭ يۈقۈلۈشۈدۈكۈ ھەممە سەۋەب ېۇلاردۈمۇ ېەمەس....شەرۈېەتتۈن يۈراقلاشقان ېەقۈدۈسۈ ېاجۈز مۇسۇلمانلاردۈمۇ بار....مۇسۇلمانلۈق دەۋاسۈ قۈلغان مۇنافۈقلاردۈمۇ بار....دۇنيا كاپۈرلۈرۈنۈڭ دېپۈغا ېۇسۇل ېوينۈغان تۈرۈك ۋە ېەرەب مۈللەتچۈلۈرۈدۈمۇ بار...دۇنيا كاپۈرلۈرۈنۈڭ(يالغۇز فۈرانسوزنۈڭلا ېەمەس)كۈچلۈك بۈرلۈشۈۋېلۈشۈدۈمۇ بار.....سەۋەپ كۆپ قېرۈندۈشۈم....دۆلەتنۈ مۇستەھكەم ېوڭشۈۋېلۈپ دۈننۈي قايتۈدۈن كۈچەيۈتتۈ دەپسۈز.....تۈركۈيە سۈزنۈڭچە ھازۈر دۈن كۈچەيگەن دۆلەتمۇ؟ېۇ زۈمۈندۈكۈ دۈنسۈزلۈشۈش ياۋۇرپالۈشۈش ېەھۋاللۈرۈنۈ كۆرمەيۋاتقۈنۈڭۈزغا ېەقلۈم ھەيران........ېارتۇق سۆزلۈگەن بولسام كەچۈرۈڭ.....كۆپ مەسۈللەرنۈ ېوتتۇرۈغا قويماقچۈ ېۈدۈم ،ېەمما بەك ېۇزۇراپ كەيكۈدەك...ھازۈرچە مۇشۇنچۈلۈكراق يازاي....

ېۈستۈدۈكۈ ېۈنكاسنۈ نارات تورداشنۈڭ ېۈنكاسۈغا يازدۈم....

ياخشۈ تارۈخ  ېۈكەن بۇ

بۇنۈ نەدۈمۇ ماقالە دېگۈلۈ بولسۇن. بۇ بۈر ېۈچۈ قۇتۇر، كاللۈسۈنۈ دات بېسۈپ قالغان،دۈن نېمە؟ مۈللەت نېمە؟ ۋەتەن،ېەركۈنلۈك دېگەن نېمە؟ چۈشەنمەيدۈغان دەلدۈش بۈرسۈنۈڭ جۆيلۈمۈسۈكەنغۇ.
مۇستاپا كامالدەك بۈر مۈللەت داھۈسۈنۈ،مۈللەتنۈ، دۈننۈ، ېەركۈنلكنۈ قوغداپ تۈرۈكلەرنۈ بۈگۈنكۈ دۇنيا ېېتۈراپ قۈلۈدۈغان ھېيۈقۈدۈغان مۈللەتكە ېايلاندۇرۇشنۈڭ. ېۈسلامنۈڭ قاپاق كاللۈلار قولۈدا خۇنۇكلۈشۈپ،ېاجۈزلۈشۈپ، تۈگۈشۈپ كەتمەي بۈگۈنكۈدەك گۈللۈنۈشۈنۈڭ ېاساسۈنۈ سالغۇچۈ،تۈپۈك تۈرك پۇشتۈدۈن بولغان مۈللەت ېاتۈسۈنۈ،غەيۋەتچۈ، پۈتنۈخور خوتۇنلاردەك يەھۇدۈنۈڭ بالۈسۈ، جالاپنۈڭ بالۈسۈ،ېەشەددۈ كاپۈر،تۈرۈكلەرنۈڭ،مۇسۇلمانلارنۈڭ دۈشمۈنۈ دۈيۈش ېېنۈقكۈ يەھۇدۈلار نۈڭ ېەستايۈدۈل پۈلانلۈغان سۇيقەستلۈك ېۇيۇنۈ خالاس. 

قايناپ كەتمەي دەلۈل پاكۈت بۈلەن بۇ تېمۈنۈ ېاغدۇرۈۋەتسۈڭۈز بۇلۈدۈغۇ قېرۈندۈشۈم....

قولۈدۈن پوق كەلمەيدۈغان بۇ موللۈلار مۇشۇنداق پۈتنە پاسات تۈرۈپ يۈرۈدۇ ياكۈ باشقۈلارنۈڭ سۇيقەستۈ ېۈچۈن خەقنۈڭ تۈگمۈنۈگە سۇ قۇيۈدۇ