ساراڭنىڭ ھىكايىسى
يۇرتىمىزدا ياشاپ ئۆتكەن نۇرغۇن كىشى ئۈلۈپ كەتتى ، خۇددى بۇ زىمىنغا پەقەتلا ئاياق بېسىپ باقمىغاندەك نام – نىشانسىز ئۈتۈپ كەتتى،‹‹ تىرىكنىڭ قەدىرىمۇ كۆزيۇمۇلغىچە ›› دەيدىكەن كونىلار ، بۇ جاھاندىن كەتكەن چېغىڭىزدا تىرىكلەرنىڭ ئاغزىدا سىزنى ياد ئىتىپ بىرەر ئىككى ئېغىز گېپىڭىزنىڭ بۇلۇپ قېلىشىمۇ خېلى كاتتا ئىشكەن . تۆۋەندە مەن سىزگە ھىكايىسىنى دەپ بەرمەكچى بولغان 3 ساراڭ ئەسلى ساق تۇغۇلغان ، كېيىن مەدەنىيەت ئىنقىلاۋىدا دۆتلىگىدىنمۇ ياكى باشقا سەۋەپتىنمۇ ئىشقىلىپ تاياق يەپ كاللىسىدىن كەتكەنلەر . بۇ 3 ساراڭ ئۇزۇن ياشىدى ، تېخى مۇشۇ يېقىنقى بىر نەچچە يىلنىڭ ئىچىدە دىيىشىۋالغاندەكلا كەينى – كەينىدىن تۈگەپ كەتتى .
1. ‹‹ قىزىقچى ›› ساراڭ
ئاجايىپ بىر زامانلار بوپتىكەن ، ياشتا چوڭلار بىر يەرگە جەم بۇلۇپ قالغاندا شۇلاردىن ئاڭلايتىم،بەزى قىزىقچىلىقلارنى دەپ كۈلۈشسە ، بەزى ئىشلارنى ئەسكە ئېلىپ كۆز يېشى قىلاتتى .。
بۇ يېزىغا تەكشۈرۈش ئۆمىكى كەلگۈدەك دىگەن خەۋەر كەلدى ، ئەتىرەت ئەزالىرى تەۋرەپ كەتتى ، چۈنكى بۇندىن بۇرۇنقى بىر نەچچە قېتىملىق تەكشۈرۈشتە ئۇ- بۇ سەۋەپلەر بىلەن ئۇلار لاياقەتسىز باھالىنىپ كەتكەن ئىدى .
‹‹ بۇدا قېتىم تەكشۈرۈشتىن قانداقلا قىلمىساق ئۆتمىسەك بولمايدۇ ›› دىيىشتى . يېزا كادىرلىرى ‹‹ ئالدىنقى سەپ ›› كە ئاتلاندى ، دېھقانلارنىڭ ئارىسىغا چۈكۈپ تۇرۇپ خىزمەت ئىشلىدى ،ئۆي – ئۆيلەرگە ماۋزېدۇڭنىڭ رەسىمى چاپلاندى ، ساندۇق ، ئىشكاپلارغا ماۋزېدۇڭ ئۈزۈندىلىرى يېزىلدى ، ھەممە ئەتىرەت ئەزالىرىغا ئۈزۈندە يادلاتتى ، بۇ چاغدا چاتاق چىقتى ، ئەھەت ئىسىملىك بىرسى ئۈزۈندىلەرنى پەقەتلا يادلىيالمىدى ، سېكىرتار ئاچچىغىدا ئۇنىڭ باشلىرىغا نۇقۇپ ، كۆزلىرىگە قۇلىنى چىنەپ ئەدەپلىدى ، لىكىن ئامال بولمىدى ، سېكىرتار ئۇنى بىرسىگە تۇتقۇزدى ، ‹‹ قانداقلا قىلمىسۇن ، بىر ئۈزۈندە يادلىتىسەن ، بولمىسا ھەرئىككىڭگە نۇمۇر يوق ›› .
ئۆگەتكۈچى خېلى ئۇزاق ۋاقىت سەرىپ قىلىپ ئۇنىڭغا بىر ئۈزۈندە يادلاتتى ، قايسى ئۈزۈندىنى دىمەمسىز ؟ ، ئۇلۇق داھىمىز ماۋجۇشىنىڭ ‹‹ ئۇچقۇندىن يانغىن چىقار ›› دىگەن ئەڭ قىسقا ئۈزۈندىسىنى .
تەكشۈرۈش ئۆمىگى كېلىدىغانغا ئىككى كۈن قالغاندا ئەتىرەت ھويلىسىدا يىغىن ئېچىلدى ، سېكىرتار ئۇزۇندىن ئۇزۇن تۈكۈرۈكىنى چاچىرتىپ سۆزلىدى ، يىغىننىڭ ئەڭ ئاخىرقى بىر كۈن تەرتىۋى ئۈزۈندە يادلاش ئىدى ، ئەتىرەت ئەزالىرى بىردىن ئۈزۈندىنى يادلاپ بېرىپ ئۆيىگە بېرىپ خاتىرجەم ئۇيقۇسىنى ئۇخلىسا بۇلاتتى ، ئەھەت بىرىنچى بۇلۇپ ئوتتۇرىغا چىقتى ، چۈنكى ئۇنىڭ ئەڭ قىسقا ئۈزۈندىسىنى ئەستە تۇتۇش ئىقتىدارى ناچارلاپ كېتىپ ئۇزۇن ئۈزۈندىگە كۈچى يەتمىگەن ماك- ماك قېرىدىن بىرى دەۋالسا ئۇ تەس كۈنگە قالاتتى .
ئەھەت ئوتتۇرىغا چىقىپ ئولتۇرغانلارغا قارىدى ، ئۇنىڭ كۆزى سېكىرتارنىڭ كۆزى بىلەن ئۇچىرىشىپ قالدى ، ئىشتىن چاتاق چىقتى ، سېكىرتارنى كۆرۈش بىلەنلا ئۇنىڭ نەچچە كۈندىن بېرى يادلىغان ئۈزۈندىسى ئاقتىمۇ يوق ، كۆكتىمۇ يوق ، خۇددى بىرسى يۇيىۋەتكەندەكلا ئۇنىڭ ئېسىدىن كۆتۈرلۈپ كەتتى ، ئۇغالىلداپ تىتىردى ، ئۇ پەستە ئولتۇرغانلارغا قارىدى ، لىكىن ھىچكىم ئۇنىڭغا ياردەم بىرەلمەيتى ، ئۇ ئۈزۈندىنىڭ بىرەر بۇغۇمىنى بولسىمۇ ئېسىگە كەچۈرۈشكە تىرىشتى ،‹‹ توغرا ، ئوتقا مۇناسىۋەتلىك بىر گەپتەك قىلغان ›› ، بۇ چاغدا سېكىرتانىڭ ‹‹ بولە ، ما .....›› دىگەن سەت كوكىرماش ئاۋازى ئاڭلاندى ، ئۇ غەيرەتكە كېلىپ دىدى ‹‹ ئۇلۇق داھىمىز ماۋجۇشى ئوت ئاپىتىدىن ساقلىنايلى ، دىگەن ›› دىدى ، ئۇنىڭ كۆزى قان تۇلۇپ چاچىراپ كىتەيلا دىگەن بىر جۈپ كۆز بىلەن ئۇچىراشتى ، كۈنىگە ئاران نەچچە پۇڭ نۇمۇرغا ئىشلەپ ، بىر كۈندە بىر قاچا مەنتەڭدەك ئۇماچ بىلەن ئىككى تال زاغرىنى يەپ دۇنيانىڭ راھىتى مۇشۇ دەپ ، ھەتتا بىر خۇتۇن ئېلىپ بېقىشقىمۇ كۆزى يەتمەي ئۆيلەنمىگەن ، ھاياتىدا ھىچقانداق خوۋلۇق كۆرمىگەن بۇ ساددا دېھقان سېكىرتارنىڭ بىر ئېغىز ‹‹ ئۇرە مانى ›› دىگەن ئاۋازى بىلەن تەڭ ئۆزى بىلەن كىچىكىدە بىللە ئوينىغان شۇ تەڭتۇشلىرىنىڭ تايىقى ئاستىدا قالدى ، ئۇرۇپ دەسسەپ پۇخادىن چىقمىغان بىرىنىڭ قۇلىدىكى كالتەك بىلەن بېشىغا ئۇرىۋېتىشى بىلەن ئۇ ساراڭ بۇلۇپ قالدى .
2. ‹‹ تەلۋە ›› ساراڭ
سېكىرتار پۇتى كۆيگەن تۇخۇدەك ئولتۇرالماي قالدى ، بۈگۈن تەكشۈرۈش ئۆمىگى كېلىدىغان كۈنى ، ئەمدى ئىشتىن چاتاق چىقسا بولمايتى ، بۇ ئۇنىڭ بۇندىن كېيىنمۇ مۇشۇ ئورۇندا داۋاملىق ئولتۇرۇش – ئولتۇرلماسلىغى بىلەن مۇناسىۋەتلىك ئىدى ،لىكىن ئۇ تېخىمۇ چوڭ بىر بالا - قازانىڭ ئۆزىگە يېقىنلاپ كېلىۋاتقانلىغىدىن بىخەۋەر ئىدى .
تەكشۈرۈش ئەزالىرى كەلگەندە ئەتىرەت مەيدانىغا يېزىدىكى ئۇششاق- چوڭ ھەممىسى يىغىلدى ، پائالىيەت باشلاندى ، ئەتىرەت ئەزالىرى بىردىن-بىردىن كېلىپ مەيدان ئوتتۇرسىدىكى تامغا سىزىلغان رەئىس ماۋزېدۇڭنىڭ رەسىمى ئالدىدا ئۆزىنىڭ بىر كۈنلۈك قىلماقچى بولغان ئىشىدىن دوكىلات بىرىپ ئىشىغا ماڭاتتى ، ئىشلار كۈن تەرتىپ بۇيىچە كۆڭۈلدىكىدەك كېتىۋاتاتتى ، ئۆچىرەت ئەتىرەت ئەزاسى سەمەتكە كەلدى ، بۇ ئادەم ئۇقۇتقۇچىلىقتىن تۆۋەنگە چۈشۈرۈلگەن بولۇپ ئەزەلدىن يېزا كادىرلىرىغا سالام قىلمايدىغان بولغاچقا سېكىرتار ئۇنىڭغا ‹‹ كالا ›› دەپ لەقەم قۇيىۋالغان ئىدى ، سەمەت مەيدانغا چىقتى ، تەكشۈرۈش ئۆمىكىدىكىلەرگە قاراپمۇ قويمىدى ، ئۇ رەئىس ماۋزېدۇڭنىڭ رەسىمى ئالدىدا بىر ئاز تۇرىۋالغاندىن كېيىن رەسىمگە قاراپ تۈكۈردى ، سېكىرتار كەينىگىلا ئۇچۇپ چۈشتى ، ئۇ چاغلاردا بۇئىشلارنى تەسەۋۋۇر قىلىشقىمۇ بولمىغاچقا كىشىلەر خۇدىنى يوقىتىپلا قويغان ئىدى ، ئۆمەك ئەزالىرى ئىچىدىكى سەل ئەقلى – ھوشى جايىدىراق بىرسى ‹‹ ئۇرۇڭلا بۇنى ›› دەپ توۋلىغىچە خېلى ۋاقىت ئۆتكەن ئىدى ، بۇ كەم سۆز ئادەمنىڭ بۇنچىۋالا جىق سۆزلىگىنىنى يېزىدىكىلەر تۈنجى قېتىم كۆرگەن ئىدى ، بىر نەچچە‹‹ قىزىل قوغدىغۇچى ›› قۇلىدىكى كالتەك بىلەن سەمەتنىڭ باش كۆزىگە ئۇرۇپ كەتتى ، شۇ كۈننىڭ ئەتىسىدىن باشلاپ سەمەت رەسمى ساراڭ بۇلۇپ قالدى .
3. ‹‹ ئوتتىن قورۇقمايدىغان ›› ساراڭ
ئۇچاغلاردا ناھىيە بازىرىدىمۇ بىر نەچچىلا ئاشخانا بولۇپ تاماقمۇ بېلەتكە بىرىلەتتىكەن .
بازارنىڭ ئاۋات يېرىگە جايلاشقان ‹‹ تايىرجاننىڭ گەڭزىسى ›› شۇ چاغلاردىكى چوڭ ئاشخانا ئىدى ، مەمەت تايىرجان ئۇستامنىڭ ئەڭ ياخشى كۆرىدىغان شاگىرىتى ئىدى ، بۇ ئىشچان ، قۇلىقى يۇمشاق يىگىتنىڭ بىردىن – بىر كەمچىلىگى بەكلا كەم سۆز ئىدى .
بىر كۈنى ئاشخانا ئالدىدىكى كىچىك مەيدانغا نۇرغۇن كىتاپ ماتىريال دۆۋلەندى ، بۇ يەر كىشىلەر كۆپىرەك توپلىشىدىغان يەر بولغاچقا ئۇلار مۇشۇ جاي كۆيدۈرسەك ئۈنۈمى ياخشى بولىدۇ دەپ ئويلاشقان بولسا كېرەك ، كىتاپقا ئوت يېقىلدى ، بۇ ھەممىسى ئەينى ۋاقىتتا ‹‹ كونا زاماننىڭ قالدۇغى ›› ،‹‹ سېرىق كىتاپ ›› دىگەندەكلەر بۇلۇپ دىنىي كىتاپ ، قەدىمىي قوليازما ۋە ھەرخىل توپلاملار ئىدى .
كىم دەيدۇ كونا كىتاپ كۆيمەيدۇ دەپ ، كىم دەيدۇ قۇرئان كۆيمەيدۇ دەپ .
يىغىلغان ئادەمنىڭ ئازلىغىدىن ئىچى پۇشقان ‹‹ ئىبرەتچىلەر›› قوللىرىغا تاياق ئېلىپ كىتاپلارنى ئوتنىڭ بەك كۆيىۋاتقان يېرىگە ئېتىشاتتى ، ئەتىگەندىن ياقى ئىشتىن باش كۆتەرمىگەن مەمەت سىرىتتا نىمە ئىش بولىۋاتقىنىدىن بىخەۋەر ئىدى ، ئۇ ئۇستىسى تايىرجاننىڭ بىر بۇلۇڭدا پەشتامىسىدا كۆزىدىكى ياشنى سۆرىتىۋاتقانلىغىنى كۆراپ قالدى ۋە ئورنىدىن تۇرۇپ سىرىتقا قارىدى ، ئۇنىڭ چىريى دەسلىۋىدە قىزاردى ، كىيىن تۆمۈردەك قاردىدى ، ئۇ پەشتامىسىنى يېشىشكىمۇ ئۈلگۈرمەي سىرتقا چاپتى . ئۇ يۈگۈرگىنىچە كۆيىۋاتقان كىتاپ دۆۋىسىنىڭ ئىچىگە كىرىپ كەتتى ، ئوت خېلى كۈچلۈك ئىدى ، ئۇ كۆيىۋاتقان كىتاپلارنى باغرىغا باسقىنىچە سىرتقا چىقىپ كىتاپنى قۇياتتى ۋە ئوت ئىچىگە ئۆزىنى ئاتاتتى ، باشتا كىتاپ كۆيدۈرۈاشكە مەسئۇل كىشىلەر بۇ بالىنىڭ ئىس بىلەن ياش ئارىلىشىپ سەتلىشىپ كەتكەن تەلەتىگە قاراپ ساراڭ ئوخشايدۇ دەپ قورقۇپ يېقىن كېلىشكە پېتىنالمىدى ، كىيىن بالىنىڭ ئاغزىدىن چىقىۋاتقان ‹‹ ئاللاھ ، ئاللاھ ›› دىگەن سۆزدىن بىر نىمىنى ھىس قىلغاندەك بولدى ۋە 8-10 نى بىرلىشىپ بالىنى تۇتۇپ بېسىپلا تاراسلىتىپ باش – كۆزىگە ئۇرۇشقا باشلىدى ، مەمەت تاياق زەربىسىدىنمۇ يە باشقا سەۋەپتىنمۇ ئۇمۇ ساراڭ بۇلۇپ قالدى ...........
كاتتا دۆلەتمەن ئادەملەر ئۆلۈپ كەتسە ، بىر نەچچە كۈن ، بىر نەچچە ئاي ھەتتا بىرەر يىلغىچە ئۇ توغرىسىدا كىشىلەر ئارىسىدا ئاز –تولا گەپ سۆز بۇلۇپ تۇرىدىكەن ، لىكىن ھىچكىم ساراڭ توغرىسىدا سۆزلىمەيدىكەن ، بۈگۈن مەن سۆزلەپ قالدىم ، ۋاقتىڭلارنى ئالغان بولسام كەچۈرۈڭلار .
